Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Aktgjykimit të Gjykatës Supreme Rev.nr.84/2021 të 11 tetorit 2021

Aktvendim për papranueshmëri

Nr. të lëndës KI33/22

Parashtruesit: Selim Raqi

Shkarko:

Shqip
Srpski

Përmbledhje Vendimi tekst

Prishtinë, më 13 shkurt 2023

Nr. ref.:RK 2127/23

AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI

në

rastin nr. KI33/22

Parashtrues

Selim Raqi

Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit Rev.nr.84/2021 të 11 tetorit 2021 të Gjykatës Supreme

GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

e përbërë nga:

Gresa Caka-Nimani, kryetare

Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar

Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare

Safet Hoxha, gjyqtar

Radomir Laban, gjyqtar

Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare

Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe

Enver Peci, gjyqtar

Parashtruesi i kërkesës

Kërkesa është dorëzuar nga Selim Raqi (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës), përfaqësuar nga Isa Salihi avokat nga Prishtina.

Vendimi i kontestuar

Parashtruesi i kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [Rev.nr.84/2021] të 11 tetorit 2021 të Gjykatës Supreme në ndërlidhje me Aktgjykimin [Ac.nr.3442/18], të 27 korrikut 2020 të Gjykatës së Apelit të Kosovës, Aktgjykimit [C.nr.407/2017] të Gjykatës Themelore në Prishtinë (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Themelore) të 8 majit 2018, Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit [Ac.nr.813/2014] të 6 shkurtit 2017 dhe Aktgjykimin e Gjykatës Themelore [C.nr.784/09] të 5 gushtit 2013.

Parashtruesi i kërkesës vendimin e kontestuar e ka pranuar më 10 nëntor 2021.

Objekti i çështjes

Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit [Rev.nr.84/2021] të 11 tetorit 2021 të Gjykatës Supreme përmes të cilit sipas pretendimeve të parashtruesit të kërkesës janë shkelur të drejtat e garantuara me nenet 29 [E Drejta e Lirisë dhe Sigurisë] dhe 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 49 [E Drejta e Punës dhe Ushtrimit të Profesionit]të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta) në ndërlidhje me nenet 5 (E drejta për liri dhe siguri) dhe 6 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).

Baza juridike

Kërkesa bazohet në paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), nenet 22 [Procedimi i kërkesës] dhe 47 [Kërkesa individuale] të Ligjit për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës nr. 03/L-121 (në tekstin e mëtejmë: Ligji) dhe në rregullin 32 [Parashtrimi i kërkesave dhe i përgjigjeve] të Rregullores së punës të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).

Procedura në Gjykatën Kushtetuese

Më 9 mars 2022, parashtruesi i kërkesës dorëzoi kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).

Më 16 mars 2022, Kryetarja e Gjykatës përmes Vendimit nr. GJR. KI33/22 caktoi gjyqtarin Safet Hoxha Gjyqtar raportues dhe Kolegjin shqyrtues të përbërë nga gjyqtarët: Selvete Gërxhaliu-Krasniqi (kryesuese), Remzije Istrefi-Peci dhe Nexhmi Rexhepi (anëtarë).

Më 18 mars 2022, Gjykata njoftoi parashtruesin e kërkesës për regjistrimin e kërkesës me këshillë që të plotësojë formularin zyrtar të kërkesës. Të njëjtën ditë, një kopje e kërkesës iu dërgua Gjykatës Supreme dhe Gjykatës Themelore dhe kësaj të fundit iu kërkua që të dorëzojë dëshminë (fletë-kthesën) që tregon datën kur parashtruesi i kërkesës ka pranuar vendimin e kontestuar.

Më 16 dhjetor 2022, Gjykata iu drejtua Këshillit Gjyqësorë të Kosovës me kërkesë që të dorëzon dëshminë që tregon se datën e pranimit të vendimit e kontestuar nga parashtruesi i kërkesës.

Më 16 dhjetor 2022, gjyqtari Enver Peci dha betimin para Presidentes së Republikës së Kosovës, me ç ‘rast filloi mandati i tij në Gjykatë.

Më 19 dhjetor 2022, Këshilli Gjyqësorë i Kosovës dorëzoi dokumentin e lartpërmendur në Gjykatë.

Më 25 janar 2023, Kolegji shqyrtues e shqyrtoi raportin e Gjyqtarit raportues dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e kërkesës.

Përmbledhje e fakteve

Nga shkresat e lëndës rezulton se parashtruesi i kërkesës ka qenë punëtor i Korporatës Energjetike të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KEK) i sistemuar ne pune dhe detyra te punës “elektromontues” në Divizionin e Rrjetit-Distrikti në Prishtinë nga vitet e 80-ta, por që sipas Njoftimit nr. 62, i datës 26.3.2009 dhe Vendimit nr. 78, i datës 2.4.2009, i është ndërprerë marrëdhënia e punës, për shkak të sjelljes së rëndë të keqe (1) vjedhja, shkatërrimi, dëmtimi ose shfrytëzimi i pa autorizuar i pasurisë së punëdhënësit, (2) sjellja e natyrës tepër të rëndë pas së cilës do të ishte e pa arsyeshme që të pritet vazhdimi i marrëdhënies së punës edhe më tej-të parapara me nenin 11.3 (b) dhe (d) të Rregullores së UNMIK nr.2001/27 për Ligjin Themelor të Punës në Kosovë dhe shkeljeve të rënda-vjedhjen e ndonjë prone në punë apo pronësi të KEK-ut.

