Urdhëra tjerë
Prishtinë, më 16 maj 2024
Nr. ref.: MM 2429/24
MENDIM MOSPAJTUES
i gjyqtarit Jeton Bytyqi, të cilit i është bashkuar gjyqtari Enver Peci
në
rastin nr. KI121/22
Parashtrues
Mexhid Asllani, Ekrem Asllani dhe Nuredin Xhaferi
Vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktvendimit [Rev. nr. 434/2021] të 24 majit 2022 të Gjykatës Supreme dhe të Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit
E respektojmë vendimin e Shumicës së Gjyqtarëve (në tekstin e mëtejmë: Shumica) të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata). Megjithatë, gjithnjë me respekt, kemi votuar kundër pranueshmërisë së kërkesës dhe konstatimit të shkeljes së paragrafit 1 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), në ndërlidhje me paragrafin 1 të nenit 6 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejta e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ). Prandaj, për arsyet që do të elaborohen në vijim dhe bazuar në rregullin 56 (Mendimet mospajtuese) të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës), paraqesim këtë Mendim mospajtues.
Fushëveprimi i kërkesës
Parashtruesit e kërkesës e kontestojnë kushtetutshmërinë e (i) Aktvendimit [Rev. nr. 434/2021] të 24 majit 2022 të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme) dhe kushtetutshmërinë e (ii) Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit, në ndërlidhje me Aktgjykimin [C. nr. 395/2015] e 23 qershorit 2017 të Gjykatës Themelore në Ferizaj (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Themelore).
Parashtruesit e kërkesës konsiderojnë se vendimet e lartcekura kanë shkelur të drejtat e tyre të garantuara me nenet 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], 32 [E Drejta për Mjete Juridike] dhe 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), si dhe me nenin 6.1 (E drejta për një proces të rregullt) të KEDNJ-së.
Shumica vendosi (i) ta deklarojë kërkesën të pranueshme; (ii) të konstatojë se ka pasur shkelje të paragrafit 1 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 (E drejta për një proces të rregullt) të KEDNJ-së; (iii) ta shpallë të pavlefshëm Aktvendimin [Rev. nr. 434/2021] e 24 majit 2022, Aktgjykimin [Rev. nr. 426/2020] e 29 qershorit 2021 të Gjykatës Supreme dhe Aktgjykimin [Ac. nr. 1148/2018] e 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit; dhe (iv) ta kthejë Aktgjykimin [Ac. nr. 1148/2018] e 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit, në rivendosje pranë kësaj të fundit.
Faktet e rastit dhe pretendimet e parashtruesve
Faktet e rastit, ashtu siç janë të reflektuara edhe në Aktgjykimin në rastin KI121/22, ndërlidhen me një aksident në komunikacion në të cilin parashtruesit pësuan lëndime trupore, shkaktar i të cilit ishte i siguruari i të paditurës, Sigal Uniqua Group Austria. Parashtruesit e kërkesës, ndaj kompanisë në fjalë, kanë paraqitur padi në Gjykatën Themelore, nëpërmjet së cilës kërkuan kompensimin e dëmeve materiale dhe jomateriale për shkak të lëndimeve trupore dhe shpirtërore të pësuara nga aksidenti.
Gjykata Themelore, përmes Aktgjykimit [C. nr. 395/2015] kishte aprovuar pjesërisht padinë e parashtruesve të kërkesës dhe kishte detyruar të paditurën, Sigal Uniqua Group Austria, që t’ua paguajë atyre shumën e përgjithshme prej tetëmijë e shtatëqind e pesëdhjetë e një euro (8,751.00) euro, ndërsa kishte refuzuar kërkesëpadinë për shumën prej shtatëmijë e tetëqind e katërdhjetë (7,840.00) euro, e cila e ndarë për secilin parashtrues nuk kalonte shumën prej tremijë (3,000.00) euro. Kundër Aktgjykimit të Gjykatë Themelore, (i) e paditura, Sigal Uniqua Group Austria; dhe (ii) parashtruesit e kërkesës, kishin paraqitur ankesa në Gjykatën e Apelit. Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020, kishte refuzuar ankesën e të paditurës, Sigal Uniqua Group Austria, duke konfirmuar Aktgjykimin e Gjykatës Themelore. Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit të lartcekur, nuk kishte vendosur përkitazi me ankesën e parashtruesve të kërkesës.
