Aktvendim për papranueshmëri
Prishtinë, më 1 mars 2024
Nr. Ref.: RK 2377/24
AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI
në
rastin nr. KI180/22
Parashtrues
Bashkim Salihu
Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës [ARJ. nr. 56/2022], të 3 gushtit 2022
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe
Enver Peci, gjyqtar
Parashtruesi i kërkesës
Kërkesa është dorëzuar nga Bashkim Salihu, me vendbanim në fshatin Dobrosh, komuna e Vitisë (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës).
Vendimi i kontestuar
Parashtruesi i kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [ARJ. nr. 56/2022] të 3 gushtit 2022 të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme).
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të lartcekur të Gjykatës Supreme, me të cilin parashtruesi i kërkesës pretendon shkeljen e të drejtave të garantuara me nenet: 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], 32 [E Drejta për Mjete Juridike], 46 [E Drejta në Pronë], 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), me paragrafin 1 të nenit 6 dhe me nenin 13 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).
Baza juridike
Kërkesa bazohet në paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, në nenet 22 (Procedimi i kërkesës) dhe 47 (Kërkesa Individuale) të Ligjit nr. 03/L-121 për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Ligji) dhe në rregullin 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Më 7 korrik 2023, Rregullorja e punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës, nr. 01/2023, u publikua në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës dhe hyri në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit të saj. Rrjedhimisht, gjatë shqyrtimit të kërkesës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata) i referohet dispozitave të Rregullores së lartcekur, e cila ka shfuqizuar Rregulloren e punës së Gjykatës nr. 01/2018. Lidhur me këtë, konform rregullit 78 (Dispozitat kalimtare) të Rregullores së punës nr. 01/2023, përjashtimisht, dispozita të caktuara të Rregullores së punës nr. 01/2018 do të vazhdojnë të zbatohen në lëndët e regjistruara në Gjykatë para shfuqizimit të saj, vetëm nëse dhe për aq sa janë më të favorshme për palët.
Procedura në Gjykatën Kushtetuese
Më 22 nëntor 2022, parashtruesi i kërkesës e dorëzoi kërkesën në Gjykatë.
Më 2 dhjetor 2022, Gjykata për regjistrimin e kërkesës njoftoi parashtruesin e kërkesës dhe një kopje të kërkesës ia dërgoi Gjykatës Supreme.
Më 5 dhjetor 2022, Kryetarja e Gjykatës, me Vendimin GJR. KI180/22, caktoi gjyqtaren Remzie Istrefi Peci Gjyqtare raportuese dhe me Vendimit KSH. KI180/22 caktoi anëtaret e Kolegjit shqyrtues të përbërë nga gjyqtarët: Selvete Gërxhaliu Krasniqi (kryesuese), Safet Hoxha dhe Radomir Laban (anëtarë).
Më 16 dhjetor 2022, gjyqtari Enver Peci dha betimin para Presidentes së Republikës së Kosovës, me ç’rast filloi mandati i tij në Gjykatë.
Më 23 janar 2023, Gjykata shqyrtoi raportin paraprak të gjyqtares raportuese dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e kërkesës.
Përmbledhja e fakteve
Përmbledhje e procedurave administrative (jashtëgjyqësore)
Nga shkresat e lëndës rezulton që parashtruesi i kërkesës ishte punësuar nga Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: PSRK), në pozitën Ekspert në Departamentin Antikorrupsion të PSRK).
Më 6 janar 2011, Qeveria e Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Qeveria), mori Vendimin [Nr. 02/151] për rritjen e pagave për të gjithë shërbyesit civilë, në lartësinë prej tridhjetë perqind (30%) mbi pagën bazë.
Më 19 korrik 2011, parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë pranë PSRK-së, gjegjësisht pranë Shefes së Administratës dhe Zv. Kryeprokurorës së PSRK-së, për zbatimin e Vendimit [Nr.02/151] të Qeverisë për rritjen e pagave.
Më 11 gusht 2011, Zyra e Drejtorit të Përgjithshëm e Prokurorit të Shtetit, e refuzoi ankesën e parashtruesit të kërkesës, me arsyetimin se Ekspertët e Departamentit Antikorrupsion të PSRK-së, nuk e kanë statusin e shërbyesit civilë dhe nuk mund të përfitojnë rritje të pagës sipas vendimit të Qeverisë, të vitit 2011.
Në disa data të pasaktësuara, parashtruesi i kërkesës dhe koleget e tij kërkuan nga PSRK-ja dhe Ministria për Administratë Publike (në tekstin e mëtejmë: MAP), zbatimin e Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë.
Në një datë të pasaktësuara, MAP i ishte përgjigjur pozitivisht kërkesës së parashtruesit të kërkesës dhe të kolegeve të tij, duke theksuar se Ekspertët e Departamentit Antikorrupsion të PSRK-së, e kanë statusin e shërbyesit civil.
Më 8 shkurt 2013, parashtruesi i kërkesës i është drejtuar me kërkesë organeve të Këshillit Prokurorial të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KPK) për zbatim të Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë.
Më 4 mars 2013, KPK nxori Vendimin [KPK/Nr. 55/2013] me të cilin e refuzoi kërkesën e parashtruesit të kërkesës.
Më 22 mars 2013, parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë pranë Këshillit të Pavarur Mbikëqyrës për Shërbenin Civil të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KPMSHCK), kundër vendimit [KPK/Nr. 55/2013] të KPK-së.
Më 5 prill 2013, KPMSHCK me Vendimin [Nr. 02/129/2013] e refuzoi si të pabazuar ankesën e parashtruesit të kërkesës, me arsyetimin se Vendimi [Nr. 05/14] i 4 majit 2011, i Qeverisë me të cilën është aprovuar kërkesa e PRKS-së për shtesa në pagën bazë për vitin 2011, nuk parashihte lejimin e shtesave për Ekspertët e Departamentit Antikorrupsion të PSRK-së.
b) Padia e parë (I) në konflikt administrativ
Më 3 maj 2013, parashtruesi i kërkesë ushtroi padi në konflikt administrativ në Gjykatën Themelore në Prishtinë - Departamenti për Çështje Administrative, kundër Vendimit [Nr. 02/129/2013] të KPMSHCK-së, me pretendimin se pranë këtij organi kishte kërkuar zbatimin e Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë për rritjen e pagave dhe nuk kishte iniciuar procedurë të re administrative.
Më 10 mars 2014, Qeveria me Vendimin [Nr. 01/176], vendos serish t’i rrisë pagat për të gjithë shërbyesit civilë në lartësinë prej njëzetë e pesë perqind (25%), dhe këtë radhë vendimi i përfshiu edhe Ekspertët e Departamentit Antikorrupsion të PSRK-së.
Më 17 dhjetor 2015, Gjykata Themelore në Prishtinë, me Aktgjykimin A. nr. 614/13, (i) aprovoi si të bazuar, padinë e parashtruesit të kërkesës, (ii) anuloi Vendimin [Nr. 02/129/2013] e KPMSHCK-së, dhe (iii) e ktheu çështjen në rivendosje pranë kësaj të fundit. Gjykata në fjalë konstatoi se Ekspertët e Departamentit Antikorrupsion të PSRK-së e kanë statusin e shërbyesit civil dhe me këtë u nënkuptua se kanë të drejtë të përfitojnë rritje të pagave sipas Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë.
Më 13 janar 2016, KPMSHCK me Vendimin [A. 02/05/2016] e hodhi poshtë si të palejuar ankesën e parashtruesit të kërkesës, duke arsyetuar se i njëjti nuk i kishte shteruar të gjitha mjetet e brendshme juridike pranë KPK-së, sipas ligjeve të aplikueshme para se t’i drejtohej me ankesës KPMSHCK-së.
c) Padia e dytë (II) në konflikt administrativ
Më 5 shkurt 2016, parashtruesi i kërkesë ushtroi serish padi në Gjykatën Themelore në Prishtinë kundër Vendimit [A. 02/05/2016] të KPMSHCK-së, me pretendimin se i njëjti ishte marrë në shkelje të dispozitave ligjore dhe me konstatim të gabuar të gjendjes faktike, duke shtuar se objekti i kontestit ishte zbatimi i Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë për rritje të pagave dhe jo inicimi i procedurave administrative për ndonjë çështje tjetër.
Më 7 nëntor 2018, Gjykata Themelore në Prishtinë, me Aktgjykimin A. nr. 192/2016 (i) aprovoi si të bazuar padinë e parashtruesit të kërkesës, (ii) anuloi Vendimin [Nr. 02/129/2013] dhe Vendimin [A. 02/05/2016] të KPMSHCK-së, (iii) ktheu çështjen në rivendosje pranë kësaj të fundit dhe (iv) detyroi KPK-në që t’ia paguante parashtruesit të kërkesës shumën shtesë prej 30%, sipas Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë për rritje të pagave.
KPMSHCK, kundër Aktgjykimit të lartcekur të Gjykatës Themelore në Prishtinë, parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit, me propozimin qe kjo gjykatë të aprovojë ankesën dhe të prishë aktgjykimin në fjalë, me arsyetimin se parashtruesi i kërkesës nuk kishte shteruar të gjitha mjetet e brendshme juridike në KPK.
Më 22 maj 2019, Gjykata e Apelit me Aktgjykimin AA. nr. 14/2019 (i) aprovoi ankesën e KPMSHCK, (ii) anuloi Aktgjykimin [A. nr. 192/2016] e Gjykatës Themelore në Prishtinë dhe (iii) ktheu çështjen në rivendosje pranë kësaj të fundit.
