Aktvendim për papranueshmëri
Prishtinë, më 20 shkurt 2024
Nr. Ref.: RK 2339/24
AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI
në
rastin nr. KI40/23
Parashtrues
Amrush Maxhuni
Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimeve [ARJ.nr. 71/2022] të 27 shtatorit 2022 dhe [ARJ-UZVP.nr. 97/2022] të 20 tetorit 2022 të Gjykatës Supreme të Republikë së Kosovës
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SE KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar,
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe
Enver Peci, gjyqtar
Parashtruesi e kërkesës
Kërkesa është dorëzuar nga Amrush Maxhuni (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës), i përfaqësuar nga Ali Latifi, avokat nga Prishtina (në tekstin e mëtejmë: përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës).
Vendimi i kontestuar
Parashtruesi i kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimeve [ARJ.nr. 71/2022] të 27 shtatorit 2022 dhe [ARJ-UZVP. nr. 97/2022] të 20 tetorit 2022 të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme).
Aktgjykimi [ARJ.nr. 71/2022] i Gjykatës Supreme i 27 shtatorit 2022 i është dorëzuar parashtruesit të kërkesës më 24 tetor 2022, ndërsa Aktgjykimi [ARJ-UZVP. nr. 97/2022] i 20 tetorit 2022 i është dorëzuar parashtruesit të kërkesës më 15 dhjetor 2022.
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë i Aktgjykimeve [ARJ.nr. 71/2022] 27 shtatorit 2022 dhe [ARJ-UZVP. nr. 97/2022] të 20 tetorit 2022 të Gjykatës Supreme, përmes të cilëve pretendohet se janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenet 21 [Parimet e Përgjithshme], 23 [Dinjiteti i Njeriut], 24 [Barazia para Ligjit] 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 34 [E Drejta për të mos u Gjykuar dy herë për të njëjtën Vepër] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta).
Baza juridike
Kërkesa bazohet në paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, nenin 22 (Procedimi i kërkesës) dhe nenin 47 (Kërkesa individuale) të Ligjit nr. 03/L-121 për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Ligji), si dhe në rregullin 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Më 7 korrik 2023, Rregullorja e punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës Nr. 01/2023, u publikua në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës dhe hyri ne fuqi 15 ditë pas publikimit te saj. Rrjedhimisht gjatë shqyrtimit të kërkesës, Gjykata Kushtetuese i referohet dispozitave të Rregullores së lartcekur. Lidhur me këtë, konform Rregullit 78 (Dispozitat kalimtare) të Rregullores së punës Nr. 01/2023, përjashtimisht, dispozita të caktuara të Rregullores së punës Nr. 01/2018, do të vazhdojnë të zbatohen në lëndët e regjistruara në Gjykatë përpara shfuqizimit të saj, vetëm nëse dhe për aq sa janë më të favorshme për palët.
Procedura në Gjykatë
Më 14 shkurt 2023, përfaqësuesi i parashtruesit të kërkesës e dorëzoi kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).
Më 16 shkurt 2023, Kryetarja e Gjykatës, përmes Vendimit [Nr.GJR.KI40/23], caktoi gjyqtaren Selvete Gërxhaliu Krasniqi gjyqtare raportuese dhe përmes Vendimit [Nr.KSH.KI40/23] Kolegjin shqyrtues të përbërë nga gjyqtarët: Radomir Laban (kryesues), Remzije Istrefi Peci dhe Enver Peci, anëtarë.
Më 28 shkurt 2023, Gjykata: (i) e njoftoi përfaqësuesin e parashtruesit të kërkesës për regjistrimin e kërkesës ; dhe (ii) i dërgoi Gjykatës Supreme një kopje të kërkesës
Më 31 gusht 2023, Gjykata i dërgoi një shkresë Gjykatës Themelore, nga e cila kërkoi që të dorëzojë fletë-kthesën që dëshmon ditën se kur parashtruesi i kërkesës ka pranuar Aktgjykimin [ARJ-UZVP. nr. 97/2022] e Gjykatës Supreme të 20 tetorit 2022.
Në të njëjtën ditë, Gjykata Themelore e dorëzoi fletë-kthesën në të cilën dëshmohej dita se kur parashtruesi i kërkesës e ka pranuar Aktgjykimin [ARJ-UZVP. nr. 97/2022] të Gjykatës Supreme të 20 tetorit.
Më 30 janar 2024, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e Gjyqtares raportuese dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e kërkesës.
