Obaveštenje o objavljivanju presude KO 164/21

Ustavni sud Republike Kosovo je objavio presudu u slučaju KO 164/21, sa podnosiocem Opština Priština, koja je na osnovu stava 4. člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] tražila ocenu ustavnosti tačke 3.1 i 3.2 stava 3. člana 6. (Izborna komisija) Administrativnog uputstva [br. 151/2020] Ministarstva obrazovanja, nauke, tehnologije i inovacija (MONTI) od 22. decembra 2020. godine.

Prilikom ocene ustavnosti osporenog Administrativnog uputstva, Sud je, jednoglasno, odlučio (i) da proglasi zahtev prihvatljivim; i da utvrdi (ii) da tačke 3.1 i 3.2 stava 3. člana 6. (Izborna komisija) Administrativnog uputstva [br. 151/2020] Ministarstva obrazovanja, nauke, tehnologije i inovacija od 22. decembra 2020. godine nisu u suprotnosti sa stavom 2. člana 12. [Lokalna vlast], stavom 1. i 3. člana 123. [Osnovna načela] i stavom 2. i 3. člana 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava Republike Kosovo.

Okolnosti konkretnog slučaja povezane su sa raspisivanjem konkursa od strane Opštinske direkcije za obrazovanje u opštini Priština za popunjavanje određenog broja radnih mesta za direktore i zamenike direktora preduniverzitetskih javnih obrazovno-vaspitnih ustanova i ustanova za stručno osposobljavanje u opštini Priština. Prema Inspektoratu za obrazovanje, Komisija za izbor koju je imenovala opština bila je u suprotnosti sa važećim zakonom, odnosno (i) članom 5. (Nadležnosti opština u javnim obrazovnim nivoima 0, 1, 2, i 3 (predškolsko, osnovno, niže srednje i više srednje)) Zakona o obrazovanju u opštinama, kojim je utvrđeno da od tri (3) člana Komisije za izbor direktora i zamenika direktora, dva (2) člana imenuje dotična opština, a jednog (1) od članova komisije imenuje MONTI; i (ii) tačke 3.1 i 3.2 člana 6. osporenog Administrativnog uputstva, prema kojima se Komisija za izbor za obrazovne institucije koje su podređene opštini sastoji od (i) dva (2) člana opštine koje predlaže Opštinska direkcija za obrazovanje i odobrava Skupština opštine; i (ii) jednog (1) člana koga imenuje MONTI. To stoga što Komisija za izbor koja je imenovana od strane opštine nije izglasana od strane Skupštine opštine i iz iste se povukao predstavnik MONTI-a.

Kao rezultat toga, podnosilac zahteva je pred Ustavnim sudom osporio gore navedeno Administrativno uputstvo, odnosno nadležnost MONTI-a da odredi jednog (1) člana Komisije za izbor, navodeći da ovo direktno zadire u opštinske odgovornosti u suprotnosti sa Zakonom br. 03/L-040 o lokalnoj samoupravi, odnosno tačkom h) člana 17. (Izvorna nadležnost) ovog zakona, u kome je utvrđeno da opštine imaju “potpune i isključive nadležnosti” u pružanju javnog predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja; a samim tim i sa (ii) članom 54. [Sudska zaštita prava] i stavom 4. člana 113. Ustava; kao i sa (iii) Evropskom poveljom o autonomiji opština.

Prilikom ispitivanja navoda opštine Priština, Sud je prvo razradio opšta načela koja se odnose na lokalnu samoupravu prema Ustavu, Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, relevantnim mišljenjima Venecijanske komisije, važećim zakonima Republike Kosovo, kao i sudskoj praksi Ustavnog suda. U tom kontekstu, Sud je, na osnovu članova 12. [Lokalna vlast], 123. [Osnovna načela] i 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava, respektivno, između ostalog, ponovo naglasio: (i) da su opštine osnovne jedinice lokalne samouprave u Republici Kosovo i da se organizacija i nadležnosti jedinica lokalne samouprave uređuju zakonom; (ii) da opštine imaju “svoja”, “proširena” i “delegirana” ovlašćenja i (iii) da je administrativno razmatranje opštinskih akata od strane centralne vlasti u oblasti njihovih ovlašćenja, ograničeno samo na procenu saglasnosti sa Ustavom i zakonom. Pored toga, Sud je na osnovu ovih ustavnih članova istakao da je delatnost organa lokalne samouprave zasnovana na Ustavu i zakonima i da poštuje Evropsku povelju o lokalnoj samoupravi. Poslednje navedena, između ostalog, i u meri u kojoj je relevantno za okolnosti konkretnog slučaja, utvrđuje (i) da lokalne vlasti, u granicama zakona, imaju punu diskreciju da sprovedu svoju inicijativu u vezi sa bilo kojim pitanjem koje nije isključeno iz njihove nadležnosti i nije dodeljeno u nadležnost nekom drugom organu; (ii) da ovlašćenja koja su poverena lokalnim vlastima obično moraju biti potpuna i isključiva i ne mogu biti potkopana ili ograničena od strane druge vlasti, centralne ili regionalne, osim ako je to određeno zakonom; i (iii) svaka administrativna kontrola nad lokalnim vlastima može se vršiti samo prema oblicima i u slučajevima predviđenim Ustavom ili zakonom.