Më 7 gusht 2020, Gjykata Themelore në Prishtinë, duke vendosur në riprocedurë, nxori Aktgjykimin [A. nr. 1338/2019], me të cilin e refuzoi si të pabazuar padinë e parashtruesit të kërkesës, me arsyetimin se në momentin e paraqitjes së ankesës në KPK, parashtruesi i kërkesës në fakt kishte filluar procedurë administrative dhe se nuk kishte prova se kundër vendimit [KPK/Nr. 55/2013] të këtij organi kishte ushtruar ankesë pranë Komisionit për Zgjidhjen e Ankesave dhe Parashtresave, në KPK.
Më 2 shtator 2020, parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit kundër Aktgjykimit të lartcekur të Gjykatës Themelore në Prishtinë, për shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave të Ligjit të Procedurës së Përgjithshme Administrative (LPPA) dhe të shkeljes së neneve 6 dhe 13 të KEDNJ-së.
Më ketë rast, KPK në cilësinë e palës se interesuar, kishte parashtruar përgjigje ndaj ankesës së parashtruesit të kërkesës, me propozimin që ankesa e të njëjtit të refuzohet si e pathemeltë dhe aktgjykimi i ankimuar të vërtetohet.
Më 21 prill 2022, Gjykata e Apelit me Aktgjykimin AA. nr. 540/2020,e refuzoi si të pabazuar ankesën e parashtruesit të kërkesës dhe e vërtetoi Aktgjykimi [A. nr. 1338/2019] e gjykatës së shkallës së parë, duke vlerësuar se aktgjykimi i ankimuar nuk është përfshirë me shkelje procedurale të LKA-së dhe të LPK-së, nga paragrafi 2 i nenit 182, për të cilat shkaqe gjykata kujdeset sipas detyrës zyrtare dhe shkeljes së të drejtës materiale, ashtu siç pretendonte parashtruesi i kërkesës.
Më 2 qershor 2022, parashtruesi i kërkesës parashtroi kërkesës për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor në Gjykatën Supreme, për shkak të shkeljes esenciale të dispozitave të Ligjit për Procedurën Kontestimore (LPK) dhe shkeljes së paragrafit 3 të neneve 11 dhe 145 të Ligjit për Procedurën e Përgjithshme Administrative (LPPA). Nëpërmjet këtij mjeti juridik të jashtëzakonshëm, parashtruesi i kërkesës kërkoi që të ndryshohet Vendimi [A/02/05/2016] i KPMSHCK-së, ose çështja të kthehet në rigjykim dhe rivendosje.
Më 3 gusht 2022, Gjykata Supreme me Aktgjykimin ARJ. nr. 56/2022 (i) refuzoi si të pabazuar kërkesën për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor dhe (ii) vërtetoi Aktgjykimin [AA. nr. 540/2020] e Gjykatës së Apelit. Në Aktgjykimin e saj, Gjykata Supreme, mes tjerash, theksoi se: “Mbi këtë gjendje te fakteve dhe dispozitave ligjore te cituara, gjendjes faktike te vërtetuar nga gjykatat e instancave me te ulëta Gjykata Supreme vlerëson se, gjykatat e instancave me te ulëta dhe organi administrativ i paditur si ne vendimin e tij përfundimtar, drejtë kanë zbatuar dispozitat e LPA-së, LKA-së, të LPK-së,(ligj i zbatueshëm si në kuptim të nenit 63 të LKA-së), si dhe ligjit material për Shërbimin Civil dhe akteve tjera nënligjore të cekura si me lartë. Aktgjykimi i kontestuar i gjykatës se shkallës së dytë është i qartë dhe i kuptueshëm, në arsyetimin e tije janë dhënë arsye të mjaftueshme lidhur me faktet vendimtare të cilat i pranon edhe kjo gjykatë, prandaj janë te pa qëndrueshme pretendimet në kërkesë. Kolegji po ashtu vlerëson se ne këtë çështje edhe e drejta materiale është aplikuar drejtë nga gjykatat e instancave me të ulëta dhe organi i paditur dhe nuk është cenuar ligji ne dem të paditësit”.
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Parashtruesi i kërkesës pretendon se me Aktgjykimin e kontestuar të Gjykatës Supreme i janë shkelur të drejtat e garantuara me nenet: 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], 32 [E Drejta për Mjete Juridike], 46 [E Drejta në Pronë], 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), me paragrafin 1 të nenit 6 dhe me nenin 13 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).
I. Pretendimet për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së
Parashtruesi i kërkesës pretendon se Gjykata Supreme në rastin e tij (i) nuk ka bërë shqyrtim të duhur të rastit dhe nuk ka arsyetuar disa pretendime të tij, si dhe (ii) ka aplikuar ligjin në mënyrë qartazi arbitrare .
i) Pretendimi përkitazi me mos shqyrtimin e duhur të rastit dhe mosarsyetim të vendimit gjyqësor
Në lidhje me Aktgjykimin e Gjykatës Supreme, parashtruesi i kërkesës pretendon se kjo gjykatë nuk ka ekzaminuar bazat ligjore dhe provat që ka paraqitur ai në mbështetje të kërkesës për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor dhe kësisoj nuk i ka kushtuar fare vëmendje argumentimit të tij për shkeljen e paragrafit 3 të nenit 11 të LPPA-së dhe as argumentit që pala në procedurë nuk mund të këtë pasoja për shkak të shkeljeve ligjore të institucioneve shtetërore (në këtë rast KPK-së). Pra, sipas tij, Gjykata e Apelit dhe Gjykata Supreme nuk i kanë kushtuar asnjë vëmendje argumenteve, provave dhe bazave ligjore të parashtruara nga ai. Tutje, i njëjti thekson se vetëm përmendja sipërfaqësore e bazave juridike, e argumenteve dhe provave të tij nga ana e Gjykatës Supreme dhe Gjykatës së Apelit, nuk e kalon testin e GEDNJ-së përkitazi me të drejtën për të pasur një shqyrtim të duhur dhe të plotë të rastit. Mbi këto argumente parashtruesi i kërkesës pretendon se Aktgjykimi i kontestuar i Gjykatës Supreme ka cenuar nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të KEDNJ-së, sepse Gjykata Supreme nuk ka bërë shqyrtim të duhur dhe të plote të rastit.
Parashtruesi i kërkesës pretendon se para Gjykatës Supreme ka argumentuar se Gjykata e Apelit gabimisht ka konstatuar që procedura administrative ka filluar në momentin kur i njëjti i është drejtuar me kërkesë KPK-së, sepse sipas Ligjit të Procedurës së Përgjithshme Administrative, procedura në rastin konkret nuk mund të iniciohej brenda punëdhënësit, nga shkaku se Vendimi [Nr. 02/151] i Qeverisë ishte vendim përfundimtar i cili nuk mund të rishikohej nga KPK-ja. Në ketë kontekst, parashtruesi i kërkesës thekson se nuk bëhej fjalë për inicimin e procedurës administrative, por për ekzekutimin e një aktit administrativ. Kështu, parashtruesi i kërkesës pretendon se Gjykata Supreme nuk e trajtoi fare pretendimin e tij për ngatërrimin qe ia beri Gjykata e Apelit procedurës administrative me procedurën për ekzekutimin e aktit administrativ, duke theksuar se në vend të kësaj Gjykata e Apelit bëri një konstatim të paelaboruar dhe shabllonik, kur konsideroi se në momentin kur pala ankuese iu drejtua me kërkesës KPK-së ka filluar procedura administrative.
Tutje, parashtruesi i kërkesës pretendon se nuk ishte i detyruar t’i drejtohej Komisionit për Zgjidhjen e Kontesteve dhe Ankesave të KPK-së, edhe për më tepër që vendimi i KPK-së nuk ka pasur këshillë juridike për mjet juridik. Rrjedhimisht, parashtruesi i kërkesës thekson se nuk ka pasur se si ta dijë se a ekziston një mjet i tillë juridik, prandaj në këtë drejtim pretendon se është shkelur paragrafi 3 i nenit 11 i LPPA-së. Në ketë kuptim parashtruesi i kërkesës thekson se ky pretendim nuk është adresuar nga Gjykata Supreme, sikurse nuk ishte adresuar as nga Gjykata e Apelit.
Sipas parashtruesit të kërkesës detyrimi i tyre për të adresuar dhe arsyetuar ketë pretendim është edhe me i madh kur kihet parasysh se Gjykata Themelore dy herë ka konstatuar se ai nuk ka qenë i detyruar të shterojë asnjë mjet juridik brenda KPK-së, sepse kjo e fundit në vendimin e vet nuk ka dhënë këshillë juridike, siç kërkohet me LPPA. Për me tepër, këtë qëndrim e ka ndjekur edhe KPMSHCK-ja, i cili në Vendimin [Nr. 02/129/2013] të 5 prillit 2013, konstatoi se ankuesi i ka shfrytëzuar mjetet juridike të ankimit në afatin e paraparë ligjor për të shqyrtuar dhe për t’u vendosur kjo çështje në Këshill. Gjykata Supreme sipas parashtruesit të kërkesës vetëm është mjaftuar duke përsëritur se ai ka qenë i detyruar të shterojë mjetet juridike në instancë të dytë administrative brenda KPK-së, dukë shtuar se në lidhje me pretendimin e tij kryesor, nuk ka marrë asnjëherë përgjigje të plotë dhe të elaboruar nga Gjykata Supreme me Aktgjykimin e kontestuar, duke mos përmbushur kësisoj standardin e vendimit të arsyetuar, që garantohet me nenin 31 të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.
ii) Pretendimi përkitazi me aplikimin qartazi arbitrar të ligjit
Përkitazi me këtë pretendim, parashtruesi i kërkesës thekson se Gjykata Supreme nuk e arsyetoi qëndrimin e saj, se perse i njëjti do të duhej të shteronte mjetin juridik në instancë të dytë pranë KPK-së. Kësisoj i nijeti pretendon se kjo gjykatë ka bërë interpretime selektive dhe, rrjedhimisht arbitrare të dispozitave ligjore, sepse i është referuar vetëm paragrafit 3 të nenit 12 të Ligjit për KPMSHCK-në, duke anashkaluar tërësisht aplikimin e nenin 11.3 (3) të LPPA-së, të cilin e pohon ta ketë ngritur si pretendim në vazhdimësi pranë gjykatave të rregullta, duke pretenduar se kjo dispozitë zbatohej drejtpërdrejtë në procedurën e zhvilluar pranë KPK-së. Në ketë mënyrë, sipas parashtruesit të kërkesës, Gjykata Supreme ka bërë interpretime qartazi arbitrare ligjore që bien ndesh me garancitë e nenit 31 të Kushtetutës dhe të neni 6 të KEDNJ-së.