Kundër Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit (i), e paditura, Sigal Uniqua Group Austria; dhe (ii) parashtruesit e kërkesës, kishin paraqitur revizion në Gjykatës Supreme. Si rezultat i kësaj, Gjykata Supreme, (i) përmes Aktgjykimit [Rev. nr. 426/2020] të 29 qershorit 2021, kishte refuzuar revizionin e të paditurës, Sigal Uniqua Group. Ndërsa, (ii) pas kërkesës së parashtruesve të kërkesës për të marrë në shqyrtim revizionin e tyre, Gjykata Supreme, përmes Aktvendimit [Rev. nr. 434/2021] e plotësoi Aktgjykimin [Rev. 426/2020] e Gjykatës Supreme dhe vendosi ta hedhë poshtë si të palejuar revizionin e parashtruesve të kërkesës, bazuar në paragrafin 2 të nenit 211 dhe nenit 221 të Ligjit Nr. 03/L-006 për Procedurën Kontestimore (në tekstin e mëtejmes: LPK), me arsyetimin se vlera e kontestit e secilit parashtrues nuk kalonte shumën prej tremijë (3,000.00) euro.
Para Gjykatës, parashtruesit e kërkesës pretendojnë shkelje (i) të së drejtës për gjykim të drejtë dhe të paanshëm të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së; (ii) të drejtës për mjete juridike të garantuar me nenin 32 të Kushtetutës; si dhe (iii) të drejtës për mbrojtje gjyqësore të të drejtave të garantuar me nenin 54 të Kushtetutës, ndër të tjera, pasi sipas tyre (i) Gjykata e Apelit nuk ka shqyrtuar ankesën e tyre kundër Aktgjykimit të Gjykatës Themelore; ndërsa (ii) Gjykata Supreme nuk ka shqyrtuar në merita revizionin e tyre kundër Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit, ku, ndër të tjera, ishte ngritur edhe çështja e mosshqyrtimit të ankesës së parashtruesve nga ana e Gjykatës së e Apelit.
Vërejtje preliminare
Siç u theksua më lart, Shumica ka konstatuar se vendimet kontestuara janë nxjerrë në shkelje të paragrafit 1 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 (E drejta për një proces të rregullt) të KEDNJ-së, me arsyetimin se Gjykata Supreme ka shkelur parimin e “qasjes në gjykatë” pasi e njëjta nuk ka vlerësuar pretendimin e parashtruesve të kërkesës se Gjykata e Apelit nuk ka vendosur për ankesën e parashtruar kundër Aktgjykimit të Gjykatës Themelore, por ka hedhur poshtë revizionin si të palejuar për shkak se vlera e përcaktuar në Aktgjykimin e goditur të Gjykatës së Apelit përmes revizionit, nga secili parashtrues, nuk e ka kaluar shumën prej tremijë (3,000.00) euro, si kusht për të paraqitur revizion bazuar në nenin 211 të LPK-së.
Lidhur me këtë, për Shumicën, nuk ka qenë kontestuese që (ii) shuma monetare e goditur nga secili nga parashtruesit e kërkesës ndaj Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit është nën shumën prej tremijë (3,000.00) euro; dhe as (ii) mënyra e llogaritjes së vlerës së goditur si pasojë e bashkëndërgjygjësisë së thjeshtë, ku pozita procedurale e një bashkëndërgjyqësi nuk varet nga pozita procedurale e bashkëndërgjyqësve tjerë, por merret veç e veç për çdo njërin prej tyre. Kontestuese, sipas Shumicës, ishte nëse përkundër faktit që shumat e goditura përmes revizionit nga secili nga parashtruesit e kërkesës është nën shumën tremijë (3,000.00) euro, Gjykata Supreme, duke refuzuar si të palejuar revizionin e parashtruesve të kërkesës kundër Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit, ka cenuar të drejtën e parashtruesve të kërkesës për “qasje në gjykatë” si pjesë përbërëse e një gjykimi të drejtë të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të KEDNJ-së. Shumica ka arsyetuar se, pavarësisht kriterit të lejueshmërisë së vlerës së goditur përmes revizionit, Gjykata Supreme ka pasur për obligim që të trajtojë revizionin e parashtruesve të kërkesës, duke marrë parasysh që parashtruesit para saj kishin ngritur çështjen e mostrajtimit të ankesës së tyre kundër Aktgjykimit të Gjykatës Themelore nga ana e Gjykatës së Apelit.