U svetlu napred navedenog, Sud je istakao da je glavni zakon kojim se definišu nadležnosti opština zapravo Zakon o lokalnoj samoupravi i da je njime utvrđeno da su opštine, između ostalog, nosioci sopstvenih nadležnosti u pojedinim oblastima i da ih kao takve ih vrše “potpune i isključive”. Pored toga, Sud je naglasio da su Zakon o obrazovanju u opštinama i Zakon o preduniverzitetskom obrazovanju takođe zakoni koji dodatno uređuju aspekte obrazovanja i školovanja, utvrđujući nadležnosti za opštine i za MONTI. U ovom kontekstu, a i na osnovu svoje sudske prakse, Sud je stavio naglasak na činjenicu da na osnovu člana 124. Ustava, između ostalog, (i) opštine imaju obavezu da poštuju zakon; i (ii) da administrativna kontrola opštinskih akata od strane centralnih vlasti mora biti u saglasnosti sa zakonom.

U okolnostima konkretnog slučaja, Sud je istakao da sadržaj Administrativnog uputstva koji osporava opština, odnosno tačke 3.1 i 3.2 stava 3. njegovog člana 6. u vezi sa sastavom Komisije za izbor i koji, prema navodima opštine, zadire u odgovarajuće sopstvene nadležnosti u suprotnosti sa gore navedenim odredbama Ustava i Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, proističe iz odredbi Zakona o preduniverzitetskom obrazovanju i Zakona o obrazovanju u opštinama, odnosno njihovih članova (Nadležnosti opština u javnim obrazovanim nivoima 0, 1, 2 i 3 (predškolsko, osnovno, niže srednje i više srednje)) i 20. (Rukovodeće osoblje), respektivno. Osporeno Administrativno uputstvo ne prevazilazi sadržaj zakona niti utvrđuje dodatnu nadležnost MONTI-a u izboru direktora i zamenika direktora obrazovno-vaspitnih ustanova mimo onoga što je utvrđeno važećim zakonodavstvom.

Na osnovu napred navedenog, presudom Suda je objašnjeno da se na osnovu tačke d) člana 5. Zakona o obrazovanju u opštinama i stava 1. člana 20. Zakona o preduniverzitetskom obrazovanju, direktori i zamenici direktora obrazovno-vaspitnih ustanova biraju u skladu sa zakonskim procedurama utvrđenim od strane MONTI-a, od strane komisije koju određuje skupština opštine, u kojoj će dva (2) člana biti iz opštine i jedan (1) iz MONTI-a. Isti sadržaj ima i osporeno Administrativno uputstvo. Kao takvo, ono ne prekoračuje opštinske nadležnosti utvrđene Zakonom o obrazovanju u opštinama i Zakonom o preduniverzitetskom obrazovanju, u okolnostima konkretnog slučaja ne narušava odgovornosti opštine prema odredbama stava 4. člana 113. Ustava.

Kao rezultat toga, oslanjajući se na gore navedena ustavna načela, Sud je ocenio da relevantne odredbe, odnosno tačke 3.1 i 3.2 stava 3. člana 6. osporenog Administrativnog uputstva nisu u suprotnosti sa odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi, Zakona o obrazovanju u opštinama, Zakona o preduniverzitetskom obrazovanju i Zakona o Inspektoratu za obrazovanje, i da samim tim ne zadiru u opštinske odgovornosti zagarantovane stavom 2. člana 12. [Lokalna vlast], stavom 1. i 3. člana 123. [Osnovna načela] i stavom 2. i 3. člana 124. [Organizovanje i funkcionisanje lokalne samouprave] Ustava.

Napomena:

Ovo obaveštenje za medije pripremio je Sekretarijat Suda samo u informativne svrhe. Kompletan tekst odluke dostavljen je svim strankama uključenim u slučaj, objavljen je u veb-stranicu Suda i biće objavljen i u Službenom listu Republike Kosovo u utvrđenim rokovima. Da biste primali obaveštenja o odlukama od Ustavnog suda, molimo vas registrujte se na internet stranici Suda: https://gjk-ks.org/sr/