II. Pretendimet për shkelje të neneve 32 dhe 54 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 13 të KEDNJ-së
Në lidhje këtë pretendim, parashtruesi i kërkesës thekson: “...unë jam penguar të përdorë në mënyrë efektive mjetet juridike, për shkak të një lëshimi të KPK dhe konfuzionit qe i ka karakterizuar edhe qasjen e gjykatave në rastin tim., Pra, lëshimi KPK-së, i cili në kundërshtim me nenin 11.3 të LPPA, nuk ka dhënë këshillë juridike në vendimin e vet, për të drejtën ankimore brenda KPK-së është bërë pengese për mua qe të shfrytëzoj mjetet juridike në procedurë gjyqësore. Kjo do të thotë se unë bartë pasoja juridike për shkak të gabimit të një organi shtetëror. Për rrjedhojë, asnjë instancë gjyqësore nuk ka gjykuar mbi meritat e krejt rastit tim, e qe ka të bëjë me përjashtimin tim nga gezuarja e shtesave/ngritjes prej 30% të pagës, në bazë të vendimit të Qeverisë të vitit 2011, të cilin e kam cekur me lartë. Rrjedhimisht, mua me janë shkelur të drejtat për mjete juridike dhe mbrojtje gjyqësorë të të drejtave, të cilat i garantojnë nenet 32 dhe 54 të Kushtetutës, ne ndërlidhje me te drejtën për zgjidhje efektive, te cilën e garanton neni 13 i KEDNJ-së”.
III. Pretendimet për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së
Në vijim, parashtruesi i kërkesës pretendon se ka pasur pritshmëri legjitime për përfitimin e të ardhurave personale shtesë sipas Vendimit të Qeverisë të vitit 2011, duk shtuar se këtë pritshmëri legjitime e ka pasur, sidomos nga 7 nëntori 2018 dhe 17 dhjetori 2015, kur Gjykata Themelore në Prishtinë nxori aktgjykimet me të cilat e aprovoi si të bazuar kërkesëpadinë e tij dhe e anuloi vendimin e KMPSHCK-së.
Në fund, parashtruesi i kërkesës thekson që argumentet dhe elaborimet e mësipërme dëshmojnë fuqishëm se Aktgjykimi [ARJ. nr. 56/2022] i 3 gushtit 2022 i Gjykatës Supreme ia ka shkelur të drejtat kushtetuese të garantuara me nenet 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 54 [E Drejta për Mbrojtje Gjyqësore të Drejtave], n, ndërlidhje me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës].
Dispozitat relevante
KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
Neni 31
[E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]
1. Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.
2. Çdokush gëzon të drejtën për shqyrtim publik të drejtë dhe të paanshëm lidhur me vendimet për të drejtat dhe obligimet ose për cilëndo akuzë penale që ngrihet kundër saj/tij brenda një afati të arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj.
[...]
Neni 32
[E Drejta për Mjete Juridike]
Secili person ka të drejtë të përdorë mjetet juridike kundër vendimeve gjyqësore dhe administrative të cilat cenojnë të drejtat ose interesat e saj/tij në mënyrën e përcaktuar me ligj.
Neni 46
[Mbrojtja e Pronës]
1. E drejta e pronës është e garantuar.
Neni 54
[Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave]
Çdokush gëzon të drejtën e mbrojtjes gjyqësore në rast të shkeljes ose mohimit të ndonjë të drejte të garantuar me këtë Kushtetutë ose me ligj, si dhe të drejtën në mjete efektive ligjore nëse konstatohet se një e drejtë e tillë është shkelur.
KONVENTA EVROPIANE PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Neni 6
(E Drejta për një proces të rregullt)
1. Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me ligj, e cila do të vendosë si për mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e tij të natyrës civile, ashtu edhe për bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri dëmokratike, kur kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë.
[...]”
Protokollit nr. 1 i KEDNj-së
Neni 1
[Mbrojtja e Pronës]
1. Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij, përveçse për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.
LIGJI Nr. 03/L-192 PËR KËSHILLIN E PAVARUR MBIKËQYRËS PËR SHËRBIMIN CIVIL TË KOSOVËS
Neni 12
Ankesat
[...]
3. Rregullat dhe procedurat për ankesa sipas këtij neni caktohen nga Këshilli. të cilat përcaktojnë:
3.1. që para parashtrimit të ankesës në Këshill, nëpunësi apo kandidati i cili pretendon se është dëmtuar duhet t’i ketë shteruar procedurat e brendshme të ankesave të organit përkatës të punësimit, përveç nëse Këshilli e përjashton këtë kërkesë për shkak të frikës së arsyeshme të hakmarrjes, dështimit të organit të punësimit për të zgjidhur ankesën brenda tridhjetë (30) ditësh ose për ndonjë shkak tjetër të arsyeshëm;
[...]
LIGJI NR. 05/L-031 PËR PROCEDURËN E PËRGJITHSHME ADMINISTRATIVE
Neni 11
Parimi i informimit dhe ndihmës aktive
[...]
3. Organi u siguron personave të interesuar dhe palëve informacion të saktë, të qartë dhe të kuptueshëm rreth:
3.1. mënyrës si të fillojnë një procedurë të caktuar administrative, brenda fushës përkatëse të kompetencës;
3.2. kërkesave thelbësore ligjore si dhe procedurave e formaliteteve të parashikuara për nxjerrjen e një akti administrativ apo realizimin e një akti real të kërkuar, përfshirë këtu edhe dokumentet dhe deklaratat që duhen parashtruar;
3.3. afatit kohor për njoftimin e vendimit përfundimtar, si dhe
3.4. mjeteve juridike në dispozicion të palës dhe mënyrën e ushtrimit të tyre.
4. Detyrimi i organit publik për të dhënë informacion dhe ndihmë aktive, sipas këtij neni, konsiston në dhënien e informacionit të përgjithshëm, në mënyrën se si zakonisht interpretohen dhe zbatohen dispozitat mbi informatat e parapara në paragrafët 1 dhe 3 të këtij neni, por nuk përfshinë ndihmën juridike për rastet individuale.
Pranueshmëria e kërkesës
Gjykata së pari shqyrton nëse janë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë dhe të specifikuara më tej me Ligj dhe Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, i cili përcakton:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[…]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj.”
[…]
Gjykata tutje i referohet neneve 47 [Kërkesa individuale], 48 [Saktësimi i kërkesës] dhe 49 [Afatet] të Ligjit, të cilët përcaktojnë:
Neni 47
(Kërkesa individuale)
“1. Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tij individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.
2. Individi mund të ngre kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj.”
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësojë saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj.”
Neni 49
(Afatet)
“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajve. Afati fillon të ecë që nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor[...].”
Për sa i përket përmbushjes së kritereve të lartcekura, Gjykata thekson se parashtruesi i kërkesës është palë e autorizuar, i njëjti konteston Aktgjykimin [ARJ. nr. 56/2022] e 3 gushtit 2022 të Gjykatës Supreme, pasi i ka shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me Ligj. Parashtruesi i kërkesës gjithashtu ka qartësuar të drejtat dhe liritë që pretendon se i janë shkelur, ashtu siç kërkohet me nenin 48 të Ligjit, si dhe e ka dorëzuar kërkesën në përputhje me afatet e përcaktuara në nenin 49 të Ligjit.
Përveç kritereve të lartcekura, Gjykata po ashtu shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara në nënrregullin 2 të rregullit 34 [Kriteret e pranueshmërisë] të Rregullores së punës, që cili përcakton:
Rregulli 34
(Kriteret e papranueshmërisë)
“2. Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme, nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij.”
Bazuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: GJEDNJ), por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në jurisprudencën e GJEDNJ-së, kategorizohen në katër grupe të veçanta dhe atë në: (i) pretendime që kategorizohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”, dhe atëherë kur plotësohet njëri nga dy nënkriteret në vijim: a) kur parashtruesi i kërkesës thjesht citon një ose disa dispozita të KEDNJ-së apo të Kushtetutës, pa shpjeguar mënyrën se si ato janë shkelur, përveç nëse në bazë të fakteve dhe rrethanave të rastit qartazi duket shkelja e Kushtetutës dhe KEDNJ-së (shih rastin e GJEDNJ-së Trofimchuk kundër Ukrainës, nr. 4241/03, vendimi i 31 majit 2005; shih gjithashtu Baillard kundër Francës, nr. 6032/04, Vendimi i 25 shtatorit 2008); dhe b) kur parashtruesi i kërkesës nuk paraqet ose refuzon të paraqesë prova materiale, me të cilat do t’i mbështeste pretendimet e tij (kjo posaçërisht vlen për vendimet e gjykatave ose të autoriteteve të tjera të brendshme), përveç rasteve kur ekzistojnë rrethana të jashtëzakonshme që janë jashtë kontrollit të tij dhe të cilat e pengojnë atë ta bëjë këtë (për shembull, kur administrata e burgut refuzon t’ia paraqes Gjykatës dokumentet nga dosja e një të burgosuri për të cilin bëhet fjalë) ose nëse Gjykata vet nuk vendos ndryshe (shih rastin e Gjykatës KI166/20, parashtrues, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale, Aktvendim për papranueshmëri, i 5 janarit 2021, paragrafi 43), dhe në fund, (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta” (shih, rastet e GjEDNj-së, Kemmache kundër Francës, nr. 17621/91, kategoria (i), Juta Mentzen kundër Lituanisë, nr. 71074/01, kategoria (ii) dhe Trofimchuk kundër Ukrainës, nr. 4241/03, kategoria (iii)).
