USTAVNI SUD

KO58/19, Podnosilac: Bilall Sherifi i 29 drugih poslanika Skupštine Republike Kosovo, ocena ustavnosti odluka predsednika Republike Kosovo br. 57/2019, br. 58/2019, br. 59/2019, br. 60/2019, br. 61/2019, br. 62/2019, br. 63/2019 i br. 65/2019 od 28. marta 2019. godine

 KO58/19, presuda doneta 29. jula 2019. godine, objavljeno 14 avgusta 2019. godine.

Ključne reči: individualni zahtev, Centralna izborna komisija (CIK), parlamentarne grupe, ustavna pitanja

Zahtev je podnelo 30 (trideset) poslanika Skupštine Republike Kosovo na osnovu člana 113. stav 2 podstav 1 Ustava. Predmetna stvar zahteva je ocena ustavnosti odluka predsednika Republike Kosovo o imenovanju članova CIK-a Republike Kosovo, i to:

1. Odluke br. 57/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Čemajla Kurtišija za člana CIK-a iz bošnjačke zajednice;
   2. Odluke br. 58/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Stevana Veselinovića za člana CIK-a iz srpske zajednice;
   3. Odluke br. 59/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Ercana Şpata za člana CIK-a iz turske zajednice;
   4. Odluke br. 60/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Alfreda Kinollija za člana CIK-a kao predstavnika zajednice Roma, Aškalija i Egipćana;
   5. Odluke br. 61/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju gđe Nazlie Bala za člana CIK-a;
   6. Odluke br. 62/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Adnana Rrustemija za člana CIK-a;
2. Odluke br. 63/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Floriana Dushija za člana CIK-a;
3. Odluke br. 65/2019 od 28. marta 2019. godine o imenovanju g. Samija Hamitija za člana CIK-a.

Podnosioci zahteva su tvrdili da gore navedene odluke nisu u saglasnosti sa stavom 4 člana 139. [Centralna izborna komisija] Ustava Republike Kosovo.

Podnosioci zahteva su u suštini pred Sudom imali sledeće glavne tvrdnje:

Prvi prigovor se odnosio na formu imenovanja članova CIK-a iz parlamentarnih grupa koje su proizašle iz političkih subjekata koji su osvojili izbore za Skupštinu Kosova. Podnosioci zahteva su istakli potrebu za stavljanjem naglaska na terminologiji koju Ustav Kosova koristi u relevantnoj odredbi iz člana 139. stav 4 Ustava, u kojoj je navedeno sledeće: “Šest (6) članova imenuje šest najvećih parlamentarnih grupa koje su zastupljene u Skupštini”. Naime, podnosioci zahteva navode da izraz “zastupljene” ima karakter post festum, koji sam po sebi podrazumeva da “nije neophodno da će politički subjekat koji je stekao određene mandate u Skupštini, biti zastupljen na nivou parlamentarne grupe sa toliko poslanika sa mandatom”.

Takođe, oni navode je odredba člana 70. stav 1 Ustava ta koja daje slobodu vršenja funkcije poslanika u okviru njegovog mandata, ne podležući nijednom drugom obavezujućem mandatu. Prema navodima podnosilaca zahteva “imenovanje članova CIK-a, uzimajući u obzir strukturu parlamentarnih grupa prema rezultatu izbora političkih subjekata […] očuvalo [bi] političku slobodu zastupljenosti u Skupštini Kosova i […] negiralo političke inicijative u obliku parlamentarnih grupa poslanika”.

Podnosioci navode da je predsednik time što je protumačio “najveće parlamentarne grupe” kao partiju, koaliciju, građansku inicijativu koje su proizašle iz političkih subjekata koji su pobedili na izborima za Skupštinu Kosova i imenovanjem članova CIK-a osporenim aktima, prema tom tumačenju, povredio ustavne odredbe.  To iz razloga što su, prema navodima podnosilaca, “najveće parlamentarne grupe” prema članu 139. stav 4 Ustava, one grupe koje se osnivaju posle konstituisanja Skupštine Republike Kosovo, i postoje kao takve u trenutku kada predsednik imenuje članove CIK-a.