Parashtruesi i kërkesës me padinë e tij kishte kërkuar anulimin e vendimeve të lartpërmendura dhe kthimin e tij në punë me të gjitha të drejtat nga marrëdhënia e punës, duke konsideruar se e paditura KEK në mënyrë të kundërligjshme ia ka ndërprerë marrëdhënien e punës sepse veprimet e tij nuk ndërlidhen me kryerjen e detyrave te tij te punës. Nga ana tjetër, e paditura KEK kishte kontestuar në tërësi si të pabazuar kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës, duke propozuar që e njëjta të refuzohet.

Më 5 gusht 2013, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [C.nr.784/09] vendosi: (i) APROVOHET e bazuar padia dhe kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës; (ii) VËRTETOHET se Njoftimi nr. 62 i datës 26.03.2009 dhe Vendimi nr.78 i datës 02.04.2009, me të cilët parashtruesi i kërkesës nga e paditura KEK është njoftuar për shkëputje të marrëdhënies së punës, përkatësisht është refuzuar kundërshtimi i parashtruesit të kërkesës, janë të KUNDËRLIGJSHME; (iii) DETYROHET e paditura KEK që ta kthej parashtruesin e kërkesës në vendin e tij të punës Elektromonntues, me të gjitha te drejtat dhe detyrimet nga marrëdhënia e punës si dhe t’ia kompensoj pagën gjatë kohës për të cilën ka qenë i penguar që ta realizoj dhe atë duke filluar prej 27.03.2009 e deri në ditën e kthimit ne pune te e paditura, të gjitha këto me kamatë vjetore 3.5%; (iv) DETYROHET e paditura KEK edhe për shpenzimet procedurale në lartësi prej 202 euro, të gjitha këto në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit të këtij Aktgjykimi nën kërcënim te përmbarimit me dhunë.

E paditura KEK paraqiti ankesë për shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës kontestimore, vërtetimit të gabuar dhe jo të plote të gjendjes faktike dhe zbatimit të gabuar të së drejtës materiale, me propozim që aktgjykimi i goditur të ndryshohet në favor të pretendimeve ankimore të saj, duke e refuzuar si të pa bazuar kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës. Parashtruesi i kërkesës ishte përgjigjur se ankesa e te paditurës KEK është plotësisht e pabazuar, ndërsa pretendimet ankimore të të paditurës KEK-të pa argumentuara me asgjë, me propozim qe e njëjta të refuzohet ndërsa aktgjykimi i goditur të vërtetohet.

Më 6 shkurt 2017, Gjykata e Apelit përmes Aktvendimit [Ac.nr.813/2014] vendosi: (i) PRANOHET ankesa e të paditurës KEK dhe (ii) PRISHET Aktgjykimi i Gjykatës Themelore [C.nr.784/09] i 5 gushtit 2013 ashtu që lënda i kthehet gjykatës së shkallës së parë në rigjykim.

Gjykata e Apelit arsyetoi: (i) vendimi i gjykatës së shkallës së parë nuk mund të konsiderohet i drejtë sepse nuk është vërtetuar në mënyrë të plotë gjendja faktike gjë që ka rezultuar edhe me zbatimin e gabuar të së drejtës materiale; (ii) shkelja qenësore e dispozitave kontestimore konsiston në faktin se dispozitivi i aktgjykimit të goditur është i pakuptueshëm, kontradiktor me vetveten dhe arsyet e aktgjykimit; (iii) gjykata e shkallës së parë vetëm ka shpallur të kundërligjshëm njoftimin dhe vendimin për shkëputje të marrëdhënies së punës mirëpo të njëjtat nuk i ka anuluar; (iv) gjykata e shkallës së parë ka urdhëruar kompensimin e pagave të papaguara por nuk kuptohen shumat eventuale që do t’i takonin parashtruesit të kërkesës; (v) gjykata e shkallës së parë nuk është bindëse me konstatimin se në rastin e parashtruesit të kërkesës nuk është mbajtur procedura disiplinore sepse e paditura KEK ka njoftuar parashtruesin e kërkesës për qëllimin e shkëputjes së marrëdhënies së punës që më vonë është vërtetuar me vendim edhe në prani të përfaqësuesit të sindikatës së punëtorëve; (vi) e paditura KEK ka vërtetuar se parashtruesi i kërkesës me një kabllo elektrike është lidhur direkt nga shtylla elektrike të shpenzuesit, pa hyrë nëpërmes matësit elektrik, ashtu qe energjia elektrike e harxhuar fare nuk është regjistruar, e as qe ka pasur fare njehsorë elektrik, me ç ‘rast të paditurës KEK i ka shkaktuar dëm; (vii) për këto veprime parashtruesi i kërkesës edhe është shpall fajtor me aktgjykimin penal të Gjykatës Komunale në Prishtinë, P.nr.2136/2008, i datës 12.11.2010, i formës së prerë nga data 23.3.2011, për veprën penale Vjedhje nga neni 252 par. 1 i KPK-se, dhe është gjykuar me dënim me gjobë.