Me respekt ndaj Shumicës, nuk mund të pajtohemi me konstatimet e lartcekura, pasi që konsiderojmë se këto konstatime nuk janë në pajtueshmëri me praktikën gjyqësore të Gjykatës dhe atë të GJEDNJ-së.
Përkitazi me kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [Rev. nr. 426/2020] dhe Aktvendimit [Rev. nr. 434/2021] të Gjykatës Supreme
Fillimisht, ashtu siç është theksuar edhe në praktikën gjyqësore të Gjykatës, çështja e hedhjes poshtë të revizionit, për shkak se e njëjta nuk e arrin vlerën e përcaktuar me ligj, hyn në kuadër të së drejtës për “qasje në gjykatë”, si pjesë përbërëse e një gjykimi të drejtë të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të KEDNJ-së (shih rastin e Gjykatës, KI96/22, parashtrues Naser Husaj dhe Uliks Husaj, Aktvendim për papranueshmëri, i 29 gushtit 2023, paragrafi 49). Prandaj, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, por edhe të Gjykatës, e “drejta në gjykatë” përcakton që palët në procedurë duhet të kenë një mjet efektiv juridik që ua mundëson atyre mbrojtjen e të drejtave të tyre civile (shih rastet e lartcekura të Gjykatës KI54/21, me parashtruesin e lartpërmendur Kamber Hoxha, paragrafi 62; KI224/19, me parashtruesin e lartpërmendur Islam Krasniqi, paragrafi 35; dhe KI20/21, me parashtruesen e lartcekur Violeta Todorović, paragrafi 41, shih në këtë kontekst dhe rastet e lartcekura të GJEDNJ-së, Běleš dhe të tjerët kundër Republikës Çeke, paragrafi 49, dhe rastin e lartcekur Naït-Liman kundër Zvicrës, paragrafi 112).
Megjithatë, e drejta për “qasje në gjykatë” nuk është absolute, por mund t’i nënshtrohet kufizimeve, pasi që nga vetë natyra e saj kërkon rregullim nga shteti, i cili gëzon një liri të caktuar vlerësimi në këtë drejtim (shih në lidhje me këtë rastin e lartcekur të Gjykatës KI54/21, paragrafi 64; KI20/21, cituar më lart, paragrafi 44). Në këtë kontest, çdo kufizim i të drejtës së qasjes në gjykatë nuk duhet të kufizojë ose zvogëlojë qasjen e një personi në atë mënyrë apo në një masë të tillë që të dëmtohet vetë thelbi i “së drejtës në gjykatë”. Kufizimet e tilla nuk do të jenë të pajtueshme nëse ato nuk ndjekin një qëllim legjitim ose nëse nuk ekziston një raport i arsyeshëm i proporcionalitetit ndërmjet mjeteve të përdorura dhe qëllimit që dëshirohet të arrihet (shih rastin e lartcekur të Gjykatës KI 20/21, cituar më lart, paragrafi 45, dhe rastet e GJEDNJ-së: Sotiris dhe Nikos Koutras ATTEE kundër Greqisë, Aktgjykim i 16 nëntorit 2000, paragrafi 15, dhe Běleš dhe të tjerët kundër Republikës Çeke, Aktgjykim i 12 nëntorit 2002, paragrafi 61).
