Aktvendim për papranueshmëri
Prishtinë, 5 shkurt 2024
Nr. ref.:RK 2318/24
AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI
në
rastin nr. KI217/22
Parashtrues
Nuri Rexha
Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit [2021:206775] të Gjykatës Supreme të Kosovës të 20 shtatorit 2022
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe
Enver Peci, gjyqtar
Parashtruesi e kërkesës
Kërkesa është dorëzuar nga Nuri Rexha, lagjja Dushkajë, komuna e Kaqanikut (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës). Parashtruesi i kërkesës përfaqësohet nga Liman Musa, avokat nga Ferizaj (në tekstin e mëtejmë: përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës).
Vendimi i kontestuar
Parashtruesi i kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [2021:206775] të Gjykatës Supreme të Kosovës të 20 shtatorit 2022, në lidhje me Aktgjykimin [CA. nr. 191/2016] të Gjykatës së Apelit të 28 shtatorit 2020 dhe Aktgjykimin [C. nr. 228/2014] të Gjykatës Themelore në Kaçanik të 4 dhjetorit 2015.
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes së kësaj kërkese është vlerësimi i kushtetutshmërisë së aktgjykimeve të lartcekura, për të cilët pretendohet se cenojnë të drejtat dhe liritë themelore të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 21 [Parimet e Përgjithshme], 22 [Zbatimi i drejtpërdrejtë i Marrëveshjeve dhe Instrumenteve Ndërkombëtare], 24 [Barazia para Ligjit], 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta) si dhe nenit 6 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Baza juridike
Kërkesa bazohet paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, nenet 22 (Procedimi i kërkesës) dhe 47 (Kërkesa individuale) të Ligjit për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës nr. 03/L-121 (në tekstin e mëtejmë: Ligji), si dhe në rregullin 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Më 7 korrik 2023, Rregullorja e punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës Nr. 01/2023, u publikua në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës dhe hyri ne fuqi 15 ditë pas publikimit të saj. Rrjedhimisht gjatë shqyrtimit të kërkesës, Gjykata Kushtetuese i referohet dispozitave të Rregullores së lartcekur. Lidhur me këtë, konform Rregullit 78 (Dispozitat kalimtare) të Rregullores së punës Nr. 01/2023, përjashtimisht, dispozita të caktuara të Rregullores së punës Nr. 01/2018, do të vazhdojnë të zbatohen në lëndët e regjistruara në Gjykatë përpara shfuqizimit të saj, vetëm nëse dhe për aq sa janë më të favorshme për palët.
Procedura në Gjykatë
Më 28 dhjetor 2022, përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës dorëzoi përmes postës kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).
Më 30 dhjetor 2022, Gjykata e pranoi dhe e regjistroi kërkesën.
Më 11 janar 2023, Kryetarja e Gjykatës me vendimin [nr. GJR. KI217/23] caktoi gjyqtarin Bajram Ljatifi gjyqtar raportues, dhe me vendimin [nr. KSH. KI217/23] caktoi Kolegjin shqyrtues, të përbërë nga gjyqtarët: Safet Hoxha, (kryesues), Nexhmi Rexhepi dhe Enver Peci, anëtarë.
Më 24 janar 2023, Gjykata njoftoi përfaqësuesin e parashtruesit të kërkesës për regjistrimin e kërkesës dhe, në të njëjtën kohë, kërkoi nga ai që të plotësojë formularin standard të kërkesës së Gjykatës, si dhe të dorëzojë në Gjykatë Aktgjykimin [CA. nr. 191/2016] të Gjykatës së Apelit.
Të njëjtën ditë, Gjykata i dërgoi një kopje të kërkesës Gjykatës Supreme.
Më 15 shkurt 2023, Gjykata pranoi nga përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës formularin e Gjykatës të plotësuar vetëm pjesërisht si dhe Aktgjykimin e Gjykatës së Apelit, të cilin Gjykata e kërkoi përmes shkresës së 24 janarit 2023.
Më 21 janar 2024, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e Gjyqtarit raportues dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e Gjykatës.