Më 8 maj 2018, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [C.nr.407/2017] vendosi: “(i) REFUZOHET e pabazuar kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës me të cilën ka kërkuar që të anulohet si i kundërligjshëm Njoftimi nr. 62 i datës 26.03.2009 dhe Vendimi nr.78 i datës 02.04.2009 të të paditurës KEK; (ii) DETYROHET e paditura KEK që ta kthej parashtruesin e kërkesës në vendin e tij të punës Elektromonntues, me të gjitha te drejtat dhe detyrimet nga marrëdhënia e punës si dhe t’ia kompensoj pagën gjatë kohës për të cilën ka qenë i penguar që ta realizoj dhe atë duke filluar prej 27.03.2009 e deri në ditën e kthimit ne pune te e paditura, të gjitha këto me kamatë vjetore 3.5%.”

Parashtruesi i kërkesës paraqiti ankesë duke pretenduar shkelje esenciale të dispozitave procedurale, konstatimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike dhe për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale, me propozim që gjykata e shkallës së dytë, ta ndryshoj aktgjykimin e ankimuar si në propozim në ankesë, apo që të njëjtin aktgjykim ta prish dhe lëndën t’ia kthej gjykatës së shkallës së parë në rivendosje. E paditura KEK ishte përgjigjur duke propozuar që e ankesa e parashtruesit të kërkesës të refuzohet e pabazuar, ndërsa aktgjykimi i ankimuar i gjykatës së shkallës së parë të vërtetohet.

Më 27 korrik 2020, Gjykata e Apelit përmes Aktgjykimit [Ac.nr.3442/18] vendosi: (i) REFUZOHET ankesa e parashtruesit të kërkesës; (ii) VËRTETOHET Aktgjykimi i Gjykatës Themelore [C.nr.407/2017] i 8 majit 2018.

Gjykata e Apelit arsyetoi: (i) vendimi i gjykatës së shkallës së parë është i drejtë dhe i ligjshëm sepse nuk është përfshirë me shkelje të dispozitave procedurale dhe e drejta materiale është zbatuar drejtë; (ii) gjykata e shkallës së parë ka vërtetuar plotësisht gjendjen faktike sepse ka arsyetuar të gjitha rrethanat me peshë duke filluar nga përgjegjësia penale e parashtruesit të kërkesës, procedurat e zhvilluara tek e paditura KEK, si dhe njoftimi dhe vendimi për shkëputje të marrëdhënies së punës; (iii) veprimet e të paditurës KEK për ndërprerjen e marrëdhënies së punës së parashtruesit të kërkesës, janë veprime tërësisht të ligjshme në pajtim me nenin 11 paragrafi 1 pika c) të Rregullores së UNMIK nr.2001/27 për Ligjin Themelor të Punës në Kosovë, lidhur me nenin 11 paragrafi 3 pika b), e cila i referohet shkeljes së rëndë të detyrave të punës për shkak të vjedhjes, shkatërrimit, dëmtimit ose shfrytëzimit të paautorizuar të pasurisë së punëdhënësit; (iv) Gjykata e Apelit vlerëson se masa e shqiptuar nga punëdhënësi, në ketë rast e paditura KEK, është proporcionale me natyrën e shkeljes, e rrjedhimisht është edhe masë e ligjshme; (v) në rastin konkret, në bazë të gjendjes faktike të vërtetuar në ketë procedurë, rezulton se parashtruesi i kërkesës ka qenë i njoftuar për faktin e shkëputjes se marrëdhënies së punës në mënyrë të rregullt dhe ligjore, prandaj; (vi) qëndrimi dhe përfundimi juridik i gjykatës së shkallës së parë për pathemelësinë kërkesëpadisë së parashtruesit të kërkesës, është i drejtë dhe i argumentuar.

Parashtruesi i kërkesës paraqiti revizion në Gjykatën Supreme duke pretenduar shkelje esenciale të dispozitave të procedurës kontestimore dhe zbatimit të gabuar të së drejtës materiale me propozim që Gjykata Supreme ta pranojë të bazuar revizionin, të ndryshojë aktgjykimet e instancave më të ulëta dhe ta aprovojë kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës, ose të njëjtat t’i prish dhe lëndën t’ia kthej gjykatës së shkallës së parë në rigjykim. E paditura KEK kishte propozuar që revizioni i parashtruesit të kërkesës të refuzohet i pabazuar.

Më 11 tetor 2021, Gjykata Supreme përmes Aktgjykimit [Rev.nr.84/2021] vendosi që të refuzojë të pabazuar revizionin e parashtruesit të kërkesës të paraqitur kundër Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit [Ac.nr.3442/18] të 27 korrikut 2020.

