Obaveštenje o objavljivanju presuda KI 133/20 i KI 78/21

Ustavni sud Republike Kosovo je danas objavio presude u slučajevima KI 133/20 i KI 78/21, koje je podnela Raiffeisen Bank Kosovo J.S.C., gde se tražila ocena ustavnosti druge tačke izreke presude [Rev. br. 12/2020] Vrhovnog suda Kosova od 19. februara 2020. godine i druge tačke izreke presude [Rev. br. 257/2019] Vrhovnog suda Kosova od 2. juna 2020. godine.

Sud je u oba slučaja KI 133/20 i KI 78/21, koje je podnela Raiffeisen Banka Kosovo J.S.C., u svojstvu poslodavca, odlučio da presude Vrhovnog suda, u dva odvojena postupka, predstavljaju povredu prava na pravično i nepristrasno suđenje zagarantovana članom 31 [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje] Ustava u vezi sa članom 6 (Pravo na pravično suđenje) Evropske konvencije o ljudskim pravima, zbog povrede principa pravne sigurnosti kao rezultat divergencije u praksi Vrhovnog suda, koja se odnosi na primenu i tumačenje Zakona o radnim odnosima SAPK-a br. 12/89 i Osnovnog zakon o radu, odnosno Uredbe UNMIK-a br. 2001/27.

Okolnosti slučaja KI 133/20 su povezane sa Obaveštenjem Banke o raskidu ugovora o radu F.S. zbog povreda radnih zadataka ove potonje u vezi sa ovlašćenjem nedozvoljene transakcije, prema konstataciji revizora Banke. Kao rezultat toga, F.S. je podneo tužbeni zahtev Opštinskom sudu u Prizrenu, kojim je tražila poništenje gorenavednog obaveštenja Banke, i tražila je i da bude vraćena na svoje ranije radno mesto.
Osnovni sud u Prizrenu je usvojio tužbeni zahtev F.S. i poništio obaveštenje Banke kao nezakonito, uz obrazloženje, u suštini, da relevantno Obaveštenje nije izdato na osnovu disciplinskog postupka utvrđenog Zakonom o radu iz 1989. godine, koji je primenljiv u okolnostima slučaja, s obzirom da Uredba UNMIK-a br. 2001/27 ne ukida odredbe koje se odnose na disciplinske postupke Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine. Apelacioni sud, odnosno Vrhovni sud, potvrdili su pravni stav Osnovnog suda.

Dok su okolnosti slučaja KI 78/21 povezane sa Obaveštenjem Banke o raskidu ugovora o radu jednog drugog radnika, odnosno B.K., zbog povreda radnih zadataka ovog poslednjeg u vezi sa odobrenjem kredita klijentu na osnovu falsifikovane dokumentacije, prema konstataciji revizora Banke. Kao rezultat toga, B.K. je podneo tužbeni zahtev Opštinskom sudu u Prištini, kojim je tražio poništenje gorenavednog obaveštenja Banke, i tražio je i da bude vraćen na svoje ranije radno mesto. Osnovni sud je usvojio tužbeni zahtev B.K. i poništio obaveštenje Banke kao nezakonito, uz obrazloženje, u suštini, da relevantno Obaveštenje nije izdato na osnovu disciplinskog postupka utvrđenog Zakonom o radnim odnosima iz 1989. godine, koji je primenljiv u okolnostima slučaja, s obzirom da Uredba UNMIK-a br. 2001/27 ne ukida odredbe koje se odnose na disciplinske postupke Zakona o radu iz 1989. godine. Apelacioni sud, odnosno Vrhovni sud, potvrdili su pravni stav Osnovnog suda.

Podnosilac zahteva u oba slučaja je naveo, između ostalog, povredu njegovog prava na pravično i nepristrasno suđenje zagarantovanog članom 31. Ustava i članom 6. Evropske konvencije o ljudskim pravima zbog povrede pravne sigurnosti kao rezultat protivrečnih ili divergentnih odluka u praksi Vrhovnog suda. U prilog ovih navoda, podnosilac zahteva je podneo Sudu još šest (6) drugih presuda Vrhovnog suda, u kojima je drugačije tumačio i primenio odredbe važećih zakona o radu, odnosno u pogledu ocene zakonitosti obaveštenja o raskidu radnog odnosa i vođenja ili ne disciplinskog postupka, primenio je Uredbu UNMIK-a br.27/2001, a ne Zakon o radnim odnosima iz 1989. godine.