Përmbledhja e fakteve të rastit
Gjykata, vetëm në bazë të aktgjykimeve të gjykatave të rregullta, të cilat i konteston parashtruesi i kërkesës, dhe jo në bazë të kërkesës së paraqitur nga përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës, për shkak se nuk ka përshkrim përkatës të fakteve në të, konstaton se parashtruesi i kërkesës dhe personi G.K kanë lidhur një kontratë paraprake për blerjen e lokalit afarist në një sipërfaqe prej 35 m2, me çmimin e dakorduar prej 66.000 euro, që është dashur paguhej me këste. Parashtruesi ka paguar këstin e parë në shumën 20 000 euro. Megjithatë, hapësira e zyrës nuk është ndërtuar brenda kornizës kohore të dakorduar.
Rrjedhimisht, parashtruesi i kërkesës parashtroi padi në Gjykatën Themelore, në të cilën G.K., nga Suhareka, paraqitet si i paditur i parë, ndërsa E.B., nga fshati Biçec, komuna e Kaçanikut, paraqitet si i padituri i dytë. Në kërkesëpadi parashtruesi i kërkesës ka kërkuar anulimin e parakontratës si dhe kthimin e shumës prej 20.000 euro me kamatë të llogaritur.
Më 28 tetor 2015, gjatë seancës shqyrtuese në Gjykatën Themelore, i padituri i parë, G.K., nuk e kontestoi padinë e paditësit (parashtruesi i kërkesës) dhe theksoi se nga paditësi (parashtruesi i kërkesës) ka pranuar mjete në vlerë prej 20.000 € për blerjen e lokalit afarist, në sipërfaqe prej 35 m2, ndërsa të paditurit të dytë E.B., i ka paguar shumën prej 650€, për detyrimet e kompanisë.
I padituri i dytë, E. B., kontestoi kërkesëpadinë e paditësit gjatë seancës gjyqësore dhe i propozoi gjykatës që ta refuzojë atë, “sepse nga të gjitha provat të cilat gjinden në shkresat e lëndës u vërtetua se i padituri i parë i ka marrë këto mjete, të cilin fakt ai e ka pranuar.“
Më 4 dhjetor 2015, Gjykata Themelore nxori Aktgjykimin [C. nr. 228/14], përmes të cilit pranoi pjesërisht kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës, anuloi parakontratën paraprake për shitblerjen e objektit afarist të lidhur më 6 qershor 2009, dhe obligoi të paditurin e parë G.K., që t'ia kthejë parashtruesit të kërkesës shumën prej 20.000 €, me kamatë të llogaritur.
Përmes të njëjtit aktgjykim, Gjykata Themelore e refuzoi kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës kundër të paditurit të dytë E. B. si të pabazuar.
Në aktgjykim [C. nr. 228/14], Gjykata Themelore theksoi:
[…] gjykata e detyroi të paditurin e parë që të ia përmbush detyrimin paditësit, sepse i padituri i parë i ka marrë këto mjete, ndërsa lokalin nuk ia dorëzuar sipas marrëveshjes […]
,:0
Meqenëse i padituri ka rënë në vonesë me kompensimin e dëmit. Gjykata kërkesën e palës paditëse dhe në bazë të nenit 277 te LMD-së, e detyroi të paditurin G.K., që paditësit në shumat e gjykuara t'ia paguaj edhe kamatën si për mjetet e deponuara në bankë pa destinacion të caktuar për më shumë se një vit edhe ate duke filluar nga data 06.06.2009 (nga data kur i janë dorëzuar mjetet financiare, e deri në pagesën definitive.
Gjykata e refuzoi padinë e paditësit si të pa bazuar ndaj të paditurit Elham Bunjaku, nga fshati Biçec, sepse nga provat të cilat gjinden në shkresat e lëndës u vërtetua se shumën e mjeteve prej 20,000.00€, i ka pranuar i padituri G. K., ndërsa ky nuk ka marrë asnjë obligim për pagesë, e këtë fakt gjykata e vërtetoi nga aneks kontrata e datës 07.08.2009.”
Parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit kundër aktgjykimit të Gjykatës Themelore në lidhje me refuzimin e kërkesëpadisë kundër të paditurit të dytë, duke pretenduar vërtetimin e gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike.
