USTAVNI SUD

KI213/22, Podnosilac zahteva: Hadi Bakija, Ocena ustavnosti presude [Rev. br. 38/22] od 25. jula 2022. godine Vrhovnog suda Republike Kosovo

KI213/22, rešenje o neprihvatljivosti od 29. avgusta 2023. godine, objavljeno 19.septembra 2023.godine

Ključne reči: individualni zahtev, pravo na pravično i nepristrasno suđenje, jednakost pred zakonom, zaštita imovine, parnični postupak 

Okolnosti konkretnog slučaja se odnose na činjenicu da je podnosilac zahteva bio zaposlen u opštini Đakovica do 27. januara 1992. godine, kada mu je opština Đakovica prekinula ugovor o radu. Podnosilac zahteva je podneo tužbu tadašnjem Opštinskom sudu, gde je poslednje navedeni odlučio da ukine odluku opštine Đakovica o raskidu radnog odnosa i vraćanju podnosioca zahteva na posao. Odluka Opštinskog suda tada nije sprovedena, ali se podnosilac zahteva vratio na svoje radno mesto posle 1999. godine. Podnosilac zahteva je takođe podneo tužbu Opštinskom sudu u Đakovici, gde je tražio nadoknadu za period za koji je bio otpušten sa posla od 1992. do 1999. godine. Opštinski sud je usvojio tužbeni zahtev podnosioca, kao osnovan, obavezujući tuženog – opštinu Đakovica da podnosiocu zahteva isplati iznos od 15.613,00 (petnaest hiljada šest stotina trinaest maraka) na ime duga i iznos od 541,00 (petsto četrdeset jedna marka) na ime kamate ili ukupno 16.154,00 (šesnaest hiljada sto pedeset četiri marke) za neisplatu ličnih dohodaka od 27.01.1992. godine do avgusta 1997. godine, dana sastavljanja veštačenja, kao i da mu nadoknadi troškove postupka u iznosu od 2.076,00 (dve hiljade sedamdeset i šest maraka) u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti ove presude. Protiv presude Opštinskog suda, opština Đakovica je uložila žalbu Okružnom sudu u Peći, gde je poslednje navedeni usvojio žalbu i vratio predmet na preispitivanje i presuđivanje. U ponovljenom suđenju, Osnovni sud je delimično usvojio tužbu podnosioca zahteva i odlučio da mu opština Đakovica isplati iznos od 11100,00 (jedanaest hiljada sto) evra na ime glavnog duga zbog neplaćanja ličnih dohodaka od 27. januara 1992. godine do 24. marta 1999. godine sa zakonskom kamatom na depozite u bankama preko jedne godine, bez određene namene, od prispeća svake rate posebno do konačne isplate, tako da se kamata obračunava od 15. narednog meseca za prethodni mesec, do konačne isplate, kao i da plati troškove postupka u iznosu od 1681,00 (hiljadu šest stotina osamdeset jedan) evra, a sve to u roku od 8 dana od dana prijema ove presude, pod pretnjom izvršenja; i (II) odbio, kao neosnovan, tužbeni zahtev u iznosu od 3.900,00 (tri hiljade devetsto) evra. Opština Đakovica je uložila žalbu protiv presude Osnovnog suda, koju je usvojio Apelacioni sud, preinačio presudu Osnovnog suda i odbio u celosti, kao neosnovan, tužbeni zahtev podnosioca, a žalbu podnosioca zahteva je odbio, kao neosnovan. Podnosilac zahteva je izjavio reviziju Vrhovnom sudu protiv presude Apelacionog suda, koja je odbijena, kao neosnovana.

Sud podseća da je podnosilac zahteva navodio da su mu osporenom presudom Vrhovnog suda povređena prava zagarantovana članom 4. [Oblik vladanja i podela vlasti], članom 24. [Jednakost pred zakonom], članom 31. [E Pravo na pravičnost i nepristrasno suđenje] i članom 49. [Pravo na rad i obavljanje profesije] Ustava. Podnosilac zahteva je imao dve glavne tvrdnje: (i) pogrešnu primenu zakonskih odredbi u vezi sa pasivnim legitimitetom strane u postupku; i (ii) tvrdnju za odugovlačenje postupka, pošto je od pokretanja spora do podnošenja presude Vrhovnog suda prošlo dosta vremena.

