USTAVNI SUD

KI55/21, Podnosilac: Muhamet Ademi, Ocena ustavnosti presuda Vrhovnog suda Kosova Rev. br. 387/2020 od 13. januara 2021. godine 

KI55/21, Presuda od 10.marta 2022. godine, objavljena dana 9.juna 2022. godine

Ključne reči: individualni zahtev, pravo na pravično i nepristrasno suđenje, pravo na pristup sudu

Okolnosti konkretnog slučaja odnose se na jednu odluku iz 2004. godine poslodavca, odnosno Korektivne službe, Pritvorni Centar u Lipljanu, o prekidu radnog odnosa podnosiocu zahteva kao rezultat disciplinskih povreda tokom radnog vremena. Podnosilac zahteva je osporio ovu odluku u okviru organa poslodavca, čiji je drugi stepen nakon 6 (šest) meseci odbio žalbu podnosioca zahteva. Protiv ove odluke je podnosilac zahteva inicirao postupke pred redovnim sudovima. Opštinski sud u Lipljanu je odlučio u korist podnosioca zahteva, obavezujući poslodavca da istog vrati na njegovo prethodno radno mesto, prepoznajući mu sva prava koja proizilaze iz ovog radnog odnosa.

Međutim, kao rezultat žalbi poslodavca u vezi sa tužbenim zahtevom podnosioca zahteva tokom perioda od 2006. godine do 2015. godine, postupci su sprovedeni u Okružnom sudu,  pred Apelacionim Sudom, gde je ovaj tužbeni zahtev razmatran kako u pogledu proceduralnog aspekta tako i u meritumu tužbenog zahteva. Konačno, pitanje je vraćeno na ponovno odlučivanje pred Osnovnim sudom, koji je opet u potpunosti usvojio tužbeni zahtev podnosioca zahteva. Međutim, odlučujući po žalbi poslodavca, Apelacioni sud je poništio presudu Osnovnog suda, odbijajući tužbeni zahtev podnosioca zahteva, ovog puta obrazlažući da je početna tužba podneta van zakonskih rokova, kako je to i bilo propisano u Zakonu o Osnovnim pravima iz radnog odnosa od 28. septembra 1989. godine SFRJ-a. Delujući po zahtevu za reviziju, Vrhovni Sud je potvrdio stav Apelacionog suda.

Podnosilac zahteva je pred Sudom osporio gore navedene zaključke Vrhovnog Suda, uključujući i zaključke Apelacionog suda tvrdeći da su iste donete u suprotnosti sa njegovim ustavnim pravima odnosno sa  pravom na pravno sredstvo i sudskom zaštitom prava, propisana u članovima 32 [Pravo na pravno sredstvo], odnosno 54 [Sudska zaštita prava] Ustava Republike Kosovo.

U proceni navoda podnosioca zahteva, Sud je prvobitno naglasio da činjenične i pravne okolnosti ovog slučaja sadrže elemente „prava na pristup sudu“, kao integralni deo prava na pravično i nepristrasno suđenje,  zagarantovanog članom 31 [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje] Ustava, i članom 6 (Pravo na pravično suđenje) Evropske konvencije o ljudskim pravima.

Sud je, s tim u vezi, razmatrajući i primenjujući principe koji su postavljeni u sudskoj praksi suda kao i u sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, između ostalog, utvrdio da:

(i) preterano formalno tumačenje i konstatacija u vezi sa primenljivošću odredbi Zakonu o Osnovnim pravima iz radnog odnosa od 28. septembra 1989. godine SFRJ-a od strane Vrhovnog suda, što je rezultiralo zaključkom da početna tužba podnosioca zahteva nije bila blagovremena, jer isti, u suštini, nije trebao da čeka odluku drugostepenog organa, već da je trebalo da deluje na osnovu administrativnog ćutanja istog, nakon jedne dekade postupaka gde je tužba podnosioca zahteva odlučivana i ponovno odlučivana u meritumu, nije srazmeran sa ciljem kojim se teži radi garancije pravne sigurnosti i pravilnog sprovođenja pravde, kao jednog od osnovnih principa vladavine prava u demokratskom društvu; i

(ii)  da je kao rezultat ovakvog tumačenja i nalaza Vrhovnog suda, podnosiocu zahteva je uskraćeno „pravo na pristup sudu“, pravo koje je uvršteno u proceduralnim garancijama propisanim u pravo na pravično i nepristrasno suđenje zagarantovanog Ustavom i Evropskom konvencijom o ljudskim pravima.

Sledstveno, i na osnovu objašnjenja datih u objavljenoj presudi, Sud je zaključio da je osporena presuda Vrhovnog Suda [Rev. Br. 387/2020] od 13. januara 2021. godine, doneto u suprotnosti sa proceduralnim garancijama koje su zagarantovane  članom 31. Ustava, u vezi sa članom 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima, i samim tim je proglasio istu nevažećom vraćajući pitanje na ponovno odlučivanje u skladu sa zaključcima Ustavnog suda.