Përmbledhja e fakteve të rastit
Fillimisht, nga shkresat e lëndës, Gjykata vëren se esenca e çështjes të zhvilluar në procedurat gjyqësore pranë gjykatave të rregullta ka të bëjë me kontestimin që parashtruesi i kërkesës kishte ndaj vendimit të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale – Departamenti i Pensioneve në Prishtinë (në tekstin e mëtejmë: MPMS - DAP) në lidhje me mosnjohjen e të drejtës së pensionit të kategorisë së personave me kualifikim të lartë profesional.
Më 25 nëntor 2016, MPMS - DAP përmes Vendimit Nr.285861 e kishte refuzuar kërkesën e parashtruesit të kërkesës për njohjen e të drejtës në kategorinë e pensioneve kontributpagues të moshës, me arsyetimin se nuk janë prezantuar dëshmi të mjaftueshme për 15 vite stazh kontributiv dhe dëshmi të mjaftueshme për nivelin e përgatitjes shkollore.
Më 21 dhjetor 2016, parashtruesi i kërkesës kishte parashtruar ankesë në Këshillin e Ankesave tek MPMS, kundër vendimit nr.285861 për mosnjohjen e përgatitjes shkollore, me arsyetimin se më 18 gusht 2016 në MPMS – DAP, e kishte dorëzuar dokumentacionin e kërkuar nga ministria.
Më 2 shkurt 2017, organi i shkallës së dytë e kishte refuzuar ankesën e paditësit, me arsyetimin se nuk janë përmbushur kushtet dhe kriteret e përgjithshme dhe nuk janë bashkangjitur dëshmitë përkatëse për nivelin e përgatitjes shkollore.
Më 15 maj 2017, parashtruesi i kërkesës parashtroi padi në Gjykatën Themelore në Prishtinë – Departamenti për Çështje Administrative (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Themelore), kundër vendimit të 2 shkurtit 2017 të MPMS, duke kërkuar që (i) lënda të kthehet në rishqyrtim dhe rivendosje në MPMS dhe (ii) t’i pranohet e drejta në kategorizimin e personave me kualifikim të lartë, pasi që i njëjti pretendonte se ka titullin “kuzhinier” në bazë të diplomës së lëshuar në Novi Sad nr. 286/25 në vitin 1973.
Më 12 prill 2018, MPMS kishte paraqitur përgjigje në padi, ku e kishte kontestuar në tërësi kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës si të pabazuar dhe kishte propozuar që të vërtetojë vendimin e saj.
Më 5 shtator 2018, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [A.nr. 827/17], (i) e aprovoi si të bazuar kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës dhe (ii) anuloi vendimin e MPMS të 2 shkurtit 2017, duke e kthyër çështjen në rishqyrtim dhe rivendosje tek MPMS-ja, me arsyetimin se “vendimet e të paditurës janë juridikisht të paqarta dhe kundërthënëse me vetveten dhe me arsyetimin e tyre. Në arsyetimin e vendimit kontestues theksohet se nuk janë bashkangjitur të dhëna për 15 vite stazh kontributiv si dhe dëshmi përkatëse për nivelin e përgaditjes shkollore, mirëpo paditësi këtë e dëshmon me diplomën e dt.30.10.1973 të lëshuar nga Republika Sociale e Serbisë – Shkolla e Hotelerisë për punëtorë me kualifikim të lartë në Novi Sad, si dhe në arsyetimin e vendimit e dt.25.11.2016 theksohet se janë prezantuar dëshmi të mjaftueshme për 15 vite stazh kontributiv. Nga të lartcekurat, gjykata konsideron se vendimi kontestues është i pabazuar dhe me të njëjtin nuk është vërtetuar në mënyrë të drejtë gjendja faktike.”
Më 28 janar 2019, MPMS e refuzoi sërish kërkesën e parashtruesit të kërkesës për njohjen e të drejtës në kategorizimin e grupit të III-të të pensioneve me përgatitje të lartë shkollore.
Parashtruesi i kërkesës paraqiti padi në Gjykatën Themelore kundër MPMS, duke kërkuar që të detyrohet MPMS t’i paguajë pensionin sipas kategorisë në lartësi prej 186 € si dhe diferencën që sipas tij nuk e ka zbatuar MPMS në bazë të Aktgjykimit [A.nr. 827/17] të Gjykatës Themelore të 5 shtatorit 2018 në kamatë prej 8%, nga dita e daljes në pension, për një muaj 28 €, si dhe kamatën për çdo muaj 2.24 € dhe të gjitha shpenzimet gjyqësore dhe administrative.
