USTAVNI SUD

KI200/22, Podnositeljka zahteva: Svetlana Pavić, Ocena ustavnosti presude Rev. br. 383/2021 od 18. jula 2022. godine Vrhovnog suda Republike Kosovo

KI200/22, rešenje o neprihvatljivosti od 7. novembra 2023. godine, objavljeno 20. decembra 2023. godine

Ključne reči: individualni zahtev, pravo na pravično i nepristrasno suđenje, jednakost pred zakonom

Okolnosti konkretnog slučaja se odnose na spor u vezi sa objektom-kioskom, koji je suprug podnositeljke zahteva postavio na zemljištu opštine Gnjilane, odnosno u dvorištu Biblioteke grada, i koji je koristio kao kancelariju za vršenje svoje profesije advokata do jula 1999. godine. Nakon toga, kako ističe podnositeljka zahteva, predmetni kiosk je uzurpiran i otvoren je kafić koji je radio do septembra 1999. godine. Predmetni lokal je zatim uzela u posed Biblioteka grada i dat je pod zakup trećem licu koji je isti koristio za knjižaru. Podnositeljka zahteva je zatim podnela tužbu Osnovnom sudu protiv opštine Gnjilane – Biblioteke grada i Shefkija Osmanija iz Gnjilana, zbog neosnovanog obogaćenja, jer su, kako je izjavila, Biblioteka grada “Fan S. Noli” u Gnjilnu i trećetuženi Shefki Osmani, bivši direktor biblioteke, bez pravnog osnova i ovlašćenja dali pod zakup poslovni prostor tužilje knjižari “Toena” u Gnjilanu za novčani iznos od 90 € mesečno, koji je knjižara plaćala biblioteci od jula 2001. godine do 31. decembra 2003. godine, dok je 2004. godine, ova knjižara umesto da plaća zakup davala biblioteci knjige. Ovlašćeni zastupnik tužilje je dalje dodao da je tužilja tužila trećetuženog Shefkija Osmanija, jer ona nema dokaze o tome ko je uzeo novac u ime zakupa, jer ukupan iznos zakupa koji su uzeli drugetuženi ili trećetuženi od 01.07.2001. godine do 31.03.2005. godine iznosi 4050 €, a  odnosu na tuženu, opštinu Gnjilane, tužilja traži nadoknadu u istom iznosu, jer je opština kao nosilac lokalne vlasti obavezna da štiti integritet i imovinu svakog građanina, dok što se tiče slučaja kada je direktor biblioteke, sada tuženi, dao taj objekat trećem licu pod zakup, period za koji nisu plaćeni komunalni troškovi, tužilja je predložila sudu da tužbu ili tužbeni zahtev usvoji u celosti, kao osnovane, i obaveže prvotuženog, opštinu Gnjilane, da u ime naknade štete plati mesečni iznos od 90 €, a da drugotuženi i trećetuženi zbog neosnovanog obogaćenja plate tužilji iznos od 90 € mesečno od 01.07.2001. godine do konačne uplate, sa zakonskom kamatom, i da nadoknade solidarno tužilji neplaćene troškove. Osnovni sud je delimično usvojio, kao osnovan, tužbeni zahtev podnositeljke i obavezao opštinu Gnjilane da podnositeljki zahteva nadoknadi materijalnu štetu u iznosu od 2.000 €, na ime uništenja poslovnog prostora – barake, zajedno sa zakonskom kamatom koju plaćaju banke za oročena sredstva za godinu dana bez određene namene, počev od dana podnošenja tužbe do konačne uplate, takođe je obavezao tuženu da podnositeljki zahteva plati troškove parničnog postupka u iznosu od 485 € u roku od 15 dana od prijema ove presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja; i (ii) odbio, kao neosnovan, ostali deo tužbenog zahteva podnositeljke kojim je tražila da sud obaveže opštinu Gnjilane, Biblioteku grada “Fan S. Noli” i Shefkija Osmanija iz Gnjilana, da zajedno, na ime neosnovanog obogaćenja, zbog korišćenja poslovnog prostora u vlasništvu tužilje, tužilji plate novčani iznos od 12,150 €, odnosno mesečni iznos od 90 €, počev od 01.07.2001. godine do 06.09.2012. godine, dok je korišćen taj poslovni prostor, zajedno sa zakonskom kamatom. Podnositeljka zahteva je uložila žalbu Apelacionom sudu u vezi sa tačkom II presude Osnovnog suda, koju je odbio Apelacioni sud i potvrdio presudu Osnovnog suda. Podnositeljka zahteva je izjavila reviziju Vrhovnom sudu, koja je odbijena.