Më 28 shtator 2020, Gjykata e Apelit nxori Aktgjykimin [CA. nr. 191/2016], përmes të cilit refuzoi ankesën e paditësit si të pabazuar, ndërsa vërtetoi në tërësi aktgjykimin e Gjykatës Themelore.
Në arsyetimin e Aktgjykimit [CA. nr. 191/2016], Gjykata e Apelit theksoi:
„[…] gjendja faktike, ashtu si që është cekur më parë, drejtë dhe në masë të duhur është vërtetuar nga ana e gjykatës së shkallës së parë, andaj pretendimet ankimore me të cilat tregohet nëe vertetim të gabuar dhe jo të platë të gjendjes faktike janë tëe pabazuara. Gjykata e shkallës së parë nga kontratat e bashkangjitura, parakontratës dhe provave tjera me shkrim në menyrë të padyshimt verteton se paditësi ka genë në marrëdhenie kontratore, raporti i shitëblerjes së paluajtshmërisë me të paditurin e parëe, ndërsa i padituri i dytë ka genë vetëem dëshmitar i punëes juridike të cekur, dhe ashtu edhe nënshkrues në parakontratën lëndore. Marrëdhëeniet kontraktuale të paditurit të parë dhe të paditurit të dytë nuk kanë të bëjnë me paditësin, as nuk janë me ndikim në të drejtat e tij.“
“Sipas të cekurave, në kuptim të nenit 45 par. 1,2 dhe 3 të LMD, parakontrata e lidhur krijon obligim për kontraktuesit. Duke marr parasysh se i padituri i parë nuk i ka përmbushur obligimet e tij, andaj paditësi sipas nenit 124 të LMD ka pasur të drejtë në shkëputje të kontratës, dhe të drejten në kompensim dëmi.“
Parashtruesi i kërkesës parashtroi revizion kundër aktgjykimit të Gjykatës së Apelit, në Gjykatën Supreme, duke pretenduar „shkelje të procedurës kontestimore, nga neni 182 paragrafi 1, dhe paragrafi 2, pika k), n) dhe i), për shkak të shkeljeve të standardeve ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut, dhe zbatimit tëe gabuar të së drejtës materiale.“
Më 20 shtator 2022, Gjykata Supreme nxori Aktgjykimin [2021:206775], duke refuzuar si të pabazuar revizionin e parashtruesit, të paraqitur kundër Aktgjykimit [CA.nr.191/2016] të Gjykatës së Apelit.
Në arsyetimin e Aktgjykimit [2021:206775], Gjykata Supreme theksoi:
Nuk qëndron pretendimi se gjykata e shkallës se parë ka bërë shkeije të dispozitave ligjore nga 2 pika i), të LPK-së, pasi që nuk iu ka dhënë mundësinë palëve të dëgjohen në cilësinë e palës në procedure, kjo për faktin se dispozita e lartcekur nuk e obligon gjykatën që të bëjë dëgjimin e palëve në cilësine e palës në procedurë, por e obligon që t'ia sigurojë mundësinë që në mënyrë të ligjshme dhe të drejtë të bëjë shqyrtimin e çështjes në gjykatë, gjë të cilën gjykata e shkallës së parë e ka bërë, pasi që e njëjta palët i ka ftuar në mënyrë të rregullt për seancë, është siguruar nëse ftesa i është dorëzuar palëve në mënyrë të rregullt, dhe në këtë drejtim nuk ka pasur shkelje të procedurave, pasi palët kanë mundur ti parashtrojnë të gjitha pretendimet dhe deklarimet e tyre, që është e mjaftueshme për të siguruar qasje në gjykatë dhe proces i rregullt për gjykim të drejtë dhe në përputhje edhe me nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.”