Më 16 shtator 2019, parashtruesi i kërkesës sërish parashtroi padi në Gjykatën Themelore kundër MPMS, për shkak të heshtjes administrative, meqenëse sipas pretendimeve të tij, MPMS nuk e ka zbatuar Aktgjykimin [A.nr.827/17] të Gjykatës Themelore të 5 shtatorit 2018 dhe nuk i është përgjigjur tri (3) parashtresave që parashtruesi i kërkesës i kishte dërguar tek MPMS.
Nga rrjedha kronologjike e gjendjes faktike, Gjykata kuptoi se parashtruesi i kërkesës kishte iniciuar në të njëjtën kohë dy procedura gjyqësore pranë Gjykatës Themelore : (i) në lidhje me padinë kundër vendimit të 28 janarit 2019 të MPMS - DPA në lidhje me refuzimin e kërkesës së tij për njohjen e të drejtës në kategorizimin e grupit të III-të të pensioneve me përgatitje të lartë shkollore ; dhe (ii) në lidhje me padinë kundër MPMS, për shkak të heshtjes administrative. Në vazhdim, Gjykata do t’i përmbledh ndaras këto dy procedura gjyqësore.
Procedura gjyqësore e zhvilluar lidhur me padinë kundër vendimit të 28 janarit 2019 të MPMS – DPA
Më 15 prill 2021, Gjykata Themelore me Aktvendimin [A.nr.25/19] kërkoi nga parashtruesi i kërkesës që të dorëzojë kërkesëpadinë e precizuar dhe të bashkëngjisë provat e referuara në padi, dëshmi për shterjen e mjeteve juridike pranë organit administrativ dhe autorizimin për përfaqësim.
Më 9 gusht 2021, Gjykata Themelore nëpërmjet Aktgjykimit [A.nr.25/19], (i) e refuzoi si të pabazuar kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës dhe (ii) vendosi që secila palë t’i bartë shpenzime e veta procedurale, me arsyetimin se diploma e paraqitur nga parashtruesi i kërkesës nuk është dëshmi e mjaftueshme në kuptim të nenit 5 paragrafi 3 lidhur me paragrafin 5 të Udhëzimit Administrativ Nr. 09/2015 për Kategorizimin e Pagesës së Kontributeve-Kontribupagues sipas Strukturës Kualifikuese dhe Kohëzgjatjes së Pagesës së Kontributeve-Stazhit Pensional, duke shtuar se “paditësi as para kësaj gjykate nuk ka ofruar ndonjë provë që në kuptim të nenit 5 paragrafi 3 të Udhëzimit Administrativ (...) në mënyrë që t’i njihet e drejta si shfrytëzuesi i pensionit kontributpagues me përgatitje shkollore të lartë, i njëjti ka ofruar prova të administruar në këtë shqyrtim gjyqësor dhe të cilat referohen në aktvendime referuar marrëdhënies së punës me referim të paditësit me kualifikim të lartë, por se të njëjta nuk janë dëshmi në kuptim të dëshmisë së kryerjes së shkollimit të lartë siç përcakton dispozita ligjore e UA neni 5 paragrafi 3.)”
Në lidhje me pretendimin për moszbatim të Aktgjykimit [A.nr.827/17] të Gjykatës Themelore të 5 shtatorit 2018, me të cilin ishte anuluar vendimi i 2 shkurtit 2017 i MPMS dhe çështja ishte kthyer në rishqyrtim tek MPMS, Gjykata Themelore theksoi se MPMS i ishte referuar aktgjykimit të lartcekur me rastin e vendimmarrjes tek vendimi i 28 janarit 2019 kur e kishte refuzuar ankesën e parashtruesit të kërkesës, duke shtuar se “(...) gjykata i vlerësoi si të pabazuara pretendimet e paditësit, sepse të njëjtat janë në kundërshtim me gjendjen faktike të vërtetuar nga ana e organit të paditur dhe nga ana e organit të shkallës së parë dhe në kundërshtim me provat në shkresat e lëndës. Paditësi nuk dëshmon pretendimet e tij, ndërsa faktet e prezantuara nuk janë me ndikim për vendosjen ndryshe të kësaj çështje administrative)”.
Në një datë të paspecifikuar, parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata e Apelit) kundër Aktgjykimit [A.nr.25/19] të Gjykatës Themelore të 9 gushtit 2021, për shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave procedurale, vërtetimit të gabuar dhe jo të drejtë të gjendjes faktike dhe aplikimit të gabuar të dispozitave të së drejtës materiale.