Sud je primetio da se suština žalbe podnositeljke zahteva sastoji u navodu da su redovni sudovi povredili član 31. Ustava iz razloga što su svoje odluke zasnovali na pogrešnim zakonskim odredbama, kada obrazlaže sledeće: “… otuda je potpuno nejasan stav sudova redovne nadležnosti da u ovom slučaju ne postoji osnov za naknadu na ime sticanja bez osnova, odnosno neosnovanog obogaćenja iz člana 200. i 210. ZOO, uz obrazloženje da je objekat bio postavljen na zemljištu za koje nije obnovljena dozvola, zanemarujući pri tome činjenicu da u takvoj pravnoj situaciji podnositeljki ovog zahteva, odnosno njenom pok. suprugu je možda prestalo pravo korišćenja zemljišta, ali su oni i dalje bili vlasnici objekta, jer su isti izgradili isključivo svojim sredstvima, a tuženi su sve vreme do njegovog rušenja 06.09.2012. godine koristili taj objekat, tako što su isti izdavali trećim licima i od takvog izdavanja ubirali zakupninu, po njihovim navodima u mesečnom iznosu od po najmanje 90 evra”.

Sud je primetio da se suština navoda podnositeljke zahteva odnosi na pogrešno utvrđivanje činjeničnog stanja i pogrešno tumačenje primenjivih zakona od strane redovnih sudova, odnosno članova 200. i 210. ZOO-a.

S tim u vezi, Sud je na osnovu sudske prakse ESLJP-a, ali uzimajući u obzir i njene karakteristike koje su utvrđene u EKLJP-u, kao i načelo supsidijarnosti i doktrinu četvrtog stepena, dosledno isticao razliku između “ustavnosti” i “zakonitosti” i naglašavao da nije njegov zadatak da se bavi činjeničnim greškama ili pogrešnim tumačenjem i pogrešnom primenom zakona koje je navodno počinio neki redovni sud, osim ukoliko su, i u meri u kojoj su, takvim greškama mogla biti povređena prava i slobode zaštićene Ustavom i/ili EKLJP-a.

Što se tiče navoda podnositeljke zahteva, Sud nije uočio očigledno proizvoljnu primenu zakona ili činjenica, očigledno nerazuman zaključak postupaka ili čak nedostatak logičkog odnosa između utvrđenih činjenica i primene relevantnih zakonskih odredbi na te činjenice. Naime, iz osporenih odluka redovnih sudova, Sud ocenjuje da su redovni sudovi dali dovoljno obrazloženje u vezi sa navodima podnositeljke zahteva.

Sud je ocenio da su redovni sudovi detaljno obrazložili navode podnositeljke zahteva, kada je na osnovu izvedenih dokaza utvrđeno da navodi podnositeljke zahteva ne stoje i iz tog razloga su isti proglašeni neosnovanim. Sa svega napred navedenog, Sud naglašava da podnositeljka zahteva nije uspela da svoje navode o povredi prava zagarantovanih Ustavom podigne na nivo ustavnosti.

Podnositeljka zahteva je takođe tvrdila da su osporenom presudom Vrhovnog suda povređena njena prava zagarantovana članovima 22, 24. i 46. Ustava i članovima 13. i 14. EKLJP-a. Međutim, podnositeljka zahteva samo pominje relevantne članove, ali ne razrađuje dodatno kako je i zašto došlo do njihove povrede. Sud je podsetio da je dosledno naglašavao da samo pozivanje i pominjanje članova Ustava i EKLJP-a nije dovoljno da se izgradi argumentovana tvrdnja o ustavnoj povredi. Kada se tvrde takve povrede Ustava, podnosioci zahteva moraju da obezbede obrazložene navode i ubedljive argumente.

S obzirom na ovo, Sud je smatrao da je navod o povredi članova 22, 24. i 46. Ustava u vezi sa članovima 13. i 14. EKLJP-a, podnositeljka zahteva zapravo elaborirala na osnovu člana 31. Ustava u vezi sa članom 6. EKLJP-a, dovodeći u vezu povredu ovih osnovnih prava sa pogrešnim tumačenjem zakona po pitanju neosnovanog obogaćenja, zbog čega je Sud prethodno utvrdio da se u ovom delu zahtev mora proglasiti očigledno neosnovanim na ustavnim osnovama i samim tim neprihvatljivim, iz gore navedenih razloga. Shodno tome, Sud utvrđuje da u vezi sa ovim navodom podnositeljke zahteva o povredi prava zagarantovanih gore navedenim članovima Ustava, Sud zaključuje da se ovaj deo zahteva mora proglasiti neprihvatljivim kao očigledno neosnovan, iz razloga što se ovi navodi kvalifikuju kao navodi koji spadaju u kategoriju (iii) “nepotkrepljenih ili neobrazloženih” navoda, jer je podnositeljka zahteva jednostavno citirala članove Ustava, ne objašnjavajući kako su oni povređeni. Shodno tome, isti su očigledno neosnovani na ustavnim osnovama, kako je to utvrđeno u stavu (2) pravila 34. Poslovnika.

Shodno tome, zahtev je u celini, na osnovu pravila 34 (2) Poslovnika o radu, proglašen neprihvatljiv, kao očigledno neosnovan.