„Në raport me pretendimet në revizion se "Vendimi i atakuar është i paqartë, kontraditor me aesyetimin e aktgjykimit të atakuar dhe se i njëjti përmban elemente që shkaktojnë konfuzion dhe paqartësi në të kuptuarit e arsyes së vendosjes”, është pretendim i pa themelte, për shkak se aktgjykimi në strukturë dhe përmbajtje është në përputhje me dispozitat nga neni 160 i LPK-së, ngase dispozitivi është i hartuar në mënyrë të rregullt, dhe arsyetimi i aktgjykimit është në perputhje të plotë me mënyrën e vendosjes.“
„Pretendimet e revizionit për zbatim të gabuar të së drejtës materiale, nuk u pranuan si të bazuara nga Gjykata Supreme, pasi që gjykata e shkallës së parë dhe e shkallës së dytëe duke e vlerësuar të njejtin pretendim të paditurit të paraqitur edhe pranë këtyre gjykatave, kanë dhënë arsyetim të plotë, të qartë dhe të njëjtat arsye janë të pranueshme edhe për gjykatën e revizionit. pasi në rastin konkret, midis palëve ndërgjyqëse nuk ishte kontestuese se i padituri i parë G.K. nga Suhareka, ka marre nga paditësi shumën e parave në vlerë prej 20,000.00€, dhe kthimin e këtyre mjeteve e ka pas detyrim për shkak të mos përrnbushjes së kontratës nga ana e tij. Kjo vërtetohet me para kontratën e lidhur në mes të paditesit dhe të paditurit të parë me datë 06.06.2009.“
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Parashtruesi i kërkesës thekson se vendimet e gjykatave të rregullta cenojnë të drejtat e tij të garantuara me nenet 21 [Parimet e Përgjithshme], 22 [Zbatimi i drejtpërdrejtë i Marrëveshjeve dhe Instrumenteve Ndërkombëtare], 24 [Barazia para Ligjit], 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushetutës, si dhe neni 6 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Megjithatë, parashtruesi i kërkesës arsyeton shkeljet e pretenduara të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së ekskluzivisht me dy paragrafë, të cilët Gjykata do t'i citojë të plotë:
„CENIM I RËND I Konventës Evropiane neni 6, të drejtat e njeriut, si dhe të drejtave të garantuara në Kushtetutën e Republikës së Kosovës për një Gjykim të drejt të barabart para ligjit, bazuar në fakte dhe prova.
Gjykata në çdo fazë procedurës ka detyrim të respektoj dhe ti marrë për bazë gjitha rrethanat dhe provat e prezantuara nga të gjitha palët e jo në mënyrë arbitrare të veproj në mënyrë jo kushtetuese dhe ne kundershtim me Konventen Evropiane per te drejtat e njeriut duke filluar nga neni 1 e deri te dispozita e fundit ku garantohen të drejtat e njeriut para gjykatave, si dhe në kundërshtim me vet Kushtetutën e Republikës se Kosoves“.
Në fund, parashtruesi i kërkesës kërkon që Gjykata ta aprovoj kërkesën e tij, ta kthejë rastin në gjykatën e shkallës së parë për rigjykim, ose që Aktgjykimi [C. nr. 228/2014] t’i kthehet Gjykatës Supreme për të nxjerrë aktgjykim të drejtë dhe meritor.
Dispozitat përkatëse të Kushtetutës
Kushtetuta e Republikës së Kosovës
Neni 31
[E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]
“1.Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.
2. Çdokush gëzon të drejtën për shqyrtim publik të drejtë dhe të paanshëm lidhur me vendimet për të drejtat dhe obligimet ose për cilëndo akuzë penale që ngrihet kundër saj/tij brenda një afati të arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj”.
Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut
Neni 6
(E drejta për një proces të rregullt)
“1. Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me ligj, e cila do të vendosë si për mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e tij të natyrës civile, ashtu edhe për bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë”.
[...]
Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës
Gjykata së pari vlerëson nëse janë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë, të parapara me Ligj dhe të specifikuara më tej me Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7, të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, të cilët përcaktojnë:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para Gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[...]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Përveç kritereve të lartcekura, Gjykata gjithashtu u referohet kritereve të pranueshmërisë, siç përcaktohet me Ligj. Në lidhje me këtë, Gjykata së pari u referohet neneve 47 (Kërkesa individuale), 48 (Saktësimi i kërkesës) dhe 49 (Afatet) të Ligjit, të cilët përcaktojnë:
Neni 47
(Kërkesa individuale)
“Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.
