Obaveštenje o objavljivanju presude KO 177/23

Ustavni sud Republike Kosovo je objavio presudu u slučaju KO 177/23, koji se odnosi na ocenu ustavnosti člana 5. Zakona br. 08/L-224 o izmeni i dopuni Zakona br. 06/L-005 o porezu na nepokretnu imovinu, koji je stupio na snagu 16. avgusta 2023. godine. Zahtev za ocenu ustavnosti člana 5 gore navedenog zakona je podnela Sudu opština Prizren na osnovu ovlašćenja utvrđena stavom 4, člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava Republike Kosovo.

Sud je odlučio da je (i) zahtev prihvatljiv; (ii) da član 5. Osporenog zakona nije u suprotnosti sa stavom 2, člana 12. [Lokalna vlast], stavom 1, člana 123. [Osnovna načela] i stavovima 2 i 5, člana 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava; (iii) da ukine odluku o privremenoj meri od 1. septembra 2023. godine, jer je Sud sada odlučio u vezi sa meritumom slučaja; kao i da (iv) preostali rok od 15 (petnaest) dana od roka od 30 (trideset) dana, utvrđen u stavu 2, člana 11/B (Iznos oproštaja poreza na nepokretnu imovinu) člana 5. Osporenog zakona počinje da teče od dana stupanja na snagu presude.

Presuda Suda prvo pojašnjava da na osnovu stava 4, člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava, opština može da ospori ustavnost zakona ili akata Vlade koji povređuju njihove opštinske odgovornosti ili umanjuju njihove prihode, ako taj zakon ili akt utiče na tu opštinu. Na osnovu ove odredbe, podnosilac zahteva je, odnosno opština Prizren, tražila ocenu ustavnosti člana 5. Zakona br. 08/L-224 o izmeni i dopuni Zakona br. 06/L-005 o porezu na nepokretnu imovinu. Ovaj član propisuje da (i) poreski obveznik koji je u obavezi da plati porez na nepokretnu imovinu za poresku 2023. godinu ispunjava uslove za oproštaj poreza; (ii) iznos oproštaja poreza na imovinu za sve poreske obveznike je dozvoljen do iznosa računa poreza na imovinu za 2023. godinu, ali ne više od sto (100) evra; (iii) odluku o oproštaju poreza na imovinu donosi Skupština opštine svake opštine najkasnije u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona; (iv) u slučaju da je poreski obveznik platio račun za porez na imovinu za 2023. godinu, oprošteni iznos se obračunava kao predujam za naredne godine; (v) sprovođenje ove odredbe ostaje odgovornost svake opštine odgovorne za upravljanje procesa poreza na nepokretnu imovinu koja se nalazi na teritoriji opštine; i da (iv) resorno Ministarstvo finansija donosi odluke koje mogu biti neophodne za sprovođenje ove odredbe.

Podnosilac zahteva je pred Sudom navodio da gore navedena odredba povređuje opštinske odgovornosti i umanjuje prihode opštine u suprotnosti sa (i) ustavnim garancijama propisanim u stavu 2, člana 12. [Lokalna vlast], stavovima 1 i 3, člana 123. [Osnovna načela] i stavovima 2, 3 i 5, člana 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava; (ii) Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi; i (iii) Zakonom br. 03/L-040 o lokalnoj samoupravi, Zakonom br. 03/L-049 o finansijama lokalne samouprave i Zakonom br. 06/ L-005 o porezu na nepokretnu imovinu, u suštini i između ostalog, jer se upliće u vršenje izvornih nadležnosti opštine u odnosu na prihode od poreza na nepokretnu imovinu i utiče na budžet opštine do vrednosti od 3 (tri) miliona evra, dok na nivou lokalne samouprave u Republici Kosova do vrednosti od 27 (dvadeset sedam) miliona evra prema navedenim podacima Zajednice opština kosova. Podnosilac zahteva je takođe tražio od Suda da do njegovog meritornog odlučivanja u vezi sa ocenom ustavnosti člana 5. Osporenog zakona, uvede privremenu meru, obustavljajući njegova dejstva. Što se tiče poslednje navedenog, 1. septembra 2023. godine, Sud je odlučio da (i) usvoji zahtev za privremenu meru u vremenskom trajanju do 30. novembra 2023. godine; i (ii) obustavi primenu člana 5. Osporenog zakona br. 08/L-224 o izmeni i dopuni Zakona br. 06/L-005 o porezu na nepokretnu imovinu i sprovođenje odluka donetih na osnovu ovog člana do gore navedenog roka.

Prilikom razmatranja navoda podnosioca zahteva, presuda prvo razrađuje opšta načela u vezi sa lokalnom samoupravom prema Ustavu, Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, primenljivim zakonima Republike Kosovo i sudskom praksom Ustavnog suda.