Përveç kësaj, GJEDNJ përcakton se një ankesë karakterizohet nga faktet e përfshira në të dhe jo vetëm nga baza ligjore dhe argumentet në të cilat palët thirren shprehimisht (shih, rastin e GJEDNJ-së Talpis kundër Italisë, nr. 41237/14, Aktgjykimi i 18 shtatorit 2017, paragrafi 77 dhe referencat e cituara aty).
Gjykata, duke iu rikthyer shqyrtimit të kërkesës rikujton se parashtruesi i kërkesës pretendon se Aktgjykimi i kontestuar i Gjykatës Supreme është nxjerrë në shkelje të neneve 31 të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenin 6 të KEDNJ-së, 32 dhe 54 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 13 të KEDNJ-së, dhe 46 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Prandaj, këto pretendime, Gjykata do t’i shqyrtojë dhe analizojë në pajtueshmëri me parimet e përcaktuara nga praktika gjyqësore e GJEDNJ-së, në bazë të të cilave Gjykata Kushtetuese dhe gjykatat e rregullta në përputhje me nenin 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës është e obliguar që: “Të drejtat e njeriut dhe liritë themelore të garantuara me këtë Kushtetutë, interpretohen në harmoni me vendimet gjyqësore të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut”.
I. Vlerësimi i Gjykatës, përkitazi me pretendimet për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së
Gjykata verën se esenca e pretendimeve të parashtruesit të kërkesës për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së, ka të bëjë me mënyrën se si Gjykata Supreme ka arsyetuar aktgjykimin e saj për refuzim e kërkesës për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor, dhe se si ajo ka interpretuar dispozitat përkatëse të ligjit. Prandaj, këto pretendime Gjykata do t’i trajtojë në kuadër (i) të së drejtës për një “vendim të arsyetuar” dhe në kuadër të pretendimit (ii) për “aplikim qartazi arbitrar të ligjit”, duke u mbështetur në parimet e përgjithshme të përcaktuara nëpërmjet praktikes gjyqësore të GJEDNJ-së dhe të Gjykatës.
i. Përkitazi me të drejtën për një “vendim të arsyetuar gjyqësor”
Parimet e përgjithshme
Në parim, praktika gjyqësore e GJEDNJ-së dhe ajo e Gjykatës theksojnë se e drejta për një proces të rregullt gjyqësor përfshin të drejtën për një vendim të arsyetuar dhe se gjykatat duhet “të tregojnë me qartësi të mjaftueshme arsyet në të cilat ato bazuan vendimin e tyre”. Megjithatë, ky detyrim i gjykatave nuk mund të kuptohet si kërkesë për një përgjigje të hollësishme në çdo argument. Shkalla në të cilën zbatohet detyrimi për të dhënë arsye mund të ndryshojë varësisht nga natyra e vendimit dhe duhet të përcaktohet në dritën e rrethanave të atij rasti. Janë argumentet thelbësore të parashtruesve të kërkesës që duhet të adresohen dhe arsyet e dhëna duhet të jenë të bazuara në ligjin e aplikueshëm (shih rastin e Gjykatës KI07/18, parashtrues “Çeliku Rollers” sh.p.k, Aktgjykim i 18 dhjetorit 2019, paragrafët 100 dhe 101). Përkundër faktit që gjykatat e rregullta kanë një liri të caktuar të vlerësimit lidhur me përzgjedhjen e argumenteve dhe vendosjes për pranueshmërinë e dëshmive, ajo është e detyruar të justifikojë veprimet e saj, duke arsyetuar të gjitha vendimet (shih rastet e GJEDNJ-së Suominen kundër Finlandës, nr. 37801/97, Aktgjykim i 24 korrikut 2003, paragrafi 36; si dhe rastin Carmel Saliba kundër Maltës, nr. 24221/13, Aktgjykim i 24 prillit 2017, paragrafi 73).
Gjykata më e ulët ose autoriteti shtetëror, nga ana tjetër, duhet të japin arsye dhe arsyetime të tilla të cilat do t’ua mundësojnë palëve të shfrytëzojnë në mënyrë efektive të drejtën ekzistuese të ankesës (shih rastin e GJEDNJ-së Hirvisaari kundër Finlandës, nr. 49684/99, Aktgjykim i 25 dhjetorit 2001, paragrafi 30). Neni 6, paragrafi 1 i detyron gjykatat të japin arsye për vendimet e tyre, por kjo nuk do të thotë se kërkohet përgjigje e detajuar lidhur me secilin argument (shih rastet e GJEDNJ-së Van de Hurk kundër Holandës, nr. 16034/90, Aktgjykim i 19 prillit 1994, paragrafi 61; Garcia Ruiz kundër Spanjës, nr. 30544/96, Aktgjykim i 29 janarit 1999, paragrafi 26; Perez kundër Francës, nr. 47287/99, Aktgjykim i 12 shkurtit 2004, paragrafi 81).
Përveç kësaj, kur refuzon një ankesë, Gjykata e Apelit, në parim, thjesht mund të pranojë arsyetimin e vendimit të dhënë nga gjykata më e ulët (shih rastin e GjEDNj-së Garcia Ruiz kundër Spanjës, nr. 30544/96, cituar me lart, paragrafi 26; në kundërshtim me këtë shih Tatishvili kundër Rusisë, nr. 1509/02, Aktgjykim i 9 korrikut 2007, paragrafi 62). Megjithatë, koncepti i procedurës së drejtë nënkupton që gjykata vendase që ka dhënë një shpjegim të ngushtë për vendimet e saj, qoftë duke përsëritur arsyetimet e dhëna më parë nga një gjykatë më e ulët ose në ndonjë mënyrë tjetër, në fakt merrej me çështje të rëndësishme brenda juridiksionit të saj, që do të thotë se nuk i pranoi thjesht dhe pa përpjekje shtesë konkluzionet e arritura nga gjykata më e ulët (shih rastin e GJEDNJ-së Helle kundër Finlandës, nr. (157/1996/776/977), Aktgjykim i 19 dhjetorit 1997, paragrafi 60). Kjo kërkesë është aq më e rëndësishme nëse pala në kontest nuk ka pasur mundësi t’i paraqesë argumentet e saj gojarisht në procedurën para gjykatës vendase.
Megjithatë, gjykatat e apelit (në shkallën e dytë) të cilat kanë juridiksion për të hedhur poshtë ankesat e pabazuara dhe për të zgjidhur çështjet faktike dhe juridike në procedurën kontestimore, janë të obliguara të arsyetojnë se përse refuzuan të vendosin për ankesën (shih rastin e GJEDNJ-së Hansen kundër Norvegjisë, nr. 15319/09, Aktgjykim i 2 janarit 2015, paragrafët 77-83). Një funksion tjetër i vendimit të arsyetuar është që tu tregojë palëve se ato janë dëgjuar. Për më tepër, një vendim i arsyetuar i ofron mundësinë palës për t’u ankuar kundër tij, si dhe mundësinë e rishikimit të vendimit nga një organ ankimor. Vetëm duke lëshuar vendim të arsyetuar, mund të ketë shqyrtim publik të administrimit të drejtësisë (shih GJEDNJ, rastin Tatishvili kundër Rusisë, cituar më lart, paragrafi 58).
Veç kësaj, e drejta e marrjes së vendimit gjyqësor në harmoni me ligjin, përfshin obligimin e gjykatave që të ofrojnë arsye për aktvendimet e tyre me baza të arsyeshme në nivel procedural dhe material. Sigurimi i arsyeve kërkon shpjegime me arsye bindëse dhe të ndërtuara mirë për vendimin e marrë në çdo rast individual, i cili duhet të përfshijë që të dyja: kriteret ligjore dhe elementet faktike në mbështetje të vendimit. Prandaj, arsyetimi i vendimit duhet të theksojë raportin ndërmjet gjetjeve të meritave dhe reflektimit, kur t’i shqyrtojë provat e propozuara nga një anë dhe konkluzionet ligjore nga ana tjetër. Aktgjykimi i gjykatës do ta shkelë parimin kushtetues të ndalimit të arbitraritetit në vendimmarrje, nëse arsyetimi i dhënë dështon të përmbajë fakte të vërtetuara dhe dispozita ligjore si dhe marrëdhënien logjike ndërmjet tyre (shih rastin e Gjykatës KI72/12, me parashtrues Veton Berisha dhe Ilfete Haziri, Aktgjykim i 5 dhjetorit 2012, par. 53-61.