Gjykata Supreme arsyetoi: (i) Gjykata Supreme, duke u nisur nga një gjendje e tillë e çështjes e pranoi si të drejtë dhe të ligjshëm qëndrimin e gjykatës së shkalle së dytë, pasi që aktgjykimi nuk është i përfshirë në shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore dhe as në zbatim të gabuar të së drejtës materiale; (ii) Sipas vlerësimit te Gjykatës Supreme, përcaktuese për pathemelësinë e kërkesëpadisë ashtu siç ka arsyetuar gjykata e shkalles se dyte, është fakti se me rastin e kontrollimit nga ana e te paditurës KEK është hasur se parashtruesi i kërkesës me një kabllo direkt është kyçur nga shtylla elektrike të shpenzuesit, pa hyrë nëpërmjet matësit elektrik ashtu që energjia elektrike e harxhuar fare nuk është regjistruar, meqenëse nuk ka pasur fare njehsor elektrik me ç ‘rast ka dëmtuar të paditurën KEK; (iii) për këtë gjë është iniciuar procedura dhe është ftuar parashtruesi i kërkesës në takimin e datës 23.3.2009, dhe i është lëshuar njoftimi për shkëputjen e kontratës së punës; (iv) mbi gjendjen faktike të konstatuar në mënyrë të provuar, Gjykata Supreme vlerësoi se e drejta materiale është zbatuar në mënyrë të drejtë dhe të ligjshme nga gjykata e shkallës së dytë, në këtë rast me referencë në dispozitën e nenit 11 të Rregullores së UNMIK-ut, Nr.2001/27 për Ligjin Themelor të Punës; (v) nga procesverbali i takimit po ashtu dëshmohet prezenca e parashtruesit të kërkesës në takim si dhe përfaqësuesit të sindikatës I.P.; (vi) përveç të cekurave është pranuar edhe vlerësimi se veprimet e parashtruesit të kërkesës të konstatuara në procedurën e kontrollit nga ana e të paditurës KEK i konsumojnë elementet e shkeljes së rëndë të detyrave të punës, në këtë rast e kualifikuar si shkelje për shkak të vjedhjes, shkatërrimit, dëmtimit ose shfrytëzimit të paautorizuar të pasurisë së punëdhënësit, andaj edhe masa e shqiptuar vlerësohet si proporcionale me shkeljen.

Pretendimet e parashtruesit të kërkesës

Parashtruesi i kërkesës pretendon shkelje të neneve 29 [E Drejta e Lirisë dhe Sigurisë] dhe 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 49 [E Drejta e Punës dhe Ushtrimit të Profesionit] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenet 5 (E drejta për liri dhe siguri) dhe 6 (E drejta për një proces të rregullt) të KEDNJ-së.

Parashtruesi i kërkesës pretendon se në rastin e tij është shkelur nenin 49 [E Drejta e Punës dhe Ushtrimit të Profesionit] të Kushtetutës në lidhje me nenet 10, 11, 17, 55.1, 67, 70, 71.1.3, të Ligjit të Punës dhe se vendimet e gjykatave të rregullta nuk janë arsyetuar në pajtim me nenet 3,4,5 dhe 255 të LPK-së.

Parashtruesi i kërkesës pretendon se e paditura KEK njëanshëm i ka shkëputur kontratën e punës dhe se gjykatat e rregullta gabimisht kanë vërtetuar veprimet e KEK-ut: “mënyrën e ndërprerjes se kontratës se marrëdhënies se punës njëanshëm nga punëdhënësi-Korporata Energjetike të Kosovës (KEK) ndaj paraqitësit te kërkesës, një e drejtë e ligjshme e paraqitësit të kërkesës nga gjykatat i është mohuar me aktgjykim të kundërligjshëm të nxjerre nga gjykatat e rregullta duke mos e përfillur procedurën e përcaktuar me Ligjin e Punës ne fuqi dhe kontratën e punës ne mes punëdhënësit dhe punëmarrësit.”

Parashtruesi i kërkesës pretendon se e paditura KEK është dashur të marrë ndonjë masë më të butë dhe jo ndërprerjen e marrëdhënies së punës: “Duke mos respektuar fare çështjen e paralajmërimeve dhe afateve ligjore, në procedure disiplinore, njëra ndër to, të paralajmërimit apo edhe të dhënies se vërejtjeve eventuale gojore apo qortimit ose të ndonjë mase tjetër në komisionin disiplinor, por menjëherë paditësit ia ndërprenë marrëdhënien e punës pas 29 viteve përvojë pune tek e paditura , sikur të ishte punëtor me kontratë të caktuar, nuk është kontestuese se paditësi punon tek e paditura, që nga viti 1980 punon tek e paditura dhe nuk i është shqiptuar as edhe një vërejtje ne punën e tij të përditshme dhe dinjitoze.”

Në fund, parashtruesi i kërkesës kërkon nga Gjykata që të konstatojë: (i) kërkesa të shpallet e pranueshme; (ii) janë shkelur nenet 29 dhe 31 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenet 5 dhe 6 të KEDNJ-së, për shkak të mosrespektimit të procedurës ligjore për ndërprerje të marrëdhënies së punës; (iii) të konstatojë se dështimi për të ofruar gjykim të drejtë paraqet shkelje të të drejtave individuale të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së; (iv) të përcaktojë çfarëdo të drejte dhe përgjegjësie që Gjykata i vlerëson të arsyeshme dhe të bazuara juridikisht.

Dispozita relevante Kushtetuese dhe Ligjore

Kushtetuta e Republikës së Kosovës

Neni 31

[E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]

“1. Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.

2. Çdokush gëzon të drejtën për shqyrtim publik të drejtë dhe të paanshëm lidhur me vendimet për të drejtat dhe obligimet ose për cilëndo akuzë penale që ngrihet kundër saj/tij brenda një afati të arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj.”

Neni 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut]

“Të drejtat njeriut dhe liritë themelore të garantuara me këtë Kushtetutë, interpretohen në harmoni me vendimet gjyqësore të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.”

Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut

Neni 6

(E drejta për një proces të rregullt)

“1.Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me ligj, e cila do të vendosë si për mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e tij të natyrës civile, ashtu edhe për bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë.”

[...]