U tom smislu, presuda, na osnovu članova 12. [Lokalna vlast], 123. [Osnovna načela] i 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava, Evropske povelje o lokalnoj samoupravi i relevantnih primenjivih zakona, između ostalog, ističe da nije sporno da su na osnovu Zakona br. 03/L-040 o lokalnoj samoupravi, Zakona br. 03/L-049 o finansijama lokalne samouprave i Zakona br. 06/L-005 o porezu na nepokretnu imovinu, pitanja koja se odnose na porez na nepokretnu imovinu izvorne nadležnosti opština i da iste imaju ovlašćenja da utvrđuju, naplaćuju i troše prihode koji proizilaze iz poreza na nepokretnu imovinu prema odredbama primenjivog zakona. Poslednje navedeni, na osnovu odredaba Ustava, utvrđuje granice podele nadležnosti između centralne i lokalne vlasti.

Prema pojašnjenjima datim u presudi, osporenim zakonom se (i) utvrđuje pravni osnov po kome se porez na nepokretnoj imovini može oprostiti za poresku 2023. godinu, precizirajući maksimalni iznos oprosta ovog poreza i odgovarajući rok u kome se može doneti odluka o oprostu poreza na nepokretnu imovinu; i (ii) nadležnost za takvo odlučivanje određuju odgovarajuće skupštine opština. U tumačenju osporenih odredaba u celini i u kontekstu Ustavom definisanih garancija vezano za lokalnu samoupravu, u presudi je pojašnjeno da osporeni zakon ne obavezuje nadležne skupštine opština, već precizira pravni osnov koji omogućava istim da odluče u vezi sa oprostom poreza na nepokretnu imovinu prema odredbama osporenog zakona. Kao takav, poslednje navedeni ne krši opštinske nadležnosti niti umanjuje prihode opštine u suprotnosti sa ustavnim garancijama i važećim zakonima u kontekstu vršenja nadležnosti opštine da utvrđuje, naplaćuje i troši porez na nepokretnu imovinu na teritoriji dotične opštine.

U presudi se dalje takođe ističe da se na osnovu stava 2, člana 123. [Osnovna načela] Ustava „lokalna samouprava sprovodi posredstvom organa koji su izabrani na opštim izborima“ i da kao rezultat toga, odbornici skupština opština ne podležu nikakvom obaveznom mandatu prilikom donošenja odluka u vršenju svojih ovlašćenja utvrđenih zakonom. Sprovođenje člana 5. osporenog zakona, u pogledu mogućnosti odlučivanja o oprostu poreza na nepokretnoj imovini prema ograničenjima i rokovima navedenim u njemu, u punoj je diskreciji i nadležnosti relevantnih skupština opština.

Presuda na kraju pojašnjava da (i) uzimajući u obzir činjenicu da je osporeni zakon stupio na snagu 16. avgusta 2023. godine, dok je tok roka od 30 (trideset) dana utvrđen u stavu 2, člana 11/B (Iznos oproštaja poreza na nepokretnu imovinu) osporenog zakona prekinut 1. septembra 2023. godine uvođenjem privremene mere od strane Suda, a koja je obustavila primenu člana 5. osporenog zakona do njegovog meritornog odlučivanja; (ii) preostali deo roka od 15 (petnaest) dana, preciziran u gore navedenom članu, počinje da teče od dana stupanja na snagu ove presude, odnosno od objavljivanja iste u Službenom listu Republike Kosovo, kada se ukida i odluka o privremenoj meri.

Presuda pojašnjava da u slučaju vršenja diskrecije utvrđene članom 5. Osporenog zakona od strane skupština opština u vezi sa oprostom poreza na nepokretnu imovinu za poresku 2023. godinu, sam član 5. Osporenog zakona propisuje rešenje za građane koji su već platili porez na nepokretnu imovinu za 2023. godinu, precizirajući da u njegovom stavu 6 člana 11/B (Iznos oproštaja poreza na nepokretnu imovinu) “u slučaju da je poreski obveznik platio račun za porez na imovinu za 2023. godinu, oprošteni iznos se obračunava kao predujam za naredne godine”.

Napomena:

Ovo obaveštenje za medije pripremio je Sekretarijat Suda samo u informativne svrhe. Kompletan tekst odluke dostavljen je svim strankama uključenim u slučaj, objavljen je u veb-stranicu Suda i biće objavljen i u Službenom listu Republike Kosovo u utvrđenim rokovima. Da biste primali obaveštenja o odlukama od Ustavnog suda, molimo vas registrujte se na internet stranici Suda: https://gjk-ks.org/sr/