Sud je ocenio da je zahtev podnosilaca prihvatljiv na osnovu uslova propisanih Ustavom, Zakonom o Ustavnom sudu i Poslovnikom o radu Ustavnog suda.

U izlaganju merituma zahteva, Sud je ocenio navode podnosilaca zahteva. S tim u vezi, Sud nalazi da osporene odluke ispunjavaju uslove da budu predmet razmatranja od strane Suda na osnovu člana 113. stav 2 podstav 1 Ustava. To iz razloga što Sud ocenjuje da su bez obzira na njihov naziv, osporene odluke obavezujuće prirode i odnose se na imenovanje članova CIK-a koji predstavlja nezavisnu ustavnu instituciju koja ima mandat da organizuje i nadzire izbore na Kosovu na osnovu ovlašćenja koja su joj dodeljena na osnovu Ustava i Zakona o opštim izborima (u daljem tekstu: Zakon o izborima).

Sud pre svega podseća na to da Ustav, osim što određuje način imenovanja članova CIK-a, i iz kojih parlamentarnih grupa se imenuju, ne sadrži neku specifičnu definiciju u vezi sa time da li su parlamentarne grupe u svrhu imenovanja članova CIK-a, one parlamentarne grupe: i) koje su proizašle iz političkih subjekata koji su pobedili na izborima za Skupštinu Kosova, ili ii) one koje su osnovane nakon konstituisanja Skupštine Republike Kosovo.

S tim u vezi, Sud je ocenio ustavne odredbe i druge odredbe koje se odnose na parlamentarne grupe Skupštine, imajući u vidu (i) ustavnu ulogu CIK-a kao nezavisne institucije za upravljanje izborima i referendumima, (ii) način imenovanja članova CIK-a, (iii) trajanje mandata i (iv) vreme njihovog imenovanja.

Sud podseća da članovi CIK-a nemaju mandat na određeno vreme. Njihov mandat je povezan sa mandatom izbornog ciklusa i u principu, počinje najkasnije 60 (šezdeset) dana nakon potvrđivanja izbornih rezultata, osim izuzetaka predviđenih u članu 61. stav 3 podstav (e) Zakona o izborima.

Stoga, shodno gore navedenim odredbama, izbor članova CIK-a nije povezan sa pitanjem konstituisanja Skupštine, koje se može ili ne obaviti u roku od 60 (šezdeset) dana od dana potvrđivanja izbornih rezultata, niti sa parlamentarnim grupama u užem smislu reči, koje se formiraju posle konstituisanja Skupštine, kada i počinje parlamentarni život u punom smislu reči, koji omogućava organizovanje poslanika u parlamentarne grupe koje se mogu razlikovati od partija ili koalicija koje su proizašle iz izbora.

Imenovanje članova CIK na osnovu rezultata koji su proizašli iz opštih izbora, osigurava da u CIK-u ne bude institucionalnog vakuma bez obzira na vreme konstituisanja Skupštine. To podrazumeva da predsednik, na osnovu člana 61.4 Zakona o izborima, može izvršiti svoju dužnost imenovanja članova CIK-a u roku od 60 (šezdeset) dana od dana potvrđivanja izbora, prema parlamentarnim grupama/političkim subjektima na osnovu rezultata izbora za Skupštinu.

Stoga, Sud utvrđuje da se najvećim parlamentarnim grupama zastupljenim u Skupštini, za potrebe člana 139. stav 4 Ustava, smatra onih 6 (šest) stranaka, koalicija, građanskih inicijativa, koje imaju više mesta u Skupštini od bilo koje druge stranke, koalicije, građanske inicijative koje su kao takve učestvovale na izborima za Skupštinu.

Sledstveno, Sud smatra da osporeni akti ne povređuju odredbe Ustava, odnosno stav 4 člana 139. [Centralna izborna komisija] Ustava.