RREGULLORE NR. 2001/27 PËR LIGJIN THEMELOR TË PUNËS NË KOSOVË

Neni 11

[Shkëputja e kontratës së punës]

“11.1 Kontrata e punës shkëputet:

(a) me rastin e vdekjes së punonjësit;

(b) me marrëveshje me shkrim ndërmjet punonjësit dhe punëdhënësit;

(ç) për shkak të përmbushjes së pakënaqshme të detyrave të punës nga ana e punonjësit;

(d) me skadimin e kohëzgjatjes së punësimit dhe

(dh) sipas fuqisë ligjore.

11.2 Kontrata e punës shkëputet nga punëdhënësi në rastet e rënda të sjelljes së keqe

ose të përmbushjes së pakënaqshme të detyrave të punës nga punonjësi.

11.3 Raste të rënda të sjelljes së keqe paraqesin:

(a) kundërshtimi i paarsyetuar për kryerjen e detyrave të përcaktuara në kontratën e punës;

(b) vjedhja, shkatërrimi, dëmtimi ose shfrytëzimi i paautorizuar i pasurisë së punëdhënësit;

(ç) përdorimi e drogave dhe i alkoolit në punë dhe

(d) sjellja e natyrës tepër të rëndë pas së cilës do të ishte e paarsyeshme që të pritet vazhdimi i marrëdhënies së punës edhe më tej.

11.4 Përmbushja e pakënaqshme e detyrave të punës përfshin sa vijon:

(a) mungesën e paarsyeshme nga puna dhe

(b) gabimet e përsëritura, të cilat si të tilla nuk janë të mjaftueshme për ta arsyetuar largimin nga puna por ato me shpeshtësinë dhe peshën e tyre çrregullojnë ecurinë normale të marrëdhënies së punës.

11.5 Në rastet kur zbatohet neni 11.2:

(a) punëdhënësi do ta njoftojë punonjësin me shkrim për qëllimin e tij për ta ndërprerë kontratën e punës. Ai njoftim përfshinë edhe shkaqet për shkëputjen e kontratës së punës dhe

(b) punëdhënësi do ta mbajë një takim me punonjësin me ç ‘rast punëdhënësi ia shpjegon me gojë punonjësit shkaqet e shkëputjes së kontratës. Në rast se punonjësi është anëtar i ndonjë sindikate ka të drejtë që në atë takim të jetë i pranishëm edhe një përfaqësues i sindikatës.

11.6 Kontrata e punës shkëputet sipas fuqisë ligjore në rastet kur punëdhënësi konstaton se punonjësi për shkaqe shëndetësore nuk mund ta kryejë më punën ose shërbimet për të cilat ai ose ajo është punësuar dhe kur nuk ka punë tjetër të cilën ai ose ajo do të ishte në gjendje ta kryente. Punëdhënësi duhet ta paralajmërojë punonjësin një muaj përpara shkëputjes së kontratës.

11.7 Kontrata e punës mund të shkëputet nga punëdhënësi për shkak të ndryshimeve ekonomike, teknologjike ose strukturale në ndërmarrje.

11.8 Në rastet e shkëputjes së kontratës së punës, punëdhënësi, me kërkesë të punonjësit, e pajisë atë me një vërtetim ku figuron emri i punonjësit, natyra e punës ose lloji i punës ose i shërbimeve për të cilat ai ose ajo është punësuar, periudha kohore e punësimit, lartësia bazë e pagës/rrogës me pagesat dhe të ardhurat tjera si dhe një vlerësim për përmbushjen e detyrave të punës gjatë kohës së punësimit.”

Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës

Gjykata së pari shqyrton nëse parashtruesit e kërkesës i kanë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuar me Kushtetutë, të parashikuara me Ligj dhe të specifikuara më tej me Rregullore të punës.

Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, që përcaktojnë:

“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.

[...]

7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.

Gjykata gjithashtu shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, siç përcaktohen me Ligj. Në lidhje me këtë, Gjykata i referohet nenit 47 [Kërkesa individuale] 48 [Saktësimi i kërkesës] dhe 49 [Afatet] të Ligjit, që parashikojnë:

Neni 47

[Kërkesa individuale]

“Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.

“Individi mund ta ngritë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.

Neni 48

[Saktësimi i kërkesës]

“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.

Neni 49

[Afatet]

“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajsh. Afati fillon të ecë nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor...”

Në vlerësimin e përmbushjes së kritereve të pranueshmërisë siç janë cekur më lart, Gjykata vëren se parashtruesit e kërkesës kanë specifikuar se kontestojnë një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimin [Rev.nr.84/2021] të Gjykatës Supreme të 11 tetorit 2021, pas shterimit të të gjitha mjeteve juridike të përcaktuara me ligj. Parashtruesit e kërkesës gjithashtu kanë qartësuar të drejtat dhe liritë që ata pretendojnë se janë shkelur, në pajtim me kërkesat e nenit 48 të Ligjit dhe kanë dorëzuar kërkesën në pajtim me afatin e përcaktuar në nenin 49 të Ligjit.

Përveç kësaj, Gjykata shqyrton nëse parashtruesit e kërkesës kanë përmbushur kriteret e pranueshmërisë të parapara në rregullin 39 [Kriteret e pranueshmërisë] të Rregullores së punës. Rregulli 39 (2) i Rregullores së punës përcakton kriteret në bazë të së cilave Gjykata mund të shqyrtoj kërkesën, duke përfshirë kriterin që kërkesa të mos jetë qartazi e pabazuar. Rregulli 39 (2) specifikon:

“Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme, nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij”.