Më 16 qershor 2022, Gjykata e Apelit nëpërmjet Aktgjykimit [AA.nr.827/2021], (i) e refuzoi si të pabazuar ankesën e parashtruesit të kërkesës; dhe (ii) e vërtetoi Aktgjykimin [A.nr.25/19] të Gjykatës Themelore të 9 gushtit 2021. Gjykata e Apelit u pajtua me qëndrimin juridik të Gjykatës Themelore, duke e cilësuar si të rregullt dhe të bazuar në prova dhe ligj, si dhe konkludoi se aktgjykimi i ankimuar nuk është i përfshirë me shkelje qenësore të dispozitave të Ligjit për Konfliktet Administrative, duke arsyetuar se “ paditësi me asnjë provë nuk i vërteton pretendimet e tij, ndërsa provat e prezentuara nuk janë me ndikim për vendosje ndryshe të kësaj çështje administrative juridike” dhe se “vërtetohet se në këtë çështje juridike administrative të paditësit drejtë është vlerësuar ligjshmëria e aktit administrativ përfundimtar në procedurë administrative dhe nuk është cenuar ligji në dëm të tij”.
Në një datë të paspecifikuar, parashtruesi i kërkesës paraqiti kërkesë për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor kundër Aktgjykimit [AA.nr.827/2021] të Gjykatës së Apelit të 16 qershorit 2022, për shkak të shkeljeve esenciale të së drejtës materiale dhe procedurale, moszbatim të ligjit që favorizon palën që i është njohur një e drejtë ndërsa me ligjin e ri e njëjta nuk njihet dhe mospagesës së diferencës të pagesave për çdo muaj nga 18 gushti 2016 në shumën prej 30.24 € deri në miratimin e aktgjykimit që vendoset nga Gjykata e Apelit. Në kërkesën për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor kërkon nga Gjykata Supreme që të (i) aprovohet si e bazuar kërkesa e tij dhe të detyrohet MPMS që t’i paguaj pensionin e plotë sipas kategorisë së III-të ose lënda të kthehet në rigjykim.
Më 27 shtator 2022, Gjykata Supreme nxori Aktgjykimin [ARJ.nr. 71/2022], përmes të cilit e refuzoi si të pabazuar kërkesën për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor kundër Aktgjykimit [AA.nr. 827/2021] të Gjykatës së Apelit të 16 qershorit 2022.
Në arsyetimin e Aktgjykimit [ARJ.nr. 71/2022], Gjykata Supreme ndër të tjerash theksoi se:
“Duke vendosur sipas kërkesës për rishqyrtim të jashtëzakonshëm, Gjykata Supreme pas vlerësimit të aktgjykimit të kundërshtuar dhe shqyrtimit të pohimeve nga kërkesa, ka gjetur se gjykata e shkallës së dytë ka vepruar drejtë dhe në baza ligjore me refuzimin si të pabazuar të ankesës së paditësit dhe vërtetimin e aktgjykimit të shkallës së parë. Qëndrimin juridik të Gjykatës së Apelit por edhe të shkallës së parë, në tërësi e aprovon edhe kjo gjykatë, meqë aktgjykimet e kundërshtuara nuk janë të përfshirë me shkelje në të cilat paditësi thirret në kërkesë. Aktgjykimet e kontestuara përmbajnë arsye të mjaftueshme dhe bindëse për të gjitha faktet, të vlefshme për gjykimin e drejtë të kësaj çështje të cilat i aprovon edhe kjo gjykatë.”
[...]
“Nuk qëndron pretendimi se nga e paditura MPMS-DAP nuk është zbatuar aktgjykimi A.nr.827 i dt.05.09.2018, sepse në zbatim të tij sipas vërejtjeve dhe sugjerimeve të dhëna në të është nxjerrë Vendimi i kontestuar me padi nga paditësi i dt. 28.01.2019, me të cilin është refuzuar ankesa e paditësit.”
Procedura gjyqësore e zhvilluar lidhur me padinë kundër MPMS për heshtje administrative
Më 13 dhjetor 2019, Gjykata Themelore i kthen në plotësim padinë e 16 shtatorit 2019 parashtruesit të kërkesës përmes Aktvendimin [A.nr.2164/19], duke kërkuar që t’ia dorëzoj gjykatës autorizimin e përfaqësuesit të parashtruesit të kërkesës.
Më 18 maj 2022, Gjykata Themelore përmes Aktvendimit [A.nr.2164/19] e hodhi poshtë padinë e parashtruesit të kërkesës për shkak të ekzistimit të gjyqvarësisë (litispendencës), me arsyetimin se “ (...) nga shkresat e lëndës rezulton se për këtë çështje të njëjtë administrative është vendosur sipas aktgjykimit të kësaj gjykate A.nr.25/19 të datës 09.08.2021, me të cilin është refuzuar kërkesëpadia e këtu paditësit, për anulimin e vendimit këtu të paditurës të datës 28.01.2019, vendim i cili është nxjerrë në riprocedurë nga e paditura, sipas aktgjykimit po të kësaj gjykate A.nr.827/17 të datës 05.09.2018.”
