USTAVNI SUD

KI116/21, Podnosilac zahteva: Sali Rexhepi, Ocena ustavnosti presude Vrhovnog suda Rev. br. 104/20 od 25. februara 2021. godine

KI116/21, presuda od 19. jula 2022. godine, objavljena 22 avgusta 2022. godine

Ključne reči: individualni zahtev, radni spor, pravo na obrazloženu odluku, nedoslednost sudske prakse, prihvatljiv zahtev, povreda prava na pravično suđenje.

Okolnosti konkretnog slučaja se odnose na spor radnog odnosa koji je počeo sa obaveštenjem „Raiffeisen banke Kosovo“ o otkazu ugovora o radu podnosioca zahteva. Kao rezultat toga, podnosilac zahteva je podneo tužbeni zahtev bivšem Opštinskom sudu u Prizrenu, kojim je tražio poništenje obaveštenja i povratak na svoje radno mesto. Prvobitno, Osnovni sud u Prizrenu je usvojio tužbeni zahtev podnosioca i poništio gore navedeno obaveštenje Banke kao, nezakonito, sa obrazloženjem da protiv njega nije vođen disciplinski postupak kao što je definisano Zakonom o radnim odnosima iz 1989. godine, koji je prema Osnovnom sudu bio primenjiv u okolnostima slučaja, s obzirom da Uredba UNMIK-a br. 2001/27 o Osnovnom zakonu o radu na Kosovu ne ukida odredbe u vezi sa disciplinskim postupkom Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine. Protiv ove presude, Banka je uložila žalbu Apelacionom sudu koji je potvrdio presudu Osnovnog suda. Međutim, Vrhovni sud je  postupajući po zahtevu Banke  za reviziju preinačio obe presude nižih instanci sa obrazloženjem da je obaveštenje o otkazu ugovora o radu u skladu sa Uredbom UNMIK-a br. 2001/27 o Osnovnom zakonu o radu.

Podnosilac zahteva je osporavao presudu Vrhovnog suda pred Sudom navodeći, između ostalog, da mu je povređeno pravo na pravično i nepristrasno suđenje zagarantovano članom 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje] Ustava i članom 6. (Pravo na pravično suđenje) Evropske konvencije o ljudskim pravima zbog povrede pravne sigurnosti usled kontradiktornih odluka ili nedoslednosti u sudskoj praksi Vrhovnog suda, pošto je poslednje navedeni odlučivao drugačije u drugim predmetima u istim činjeničnim i pravnim okolnostima.

Sud se, razmatrajući tvrdnje podnosioca zahteva koje se odnose na povredu načela pravne sigurnosti usled nedoslednosti, odnosno divergencije sudske prakse Vrhovnog suda u vezi sa tumačenjem i primenom zakonskih odredbi u vezi sa prestankom radnog odnosa, odnosno Uredbe UNMIK-a br. 2001/27 o Osnovnom zakonu o radu na Kosovu u vezi sa Zakonom o radnim odnosima iz 1989. godine,  pozvao na svoju sudsku praksu, posebno na slučajeve Suda KI133/20 i KI78/21, oba sa podnosiocem zahteva: „Raiffeisen Bank Kosovo“, presude od 30. marta 2022. godine, u kojima je Sud utvrdio povredu člana 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje] Ustava u vezi sa članom 6. [Pravo na pravično suđenje] Evropske konvencije o ljudskim pravima, upravo u ovom kontekstu.

Sud je u gore navedenim slučajevima, nakon analize i odgovora Vrhovnog suda na postavljena pitanja Suda u vezi sa njegovim pravnim stavom u tumačenju i primeni Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine i Uredbe UNMIK-a br. 27/2001 u relevantnim radnim sporovima, prvo naglasio da na osnovu svih slučajeva koji se razmatraju pred Sudom, proizilazi da Vrhovni sud, ocenjujući zakonitost prestanka radnog odnosa kao rezultat ili ne razvoja disciplinskog postupka, nije dosledno primenjivao Zakon o radnim odnosima iz 1989. godine i Uredbu UNMIK-a br. 27/2001, tumačeći ih u nekim slučajevima zajedno, a u nekim slučajevima izolovano jedno od drugog, što rezultira različitim odlukama i stavovima o tome da li radni odnos može prestati bez vođenja disciplinskog postupka ili ne. Kao rezultat toga, Sud je primenio sudsku praksu Evropskog suda za ljudska prava, utvrdio da u kontekstu ove sudske prakse Vrhovnog suda: (i) postoje „duboke i dugoročne razlike“ u tumačenju i primeni odredaba Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine i onih iz osnovnog zakona o radu, odnosno Uredbe UNMIK-a br. 27/2001; (ii) da postoje mehanizmi Vrhovnog suda za usklađivanje ove prakse; i da (iii) ovaj postojeći mehanizam, kao što je naveo i sam Vrhovni sud, nije korišćen.

Kao rezultat ovog nalaza i na osnovu činjeničnih i pravnih sličnosti sa slučajevima Suda KI133/20 i KI78/21, i u ovom slučaju Sud je utvrdio da su „duboke i dugoročne razlike“ u sudskoj praksi Vrhovnog suda, koje su povezane sa ne korišćenjem mehanizama utvrđenih zakonom i osmišljenih da obezbede odgovarajuću doslednost u sudskoj praksi najvišeg suda u zemlji, dovele do povrede načela pravne sigurnosti i povrede prava na pravično i nepristrasno suđenje podnosiocu zahteva.

Konačno, na osnovu okolnosti konkretnog slučaja i na osnovu pojašnjenja datih u objavljenoj presudi, Sud je jednoglasno proglasio zahtev prihvatljivim i zaključio da presuda [Rev. br. 104/2020] od 25. februara 2021. godine Vrhovnog suda Kosova nije u saglasnosti sa članom 31. Ustava Republike Kosovo u vezi sa članom 6. Evropske konvencije o ljudskim pravima, i da isti vrati na ponovno odlučivanje Vrhovnom sudu.