Gjykata rikujton që rregulli i lartcekur, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së si dhe të Gjykatës, i mundëson kësaj të fundit, që të shpallë kërkesa të papranueshme për arsye që ndërlidhen me meritat e një rasti. Më saktësisht, bazuar në këtë rregull, Gjykata mund të shpallë një kërkesë të papranueshme në bazë të dhe pas vlerësimit të meritave të saj, përkatësisht nëse e njëjta vlerëson se përmbajta e kërkesës është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 39 të Rregullores së punës (shih rastin KI04/21, parashtruese Nexhmije Makolli, Aktvendim për papranueshmëri i 12 majit 2021, paragrafi 26; shih gjithashtu rastin KI175/20, parashtruese Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri i 27 prillit 2021, paragrafi 37).

Bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, mund të kategorizohen në katër grupe të veçanta: (i) pretendime që kategorizohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”; dhe në fund, (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta”. (Shih: më saktësisht për konceptin e papranueshmërisë mbi bazën e një kërkese të vlerësuar si “qartazi të pabazuar”, dhe specifikat e katër kategorive të lartcekura të pretendimeve të kualifikuara si “qartazi të pabazuara”, Udhëzuesin Praktik të GJEDNJ-së për Kriteret e Pranueshmërisë të 31 gushtit 2019; Pjesa III. Papranueshmëria bazuar në merita; A. Kërkesat qartazi të pabazuara, paragrafët 255 deri më 284, shih gjithashtu rastin KI04/21, cituar më lart, paragrafi 27, si dhe rastin KI175/20, cituar më lart, paragrafi 38).

Në kontekst të vlerësimit të pranueshmërisë së kërkesës, përkatësisht, në vlerësimin nëse kërkesa është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, Gjykata, fillimisht do të rikujtojë esencën e rastit që ngërthen kjo kërkesë dhe pretendimet përkatëse të parashtruesit të kërkesës, në vlerësimin e të cilave, Gjykata do të aplikojë standardet e praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së, në harmoni me të cilën, në bazë të nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, ajo është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë (shih rastin KI04/21, cituar më lart, paragrafi 28).

Gjykata vëren se esenca e këtij rasti ndërlidhet me padinë që parashtruesi i kërkesës kishte paraqitur në Gjykatën Themelore kundër të paditurës KEK për shkak të ndërprerjes së marrëdhënies së punës të parashtruesit të kërkesës. KEK e kishte ndërprerë marrëdhënien e punës së parashtruesit të kërkesës për shkak se i njëjti kishte kyçur lidhje të energjisë elektrike pa vendosur matësin elektrik me ç ‘rast energjia elektrikë ishte shpenzuar pa u regjistruar duke i kushtuar kështu dëm pasuror punëdhënësit KEK. Gjykata Themelore kishte konstatuar se padia e parashtruesit të kërkesës ishte e bazuar, kishte konstatuar se njoftimi dhe vendimi për ndërprerje të marrëdhënies së punës janë të kundërligjshëm dhe kishte urdhëruar të paditurën KEK, që parashtruesin e kërkesës ta kthej në vendin e punës duke ia kompensuar pagat e papaguara deri në ditën e kthimit të vendin e punës të parashtruesit të kërkesës. Pala e paditur KEK paraqiti ankesë në Gjykatën e Apelit duke e kontestuar aktgjykimin e Gjykatës Themelore për shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave procedurale, vërtetim jo të plotë të gjendjes faktike dhe zbatim të gabuar të së drejtës materiale. Gjykata e Apelit e pranoi ankesën e palës së paditur KEK, e prishi aktgjykimin e Gjykatës Themelore dhe ç1%shtjen e ktheu tek kjo e fundit për rigjykim. Ndërkohë, parashtruesi i kërkesës dhe pala e paditur KEK, si palë ndërgjyqëse në këtë mosmarrëveshje nga e drejta e punës paraqitën ankesa, revizion si dhe përgjigje në to në procedurat që u zhvilluan në Gjykatën e Apelit dhe që u finalizuan me vendim të Gjykatës Supreme në dobi të palës së paditur KEK.

Gjykata vëren se edhe pse parashtruesi i kërkesës i përmend nominalisht nenet 29, 31 dhe 49 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenet 5 dhe 6 të KEDNJ-së, pretendimet e të njëjtit janë kryesisht të karakterit ligjor dhe nuk hyjnë fushëveprimin e procedurës dhe garancive kushtetuese. Gjykata po ashtu vëren se parashtruesi i kërkesës në thelb pretendon se atij i është ndërprerë marrëdhënia e punës pa u respektuar dispozitat ligjore.