Individi mund të ngrejë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj.”
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
"Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësojë saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj."
Neni 49
(Afatet)
"Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajve. Afati fillon të ecë që nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor. Në të gjitha rastet e tjera, afati fillon të ecë në ditën kur vendimi ose akti është shpallur publikisht. Nëse kërkesa është e drejtuar kundër një ligji, atëherë afati fillon të ecë që nga dita kur ligji ka hyrë në fuqi.”
Sa i përket përmbushjes së kritereve të lartcekura, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës është: (i) palë e autorizuar; (ii) konteston një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimin [2021:206775] të Gjykatës Supreme të 20 shtatorit 2022; (iii) ka shteruar të gjitha mjetet juridike në dispozicion të tij në pajtim me ligjin; (iv) ka sqaruar të drejtat dhe liritë themelore që ai pretendon se i janë shkelur, në pajtim me nenin 48 të Ligjit; si dhe (v) e ka dorëzuar kërkesën në pajtim me afatet e përcaktuara në nenin 49 të Ligjit.
Përveç kësaj, Gjykata shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë të parapara në rregullin 34 [Kriteret e pranueshmërisë] të Rregullores së punës. Rregulli 34 (2) i Rregullores së punës përcakton kriteret në bazë të së cilave Gjykata mund të shqyrtojë kërkesën, duke përfshirë kriterin që kërkesa të mos jetë qartazi e pabazuar. Rregulli 39 (2) specifikon:
“(2) Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme, nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij .”
Rregulli i lartcekur, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së si dhe në bazë të praktikës gjyqësore të Gjykatës, i mundëson kësaj të fundit që të shpallë kërkesa të papranueshme për arsye që ndërlidhen me meritat e një rasti. Më saktësisht, bazuar në këtë rregull, Gjykata mund të shpallë një kërkesë të papranueshme në bazë të dhe pas vlerësimit të meritave të saj, përkatësisht nëse e njëjta vlerëson se përmbajta e kërkesës është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 39 të Rregullores së punës (shih rastin KI04/21, parashtruese Nexhmije Makolli, aktvendim për papranueshmëri i 12 majit 2021, paragrafi 26; shih gjithashtu rastin KI175/20, parashtruese Agjencia Kosovare e Provatizimit aktvendim për papranueshmëri i 27 prillit 2021, paragrafi 37).
Bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, mund të kategorizohen në katër grupe të veçanta: (i) pretendime që kategorizohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”; dhe në fund, (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta.
Në këtë kontekst dhe në tekstin e mëtejmë, në vlerësimin e pranueshmërisë së kërkesës, përkatësisht, në vlerësimin nëse kërkesa është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, Gjykata, fillimisht do të rikujtojë esencën e rastit që ngërthen kjo kërkesë dhe pretendimet përkatëse të parashtruesit të kërkesës, në vlerësimin e të cilave, Gjykata do të aplikojë standardet e praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së, në harmoni me të cilën, në bazë të nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, ajo është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë.
Në rrethanat e këtij rasti konkret, Gjykata rikujton se ajo e rindërtoi situatën faktike vetëm në bazë të aktgjykimeve të cilat kontestohen nga parashtruesi i kërkesës para kësaj gjykate, për arsye se nuk kishte shpjegim dhe përshkrim të hollësishëm të gjendjes faktike nga kërkesa e paraqitur në gjykatë nga përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës. Në bazë të një rikonstruksioni të tillë të gjendjes faktike, Gjykata arriti në përfundimin se parashtruesi i kërkesës ka lidhur një parakontratë me G.K., me qëllim të ndërtimit të një hapësire afariste me sipërfaqe 35 m2, për çmimin e rënë dakord prej 65.000 euro, që duhej të paguhej në faza. Parashtruesi i kërkesës ka paguar këstin e parë në shumën 20 000 euro. Mirëpo, duke qenë se puna e kontraktuar, përkatësisht ndërtimi i objekteve afariste, nuk është kryer, parashtruesi i kërkesës ka paraqitur kërkesëpadi kundër dy personave, përkatësisht G.K. dhe E.B., me të cilën ka kërkuar anulimin e parakontratës, si dhe kthimin e shumës së të hollave në shumën 20.000 euro, me kamatë vonesë. Gjykatat e rregullta e kanë pranuar pjesërisht kërkesëpadinë, përkatësisht pjesën që i referohej të paditurit të parë G.K., ndërsa kërkesëpadia lidhur me të paditurin e dytë E.B. është refuzuar nga gjykatat e rregullta si e pabazuar.