Në këtë kontekst, dhe më specifikisht ndërlidhur me pragun ligjor ratione valoris, GJEDNJ, përmes praktikës së saj gjyqësore, ka theksuar se kjo e fundit “ka pranuar më tej se aplikimi i një pragu ligjor ratione valoris për ankesat në gjykatën supreme është një kërkesë procedurale legjitime dhe e arsyeshme duke pasur parasysh thelbin e rolit të gjykatës supreme për t’u marrë vetëm me çështje të rëndësisë së nevojshme” (shih rastin e GJEDNJ-së Zubac Kundër Koracisë nr. 40160/12, Aktgjykim i 5 prillit 2018, paragrafi 83, dhe rastet e cituara aty).
Gjithashtu, GJEDNJ ka sqaruar se “bazuar në praktikën në lidhje me zbatimin e kufizimeve ligjore ratione valoris për qasje në gjykatat e larta, Gjykata duhet në shkallë të ndryshme të marrë parasysh disa faktorë të mëtejshëm, përkatësisht (i) parashikueshmërinë e kufizimit, (ii) nëse është parashtruesi i kërkesës ose shteti i paditur ai i cili duhet të bartë pasojat negative të gabimeve të bëra gjatë procedurës që çuan në mohimin e qasjes së parashtrueses së kërkesës në gjykatën supreme dhe (iii) nëse mund të thuhet se kufizimet në fjalë përfshijnë “formalizëm të tepruar” (shih, rastin Zubac kundër Kroacisë, paragrafi 85, dhe rastet e cituara aty).
Prandaj, siç rezulton nga parimet e GJEDNJ-së, në parim, kushtëzimi i një mjeti juridik në nivel të Gjykatës Supreme me një vlerë të caktuar, nga pikëpamja e të drejtës për një gjykim të drejtë, është i lejuar dhe legjitim duke pasur parasysh edhe thelbin e rolit të gjykatave më të larta për t’u marrë vetëm me çështje të rëndësisë së nevojshme, dhe duhet të plotësojë kriteret e lartcekura të përcaktuara në praktikë gjyqësore të GJEDNJ-së.
Në rastin konkret, Gjykata Supreme, përmes vendimit të kontestuar, kishte vendosur që revizioni i parashtruesve të kërkesë është i palejuar me arsyetimin se vlera e kontestit e secilit parashtrues veç e veç, bazuar në bashkëndërgjyësinë e thjeshtë, nuk kalonte shumën prej tremijë (3,000.00) euro. Gjykata Supreme e kishe bazuar vendimin e saj në paragrafin 2 të nenit 211 dhe nenit 221 të LPK-së. Më konkretisht, neni 211 i LPK-së përcakton kriteret për lejueshmërinë e revizionit duke saktësuar se: “Revizioni nuk lejohet në kontestet pasurore-juridike në të cilat kërkesëpadia ka të bëjë me kërkesat në të holla, me dorëzimin e sendit, ose me përmbushjen e ndonjë premtimi tjetër, po që se vlera e objektit të kontestit në pjesën e goditur të aktgjykimit nuk i kalon 3.000 Euro”.
Përjashtimisht, paragrafi 4 i nenit 211 të LPK-së përcakton një listë shteruese se kur revizioni është gjithmonë i lejuar, dhe atë përkitazi me (a) kontestet për ushqim; (b) kontestet për shpërblimin e dëmit për ushqimin e humbur, për shkak të vdekjes së dhënësit të ushqimit; dhe (c) kontestet nga marrëdhëniet e punës të cilat i fillon i punësuari kundër vendimit për shuarjen e marrëdhënies së punës. Rrjedhimisht, përkitazi me çështjet e lartcekura, revizioni është gjithmonë i lejuar, pavarësisht vlerës së kontestit, gjë që në rastin konkret, ky nuk ishte rasti.
Lidhur me këtë, përderisa neni 211 i LPK-së përcakton kriteret për lejueshmërinë e revizionit, neni 214 i LPK-së (i ndryshuar dhe plotësuar përmes Ligjit 04/L-118), përcakton shkaqet lidhur me të cilat mund të paraqitet revizioni.