Në këtë drejtim, Gjykata vë në pah, konstatimet e Gjykatës së Apelit: (i) vendimi i gjykatës së shkallës së parë është i drejtë dhe i ligjshëm sepse nuk është përfshirë me shkelje të dispozitave procedurale dhe e drejta materiale është zbatuar drejtë; (ii) gjykata e shkallës së parë ka vërtetuar plotësisht gjendjen faktike sepse ka arsyetuar të gjitha rrethanat me peshë duke filluar nga përgjegjësia penale e parashtruesit të kërkesës, procedurat e zhvilluara tek e paditura KEK, si dhe njoftimi dhe vendimi për shkëputje të marrëdhënies së punës; (iii) veprimet e të paditurës KEK për ndërprerjen e marrëdhënies së punës së parashtruesit të kërkesës, janë veprime tërësisht të ligjshme në pajtim me nenin 11 paragrafi 1 pika c) të Rregullores së UNMIK nr.2001/27 për Ligjin Themelor të Punës në Kosovë, lidhur me nenin 11 paragrafi 3 pika b), e cila i referohet shkeljes së rëndë të detyrave të punës për shkak të vjedhjes, shkatërrimit, dëmtimit ose shfrytëzimit të paautorizuar të pasurisë së punëdhënësit; (iv) Gjykata e Apelit vlerëson se masa e shqiptuar nga punëdhënësi, në ketë rast e paditura KEK, është proporcionale me natyrën e shkeljes, e rrjedhimisht është edhe masë e ligjshme; (v) në rastin konkret, në bazë të gjendjes faktike të vërtetuar në ketë procedurë, rezulton se parashtruesi i kërkesës ka qenë i njoftuar për faktin e shkëputjes se marrëdhënies së punës në mënyrë të rregullt dhe ligjore, prandaj; (vi) qëndrimi dhe përfundimi juridik i gjykatës së shkallës së parë për pathemelësinë kërkesëpadisë së parashtruesit të kërkesës, është i drejtë dhe i argumentuar.

Gjykata po ashtu vë në pah konstatimet e Gjykatës Supreme: (i) Gjykata Supreme, duke u nisur nga një gjendje e tillë e çështjes e pranoi si të drejtë dhe të ligjshëm qëndrimin e gjykatës së shkalle së dytë, pasi që aktgjykimi nuk është i përfshirë në shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore dhe as në zbatim të gabuar të së drejtës materiale; (ii) Sipas vlerësimit te Gjykatës Supreme, përcaktuese për pathemelësinë e kërkesëpadisë ashtu siç ka arsyetuar gjykata e shkalles se dyte, është fakti se me rastin e kontrollimit nga ana e te paditurës KEK është hasur se parashtruesi i kërkesës me një kabllo direkt është kyçur nga shtylla elektrike të shpenzuesit, pa hyrë nëpërmjet matësit elektrik ashtu që energjia elektrike e harxhuar fare nuk është regjistruar, meqenëse nuk ka pasur fare njehsor elektrik me ç ‘rast ka dëmtuar të paditurën KEK; (iii) për këtë gjë është iniciuar procedura dhe është ftuar parashtruesi i kërkesës në takimin e datës 23.3.2009, dhe i është lëshuar njoftimi për shkëputjen e kontratës së punës; (iv) mbi gjendjen faktike të konstatuar në mënyrë të provuar, Gjykata Supreme vlerësoi se e drejta materiale është zbatuar në mënyrë të drejtë dhe të ligjshme nga gjykata e shkallës së dytë, në këtë rast me referencë në dispozitën e nenit 11 të Rregullores së UNMIK-ut, Nr.2001/27 për Ligjin Themelor të Punës; (v) nga procesverbali i takimit po ashtu dëshmohet prezenca e parashtruesit të kërkesës në takim si dhe përfaqësuesit të sindikatës I.P.; (vi) përveç të cekurave është pranuar edhe vlerësimi se veprimet e parashtruesit të kërkesës të konstatuara në procedurën e kontrollit nga ana e të paditurës KEK i konsumojnë elementet e shkeljes së rëndë të detyrave të punës, në këtë rast e kualifikuar si shkelje për shkak të vjedhjes, shkatërrimit, dëmtimit ose shfrytëzimit të paautorizuar të pasurisë së punëdhënësit, andaj edhe masa e shqiptuar vlerësohet si proporcionale me shkeljen.

Nga sa më sipër, Gjykata vëren se Gjykata Supreme por edhe Gjykata e Apelit: (i) kanë dhënë një arsyetim të gjithëpërfshirës të të gjitha çështjeve qendrore të çështjes së parashtruesit të kërkesës çka lë të kuptohet se parashtruesit i është mundësuar paraqitja e argumenteve kundrejt palës paditëse; (ii) Gjykata Supreme dhe Gjykata e Apelit kanë përcaktuar bazën ligjore duke dhënë shpjegime të mjaftueshme dhe logjike për shkaqet e ndërprerjes së marrëdhënies së punës së parashtruesit të kërkesës; (iii) se procedura ligjore për ndërprerje të marrëdhënies së punës është respektuar sepse parashtruesi i kërkesës është ftuar në takim në prani të përfaqësuesit të sindikatës së punëtorëve I.P., ndërsa më vonë i është ndërprerë marrëdhënia e punës; (iv) Gjykata Supreme dhe Gjykata e Apelit kanë shpjeguar dëmin pasuror që parashtruesi i kërkesës i kishte shkaktuar punëdhënësit KEK lidhur me shpenzimin e energjisë elektrike pa e regjistruar të njëjtën në matës elektrik; (iv) Gjykata Supreme dhe Gjykata e Apelit kanë shpjeguar se për këto veprime parashtruesi i kërkesës edhe është shpall fajtor me aktgjykimin penal, për veprën penale Vjedhje nga neni 252 par. 1 i KPK-së, dhe është gjykuar me dënim me gjobë; dhe, në fund, (v) Gjykata Supreme dhe Gjykata e Apelit kanë konstatuar se masa e ndërprerjes së marrëdhënies së punës është proporcionale me veprën penale dhe dëmin që ka shkaktuar parashtruesi i kërkesës në dëm të të paditurës KEK.

