USTAVNI SUD

KI48/18, zahtev za ocenu ustavnosti rešenja AA. br. 52/2017 Vrhovnog suda Republike Kosovo od 25. novembra 2017. godine i presude A.A. U. ZH. br. 62/2017 Vrhovnog suda Republike Kosovo od 7. decembra 2017. godine

KI 48/18, podnosilac: Arban Abrashi i Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK)

Presuda od 23. januara 2019. godine

Ključne reči: izborni spor, lokalni izbori, predsednik opštine, pravo na izbor i učešće, sudska zaštita prava

Zahtev KI48/18 su podneli g. Arban Abrashi i Lidhja Demokratike e Kosovës. G. Arban Abrashi je bio kandidat za predsednika opštine na lokalnim izborima iz 2017. godine i pred ovim Sudom se pojavio u svojstvu pojedinca, odnosno fizičkog lica, dok je Lidhja Demokratike e Kosovës bila politički subjekat preko koga se g. Arban Abrashi takmičio za predsednika opštine Prištine i koji se pred ovim Sudom pojavio kao politički subjekat, odnosno pravno lice.
Podnosioci zahteva su u suštini tvrdili da Vrhovni sud, ali i IPŽP, u postupcima koji su sprovedeni povodom razmatranja njihovih žalbi i pritužbi, nisu uspeli da pruže sudsku zaštitu njihovih prava garantovanih članom 54. [Sudska zaštita prava] Ustava i da su kao posledica toga, odluke ovih javnih organa dovele do povrede njihovih prava na izbor i učešće garantovanih članom 45. [Pravo na izbor i učešće] Ustava.
Ustavni sud je proglasio zahtev prihvatljivim za razmatranje merituma jer je utvrdio da su podnosioci zahteva ovlašćene strane; da osporavaju odluke javnih organa; da su iscrpeli pravna sredstva koja su razrađena u presudi; da su naveli prava i slobode za koje tvrde da su povređeni; da su podneli zahtev u roku; da zahtev nije očigledno neosnovan, i da Sud nije našao nijedan drugi uslov prihvatljivosti koji nije ispunjen. Shodno tome, zahtev je prošao test prihvatljvosti i proglašen prihvatljivim za razmatranje merituma.
Pre razmatranja merituma slučaja, Sud je razmotrio pitanje svoje nadležnosti po pitanju izbornih sporova. U tom smislu, Sud je razjasnio svoju ustavnu nadležnost u pogledu individualnih zahteva koji se odnose na izborne sporove, navodeći da je ona u tom aspektu ograničena na stav 7 člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava, odnosno na ocenu da li je određeni akt javnog organa mogao povrediti relevantna individualna prava i osnovne slobode i to nakon iscrpljenja svih pravnih sredstava propisanih zakonom.
Sud je potom razmotrio sve navode podnosilaca zahteva posebno i u njihovoj celosti, primenjujući na tu ocenu: (i) ustavne garancije koje se odnose na osporena prava, odnosno članove 45. i 54. Ustava; (ii) osnovna načela koja rezultiraju iz evropskog nasleđa za demokratske izbore sažeta od strane Venecijanske komisije; i (iii) sudsku praksu Evropskog suda za ljudska prava (ESLJP).
Nakon primene ovih garancija, načela i testova ustanovljenih sudskom praksom ESLJP-a, Sud je jednoglasno utvrdio da osporene odluke Vrhovnog suda nisu povredile prava podnosilaca zahteva na sudsku zaštitu prava garantovanih članom 54. Ustava i pravo na pravno sredstvo garantovano članom 32. Ustava u vezi sa pravom na delotvorni pravni lek garantovanim članom 13 Evropske konvencije o ljudskim pravima (EKLJP), jer je Vrhovni sud, u okolnostima konkretnog slučaja, pravilno ocenio pitanja koja se odnose na: (i) potvrđivanje/poništenje izbornog rezultata; (ii) proglašavanje neblagovremenim navoda podnosilaca zahteva koji su se odnosili na nepravilnosti na dan glasanja i koji su po prvi put predočeni pred IPŽP-om nakon proglašenja konačnog rezultata; i (iii) nevažeće i prazne glasačke listiće nakon što je IPŽP istražio izborni materijal u spornim biračkim centrima i utvrdio da nepravilnosti “nemaju uticaja na konačni rezultat”. Pored toga, odluke Vrhovnog suda su bile “dovoljno obrazložene” u odnosu na navode podnosilaca zahteva i u skladu sa standardima utvrđenim sudskom praksom ESLJP-a i zemalja članica Venecijanske komisije po pitanju obrazloženja odluka u izbornim sporovima. Za nalaze Vrhovnog suda je utvrđeno da su u skladu sa ustavnim garancijama, relevantnom sudskom praksom ESLJP-a i osnovnim načelima Venecijanske komisije koja se odnose na “delotvorni sistem žalbi” kao sastavni deo “proceduralnih garancija”, koje su osnovni uslov za sprovođenje pet osnovnih načela koja se odnose na kvalitet glasa.

Takođe, Sud je jednoglasno utvrdio da osporenim odlukama Vrhovnog suda nisu povređena prava na izbor i učešće podnosilaca zahteva garantovana članom 45. Ustava u vezi sa pravom na slobodne izbore garantovanim članom 3 Protokola br. 1 EKLJP jer u okolnostima konkretnog slučaja iste nisu donete u suprotnosti sa: (i) uslovima za zaštitu osnovnih načela o kvalitetu glasa, kao što se garantuje Ustavom, izbornim zakonima i Kodeksom dobre prakse Venecijanske komisije; (ii) uslovom “proceduralnih garancija” za sprovođenje načela “slobodnog glasa” i “jednakog glasa”; (iii) “načelom transparentnosti” u izbornim sporovima, kao što je utvrđeno sudskom praksom ESLJP-a i osnovnim načelima Venecijanske komisije; i (iv) sudskom praksom ESLJP-a u kontekstu “postizbornih prava”.
Takođe, Sud je jednoglasno odbio kao neosnovan zahtev podnosilaca za održavanje rasprave jer nije smatrao da su postojale bilo kakve nejasnoće u vezi sa “dokazima ili zakonom”. Sud je utvrdio da su dokumenti sadržani u zahtevu dovoljni da se odluči o meritumu ovog slučaja.

Shodno tome, Sud je na kraju jednoglasno utvrdio: (i) da rešenje [AA. br. 52/2017] Vrhovnog suda od 25. novembra 2017. godine nije doneto uz povredu osnovnih prava i sloboda političkog subjekta LDK i da je u skladu sa osnovnim pravima i slobodama garantovanim članovima 45. i 54. Ustava, i (ii) da presuda [A.A. U.ZH. br. 62/2017] Vrhovnog suda od 7. decembra 2017. godine nije doneta uz povredu osnovnih prava i sloboda g. Arbana Abrašija i političkog subjekta LDK i da je u skladu sa njihovim osnovnim pravima i slobodama garantovanim članovima 45. i 54. Ustava.