Rrjedhimisht, nëse revizion i paraqitur është i lejuar, përfshirë nëse shuma e kontestit është mbi tremijë (3,000.00) euro dhe kur kjo është e zbatueshme, bazuar në kriteret e lejueshmërisë të përcaktuara në nenin 211 të LPK-së, atëherë i njëjti shqyrtohet bazuar në nenin 214 të Ligjit të lartcekur dhe shkaqet e përcaktuara në këtë nen. Nga kjo rezulton se shkaqet e revizionit të përcaktuara në nenin 214 të LPK-së mund të shqyrtohen vetëm atëherë kur Gjykata Supreme ka konstatuar lejueshmërinë e revizionit ashtu siç përcaktohet në nenin 211 të këtij Ligji. Rrjedhimisht, edhe në rastin konkret, Gjykata Supreme, duke vlerësuar se asnjëri nga parashtruesit e kërkesës nuk kishte kaluar pragun prej tremijë (3,000.00) eurove, kishte konstatuar dhe për pasojë kishte vendosur që revizioni nuk ishte i lejuar ashtu siç përcaktohet në nenin 211 të LPK-së.
Bazuar në si më lart, konsiderojmë se ky konstatim i Gjykatës Supreme është në harmoni me praktikën tashmë të konsoliduar të Gjykatë Kushtetuese në një numër rastesh para saj kur kishte vlerësuar përkitazi me çështjen e lejueshmërisë së revizionit para Gjykatës Supreme si rezultat i mos përmbushjes së pragut të vlerës së kontestit. Në këtë kontekst, i referohemi rastit të Gjykatës KI199/18, Aktvendim për papranueshmëri i 6 qershorit 2019, përkatësisht paragrafit 38, ku Gjykata ka theksuar se “Praktika gjyqësore e kësaj Gjykate tregon se ka pasur edhe raste të tjera kur është kontestuar një aktvendim i Gjykatës Supreme – sikurse ky i tanishmi - përmes së cilit ishin refuzuar si të palejuara kërkesat për revizion në të cilat vlera e kontestit ishte nën 3,000 euro. Në rastet e tilla Gjykata, sikurse në rastin e tanishëm, është fokusuar vetëm në atë se, në tërësi, a kanë përfituar parashtruesit përkatës nga një gjykim i drejtë dhe i paanshëm duke mos u lëshuar në çështje të ligjshmërisë dhe aspekteve të interpretimit të ligjit procedural dhe material duke qenë se ingirencat e tilla janë nën juridiksionin primar të gjykatave të rregullta. Rastet e tilla, Gjykata i ka shpallur të papranueshme si qartazi të pabazuara. (Shih, rastet e Gjykatës Kushtetuese ku është kontestuar një vendim i Gjykatës Supreme që kërkesën për revizion e ka refuzuar në baza procedurale si të palejueshëm: KI66/18 parashtrues Sahit Muçolli, Aktvendim i 6 dhjetorit 2018; KI110/16 parashtrues Nebojsa Dokić, Aktvendim i 24 marsit 2017; KI24/16 parashtrues Avdi Haziri, Aktvendim i 4 nëntorit 2016; KI112/14 parashtrues Srboljub Krstić, Aktvendim i 19 janarit 2015; KI84/13 parashtrues Gani, Ahmet dhe Nazmije Sopaj, Aktvendim i 18 nëntorit 2013).”
Prandaj, konsiderojmë se edhe në rastin konkret, Gjykata Supreme, duke zbatuar paragrafin 2 të nenit 211 të LPK-së, duke vendosur përkitazi me juridiksionin e saj të përcaktuar me ligj, ka vendosur se revizioni i parashtruesve të kërkesës është i palejuar sepse vlera e goditur nga Aktgjykimi i Gjykatës së Apelit për secilin parashtrues nuk e kalon vlerën prej tremijë (3,000.00) euro për secilin parashtrues të kërkesës. Për më tepër, nuk është argumentuar nga parashtruesit e kërkesës se ky kufizim ligjor ratione valoris për qasje në Gjykatën Supreme, dhe bazuar në kriteret e përcaktuara në praktikë gjyqësore të GJEDNJ-së, përfshirë rastin Zubac kundër Kroacisë, cituar më lart: (i) nuk është i parashikueshëm; (ii) parashtruesit e kërkesës kanë bartë pasojat negative të gabimeve gjatë procedurës që çuan në mohimin e qasjes së parashtrueses së kërkesës në Gjykatën Supreme; dhe se (iii) interpretimi i Gjykatës Supreme rezulton në “formalizëm të tepruar”.