Sud je primetio da suština žalbe podnosioca zahteva leži u navodu da su redovni sudovi povredili član 31. Ustava, jer su njihove odluke zasnovali na pogrešnim zakonskim odredbama i pogrešno utvrđenim činjenicama, pri čemu je obrazložio: “… Opština Đakovica se nikada nije pozvala na nedostatak pasivne legitimacije stranke u postupku, a podnosiocu zahteva nije data mogućnost da na raspravi argumentuje, odnosno ospori navode o nedostatku legitimacije od strane opštine Đakovica. S druge strane, drugostepeni i trećestepeni sud su bez rasprave ocenili okolnost o kojoj se stranke nisu izjasnile. U tom smislu, pobijane presude su zahvaćene povredom člana 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje] Ustava”.

Što se tiče ovog navoda, Sud je primetio da se suština navoda podnosioca zahteva odnosi na  pogrešno utvrđivanje činjeničnog stanja i pogrešno tumačenje važećih zakona od strane redovnih sudova, odnosno pasivne legitimacije strane u postupku.

S tim u vezi, Sud je na osnovu sudske prakse ESLJP-om, ali uzimajući u obzir i njene karakteristike, kako je propisano u EKLJP-u, kao i načelo subsidijatrnosti i doktrinu četvrtog stepena, dosledno isticao razliku između “ustavnosti” i “zakonitosti” i naglasio da nije njegova dužnost da se bavi greškama u činjenicama ili pogrešnim tumačenjem i pogrešnom primenom zakona, za koje se navodi da su ih počinili redovni sudovi, osim i u meri u kojoj su te greške mogle da povrede prava i slobode zaštićene Ustavom i/ili EKLJP-om.

Sud ocenjuje da je pitanje pasivnog legitimiteta stvar koju određuju redovni sudovi u okviru svojih dužnosti i ovlašćenja za utvrđivanje činjeničnog stanja i primenu materijalnog i procesnog prava u pojedinačnim slučajevima i da u tom pogledu ne može da kaže da su povređene procesne garancije iz člana 31. Ustava. Pored toga, redovni sudovi su obrazložili da ne postoji pravni kontinuitet jer je tužena, opština Đakovica, bila pod upravom UNMIK-a od njegovog formiranja posle 1999. godine, i da su prvi izbori na Kosovu održani 28. oktobra 2000. godine, dok su opšti izbori na centralnom nivou održani 17. novembra 2001. godine, što znači da ovo pravno lice nema pravni kontinuitet sa prethodnim licem kod kojeg je tužilac bio u radnom odnosu.

Sud ističe da je u svojoj praksi o sličnim pitanjima usvojio nalaze i stavove Vrhovnog suda o nedostatku pasivnog legitimiteta i pravnog kontinuiteta sa prethodnim subjektom, te da je utvrdio da stav Vrhovnog suda ne krši procesne garancije iz člana 31. Ustava.

Sud takođe zaključuje da, što se tiče drugog navoda o odugovlačenju postupka, podnosilac zahteva nije dokazao tvrdnju da mu je povređeno pravo za utvrđivanje svojih prava i obaveza u razumnom roku, zagarantovano članom 31.2 Ustava i članom 6.1 EKLJP-a.

Podnosilac zahteva tvrdi da osporena presuda Vrhovnog suda krši njegova prava zagarantovana članovima 4., 24. i 49. Ustava. Sud primećuje da podnosilac zahteva tvrdi povredu člana 4. Ustava, ali ove tvrdnje nije argumentovao i opravdao. Nadalje, Sud ističe da tvrdnju za povredu člana 4. mogu argumentovano izneti pojedinačni podnosioci, samo u vezi sa nekim posebnim pravom zagarantovanim Poglavljem II i III Ustava. Dakle, ovaj član se ne može samostalno primeniti ako činjenice slučaja ne spadaju u delokrug najmanje jedne ili više odredaba Ustava koje se odnose na „uživanje ljudskih prava i sloboda”. Što se tiče navoda o povredi članova 24. i 49. Ustava, podnosilac zahteva samo pominje relevantne članove, ali ne obrazlaže dalje kako i zašto je došlo do povrede ovih relevantnih članova Ustava. Sud podseća da je više puta isticao da samo pozivanje i pominjanje članova Ustava i EKLJP-a nije dovoljno da se izgradi utemeljena tvrdnja za kršenje Ustava. Kada se navode ovakve povrede Ustava, podnosioci zahteva moraju da daju obrazložene tvrdnje i ubedljive argumente.

Shodno tome, zahtev je u celosti proglašen neprihvatljivim.