Në një datë të paspecifikuar, parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit kundër Aktvendimit [A.nr.2164/19] të Gjykatës Themelore të 18 majit 2022, për shkak të shkeljeve esenciale të së drejtës materiale, moszbatimit të aktgjykimit [A.nr.827/17] të Gjykatës Themelore të 5 shtatorit 2018 dhe mospagesën së ndryshimit të diferencës në pagesë për çdo muaj nga 18 gushti 2016 në shumën prej 30.24 €, duke propozuar që Gjykata e Apelit të detyroj MPMS që parashtruesit të kërkesës t’ia paguaj pensionin e plotë sipas kategorisë së III-të në lartësi prej 186 € dhe diferencën e papaguar sipas Aktgjykimit të lartcekur me kamatë prej 8%.
Më 25 korrik 2022, Gjykata e Apelit nxori Aktvendimin [AA.nr.486/2022], me të cilin (i) e refuzoi si të pabazuar ankesën e parashtruesit të kërkesës dhe (ii) e vërtetoi Aktvendimin [A.nr.2164/19] të 18 majit 2022, me arsyetimin se Gjykata Themelore ka vendosur në mënyrë të drejtë dhe ligjore me hedhjen poshtë të padisë, ngase në rastin konkret ekziston gjyqëvarësia (litispendenca).
Në një datë të paspecifikuar, parashtruesi i kërkesës kishte paraqitur kërkesë për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor kundër Aktvendimit [AA.nr.486/2022] të Gjykatës së Apelit të 25 korrikut 2022, për shkak të shkeljeve të dispozitave procedurale dhe materiale, duke propozuar që kërkesa e tij të aprovohet dhe të ndryshohet aktvendimi i kontestuar, ashtu të miratohet kërkesëpadia e tij.
Më 20 tetor 2022, Gjykata Supreme përmes Aktgjykimit [ARJ-UZVP.nr. 97/2022] e refuzoi si të pabazuar kërkesën e parashtruesit për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të vendimit gjyqësor kundër Aktvendimit [AA.nr. 486/2022] të Gjykatës së Apelit të 25 korrikut 2022, me arsyetimin se Gjykata e Apelit drejtë ka aplikuar dispozitat e procedurës administrative në momentin kur ka refuzuar si të pabazuar ankesën e parashtruesit dhe vërtetuar aktvendimin e shkallës së parë; si dhe e aprovoi në tërësi qëndrimin juridik të Gjykatës së Apelit.
Si përfundim, parashtruesi i kërkesës konteston para Gjykatës të dyja procedurat gjyqësore të zhvilluara pranë gjykatave të rregullta, respektivisht Aktgjykimin [ARJ.nr. 71/2022] dhe Aktgjykimin [ARJ-UZVP.nr. 97/2022] të Gjykatës Supreme.
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Parashtruesi i kërkesës në kërkesën e parashtruar para Gjykatës, pretendoi se Gjykata Supreme, ka nxjerrë aktgjykimet e kontestuara në të dyja procedurat gjyqësore, në shkelje të të drejtave të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 21 [Parimet e Përgjithshme], 23 [Dinjiteti i Njeriut], 24 [Barazia para Ligjit], nenin 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 34 [E Drejta për të mos u Gjykuar dy herë për të njëjtën Vepër] të Kushtetutës.
Përkitazi me pretendimin për shkelje të nenit 24 të Kushtetutës, parashtruesi i kërkesës thekson se “ Nuk më pranohet kualifikimi i lartë i kategorizimit të III-të, edhe pse e kam kryer shkollimin në Vojvodin në Novi Sad.”
Ndërsa, sa i përket me pretendimeve për shkelje të neneve 21, 23, 32 dhe 34 të Kushtetutës, parashtruesi i kërkesës nuk ka ofruar asnjë sqarim dhe elaborim të qartë në lidhje me pretendimet për shkelje të së drejtave dhe lirive të garantuara me nenet e lartcekura. Për më tepër, parashtruesi i kërkesës vetëm i përmend nenet në fjalë, por që në kërkesën e tij nuk përfshinë ndonjë sqarim se pse ka ardhur deri tek shkelja eventuale e ndonjë të drejte të garantuar me Kushtetutë nga ana e Gjykatës Supreme me rastin e vendimmarrjes në aktgjykimet e kontestuara, përveç përshkrimit të neneve të lartcekura.