Sipas konstatimeve të kësaj Gjykate, ishte pikërisht ky fakt që e shtyu parashtruesin e kërkesës që të pretendoj se në procedurat në gjykatat e rregullta ka pasur shkelje të nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.
Megjithatë, siç Gjykata tashmë ka deklaruar dhe do të përsërisë këtu, përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës ka dorëzuar fillimisht me postë "formularin e kërkesës së tij" më 28 dhjetor 2022, të cilin e titulloi si “KËRKESË PËR MBROJTJE TË KUSHTETUTSHMËRISË”, në të cilin ka përmendur ekskluzivisht shkeljen e nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së dhe të cilën ai u përpoq ta arsyetoj shkurtimisht dhe në mënyrë të paqartë me dy paragrafë dhe që Gjykata tashmë i ka përmendur në tërësi në pjesën e pretendimeve të parashtruesit të kërkesës.
Meqenëse “Kërkesa për mbrojtje të kushtetutshmërisë” e parashtruar nga përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës nuk plotësonte kërkesat procedurale që ajo të shqyrtohej, Gjykata i dërgoi përfaqësuesit të parashtruesit të kërkesës një shkresë plotësuese përmes së cilës kërkoi, i) të plotësoj formularin standard të kërkesës së gjykatës, dhe ii) t'i dorëzojë Gjykatës aktgjykimin e Gjykatës së Apelit që nuk është dorëzuar në kërkesën e parë.
Gjykata duhet të deklarojë se më 15 shkurt 2023, përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës dërgoi formularin e kërkesës zyrtare të Gjykatës, por aty mungonte plotësisht i) përshkrimi faktik i rastit dhe ii) nuk sqaroi pretendimet për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së. E vetmja gjë që ka deklaruar përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës, që paraqet ndryshim nga kërkesa e parë, është se në formularin e plotësuar të Gjykatës ai pretendoi shkelje shtesë të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së, përkatësisht neneve 21, 22, 24, 31 dhe 53 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së.
Prandaj, Gjykata konstaton se përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës, as në kërkesën e tij të parë të datës 28 dhjetor 2022, as në kërkesën e dytë të datës 15 shkurt 2023, nuk ka dhënë një përshkrim kronologjik të fakteve të rastit, asnjë analizë të detajuar lidhur me pretendimet për shkeljen e të drejtave të garantuara me nenet e përmendura të Kushtetutës ose arsyetime mbi pranueshmërinë dhe meritat e kërkesës. Përveç kësaj, përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës ka përmendur disa nene të Kushtetutës dhe nuk ka dhënë një përmbledhje të fakteve në rastin e tij dhe as nuk ka sqaruar se si procedurat gjyqësore që janë zhvilluar në gjykatat e rregullta, apo më saktë se si aktgjykimet e kontestuara kanë rezultuar në shkeljen e të drejtave dhe lirive të garantuara të neneve të Kushtetutës.
Përveç kësaj, Gjykata thekson veçanërisht se parashtruesi i kërkesës, në procedurën në Gjykatën Kushtetuese, përfaqësohej nga një avokat, i cili pritet të ketë njohuri në lidhje me kriteret procedurale që duhet të plotësohen gjatë paraqitjes së një kërkese në Gjykatën Kushtetuese në lidhje me pranueshmërinë e të njëjtës. Për më tepër, ai kishte jo një, por dy mundësi për të ndërtuar rastin për parashtruesin e kërkesës në Gjykatën Kushtetuese, gjë që sigurisht nuk e bëri.