Zbatimi i këtij parimi është vlerësuar nga Gjykata nga rasti në rast, në varësi të rrethanave konkrete të çështjes, duke analizuar nëse vendimet gjyqësore të kundërshtuara e kanë përmbushur në mënyrë të mjaftueshme detyrimin për arsyetimin e vendimeve të tyre. Masa deri në të cilën aplikohet detyra për ta arsyetuar vendimin mund të ndryshojë varësisht nga natyra e vendimit gjyqësor dhe duhet të përcaktohet në dritën e rrethanave të rastit (shih rastin e GJEDNJ-së Hirvisaari kundër Finlandës, Aktgjykimi i 27 shtatorit 2001, paragrafi 30).
Aplikimi i parimeve të lartcekura në rastin konkret
Gjykata vëren se thelbi i ankesës së parashtruesit të kërkesës ndërlidhet me faktin se Gjykata Supreme nuk ka shqyrtuar në mënyrën e duhur pretendimin lidhur me detyrimin e tij ligjor, për t’i shteruar mjetet e brendshme juridike brenda organit të punësimit KPK, para se t’i dertohej gjykatës dhe se vendimi i KPK-së nuk kishte këshillë juridike, dhe se parashtruesi i kërkesës kishte kërkuar zbatimin e Vendimit [Nr. 02/151] të Qeverisë dhe jo inicim të procedurës administrative.
Gjykata në këtë drejtim i referohet fillimisht Aktvendimit [A. nr. 1338/2019] të Gjykatës Themelore, e cila arsyetoi: “...paditësi ka parashtruar ankesë tek i padituri pa i shteruar mjetet e ankimit brenda autoritetit punëdhënës, respektivisht në Komisionin për Zgjidhjen e Kontesteve dhe Ankesave, duke vepruar kështu në kundërshtim me nenin 12 nen paragrafi 3.1 të Ligjit për Këshillin e Pavarur Mbikëqyrës të Shërbimit Civil të Kosovës, i cili përcakton se “që para parashtrimit te ankesës në Këshill, nëpunësi apo kandidati i cili pretendon se është dëmtuar duhet t'i ketë shteruar procedurat e brendshme te ankesave te organit përkatës te punësimit, përveç; nëse Këshilli e përjashton këtë kërkesë për shkak të frikës se arsyeshme të hakmarrjes, dështimit te organit të punësimit për të zgjidhur ankesën brenda tridhjete (30) ditësh ose për 2 .. ndonjë shkak tjetër të arsyeshëm”, e qe në rastin e paditësit nuk ka pasur ndonjë përjashtim për të mos shteruar mjetet juridike paraprakisht qe te mund ti drejtohet drejtpërdrejt KPMSHC me ankesë pa kaluar ankesën të KZKA, punëdhënësi i tij.”
Përkitazi me pretendimet e parashtruesit të kërkesës se Gjykata Themelore ka bërë shkelje të dispozitave procedurale dhe shkelje të KEDNJ-së, Gjykata e Apelit theksoi: “Sa i përket pretendimeve ankimore se gjykata e shkallës së parë ka bërë shkelje të dispozitave procedurale, sipas kolegjit të gjykatës, ky pretendim nuk qëndron për faktin se gjykata ka shqyrtuar padinë, fillimisht ia ka dërguar padinë të paditurës për përgjigje në padi, pastaj ka caktuar seancë të shqyrtimit kryesor, ka nxjerrë prova të mjaftueshme, qe do të thotë se gjatë vlerësimit të aktvendimit gjykata e shkallës së parë nuk ka bërë shkelje të dispozitave të LKA-së dhe LPK-së”.
Sa i përket pretendimit për shkelje të neneve 6 dhe 13 KEDNJ-s; nga ana e Gjykatës Themelore në Prishtinë, Gjykata e Apelit arsyetoi se: “...kolegji i apelit të njëjtin pretendim e vlerëson si të pa bazuar, për faktin se paditësi fillimisht i është drejtuar me kërkese, Këshillit Prokurorial të Kosovës me dt.22.03.2013, për zbatimin e vendimit të Qeverisë së Republikës së Kosovës Nr.02/151 të dates;06.01.2011, për ngritjen e pagave, kolegji i apelit verën se ky është momenti kur ka filluar procedimi administrativ, dhe se...paditësi ka ushtruar ankesë te i padituri pa i shterur mjetet e ankimimit brenda autoritetit punëdhënës, respektivisht në Komisionin për Zgjidhjen e Kontesteve dhe Ankesave, duke vepruar kështu edhe ne kundërshtim me nenin 12 nen paragrafi 3.1 të Ligjit për Këshillin e Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës, i cili përcakton, "Që para parashtrimit të ankesës në Këshill, nëpunësi apo kandidati qe pretendon se është i dëmtuar duhet t’i këtë shterur procedurat e brendshme te ankesave te organit përkatës te punësimit, përveç; nëse Këshilli e përjashton ketë kërkesë për shkak te frikës se arsyeshme te hakmarrjes, dështimit te organit te punësimit për te zgjidhur ankesën brenda 30 ditësh, ose për ndonjë shkak tjetër te arsyeshëm", e qe në rastin konkret nuk ka pasur ndonjë përjashtim për te mos i shterur mjetet juridike paraprakisht te organi i punësimit, edhe pse vendimi i organit te punësimit nuk ka pasur këshillë juridike për mjet juridik, paditësi ka qenë i detyruar qe t’i drejtohet, Komisioni për Zgjidhjen e Kontesteve dhe Ankesave dhe pastaj, kundër vendimit të këtij komisioni ka mundur ti drejtohet Këshillit te Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës me ankesë”.
Gjykata, në vijim i referohet Aktgjykimit të kontestuar të Gjykatës Supreme dhe verën se përkitazi me pretendimet e parashtruesit të kërkesës se Vendimi [nr. 02/151] i Qeverisë ishte përfundimtar dhe se i njëjtit nuk mund të rishikohej nga KPK, Gjykata Supreme arsyetoi: Kolegji i Gjykatës Supreme këto pretendime i vlerëson të pabazuara për faktin se, në këtë çështje pala paditëse ka ushtruar kërkesë në organin punëdhënës, KPK, me dt. 08.02.2013, për zbatimin e vendimit të Qeverisë së Kosovës për ngritjen e pagave të Shërbyeseve civil, nr.02/151, dhe me këtë është bëre fillimi i procedimit administrativ për realizimin e një të drejte të pretenduar dhe organi kompetent e ka për obligim të nxjerrë akt lidhur me çështjen e ngritur në bazë të kërkesës së tillë. KPK ketë e ka bëre ashtu që me vendimin e saj KPK.nr.55/2013 dt. 04.03.2013, e refuzon kërkesën e paditësit dhe të tjerëve, pas kësaj nuk provohet se i njëjti kundër tij ka parashtruar ankesës në shkallë të dytë, në organin e punësimit në Komisionin për Zgjidhjen e Ankesave Parashtresave, të KPK, edhe për kundër qe nuk kishte këshillë juridike meqë i njëjti ishte vendim i shkallës së parë i nxjerrë në bazë të kërkesës dhe jo përfundimtar, [...].” Paditësi pa i shtjerre mjetet juridike në organin e punësimit ka ushtruar ankesë në organin e paditur KPMSHCK, me datë 22.03.2013, me këtë ka vepruar në kundërshtim me nenin 12, par 3, nen parag.3.1 të Ligjit për KPMSHCK, ku parashihet se, "para parashtrimit të ankesës në Këshill, nëpunësi apo kandidati i cili pretendon se është dëmtuar duhet ti këtë shterur proceduat e brendshme te ankesave te organit përkatës te punësimit, përveç; nëse këshilli këtë kërkesë për shkak te frikës se arsyeshme te hakmarrjes, dështimit te organit te punësimit për te zgjidhur ankesën brenda 30 dite, ose për ndonjë shkak tjetër te arsyeshëm". Nga shkresat e lëndës si dhe pretendimeve nuk provohet se ka ekzistuar ndonjë nga këto shkaqe përjashtuese për tu arsyetuar mos shtjerrimi e mjeteve juridike, ne organin e punësimit ashtu si parashihet me dispozitat e LPA si u cek me lartë.
Në fund, Gjykata Supreme arsyetoi: “Mbi këtë gjendje të fakteve dhe dispozitave ligjore të cituara, gjendjes faktike të vërtetuar nga gjykatat e instancave me të ulëta Gjykata Supreme vlerëson se, gjykatat e instancave me të ulëta dhe organi administrativ i paditur si në vendimin e tij përfundimtar, drejtë kanë zbatuar dispozitat e LPA-së, LKA-së, të LPK-së,(ligj i zbatueshëm si në kuptim të nenit 63 të LKA-së), si dhe ligjit material për Shërbimin Civil dhe akteve tjera nënligjore të cekura si me lartë. Aktgjykimi i kontestuar i gjykatës së shkallës së dytë është i qartë dhe i kuptueshëm, në arsyetimin e tij janë dhënë arsye të mjaftueshme lidhur me faktet vendimtare të cilat i pranon edhe kjo gjykatë, prandaj janë te pa qëndrueshme pretendimet në kërkesë. Kolegji po ashtu vlerëson se në këtë çështje edhe e drejta materiale është aplikuar drejtë nga gjykatat e instancave me të ulëta dhe organi i paditur dhe nuk është cenuar ligji në dem të paditësit”.