Gjithashtu, është më rëndësi të theksohet se sipas praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së dhe asaj të Gjykatës, rregullat që përcaktojnë hapat procedural që kërkohet të ndërmerren dhe afatet kohore të cilat duhet të respektohen sa i përket paraqitjes së ankesës janë krijuar për të siguruar administrimin e duhur të drejtësisë dhe pajtueshmërinë, veçanërisht, me parimin e sigurisë juridike (shih rastin e Gjykatës, KI210/19, Aktvendim për papranueshmëri i Gjykatës i 15 korrikut 2020, paragrafi 37; dhe rastin e GJEDNJ Ben Salah Adraqui and Dhaime kundër Spanjës, nr. 45023/98, Vendim i 27 prillit 2000).
Prandaj, konsiderojmë se gjykatat e rregullta kanë për obligim që të respektojnë juridiksionit të tyre të përcaktuar me Kushtetutë e ligj. Në të kundërtën, çështja e tejkalimit të juridiksionit të një gjykate, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së dhe të Gjykatës, ngrit çështje të së drejtës së “gjykatës së themeluar me ligj”, si pjesë përbërëse e një gjykimi të drejtë. Lidhur me këtë, i referohem rastit të Gjykatës që ka theksuar se ky parim cenohet, ndër të tjera, nëse një gjykatë ka vendosur jashtë juridiksionit të saj (shih rastin e Gjykatës KI14/22, parashtrues Shpresa Gërvalla, Aktgjykimi i 23 shkurtit 2023, paragrafi 58 si dhe rastet Cowme dhe të tjerët kundër Belgjikës, nr. 32492/96 dhe katër të tjerë, Aktgjykim i 22 qershorit 2000, paragrafët 107-109 dhe Sokurenko and Strygun kundër Ukrainës, nr. 29458/04 dhe 29465/04, Aktgjykim i 20 korrikut 2006, paragrafët 26-28);
Për më tepër, Gjykata përmes Aktgjykimit të saj në rastin KI214/19, me parashtrues Murteza Koka, ka konstatuar shkelje të së drejtës së parashtruesit të kërkesës për gjykim të drejtë dhe të paanshëm, të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës si rezultat i vendimit të Gjykatës Supreme, përmes të cilit ishte rihapur rasti i parashtruesit të kërkesës i vendosur me Aktgjykimin e Gjykatës së Apelit, e cila kishte vërtetuar Aktgjykimin të Gjykatës Themelore dhe të cilat ishin bërë res-judicata, pikërisht duke pasur parasysh vlerën e kontestit e cila sipas vendimeve gjyqësore ishte nën shumën për të cilën është i lejuar revizioni, përkatësisht nën shumën prej tremijë (3,000.00) euro, ndërsa vlera e objektit të kontestit me asnjë vendim të gjykatave të rregullta nuk ishte kontestuar dhe korrigjuar (shih rastin e Gjykatës KI214/19, parashtrues Murteza Koka, Aktgjykim i 29 korrikut 2020).
Thënë këtë, nëse Gjykata Supreme do të anashkalonte kërkesat ligjore përkitazi me vlerën e shumës së goditur me revizion, siç janë përcaktuar në nenin 211 të LPK-së, do të tejkalonte juridiksionin e saj të përcaktuar me këtë ligj, e që kjo do të rezultonte në shkelje të së drejtës për një gjykim të drejtë të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të KEDNJ-së.
Bazuar në të lartcekurat, konsiderojmë se kërkesa e parashtruesve të kërkesës sa i përket (i) Aktvendimit [Rev. nr. 434/2021] të 24 majit 2022 të Gjykatës Supreme është qartazi i pabazuar, ashtu siç përcaktohet në paragrafin 2 të rregullit 34 (Kriteret e pranueshmërisë) të Rregullores së punës.