Sud je u oba slučaja ispitao navode podnosioca zahteva koji se odnose na povredu principa pravne sigurnosti kao rezultat protivrečnih odluka Vrhovnog suda u primeni i tumačenju zakonskih odredbi u vezi sa prestankom radnog odnosa. U tom cilju, prvo je razradio, a zatim primenio u okolnostima konkretnih slučajeva, (i) osnovne principe u vezi sa doslednošću sudske prakse razvijene kroz praksu Evropskog suda za ljudska prava, a afirmisane i kroz praksu samog Suda; i (ii) relevantne kriterijume na osnovu kojih potonji procenjuju da li nedostatak doslednosti, odnosno divergencija sudske prakse, predstavlja povredu principa pravne sigurnosti, odnosno povredu člana 31. Ustava u vezi sa članom 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima, uključujući: (a) razlike u sudskoj praksi „duboke i dugotrajne“; (b) domaći zakon uspostavlja mehanizme koji mogu da reše takve divergencije; i (c) da su ti mehanizmi primenjeni i sa kojim efektom.

S tim u vezi, Sud je, nakon analize odgovora Vrhovnog suda na postavljena pitanja od strane Suda u vezi sa njegovim pravnim stavom u tumačenju i primeni Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine i Uredbe UNMIK-a br. 27/2001 u relevantnim radnim sporovima, prvobitno je naveo da se, na osnovu svih predmeta pred Sudom, ispostavlja da Vrhovni sud, ocenjujući zakonitost prestanka radnog odnosa usled ili ne odvijanja disciplinskog postupka, nije dosledno primenio Zakon o radnim odnosima iz 1989. godine i Uredba UNMIK-a br. 27/2001, koja ih tumači ponekad zajedno a ponekad i izolovano jedno od drugog, što rezultira različitim odlukama i stavovima da li se radni odnos može prekinuti bez vođenja disciplinskog postupka ili ne. Shodno tome, Sud je utvrdio da u kontekstu ove sudske prakse Vrhovnog suda: (i) postoje „duboke i dugoročne razlike“ u tumačenju i primeni odredaba Zakona o radnim odnosima iz 1989. godine i onih iz Osnovnog zakona o radu, odnosno Uredbe UNMIK-a br. 27/2001; (ii) da postoje mehanizmi Vrhovnog suda za usklađivanje ove prakse; i da (iii) ovaj postojeći mehanizam, kako je naveo sam Vrhovni sud, nije korišćen.

Kao rezultat ove konstatacije, Sud je naglasio da su „duboke i dugoročne razlike“ u sudskoj praksi Vrhovnog suda, koje se odnose na nekorišćenje mehanizama utvrđenih zakonom i osmišljenih da obezbede odgovarajuću doslednost u okviru sudske prakse najvišeg suda u zemlji, dovele do povrede principa pravne sigurnosti i povrede prava podnosioca zahteva na pravično i nepristrasno suđenje. Sud je takođe naglasio da se ova konstatacija odnosi samo na nekorišćenje efikasnih mehanizama Vrhovnog suda kako bi se obezbedila neophodna doslednost sudske prakse u službi pravne sigurnosti i principa vladavine prava, a ne prejudicira meritum slučaja ili pravni stav koji Vrhovni sud odlučuje i primenjuje u vezi sa slučajevima u kojima je identifikovana sudska razlika.

Konačno, na osnovu okolnosti oba konkretnih slučaja i na osnovu objašnjenja datih u objavljenim presudama, Sud je jednoglasno proglasio zahteve prihvatljivim i utvrdio da da (i) u slučaj KI 133/20 tačka II izreke presude [Rev. br. 12/2020] od 19. februara 2020. godine Vrhovnog suda Kosova; i u slučaj KI 78/21, tačka II izreke presude [Rev. br. 257/2019] od 2. juna 2020. godine Vrhovnog suda Kosova nisu u skladu sa članom 31. Ustava Republike Kosovo u vezi sa članom 6. Evropske konvencije o ljudskim pravima.

Napomena:

Ovo obaveštenje za medije pripremio je Sekretarijat Suda samo u informativne svrhe. Kompletan tekst odluke dostavljen je svim strankama uključenim u slučaj, objavljen je u veb-stranicu Suda i biće objavljen i u Službenom listu Republike Kosovo u utvrđenim rokovima.
Da biste primali obaveštenja o odlukama od Ustavnog suda, molimo vas registrujte se na: https://gjk-ks.org/sr/odluke.