Tarihçe

Tarihsel açıdan bakıldığında eski Yugoslavya Federasyonunun bir birimi olarak Kosova, anayasaya uygunluk denetimini anayasa mahkemesi aracılığıyla uygulamıştır. Yugoslavya Federasyonu içerisinde ilk Anaysa Mahkemesi 1963 yılında kurulmuş olmasına rağmen, Kosova’nın siyasi-toplumsal konumundan dolayı anayasaya uygunluk denetiminin 1969 yılından itibaren uygulanmaya başladığını görmekteyiz. Kosova Sosyalist Özerk Bölgesi (KSÖB) Anayasal Yasasına dayanarak 1969 yılında Kosova Yüksek Mahkemesi bünyesinde Anayasal Yargı kolu kurulmuştu.

1971 yılı Anayasa değişikliğinden sonra Bölgenin yasama yetkilerinin genişlemesi sonucunda Anayasa ve yasal uygunluk denetimi yönündeki teşkilatlanmaya da etki etmiştir. KSÖB Anayasasının X. Maddesinde yapılan değişiklikle Anayasa ve yasal uygunluğun sağlanması amacıyla Yugoslavya Federasyonunun diğer cumhuriyetlerinde kurulanlara benzer görev ve yetkilerle donatılmış bağımsız bir kurum olarak Kosova Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.

1990 Kaçanik Anayasası ile de Anayasa ve yasaya uygunluğun teminatı olarak Anayasa Mahkemesi kurumu öngörülmüş, ancak Kosova’nın özerkliği lağvedilip Sırp işgal hakimiyetinin kurulmasından sonra, bu hiçbir zaman gerçekleşmemiştir. 1999 savaşından sonra Kosova’nın BM idaresi altına girmesiyle 15 Ocak 2001 tarihli Özerk Yönetim Anayasa Çerçevesi ile Yüksek Mahkeme bünyesinde Anayasal Çerçeve Meselelerinden Sorumlu Özel Heyetin kurulması öngörülmüştü. Uygulamada bu kurum kurulup hayata geçirilmiş olmasa da Anayasal Çerçeve ile bu heyetin görevleri ve dava açabilen kuruluşlar belirlenmiş, ancak bu heyetin yargıç sayısı ve çalışma şekli belirlenmemiştir.

Anayasa Mahkemesinin Kurulmasında Görev Alan Çalışma Grubu

Ülkedeki yeni siyasi gelişmelerin ve Kosova Cumhuriyetinin temel devlet kurumlarının kurulması neticesinde, Kosova Cumhurbaşkanı Prof. Dr. Fatmir Sejdiu ve Başbakan Sn. Hashim Thaçi’nin kararıyla, 2008 yılının Mayıs ayında Anayasa Mahkemesinin kuruluşundan sorumlu Çalışma Grubu kurulmuştur. Bu Çalışma Grubu, Mahkemenin işleyişi için gerekli kadronun hazırlanması; 2009, 2010 ve 2011 yıllarına ait bütçe planının hazırlanması; Anayasa Mahkemesinin kurumsal hiyerarşisinin tasarlanması ve Kosova Anayasa Mahkemesinin yerleşim planının hazırlanması konularında görevliydi. Çalışma Grubu, Kosova Cumhuriyeti Devlet kurumlarından (Hükümet ve Cumhurbaşkanlığı) temsilcilerin, uluslararası kuruluşlardan (USAID, ICO, Avrupa Konseyi) temsilcilerin ve yerli ile uluslararası hukuk uzmanlarının katıldığı geniş kapsamlı bir yapıya sahipti. Bu Çalışma Grubu kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere Mayıs – Aralık 2008 döneminde değerli katkılar sunmuştur. Çalışma Grubunun çalışmaları Grup Sekretaryası tarafından desteklenip teknik ve profesyonel destek EWMI tarafından sunumuş, mali destek UK DFID tarafından sağlanmıştır.

Çalışma Grubunun Yapısı

Eşbaşkanlar:

Prof. Dr. Asrim Bajrami – Kamu Hizmetleri Bakanı
Mr.s. Vjosa Osmani – Kosova Cumhurbaşkanlığı Yüksek Danışmanı

Üyeler:

Ramë Manaj – Başbakan Yardımcısı
Nekibe Kelmendi – Adalet Bakanı
Dr. Korab Sejdiu – Kosova Cumhurbaşkanlığı Hukuk Danışmanı
Dr. Visar Morina – Kamu Hizmetleri Bakanlığı Hukuk Danışmanı
Dr. Robert Muharremi – Uzman – Kosova Amerikan Üniversitesi
Dr. Gjyljeta Mushkolaj – Uzman – Priştine Üniversitesi
Mr.sc. Arta Rama – Uzman – Priştine Üniversitesi
Mr.sc. Xhavit Shala – Kamu Hizmetleri Bakanlığı Hukuk Danışmanı
Bedri Bahtiri – Adalet Bakanlığı Mevzuat Daire Başkanı
Ilaz Ramajli – Uzman – Avukat
Lazim Salihu – Uzman – Avulat
Philippe Leroux-Martin – ICO Hukuk Dairesi
John Allelo – USAID – Hukuk Hakimiyeti Kıdemli Danışmanı
Mr.sc. Gëzim Kolgeci – Çalışma Grubu Sekretaryası Koordinatörü – EWMI
Argjentina Grazhdani – EWMI Dairesi Müdürü