Sa më lart, Gjykata vëren se Gjykata Supreme ka adresuar të gjitha pretendimet e parashtruesit të kërkesës të ngritura nëpërmjet mjetit të jashtëzakonshëm, duke i dhënë përgjigje në çdo pretendim thelbësor, si përkitazi me detyrimin e tij për t’i shteruar mjetet e brendshme juridike pranë KPK-së, po ashtu edhe për sa i përket çështjes së zbatimin e Vendimit [nr. 02/151] të Qeverisë, duke arsyetuar se “me këtë është bëre fillimi i procedimit administrativ për realizimin e një të drejte të pretenduar dhe organi kompetent e ka për obligim të nxjerrë akt lidhur me çështjen e ngritur në bazë të kërkesës së tillë”. Për me tepër, Gjykata rikujton se nevoja për të zgjidhur ketë paqartësi nga ana a parashtruesit të kërkesës ka lindur nga Vendimi [nr. 02/151] i Qeverisë për rritje të pagave në masën tridhjetë perqind (30%) për të gjithë shërbyesit civilë, sepse punëdhënësi nuk e kishte të qartë statusin e punës së parashtruesit të kërkesës në PSRK, ndryshe po të ishte i qartë statusi i tij tek punëdhënësi nuk do të kishte pasur nevojë për interpretime ligjore dhe zgjidhje të kësaj çështjeje nëpërmjet organeve administrative dhe gjyqësore.
Në ketë kontekst, Gjykata vëren se gjykatat e rregullta nuk janë lëshuar në meritat e çështjes por në aspektet procedurale (kriteret e pranueshmërisë) të padisë. Në vlerësimin e Gjykatës, Gjykata Supreme ka adresuar po ashtu pretendimet e parashtruesit të kërkesës, si për sa i përket zbatimit të ligjit procedural po ashtu edhe për sa i përket zbatimit të së drejtës materiale.
Për me tepër, Gjykata rikujton se paragrafi 1 i nenit 6 të KEDNJ-së nuk kërkon që Gjykata Supreme, si instancë përfundimtare e gjyqësorit të rregullt, të japë arsyetim më të detajuar, kur ajo thjesht zbaton një dispozitë të caktuar ligjore për refuzimin e një ankese, duke konsideruar se ajo ankesë specifike nuk ka një perspektivë për sukses (shih rastet e GJEDNJ-së Burg dhe të tjerët kundër Francës, nr. 34763/02; vendim i 28 janarit 2003; Gorou kundër Greqisë (nr. 2), nr. 12686/03, vendim i 20 marsit 2009, paragrafi 41; shih rastin e Gjykatës KI106/22, me parashtrues Driton Fetahu, Aktvendim i 8 shkurtit 2023, paragrafi 45-56).
Thënë këtë, Gjykata konsideron se Aktgjykimi i kontestuar i Gjykatës Supreme është në pajtueshmëri me kërkesat e nenit 31 të Kushtetutës dhe të paragrafit 1 të nenin 6 të KEDNJ-së, meqë aktgjykimi, si i tillë, përmban lidhje logjike ndërmjet bazës juridike të aplikuar, arsyetimit dhe përfundimeve të nxjerra.
Rrjedhimisht, Gjykata konstaton se pretendimet e parashtruesit të kërkesës për shkelje të së drejtës për një “vendim të arsyetuar” i përkasin kategorisë së tretë (iii) të pretendimeve të “pambështetura apo të paarsyetuar”, dhe si të tilla në baza kushtetuese, i deklaron qartazi të pabazuara.
ii) Përkitazi me pretendimin për “aplikimi qartazi arbitrar të ligjit”
Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës, për me tepër, pretendon se Gjykata Supreme ka “aplikuar ligjin në mënyrë qartazi arbitrare”, sepse e njëjta i është referuar vetëm paragrafit 3 të nenit 12 të Ligjit për KPMSHCK-në, duke anashkaluar tërësisht aplikimin e paragrafit 3 të nenit 11 të LPPA-së. Në ketë mënyrë, sipas parashtruesit të kërkesës, Gjykata Supreme ka bërë interpretime qartazi arbitrare të ligjit, që bien ndesh me garancitë e nenit 31 të Kushtetutës dhe të paragrafit 1 të nenit 6 të KEDNJ-së.
Për sa i përket këtij pretendimi, Gjykata bazuar në shkresat e lëndës, vlerëson se parashtruesi i kërkesës nuk ka arritur ta ngrejë të njëjtin në nivel kushtetutshmërie, por në nivel ligjshmërie. Gjykata përsërit se sipas Kushtetutës, nuk është detyrë e saj të veprojë si gjykatë e “shkallës së katërt” përkitazi me vendimet e nxjerra nga gjykatat e rregullta. Është detyre e gjykatave të rregullta që t’i interpretojnë dhe t’i zbatojnë rregullat përkatëse të së drejtës procedurale dhe materiale (shih rastin e GJEDNJ-së Garcia Ruiz kundër Spanjës, nr. 30544/96, Aktgjykimi i 21 janarit 1999).
Gjykata, megjithatë thekson se jurisprudenca e GJEDNJ-së dhe e Gjykatës gjithashtu përcaktojnë rrethana nën të cilat duhet të bëhen përjashtime nga ky qëndrim. Siç u theksua më lart, përderisa gjykatat e rregullta kanë detyrë primare të zgjidhin problemet rreth interpretimit të ligjit të aplikueshëm, roli i Gjykatës është që të sigurohet apo të verifikojë që efektet e këtij interpretimi të jenë kompatibile me Kushtetutën dhe KEDNJ-në (shih, në këtë drejtim, rastin e GJEDNJ-së Miragall Escolano dhe të tjerët kundër Spanjës, Aktgjykim i 25 majit 2000). Në parim, një përjashtim i tillë ndërlidhet me raste të cilat rezultojnë të jenë dukshëm arbitrare, duke përfshirë ato në të cilat një gjykatë ka “aplikuar ligjin në mënyrë qartazi të gabuar”, në një rast specifik dhe i cili mund të ketë rezultuar në “konkluzione arbitrare”, duke përfshirë ato në të cilat, një gjykatë ka aplikuar ligjin në mënyrë “qartazi të gabuar”, në një rast specifik dhe i cili mund të ketë rezultuar në “konkluzione arbitrare” apo “qartazi të paarsyeshme” për parashtruesin përkatës.
Në rastin konkret, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës argumentin e tij kryesor për aplikim ligjit qartazi arbitrar e ndërton mbi faktin se gjykatat e rregullta është dashur të aplikojnë një dispozite tjetër të ligjit dhe jo dispozitën të cilën e kanë aplikuar. Gjykata në mënyrë konsistente ka theksuar se nuk është roli i saj të rishikojë konkluzionet e gjykatave të rregullta në lidhje me gjendjen faktike dhe zbatimin e së drejtës procedurale apo materiale (shih rastin e Gjykatës KI49/19, me parashtrues Limak Kosovo International Airport SH.A., “Adem Jashari”, Aktvendimi i 10 shtatorit 2019).
Në dritën e kësaj, Gjykata më tej konsideron se parashtruesi i kërkesës nuk ka dëshmuar që të drejtat dhe liritë themelore të tij të mbrojtura me Kushtetutë janë shkelur si rrjedhojë e aplikimit apo interpretimit qartazi të gabuar ose arbitrar të ligjit. Prandaj, fakti i thjeshtë se parashtruesi i kërkesës nuk është i kënaqur me rezultatin e vendimeve të gjykatave të rregullta dhe me mënyrën e aplikimit të ligjit nuk është i mjaftueshëm për të ndërtuar një pretendim për shkelje kushtetuese. Kur pretendohen shkelje të tilla të Kushtetutës, parashtruesit e kërkesës duhet të sigurojnë pretendime të arsyetuara dhe argumente bindëse (shih mutatis mutandis rastin e GJEDNJ-së Mezotur-Tiszazugi Tarsulat kundër Hungarisë, Aktgjykim i 26 korrikut 2005, paragrafi 21; rastin e Gjykatës KI96/21, parashtrues Xhelal Zherka, Aktvendim i 10 shtatorit 2021).
Për këto arsye, Gjykata konstaton se pretendimet e parashtruesit të kërkesës për “aplikim qartazi arbitrar të ligjit” si pjesë përbërëse e “gjykimit të drejtë” të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së, i përkasin kategorisë së parë (i) të pretendimeve që kategorizohen si pretendime të natyrës së “shkallës së katërt”, prandaj, si të tilla të njëjtat, në baza kushtetuese, i shpallë si qartazi të pabazuara.
II. Vlerësimi i Gjykatës përkitazi me pretendimet për shkelje të neneve 32 dhe 54 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 13 të KEDNJ-së
Gjykata në lidhje me këtë pretendim rikujton se secili person ka të drejtë të shterojë mjetet juridike kundër vendimeve gjyqësore dhe administrative, të cilat i cenojnë të drejtat ose interesat e tij në mënyrën e përcaktuar me ligj (shih mutatis mutandis rastin e GJEDNJ-së Voytenko kundër Ukrainës, nr. 18966/02, Aktgjykimi i 29 qershorit 2004, paragrafët 46-48). Duke pasur parasysh konstatimet e saj lidhur me nenin 31 të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenin 6 të KEDNJ-së, Gjykata konsideron se ankesat përkitazi me ato nene janë të “argumentueshme” për qëllime të neneve 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës, në lidhje me nenin 13 [E drejta për zgjidhje efektive] të KEDNJ-së (shih mutatis mutandis rasti e GJEDNJ-së Boyle dhe Rice kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. Aktgjykimi i 27 prill 1998, paragrafi 52).
Gjykata rithekson se nenet 32 dhe 54 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 13 të KEDNJ-së, përcaktojnë se sistemi juridik duhet të vë në dispozicion një mjet efektiv juridik që autorizon organin kompetent të adresojë thelbin e një pretendimi për shkelje të Kushtetutës dhe KEDNJ-së (shih rastin e GJEDNJ-së Sharxhi dhe të tjerët kundër Shqipërisë, nr. 106113/16, Aktgjykim i 11 janarit 2018, paragrafi 81).