Përfundimisht, parashtruesi i kërkesës kërkon nga Gjykata si në vijim: “ Të zbatohet ligji që i garanton punëtorit Amrush Maxhuni se është punëtor i kualifikuar me përgatitje të lartë dhe që në pension duhet t’i pranohet kategoria e III-të e pensionimit, pasi veç njëherë ja ka pranuar, e pastaj e ka shfuqizuar”.
Dispozitat relevante të Kushtetutës
Kushtetuta e Republikës së Kosovës
Neni 21
[Parimet e Përgjithshme]
“Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të pandashme, të patjetërsueshme e të pacenueshme dhe janë bazë e rendit juridik të Republikës së Kosovës.
Republika e Kosovës mbron dhe garanton të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, të parashikuara në këtë Kushtetutë.
Çdokush e ka për detyrë t’i respektojë të drejtat e njeriut dhe liritë themelore të të tjerëve.
Të drejtat dhe liritë themelore të parashikuara në Kushtetutë, vlejnë edhe për personat juridikë, për aq sa janë të zbatueshme.”
Neni 23
[Dinjiteti i Njeriut]
“Dinjiteti i njeriut është i pacenueshëm dhe është bazë e të gjitha të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.”
Neni 24
[Barazia para Ligjit]
“Të gjithë janë të barabartë para ligjit. Çdokush gëzon të drejtën e mbrojtjes së barabartë ligjore, pa diskriminim.
Askush nuk mund të diskriminohet në bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, fesë, mendimeve politike ose të tjera, prejardhjes kombëtare a shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet, pronës, gjendjes ekonomike, sociale, orientimit seksual, lindjes, aftësisë së kufizuar ose ndonjë statusi tjetër personal.
Parimet e mbrojtjes së barabartë ligjore nuk parandalojnë vënien e masave të nevojshme për mbrojtjen dhe përparimin e të drejtave të individëve dhe grupeve që janë në pozitë të pabarabartë. Masat e tilla do të zbatohen vetëm derisa të arrihet qëllimi për të cilin janë vënë ato.”
Neni 32
[E Drejta për Mjete Juridike]
“Secili person ka të drejtë të përdorë mjetet juridike kundër vendimeve gjyqësore dhe administrative të cilat cenojnë të drejtat ose interesat e saj/tij në mënyrën e përcaktuar me ligj.”
Neni 34
[E Drejta për të mos u Gjykuar dy herë për të njëjtën Vepër]
“Askush nuk mund të gjykohet më shumë se një herë për të njëjtën vepër penale.”
Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës
Fillimisht, Gjykata shqyrton nëse janë përmbushur kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara me Kushtetutës dhe të specifikuara më tej me Ligj dhe Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, të cilët përcaktojnë se:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[...]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Përtej kritereve të përcaktuara më lart, Gjykata gjithashtu i referohet kritereve të pranueshmërisë, siç përcaktohen me Ligj. Në lidhje me këtë, Gjykata u referohet neneve 47 (Kërkesa individuale), 48 (Saktësimi i kërkesës) dhe 49 (Afatet) të Ligjit, të cilët përcaktojnë:
Neni 47
(Kërkesa individuale)
“Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.
Individi mund ta ngritë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juriidke të përcaktuara me ligj.”
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.
Neni 49
(Afatet)
“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajve. Afati fillon të ecë që nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor. Në të gjitha rastet e tjera, afati fillon të ecë në ditën kur vendimi ose akti është shpallur publikisht. Nëse kërkesa është e drejtuar kundër një ligji, atëherë afati fillon të ecë që nga dita kur ligji ka hyrë në fuqi.”
Sa i përket përmbushjes së këtyre kushteve, Gjykata konstaton se parashtruesi i kërkesës është: (i) palë e autorizuar; (ii) e konteston një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimet [ARJ.nr.71/2022] të 27 shtatorit 2022 dhe [ARJ-UZVP.nr. 97/2022] të 20 tetorit 2022] të Gjykatës Supreme; (iii) i ka shteruar të gjitha mjetet juridike të paraprame ligj; (iv) i ka qartësuar të drejtat dhe liritë që pretendon se i janë shkelur në pajtim me kërkesat e nenit 48 të Ligjit; si dhe (v) e ka dorëzuar kërkesën në pajtim me afatin e përcaktuar në nenin 49 të Ligjit.