Gjykata dhe GJEDNJ-ja në jurisprudencën e tyre kanë theksuar se neni 31 i Kushtetutës përkatësisht neni 6, paragrafi 1 i KEDNJ-së, obligon gjykatat të japin arsyet për vendimet e tyre, ato gjithashtu kanë konstatuar se kjo nuk mund të kuptohet si kërkesë për një përgjigje të hollësishme në çdo argument. (Shih rastet e Gjykatës nr. KI174/21 parashtrues Bashkim Makiqi, aktvendim për papranueshmëri i 16 shkurtit 2022, paragrafi 57 dhe nr. KI97/16 parashtrues IKK Classic, aktgjykim i 4 dhjetorit 2017, paragrafi 49 dhe po ashtu shih rastet e GJEDNJ-së Van de Hurk kundër Holandës, nr. 16034/90, Aktgjykim i 19 prillit 1994, paragrafi 61; Higgins dhe të tjerët kundër Francës, nr. 20124/92, Aktgjykimi i 19 shkurtit 1998, paragrafi 42).

Gjykata rithekson se vendimet e kontestuara të gjykatave të rregullta janë të arsyetuara dhe përmbajnë fakte të vërtetuara, dispozitat ligjore përkatëse dhe marrëdhënien logjike midis tyre. (shih rastet e Gjykatës, nr. KI174/21 parashtrues Bashkim Makiqi, cituar më lart, paragrafi 58 dhe nr. KI72/12, parashtrues Veton Berisha dhe Ilfete Haziri, aktgjykim i 17 dhjetorit 2012, paragrafi 61, dhe nr. KI135/14, IKK Classic, aktgjykim i 9 shkurtit 2016, paragrafi 58).

Gjykata ka pohuar vazhdimisht se nuk është roli i kësaj Gjykate të rishikojë konkluzionet e gjykatave të rregullta në lidhje me gjendjen faktike dhe zbatimin e të drejtës materiale dhe se ajo nuk mund të vlerësojë vetë faktet të cilat e kanë bërë një gjykatë të rregullt të marrë një vendim e jo një tjetër. Në të kundërtën, Gjykata do të vepronte si gjykatë e “shkallës së katërt”, që do të rezultonte në shpërfilljen e kufijve të vendosur në juridiksionin e saj. (Shih, në këtë kontekst, rastin e GJEDNJ-së García Ruiz kundër Spanjës, nr. 30544/96, Aktgjykim i 21 janarit 1999, paragrafi 28 dhe referencat e përdorura aty; dhe shih, gjithashtu rastet e Gjykatës KI128/18 parashtrues Limak Kosovo International Airport Sh.A. “Adem Jashari”, Aktvendim për Papranueshmëri i 27 majit 2019, paragrafi 56; dhe KI62/19 parashtrues Gani Gashi, Aktvendim për papranueshmëri i 13 nëntorit 2019, paragrafi 58).

Duke vlerësuar procedurat e zhvilluara në tërësi në gjykatat e rregullta, Gjykata konstaton se parashtruesi i kërkesës përfitoi nga procedura kontradiktore dhe se ai ishte në gjendje të paraqes në faza të ndryshme të procedurës pretendimet dhe provat që ai i konsideroi të rëndësishme për rastin e tij; ai ka pasur mundësinë të hedhë poshtë në mënyrë efektive pretendimet dhe provat e paraqitura nga pala kundërshtare; gjykatat e rregullta dëgjuan dhe shqyrtuan të gjitha pretendimet e tij, të cilat, shikuar objektivisht, ishin të rëndësishme për zgjidhjen e rastit; arsyet faktike dhe ligjore për vendimin e kontestuar janë dhënë në hollësi dhe procedurat, shikuar në tërësinë e tyre, ishin të drejta (shih mutatis mutandis, rastin e GJEDNJ-së, Garcia Ruiz kundër Spanjës, cituar më lart, paragrafët 29 dhe 30, shih gjithashtu rastin e Gjykatës nr. KI22/19, parashtrues Sabit Ilazi, Aktvendim për papranueshmëri i 7 qershorit 2019, paragrafi 42).

Gjykata konkludon se pretendimet i parashtruesit të kërkesës shikuar në tërësi e tyre kategorizohen si pretendime të shkallës së katërt dhe duhet të refuzohen qartazi e pabazuara në baza kushtetuese, siç specifikohet në rregullin 39 (2) të Rregullores së punës.

PËR KËTO ARSYE

Gjykata Kushtetuese, në pajtim me nenin 113.7 të Kushtetutës, nenin 47 të Ligjit dhe rregullin 59 (2) të Rregullores së punës, më 25 janar 2023, njëzëri

VENDOS

TA DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;

T'UA KUMTOJË këtë aktvendim palëve;

TA PUBLIKOJË këtë aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit;

Ky aktvendim hyn në fuqi menjëherë.

Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese

Safet Hoxha Gresa Caka-Nimani

Parashtruesit:

Selim Raqi

Lloji i kërkesës:

KI - Kërkesë individuale

Lloji i aktit:

Aktvendim për papranueshmëri

Kërkesa është qartazi e pabazuar