GJEDNJ në disa raste ka potencuar se efekti i nenit 13 është detyrimi për shtetet që të ofrojnë mjete juridike efektive, që mundësojnë shqyrtimin e thelbit të një kërkese të argumentueshme sipas Konventës dhe për të mundësuar korrigjimin e duhur. GJEDNJ poashtu ka theksuar se “efektiviteti i mjetit juridik”, në kuptim të nenit 13 të KEDNJ-së, nuk është i kushtëzuar me garancinë për një zgjidhjeje të favorshme për parashtruesin e kërkesës (shih rastet e GJEDNJ-së Kudla kundër Polonisë, nr. 30210/96, Aktgjykimi i 26 tetorit 2000).
Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës shkeljen e të drejtës për mjet efektiv juridik e ndërlidhë me supozimin se ai është penguar të përdorë në mënyrë efektive mjetet juridike, për shkak të një lëshimi të KPK-së dhe për shkak të qasjes së gjykatave në trajtimin e rastit të tij, duke arsyetuar se KPK në kundërshtim me paragrafin 3 të nenit 11 të LPPA-së nuk ka dhënë këshillë juridike në vendimin e vet për të drejtën ankimore dhe se për këtë shkak ai nuk duhet të mbahet përgjegjës. Për rrjedhoje, parashtruesi i kërkesës pretendon se asnjë instancë gjyqësore nuk ka gjykuar mbi meritat çështjes së tij, qe ka të bëje me përjashtimin nga përfitimi i rritjes së pagave sipas Vendimit të vitit 2011 të Qeverisë.
Gjykata rikujton se një pretendim i tillë në substancë ishte ngritur nga parashtruesi i kërkesës në Gjykatën Supreme, dhe se në lidhje me këtë çështje siç u shtjellua më lartë Gjykata konsideroi se parashtruesi i kërkesës kishte marrë përgjigje nga e njëjta, e cila, mes tjerash, theksoi: “KPK...me vendimin e saj KPK.nr.55/2013 dt. 04.03.2013, e refuzon kërkesën e paditësit dhe të tjerëve, pas kësaj nuk provohet se i njëjti kundër tij ka parashtruar ankesës në shkallë të dytë, në organin e punësimit në Komisionin për Zgjidhjen e Ankesave Parashtresave, të KPK edhe për kundër që nuk kishte këshillë juridike meqë i njëjti ishte vendim i shkallës së parë i nxjerrë në bazë të kërkesës dhe jo përfundimtar, [...].” Paditësi pa i shtjerrë mjetet juridike në organin e punësimit ka ushtruar ankesë në organin e paditur KPMSHCK, me datë 22.03.2013, me këtë ka vepruar në kundërshtim me nenin 12, par 3, nen parag. 3.1 të Ligjit për KPMSHCK, ku parashihet se, “para parashtrimit të ankesës në Këshill, nëpunësi apo kandidati i cili pretendon se është dëmtuar duhet ti këtë shterur proceduat e brendshme te ankesave te organit përkatës të punësimit, përveç; nëse këshilli këtë kërkesë për shkak të frikës se arsyeshme të hakmarrjes, dështimit të organit të punësimit për të zgjidhur ankesën brenda 30 dite, ose për ndonjë shkak tjetër të arsyeshëm”. Nga shkresat e lëndës si dhe pretendimet nuk provohet se ka ekzistuar ndonjë nga këto shkaqe përjashtuese për tu arsyetuar mos shtjerrimi e mjeteve juridike, ne organin e punësimit ashtu si parashihet me dispozitat e LPA si u cek me lartë.”
Gjykata verën se arsyet për hedhjen poshtë të padisë se parashtruesit të kërkesës, Gjykata Supreme i mbështeti në mënyrë specifike në kërkesat e dispozitave të ligjit për KPMSHCK-në, duke theksuarat se në rastin e parashtruesit të kërkesës, nuk kishte asnjë arsye për tu marrë si rrethanë përjashtuese mosshterimi i mjetit të brendshëm juridik në instancë të dytë pranë KPK-së, siç përshihej me këtë ligj.
Për këto arsye, Gjykata konstaton se pretendimi i parashtruesit të kërkesës për shkelje të së drejtës për “mjet efektiv juridikë” është qartazi i pabazuar dhe si i tillë kualifikohet në kategorinë e dytë (ii) të pretendimeve që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”.
III. Vlerësimi i Gjykatës përkitazi me pretendimin për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së
Parimet e përgjithshme
Gjykata rikujton se mbrojtja e pronës është e garantuar me nenin 46 të Kushtetutës dhe me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së. Sa i përket të drejtave të garantuara dhe të mbrojtura me nenin 46 të Kushtetutës, Gjykata së pari thekson se paragrafi 1 i nenit 46 të Kushtetutës e garanton të drejtën e pronës; paragrafi 2 i nenit 46 të Kushtetutës përcakton mënyrën e shfrytëzimit të pronës, duke specifikuar qartë se shfrytëzimi i saj rregullohet me ligj dhe në pajtim me interesin publik dhe paragrafi 3 i nenit 46 të Kushtetutës garanton që askush nuk mund të privohet nga prona në mënyrë arbitrare, duke përcaktuar gjithashtu kushtet në të cilat prona mund të shpronësohet (shih ngjashëm rastet e Gjykatës KI50/16, me parashtrues Veli Berisha dhe të tjerët, Aktvendimi i 10 marsit 2017, paragrafi 31 dhe KI82/20, me parashtrues Jakup Mehmeti, Aktvendimi i 25 majit 2021, paragrafi 72).
Sa i përket të drejtave të garantuara dhe të mbrojtura nga neni 1 i Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, Gjykata rithekson se ky nen përbëhet nga tri rregulla të dallueshme dhe të ndërlidhura: rregulli i parë shpreh parimin e gëzimit paqësor të pronës; rregulli i dytë trajton privimin nga pasuria dhe ia nënshtron atë kushteve të caktuara; dhe rregulli i tretë, ua njeh të drejtën shteteve që të kontrollojnë shfrytëzimin e pronës në pajtim me interesin e përgjithshëm, duke zbatuar ligje të tilla që ato i çmojnë si të nevojshme për arritjen e një qëllimi (shih mutatis mutandis rastet e GJEDNJ-së Sporrong dhe Lonnrot kundër Suedisë, nr. 7151/75; 7152/75, Aktgjykimi i 23 shtatorit 1982, paragrafi 61; James, Wells dhe Lee kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 25119/09, 57715/09 dhe 57877/09, Aktgjykimi i 18 shtatorit 2012; Sargsyan kundër Azerbaixhanit, nr. 40167/06, Aktgjykimi i 16 qershorit 2015; dhe Belane Nagy kundër Hungarisë, nr. 53080/13, Aktgjykimi i 13 dhjetorit 2016).
Gjykata rikujton se të tri rregullat nuk janë, megjithatë, “të ndryshme” në kuptimin e të qenurit të pandërlidhura. Rregulli i dytë dhe i tretë kanë të bëjnë me raste të veçanta të ndërhyrjes në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës dhe prandaj duhet të interpretohen në dritën e parimit të përgjithshëm të përcaktuar në rregullin e parë (shih mutatis mutandis rastin e GJEDNJ-së James dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 8793/79, Aktgjykimi i 21 shkurtit 1986, paragrafi 37).
Sa i përket rregullit të parë, GJEDNJ vazhdimisht ka konstatuar se koncepti i “pasurisë” i cili bën pjesë në pjesën e parë të nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së është një koncept autonom, që përfshin si “pasuritë ekzistuese” ashtu edhe pasuritë e pretenduara, në lidhje me të cilat, një parashtrues i kërkesës mund të argumentojë se ai ose ajo ka të paktën një “pritshmëri legjitime”. “Pasuritë” sipas këtij koncepti përfshijnë të drejtat “in rem” dhe “ in personam”, siç është pasuria e paluajtshme, e luajtshme dhe interesat e tjera pronësore.
Koncepti autonom i “pasurisë” në kuptim të nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së është i pavarur nga klasifikimi thjesht formal në ligjin vendor dhe nuk është i kufizuar në pronësinë e të mirave fizike: disa të drejta dhe interesa të tjera që përbëjnë “asete” mund të konsiderohen gjithashtu si “të drejta pronësore”, dhe kësisoj si “pasuri” për qëllimet e kësaj dispozite. Çështja që duhet të shqyrtohet në secilin rast veç e veç është nëse rrethanat e rastit, të marra si një tërësi, i janë dhënë parashtruesit të kërkesës si një e drejtë me interes thelbësor të mbrojtur nga neni 1 i Protokollit nr. 1 i KEDNJ-së (shih Depalle kundër Francës, [DHM], nr. 34044/02, Aktgjykimi i 29 marsit 2010, paragrafi 62; Anheuser-Busch Inc. kundër Portugalisë, [DHM], nr. 73049/01, Aktgjykimi 11 janarit 2007, paragrafi 63; Öneryildız kundër Turqisë, [DHM], nr. 48939/99, Aktgjykimi i 30 nëntorit 2004, paragrafi 124; Broniowski kundër Polonisë [DHM], nr. 31443/96, Aktgjykimi i 28 shtatorit 2005, paragrafi 129; Beyeler kundër Italisë, [DHM], nr. 33202/96, Aktgjykimi i 5 janarit 2000, paragrafi 100; Iatridis kundër Greqisë, [DHM], nr. 31107/96, Aktgjykimi i 19 tetorit 2000, paragrafi 54; Centro Europa 7 SRL dhe di Stefano kundër Italisë, [DHM], nr. 38433/09, Aktgjykimi 7 qershorit 2012, paragrafi 171; Fabris kundër Francës, [DHM], nr. 16574/08, Aktgjykimi i 7 shkurtit 2013, paragrafi 49 dhe 51; Parrillo kundër Italisë, [DHM], nr. 464770/11, Aktgjykimi i 27 gushtit 2015, paragrafi 211; Béláné Nagy kundër Hungarisë, [DHM], nr. 53080/13, Aktgjykimi 13 dhjetorit 2016, paragrafi 76).