Përveç kësaj, Gjykata shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara në rregullin 34 (Kriteret e pranueshmërisë) të Rregullores së punës. Rregulli 34 (2) i Rregullores së punës përcakton kushtet në bazë të të cilave Gjykata mund të shqyrtojë një kërkesë, duke përfshirë kushtin që kërkesa të mos jetë qartazi e pabazuar, ku specifikohet se:
“(2) Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, kur parashtruesi/ja nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij/saj.”
Rregulli i lartcekur, bazuar në praktikën gjyqësore të GjEDNj-së dhe të Gjykatës, i mundëson kësaj të fundit, që të shpallë kërkesa të papranueshme për arsye që ndërlidhen me meritat e një rsati. Më saktësisht, bazuar në këtë rregull, Gjykata mund të shpall një kërkesë të papranueshme bazuar në dhe pas vlerësimit të meritave të saj, përkatësisht nëse e njëjta vlerëson se përmbajtja e kërkesës është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç është përcaktuar në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës (shih rastet e Gjykatës: KI04/21, parashtrues Nexhmije Makolli, Aktvendim për papranueshmëri i 12 majit 2021, paragrafi 26; KI175/20, parashtrues Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri i 27 prillit 2021, paragrafi 37).
Bazuar në praktikën gjyqësore të GjENDj-së, por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në praktikën gjyqësore të GjEDNj-së, mund të kategorizohen në katër grupe të veçanta: (i) pretendime që kualifikohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”, si dhe (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta”.
Në këtë kontekst, si dhe në tekstin në vijim, në mënyrë që të vlerësojë pranueshmërinë e kërkesës, përkatësisht në rrethanat e rastit konkret që determinojnë vlerësimin nëse kërkesa është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, Gjykata, fillimisht do të rikujtojë thelbin e rastit që ngërthen kjo kërkesë dhe pretendimet përkatëse të parashtruesit të kërkesës. Gjatë vlerësimit të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës, Gjykata do të aplikojë standardet e praktikës gjyqësore të GjEDNj-së, në harmoni me të cilën, në bazë të nenit 54 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, ajo është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë.
Në rrethanat e rastit konkret, parashtruesi i kërkesës pas pranimit të vendimit të 28 janarit 2019 të MPMS-DPA përmes të cilit i ishte refuzuar për herë të dytë kërkesa e tij që t’i njihet diploma e paraqitur dhe të kategorizohej në grupit të III-të të pensioneve me përgatitje të lartë shkollore, kishte iniciuar dy procedura gjyqësore pranë gjykatave të rregullta, të cilat kishin përfunduar me rezultat të njëjtë, përkatësisht në refuzimin e kërkesëpadisë së parashtruesit të kërkesës.
Në këtë drejtim, Gjykata rikujton që parashtruesi i kërkesës i konteston konkludimet e të dy aktgjykimeve të kontestuara të Gjykatës Supreme në të dyja procedurat gjyqësore, duke pretenduar për shkelje të neneve 21 [Parimet e Përgjithshme], 23 [Dinjiteti i Njeriut], 24 [Barazia para Ligjit], 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 34 [E Drejta për të mos u Gjykuar dy herë për të njëjtën Vepër] të Kushtetutës.
Megjithatë, bazuar në shkresat e lëndës, Gjykata gjen se parashtruesi i kërkesës në kërkesën e tij nuk ka ofruar ndonjë analizë të thukët lidhur me pretendimet për shkelje të të drejtave të garantuara me nenet e specifikuara të Kushtetutës apo arsyetimin rreth pranueshmërisë dhe meritave të kërkesave. Thënë këtë, parashtruesi i kërkesës ka përmendur disa nene të Kushtetutës dhe ka ofruar përmbledhje të fakteve në rastin e tij, por nuk ka sqaruar se si procedurat gjyqësore të zhvilluara pranë gjykatave të rregullta apo më konkretisht aktgjykimet e kontestuara, kanë rezultuar në shkelje të të drejtave dhe lirive të garantuara me nenet e specifikuara të Kushtetutës.
Gjithashtu, parashtruesi i kërkesës sa i përket pretendimit për shkelje të nenit 24 ka theksuar se “Nuk më pranohet kualifikimi i lartë i kategorizimit të III-të, edhe pse e kam kryer shkollimin në Vojvodin në Novi Sad”, ndërsa lidhur me pretendimet për shkelje të neneve 21, 23, 32 dhe 34 nuk ka ofruar asnjë sqarim përpos që ka përshkruar dispozitat relevante.
