USTAVNI SUD

Ustavni sud Republike Kosovo je odlučio i objavio presudu u slučaju KO 139/21, u vezi sa ocenom ustavnosti odluke [br. 08-V-040] Skupštine Republike Kosovo od 21. jula 2021. godine, kojom je razrešeno pet (5) članova Odbora Železničkog regulativnog organa. Sudu je zahtev za ocenu ustavnosti ove odluke podnelo jedanaest (11) poslanika Skupštine, na osnovu ovlašćenja utvrđenih stavom 5. člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava.

Sud je, jednoglasno, odlučio (i) da je zahtev prihvatljiv za meritorno razmatranje; (ii) da je odluka [br. 08-V-040] Skupštine Republike Kosovo od 21. jula 2021. godine u saglasnosti sa stavom 9. člana 65. [Nadležnosti Skupštine] Ustava; kao i (iii) da odbije zahtev za uvođenje privremene mere.

Suština okolnosti ovog konkretnog slučaja povezana je sa činjenicom da je Skupštinska komisija za poljoprivredu, šumarstvo, ruralni razvoj, životnu sredinu, prostorno planiranje i infrastrukturu, preporukom [br. 08/383/Do-2499], preporučila Skupštini da razreši sve članove Odbora Železničkog regulativnog organa, sa obrazloženjem da članovi pomenutog Odbora nisu ispunili obaveze utvrđene Zakonom br. 04/L-063 o kosovskim železnicama. Kao rezultat toga, dana 21. jula 2021. godine, na plenarnoj sednici Skupštine, glasalo se u vezi sa gore navedenom preporukom nadležne Komisije za razrešenje svih članova Odbora Železničkog regulativnog organa, na taj način što se glasalo za svakog člana pojedinačno.

Podnosioci zahteva su pred Sudom tvrdili da je osporena odluka, kako u materijalnom tako i proceduralnom aspektu, u suprotnosti sa članom 4. [Oblik vladanja i podela vlasti], članom 7. [Vrednosti], članom 65. [Nadležnosti Skupštine] i članom 142. [Nezavisne agencije] Ustava, kao i da se njome krše ustavna prava razrešenih članova Odbora Železničkog regulativnog organa, utvrđena Poglavljem II [Prava i osnovne slobode] Ustava, odnosno članovima 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje], 32. [Pravo na pravno sredstvo] i 54. [Sudska zaštita prava] Ustava, između ostalog, iz razloga (i) što je Skupština prekoračila svoju nadležnost za nadzor utvrđenu Ustavom u vezi sa Zakonom br. 04/L-063 o kosovskim železnicama, koji definiše ulogu Skupštine u odnosu na Odbor Železnica Kosova; (ii) što osporena odluka nije obrazložena; i (iii) što razrešeni članovi Odbora nisu imali pravno sredstvo za pobijanje osporene odluke.

Prilikom ocene relevantnih argumenata i okolnosti sadržanih u slučaju, Sud je prvo (i) ocenio prihvatljivost zahteva u odnosu na navode podnosilaca zahteva; (ii) izložio opšta načela utvrđena Ustavom, uključujući i nadležnost Skupštine u vršenju funkcije nadzora Železničkog regulativnog organa u skladu sa odredbama Zakona br. 04/L-063 o kosovskim železnicama; i (iii) opšta načela za primenu člana 142. [Nezavisne agencije] Ustava; kao i u vezi sa (iv) članom 31, članom 32. i članom 54. Ustava; i na kraju (v) primenio ova načela prilikom ocene ustavnosti osporene odluke Skupštine.

Povodom navoda podnosilaca zahteva o povredi člana 142. Ustava, Sud je najpre naglasio da, kako podnosilac zahteva, tako i Skupštinska komisija za poljoprivredu, šumarstvo, ruralni razvoj, životnu sredinu, prostorno planiranje i infrastrukturu, uprkos zahtevu Suda da dostave pojašnjenja, nisu dostavili potrebne argumente kojima bi se pojasnilo da li Železnički regulativni organ spada ili ne u delokrug primene člana 142. Ustava, odnosno da li se isti može kvalifikovati kao nezavisna agencija u smislu gore navedenog člana. Kao rezultat toga, Sud se prilikom ocene ustavnosti osporene odluke ograničio na nadzornu ulogu Skupštine utvrđenu stavom 9. člana 65. Ustava.

U kontekstu nadležnosti Skupštine utvrđene stavom 9. člana 65. Ustava, Sud je ocenio da je suština navoda podnosilaca zahteva povezana sa nadležnošću Skupštine da vrši nadzor nad radom Vlade i drugih javnih institucija, koje na osnovu Ustava i zakona izveštavaju Skupštini. S tim u vezi, Sud je, između ostalog, objasnio da je stavom 6.8 člana 38. (Funkcionisanje Železničkog regulativnog organa) Zakona br. 04/L-063 o kosovskim železnicama, utvrđeno da Skupština može da razreši jednog ili više članova Odbora Železničkog regulativnog organa, ako oceni da oni nisu uspeli da ispune pitanja koja imaju obavezu u skladu sa tim zakonom, ocenivši da u konkretnom predmetu to nije slučaj iz razloga što je Komisija za poljoprivredu, šumarstvo, ruralni razvoj, životnu sredinu, prostorno planiranje i infrastrukturu, preporukom [br. 08/383/Do-2499], argumentovala neizvršenje obaveza članova Odbora Železničkog regulativnog organa  utvrđene Zakonom br. 04/L-063 o kosovskim železnicama. Stoga je, kao rezultat ovoga, Sud našao da je Skupština prilikom razrešenja članova Odbora za železnice osporenom odlukom, postupala u nadzornoj ulozi kako je utvrđeno u stavu 9. člana 65. Ustava i vršila funkciju utvrđenu u članu 38. Zakona br. 04/L-063 o kosovskim železnicama.

U tom smislu, Sud je stavio naglasak na činjenicu da iako Skupština u okviru svojih nadležnosti utvrđenih stavom 9. člana 65. Ustava ima ovlašćenje za nadzor, to ovlašćenje podleže utvrđenju i ograničenju koje je precizirano relevantnim zakonom. U okolnostima konkretnog slučaja, uzimajući u obzir specifičnosti Zakona br. 04/L-063 o kosovskim železnicama, Sud je ocenio da Skupština u vršenju svoje nadzorne funkcije nije prekoračila granice utvrđene u samom zakonu usvojenom od strane Skupštine, odnosno Zakonu br. 04/L-063 o kosovskim železnicama.

Na kraju, povodom navoda podnosilaca zahteva o povredi člana 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje], člana 32. [Pravo na pravno sredstvo] i člana 54. [Sudska zaštita prava] Ustava, Sud je utvrdio da je zahtev podnosilaca, u odnosu na navodne povrede individualnih prava članova Odbora Železničkog regulativnog organa, neosnovan, iz razloga (i) što je osporena odluka zasnovana na preporuci nadležne Komisije koja je sadržavala razloge prema kojima se predlaže razrešenje članova Odbora; i (ii) što podnosioci zahteva nisu dokazali da važeće zakonodavstvo izuzima ovu kategoriju javnih funkcionera od obaveze da traže pravnu zaštitu pred redovnim sudovima.

Ova presuda će se dopuniti i podudarnim mišljenjem.