Koncepti i “pasurisë” dhe i “pritjeve legjitime” kanë një vend qendror në interpretimin e të drejtave pronësore të garantuara me KEDNJ dhe të zhvilluara më tej me praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së. Nga ana tjetër, “pritjet legjitime mund të rezultojnë në pasuri”. Edhe pse neni 1 i Protokollit nr. 1 i KEDNJ-së zbatohet vetëm për pasurinë ekzistuese të një personi dhe nuk krijon të drejtën e fitimit të pronës, në rrethana të caktuara, një “pritje legjitime” për fitimin e një prone mund të gëzojë gjithashtu mbrojtjen e nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së (shih Aktgjykimin e GJEDNJ-së e 13 dhjetorit 2016, Béláné Nagy kundër Hungarisë, cituar më lart, paragrafi 73 dhe 75, dhe Broniowski kundër Polonisë, cituar më lart, paragrafi 129).
Në mënyrë që një “pritshmëri” të jetë “legjitime”, ajo duhet të jetë e një natyre më konkrete sesa thjesht një shpresë dhe të bazohet në një dispozitë ligjore ose një akt juridik siç është një vendim gjyqësor, që paraqet një interes të pronës në fjalë (shih Kopecký kundër Sllovakisë, nr. 44912/98, Aktgjykimi i 28 shtatorit 2004, paragrafët 49-50; Centro Europa 7 SRL dhe di Stefano kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 173; Saghinadze dhe të tjerët kundër Gjeorgjisë, paragrafi 103; Ceni kundër Italisë, paragrafi 39; dhe Béláné Nagy kundër Hungarisë, cituar më lart, paragrafi 75). Në të kundërtën, asnjë “pritje legjitime” nuk mund të thuhet se lind, kur ka një mosmarrëveshje sa i përket interpretimit dhe zbatimit të saktë të ligjit vendor dhe kur kërkesat e parashtruesve më pas refuzohen nga gjykatat kombëtare (shih Anheuser-Busch Inc. kundër Portugalisë, cituar më lart, paragrafi 65; Centro Europa 7 SRL dhe di Stefano kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 173; Béláné Nagy kundër Hungarisë, cituar më lart, paragrafi 75; Radomilja dhe të tjerët kundër Kroacisë, [DHM], nr. 37685/10 dhe 22768/12, Aktgjykimi i 20 marsit 2018, paragrafi 149).
Aplikimi i parimeve të lartcekura në rastin konkret
Para se të lëshohet në aplikueshmërinë e parimeve të lartcekura, fillimisht Gjykata rikujton se ajo sa më sipër i konsideroi qartazi të pabazuara të gjitha pretendimet e parashtruesit të kërkesës për shkelje të së drejtës për gjykim të drejtë dhe të drejtës për mjet juridik.
Gjykata, më sipër nënvizoi se neni 1 i Protokollit nr. 1 i KEDNJ-së zbatohet vetëm për pasurinë ekzistuese të një personi dhe nuk krijon të drejtën e fitimit të pronës. Nuk është kontestuese fakti që paga (si e mirë materiale) dhe përbërësit e saj në kuptim të nenit 1 të Protokollit 1 të KEDNJ-së gjenerojnë një interes pronësor qe bie në fushëveprimin e këtyre dispozitave. Në rastin konkret, parashtruesi i kërkesës bazuar në Vendimin [nr. 02/151] e Qeverisë, rritjen e pagës prej tridhjete perqind (30%) mbi pagan bazë, e konsideron si e drejtë pronësore, duke pretenduar se mospërfshirja e tij dhe e kolegeve të tij në listën e përfitimeve nga kjo rritje, e ka privuar atë nga e drejta për gëzimin paqësor të pronës.
Gjykata vlerëson se një pretendim i tillë do të ishte i bazuar po që se e drejta në përfitim nga rritja e pagave sipas Vendimit [nr. 02/151] e Qeverisë do vërtetohej me një vendim përfundimtar (të formës së prerë) nga ana e gjykatave të rregullta në dobi të parashtruesit të kërkesës. Në rastin konkret, nuk kemi një vendim të tillë, pasi gjykatat e rregullta nuk trajtuan substancën e padisë, por aspektet e përmbushjes së kushteve procedurale të saj. Me asnjë vendim gjyqësor nuk është shqyrtuar në themel çështja e parashtruesit të kërkesës, nëse i takonte kjo rritje apo jo, për arsye se ai nuk i kishte shterur mjetet juridike brenda punëdhënësit (shih, ngjashëm rastin e Gjykatës KI189/19, me parashtrues, Alban Miftaraj, Aktvendimi i 10 nëntorit 2020, paragrafi 86-88).
Prandaj Gjykata konsideron se në rrethanat e rasti konkret, nuk bëhet fjalë për një të drejtë pronësore të fituar ose të konfirmuar me vendim gjyqësor përfundimtar, i cili nuk ka gjetur zbatim nga autoritetet publike, për çfarë mohimi i një të drejte të fituar, në pajtueshmëri me kërkesat e nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së do të konsiderohej cenim i të drejtave pronësore.
Gjykata, nisur nga rrethanat e tilla faktike, rikujton se ajo vetë nuk mund të shndërrohet në gjykatë të faktit dhe të vërtetojë të drejtën e pronës, sepse një kompetencë e tillë, si rregull, i takon gjykatave të rregullta që ta bëjnë. Për më tepër, Gjykata përjashtimisht mund të ndërhyjë vetëm atëherë kur parashtruesve të kërkesave iu është “njohur” e drejta e pronësisë së një “prone” apo “pasurie” të caktuar me një “vendim gjyqësor përfundimtar” ose me “ligj” dhe kur një e drejtë e fituar mund të mos ketë gjetur zbatim në praktikë ose kur gëzimi paqësor i pronës (pasurisë) është penguar dhe pamundësuar nga individët apo autoritetet përkatëse në mënyrë të jashtëligjshme, megjithatë ky nuk është rasti (shih rastin e Gjykatës KI82/20, cituar më lart, paragrafi 83).
Gjykata, duke marrë parasysh parimet e përgjithshme përkitazi me të drejtën e pronës dhe mbrojtjen e saj, në kuptim të paragrafit 1 të nenit 46 të Kushtetutës dhe të nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, vlerëson të njëjtat parime nuk janë të aplikueshme në rastin e parashtruesit të kërkesës, sepse në rastin konkret nuk kemi të bëjmë as me një të drejtë pronësore të fituar me një vendim gjyqësor të formës së prerë dhe as me një të drejtë të pohueshme (pritje legjitime) të fitimit të së drejtës së pronësisë me “ligj” (shih ngjashëm rastin e GJEDNJ-së Kopecký kundër Sllovakisë, cituar më lart, paragrafi 52).
Thënë këtë, Gjykata konstaton se pretendimi i parashtruesit të kërkesës përkitazi me shkeljen e “të drejtës së pronës” është qartazi i pabazuar dhe si i tillë kualifikohet në kategorinë e dytë (ii) të pretendimeve që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”.
Përfundime
Si përmbledhje, Gjykata, duke i marrë parasysh të gjitha shtjellimet dhe konstatimet e mësipërme, konkludon se:
(I) pretendimet për shkelje të së drejtës për “vendim të arsyetuar” të garantuara me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës, dhe të paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së, i përkasin kategorisë së tretë (iii) të pretendimeve të “pambështetura ose të paarsyetuar”, dhe si të tilla në baza kushtetuese, i deklaroi qartazi të pabazuara;
(II) pretendimet për “aplikim qartazi arbitrar të ligjit”, si pjesë përbërëse e “gjykimit të drejtë” të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe paragrafin 1 të nenit 6 të KEDNJ-së, i përkasin kategorisë së parë (i) të pretendimeve që kategorizohen si pretendime “të shkallës së katërt”, prandaj të njëjtat në baza kushtetuese, i deklaroi qartazi të pabazuara;
(II) pretendimet për shkelje të së drejtës për “mjet efektiv juridik”, të garantuar me nenin 32 të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 13 të KEDNJ-së, si dhe pretendimet për shkelje të të “drejtave pronësore”, të garantuara me nenin 46 të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, i përkasin kategorisë dytë (ii) të pretendimeve që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes” prandaj edhe këto i deklaroi qartazi të pabazuara, në baza kushtetuese.
Rrjedhimisht, kërkesa në tërësinë e saj, në pajtueshmëri me rregullin 34 (2) të Rregullores së punës, duhet deklaruar e papranueshme si qartazi e pabazuar.
PËR KËTO ARSYE
Gjykata Kushtetuese, në pajtim me paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 të Kushtetutës, në pajtim me nenin 20 të Ligjit dhe në mbështetje të rregullave 34 (2) dhe 48 (1) (b) të Rregullores së punës, më 23 janar 2024, njëzëri
VENDOS
TË DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;
T’UA KUMTOJË këtë Aktvendim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë Aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 4 të nenit 20 të Ligjit;
Ky Aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes së tij në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.
Gjyqtarja raportuese Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Remzije Istrefi Peci Gresa Caka-Nimani
Bashkim Salihu
KI - Kërkesë individuale
Aktvendim për papranueshmëri
Kërkesa është qartazi e pabazuar
Administrative