Për më tepër, Gjykata vlerëson se parashtruesi i kërkesës në procedurën para Gjykatës Kushtetuese, u përfaqësua nga një avokat, nga i cili pritet të ketë njohuri lidhur me kriteret procedurale që duhet plotësuar me rastin e parashtrimit të një kërkese pranë Gjykatës Kushtetuese për sa i përket pranueshmërisë së saj.
Në kuptim të kësaj, Gjykata rikujton se sipas praktikës së themeluar gjyqësore të kësaj Gjykate dhe të GjEDNj-së, Gjykata e shpall kërkesën të papranueshme si qartazi të pabazuar kur pretendimet janë “të pambështetura apo të paarsyetuara” ose kur plotësohet një nga dy kushtet karakteristike, përkatësisht:
kur parashtruesi i kërkesës thjesht citon një ose dispozita të Konventës apo të Kushtetutës, pa shpjeguar mënyrën se si ato janë shkelur, përveç nëse kjo është qartazi e dukshme në bazë të fakteve dhe rrethanave të rastit (shih rastet e GjEDNj-së: Trofimchuk kundër Ukrainës, nr. 4241/03, Vendim i 31 majit 2005; dhe Baillard kundër Francës, nr. 6032/04, Vendim i 25 shtatorit 2008);
kur parashtresi i kërkesës nuk paraqet ose refuzon të paraqesë provat materiale me të cilat do t’i mbështeste pretendimet e tij (kjo posaçërisht vlen për vendimet e gjykatave ose të autoriteteve të tjera të brendshme), përveç rasteve kur ekzistojnë rrethana të jashtëzakonshme që janë jashtë kontrollit të tij dhe të cilat e pengojnë ta bëjë këtë (për shembull, kur administrata e burgut refuzon t’ia paraqes Gjykatës dokumentet nga dosja e të burgosurit për të cilin bëhet fjalë) ose nëse Gjykata vet nuk vendos ndryshe (shih rastin e Gjykatës: KI166/20, me parashtrues Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale, Aktvendim për papranueshmëri i 5 janarit 2021, paragrafi 42).
Në rastin konkret, parashtruesi i kërkesës pretendon se vendimet e kontestuara kanë shkelur të drejtat dhe liritë e garantuara me nenet e lartcekura, mirëpo nuk shpjegon specifikisht se si ka ardhur deri tek shkelja e neneve të lartcekura. Lidhur me këtë, Gjykata rikujton se ajo ka theksuar vazhdimisht se vetëm referimi dhe përmendja e neneve të Kushtetutës dhe të KEDNj-së nuk është e mjaftueshme për të ndërtuar një pretendim të argumentuar për shkelje kushtetuese. Kur pretendohen shkelje të tilla të Kushtetutës, parashtruesit e kërkesës duhet të sigurojnë pretendime të arsyetuara dhe argumente bindëse (shih rastet e Gjykatës: KI175/20, parashtrues Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri i 22 prillit 2021, paragrafi 81; KI166/20, cituar më lart, paragrafi 52; dhe KI04/21, parashtruese Nexhmije Makolli, cituar më lart, paragrafët 38-39).
Prandaj, Gjykata konkludon se parashtruesi i kërkesës në asnjë nga pretendimet për shkelje të të drejtave dhe lirive themelore të garantuara me nenet 21, 23, 24, 32 dhe 34 të Kushtetutës nuk ka përmbushur kërkesat e paragrafit (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës lidhur me arsyetimin dhe elaborimin e detajuar rreth pranueshmërisë dhe meritave të kërkesës së tij.
Përfundim
Në fund, Gjykata konstaton se pretendimet e parashtruesit të kërkesës për shkelje të neneve 21, 23, 24, 32 dhe 34 të Kushtetutës kualifikohen si pretendime të “shkallës së katërt” dhe të njëjtat janë qartazi të pabazuara në baza kushtetuese, prandaj kërkesa në tërësi deklarohet e papranueshme si qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, ashtu siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës.
PËR KËTO ARSYE
Gjykata Kushtetuese e Kosovës, në pajtim me nenin 113.1 dhe 113.7 të Kushtetutës, nenin 20 të Ligjit dhe rregullat 34 (2) (g) dhe 48 (1) (b) të Rregullores së punës, në seancën e mbajtur më 30 janar 2024, njëzëri
VENDOS
TË DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;
T’UA KUMTOJË këtë Aktvendim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë Aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit; dhe
Ky Aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.
Gjyqtarja raportuese Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Selvete Gërxhaliu - Krasniqi Gresa Caka-Nimani
Amrush Maxhuni
KI - Kërkesë individuale
Aktvendim për papranueshmëri
Kërkesa është qartazi e pabazuar
Civile