Përkitazi me kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit
Përkitazi me Aktgjykimin e Gjykatës së Apelit, qëndron fakti se parashtruesit e kërkesës kanë pasur një pretendim legjitim, që ndërlidhet me mostrajtimin e ankesës së tyre nga Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit të saj [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020, gjë që ngrit çështjen e të drejtës për “qasjen në drejtësi” të garantuar me nenin 31 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së.
Megjithatë, konsiderojmë se parashtruesit e kërkesës kanë pasur në dispozicion mjete juridike për të sfiduar Aktgjykimin e Gjykatës së Apelit para Gjykatës Kushtetuese përmes kërkesës individuale të përcaktuar në paragrafin 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës.
Kjo pasi, së pari parashtruesve të kërkesës, ashtu siç qëndron praktika gjyqësore e Gjykatës momentalisht, nuk i’u kërkohet që pas marrjes së vendimit nga Gjykata e Apelit, të shterin mjete juridike të jashtëzakonshme siç është rasti me revizionin, në mënyrë që t’i drejtohen Gjykatës Kushtetuese (shih rastin e Gjykatës KI24/20, parashtrues “Pamex SH.P.K”, Aktgjykim i 3 shkurtit 2021).
Së dyti, pavarësisht të lartcekurave, Gjykata ka sqaruar, përmes praktikës së saj gjyqësore, se në rastet kur mjeti i jashtëzakonshëm juridik i revizionit në Gjykatën Supreme është i palejuar bazuar në ligjin e aplikueshëm, i njëjti nuk mund të përdoret për qëllime të llogaritjes së afatit katër (4) mujor dhe që si “vendim përfundimtar” duhet të llogaritet vendimi i gjykatës përkatëse kundër të cilit është paraqitur mjeti i jashtëzakonshëm juridik i revizionit dhe i cili kontestohet para Gjykatës. Prandaj, këto rrethana, në parim përfshijnë rastet kur është përdorur mjeti i jashtëzakonshëm juridik i revizionit në Gjykatën Supreme, përkundër që nuk është i lejuar bazuar në nenet 211 të LPK-së, përfshirë në rast kur vlera e kontestit është nën shumën tremijë (3,000.00) euro (shih rastin e Gjykatës KI118/20 me parashtrues Selim Leka, Aktvendim për Papranueshmëri, i 21 tetorit 2021, paragrafët 44-48). Rrjedhimisht, në rastin lartcekur, Gjykata e kishte shpallur kërkesën si të pasafatshme.
Thënë këtë, pas pranimit të Aktgjykimit [Ac. nr. 1148/2018] të 4 marsit 2020 të Gjykatës së Apelit, parashtruesit e kërkesës asgjë nuk i ka ndaluar që t’i drejtohen Gjykatës Kushtetuese. Megjithatë, ata kanë përdorur mjetin juridik të revizionit kundër Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit, të vetëdijshëm se vlera e goditur për secilin parashtrues është nën vlerën prej tremijë (3,000.00) euro, që ka rezultuar që revizioni i tyre të hedhet poshtë si i palejuar.
Rrjedhimisht, konsiderojmë se si “vendim i fundit”, sipas nenit 49 të Ligjit është Aktvendimi [Ac. nr. 1148/2018] i Gjykatës së Apeli i 4 marsit 2020, dhe i cili bazuar në rrethanat e rastit, konsiderojmë se është paraqitur para Gjykatës jashtë afatit katër (4) mujor të përcaktuar me nenin 49 (Afati) të Ligjin për Gjykatën Kushtetuese dhe paragrafin 1 (c) të Rregullit 34 të Rregullores së punës.
Dorëzuan me respekt:
Gjyqtari Jeton Bytyqi Gjyqtari Enver Peci
Mexhid Asllani, Ekrem Asllani dhe Nuredin Xhaferi
KI - Kërkesë individuale
Urdhëra tjerë
Mendim mospajtues
Civile