Në këtë drejtim, Gjykata rikujton se sipas praktikës së konsoliduar gjyqësore të kësaj gjykate, por edhe praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, Gjykata e shpall kërkesën të papranueshme si qartazi të pabazuar kur pretendimet janë “të pambështetura apo të paarsyetuara” ose kur plotësohet një nga dy kushtet karakteristike, përkatësisht:
kur parashtruesi i kërkesës thjesht citon një ose disa dispozita të Konventës apo të Kushtetutës, pa shpjeguar mënyrën se si ato janë shkelur, përveç nëse kjo është qartazi e dukshme në bazë të fakteve dhe rrethanave të rastit (shih, në këtë drejtim, rasti i GJEDNJ-së: Trofimchuk kundër Ukrainës, nr. 4241/03, vendim i od 31 majit 2005; dhe Baillard kundër Francës, nr. 6032/04, vednim i 25 shtatorit 2008);
kur parashtruesi i kërkesës nuk paraqet ose refuzon të paraqesë provat materiale me të cilat do t’i mbështeste pretendimet e tij (kjo posaçërisht vlen për vendimet e gjykatave ose të autoriteteve të tjera të brendshme), përveç rasteve kur ekzistojnë rrethana të jashtëzakonshme që janë jashtë kontrollit të tij dhe të cilat e pengojnë ta bëjë këtë (për shembull, kur administrata e burgut refuzon t’ia paraqes Gjykatës dokumentet nga dosja e një të burgosuri për të cilin bëhet fjalë) ose nëse Gjykata vet nuk vendos ndryshe (shih rastin e Gjykatës: KI166/20, parashtrues Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale, Aktvendim për papranueshmëri, i 5 janarit 2021, paragrafi 42).
Në rastin konkret, parashtruesi i kërkesës pretendon se përmes vendimeve të kontestuara janë cenuar të drejtat dhe liritë e garantuara me nenet e sipërpërmendura, por nuk shtjellon më tej se si dhe pse ka ndodhur shkelja e këtyre neneve përkatëse. Në lidhje me atë, Gjykata rikujton se ajo ka theksuar vazhdimisht se referimi i thjeshtë në nene të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së dhe përmendja e tyre nuk është e mjaftueshme për të ndërtuar një pretendim të argumentuar për shkelje kushtetuese. Kur pretendohen shkelje të tilla të Kushtetutës, parashtruesit e kërkesës duhet të sigurojnë pretendime të arsyetuara dhe argumente bindëse (shih rastet e Gjykatës Kushtetuese: KI175/20, Parashtrues Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri, i 27 prillit 2021, paragrafi 81; KI166/20, cituar më lart, paragrafi 52; dhe KI04/21, Parashtruese Nexhmije Makolli, cituar më lart, paragrafët 38-39).
Prandaj, Gjykata konkludon se parashtruesi i kërkesës në asnjërin nga pretendimet e tij për shkeljen e të drejtave dhe lirive themelore të garantuara me nenet 21, 22, 24, 31 dhe 53 të Kushtetutës dhe nenin 6 të KEDNJ-së nuk i ka përmbushur kërkesat e paragrafit (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës lidhur me arsyetimin dhe argumentet e hollësishme lidhur me pranueshmërinë dhe meritat e kërkesës së tij.
Përfundim
Në fund, Gjykata arrin në përfundimin se pretendimet e parashtruesit të kërkesës në lidhje me shkeljet e neneve 21, 22, 24, 31 dhe 53 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së kualifikohen si pretendime të “shkallës së katërt” dhe janë qartazi të pabazuara në baza kushtetuese. Prandaj, kërkesa në tërësi deklarohet e papranueshme si qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç parashikohet në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës.
PËR KËTO ARSYE
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës, në pajtim me nenin 113.1 dhe 113.7 të Kushtetutës, nenin 20 të Ligjit dhe në pajtim me rregullat 34 (2) (g) dhe 48 (1) (b) të Rregullores së punës, në seancën e mbajtur më 21 janar 2024, njëzëri
VENDOS
TË DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;
T’UA KUMTOJË këtë aktvendim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit; dhe
Ky aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës në pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.
Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Bajram Ljatifi Gresa Caka-Nimani
Nuri Rexha
KI - Kërkesë individuale
Aktvendim për papranueshmëri
Kërkesa është qartazi e pabazuar
Civile