Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës [Rev. nr. 302/2023] të 3 gushtit 2023

Aktvendim për papranueshmëri

Nr. të lëndës KI239/23

Parashtruesit: Narkize Abdullahu

Shkarko:

Shqip
Srpski

Përmbledhje Vendimi tekst

Prishtinë, më 4 mars 2024

Nr. Ref.: RK 2385/24

AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI

në

rastin nr. KI239/23

Parashtruese

Narkize Abdullahu

Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës [Rev. nr. 302/2023] të 3 gushtit 2023

GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

e përbërë nga:

Gresa Caka-Nimani, kryetare

Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar

Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare

Safet Hoxha, gjyqtar

Radomir Laban, gjyqtar

Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare

Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe

Enver Peci, gjyqtar.

Parashtruesja e kërkesës

Kërkesa është dorëzuar nga Narkize Abdullahu më vendbanim në Komunën e Prishtinës (në tekstin e mëtejmë: parashtruesja e kërkesës).

Vendimi i kontestuar

Parashtruesja e kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [Rev. nr. 302/2023] të 3 gushtit 2023, të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme), në lidhje me Aktgjykimin [Ac.nr. 3878/2021] të 4 prillit 2023, të Gjykatës së Apelit të Kosovës (në tekstin në vijim: Gjykata e Apelit] dhe Aktgjykimin [C.nr.1807/17] e 22 janarit 2021, të Gjykatës Themelore në Prishtinë-Departamenti i Përgjithshëm, Divizioni Civil (në tekstin e mëtejmë Gjykata Themelore).

Objekti i çështjes

Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme, përmes të cilit pretendohet se parashtrueses së kërkesës i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me nenet 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), lidhur me nenin 6 (E Drejta në Proces të Rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).

Baza juridike

Kërkesa bazohet në paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara], paragrafin 2 të nenit 116 [Efektet Juridike të Vendimeve] të Kushtetutës, në nenet 22 [Procedimi i kërkesës], 27 (Masat e përkohshme] dhe 47 [Kërkesa Individuale] të Ligjit për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës nr. 03/L-121 (në tekstin e mëtejmë: Ligji) dhe në rregullin 25 [Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve] të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).

Procedura në Gjykatën Kushtetuese

Më 24 tetor 2023, parashtruesja e kërkesës dorëzoi kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).

Më 30 tetor 2023, Kryetarja e Gjykatës përmes Vendimit [Nr. GJR. KI239/23] caktoi gjyqtarin Radomir Laban gjyqtar raportues dhe përmes Vendimit [Nr. KSH. KI239/23] caktoi Kolegjin shqyrtues të përbërë nga gjyqtarët: Gresa Caka Nimani (kryesuese), Bajram Ljatifi dhe Safet Hoxha, anëtarë.

Më 7 nëntor 2023, Gjykata njoftoi parashtruesen e kërkesës për regjistrimin e kërkesës.

Më 7 nëntor 2023, Gjykata njoftoi Gjykatën Supreme për regjistrimin e kërkesës, duke i dhënë mundësinë e dhënies së komenteve.

Më 13 shkurt 2024, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e kërkesës.

Përmbledhja e fakteve

Nga shkresat e lëndës rezulton që parashtruesja e kërkesës përmes padisë së parashtruar pranë Gjykatës Themelore në Prishtinë kishte kërkuar ndarjen e pasurisë bashkëshortore të krijuar gjatë bashkësisë martesore me B.A (ish bashkëshortin), përfshirë edhe të drejtën për njohjen e kontributit për punët e amvisërisë gjatë bashkësisë martesore, duke përfshirë edhe propozimin për caktimin e masës së sigurimit.

Në vijim, më 22 janar 2021, parashtruesja e kërkesës përmes Propozimit për zgjerimin e kërkesëpadisë, ndër të tjera propozoi që të detyrohet B.A. që në emër të kontributit për punët e amvisërisë gjatë periudhës së bashkësisë martesore, respektivisht nga 10 dhjetori 1996 deri më 31 dhjetor 2007, të njëjtës t’ia kompensojë shumën prej 20.700.00 € (njëzetmijë e shtatëqind euro), me kamatë në lartësi prej 8%, nga dita e shqyrtimit kryesor të mbajtur me datë 22 janar 2021, e gjer në pagesën definitive, të gjitha këto në afat prej 15 ditëve pas plotfuqishmërisë së aktgjykimit, nën kërcënim të përmbarimit të dhunshëm.

Më 22 janar 2021, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [C.nr.1807/17] vendosi si në vijim:

(I) aprovoi pjesërisht të bazuar padinë e parashtrueses së kërkesës, dhe se e njëjta nga baza e rrjedhjes së martesës dhe kontributit në martesë në emër të pasurisë së përbashkët është pronare me 1/2 e pjesës ideale të patundshmërisë- lokalit nr.26 A në sip. 32.40 m2 i cili gjendet në Prishtinë, te Kroi i Bardhë dhe e tërë pasuria e vlerësuar- shprehur në vlerë monetare në shumë të përgjithshme prej 99.860,00 €, në bazë të kontributit në martesë, në pjesë të barabartë, e të vlerësuar në përqindje prej 50:50 për të dy palët ndërgjyqëse-ish bashkëshortët;

(II) obligohet i padituri B. A., që ta pranoj dhe ta lejoj që patundshmërinë e përmendur në dispozitivin I- të regjistrohet në 1/2 e pjesës ideale në emër të parashtrueses së kërkesës si, bashkëpronare në Zyrën Kadastrale të Komunës së Prishtinës; Ky aktgjykim në dispozitivin I dhe II do të shërbej si titull juridik për regjistrimin e së drejtës së pronësisë në regjistrat e palujtshmërive në Drejtorinë për Pronë dhe Kadastër të Komunës së Prishtinës;

(III) obligohet i padituri B.A., që në emër të kontributit për punët e amvisërisë për periudhën nga data 1 qershor 1996 deri më 31 dhjetor 2007, t' ia kompensoj shumën prej 20.700.00 €, me kamatë në lartësi prej 8%, nga dita e shqyrtimit kryesor të mbajtur me datë 22 janar 2021, e gjer në pagesën definitive, të gjitha këto në afat prej 15 ditëve pas plotfuqishmërisë së aktgjykimit, nën kërcënim të përmbarimit të dhunshëm;

(IV) Refuzohet pjesa e kërkesëpadisë së parashtrueses së kërkesës, me të cilën ka kërkuar që të vërtetohet se paditësja nga baza e rrjedhjes së martesës dhe kontributit në martesë, në emër të pasurisë së përbashkët është pronare me 1/2 e pjesës ideale të patundshmërisë në Zonën kadastrale Matiqan [P...15] në sipërfaqe 420 m2, paluajtshmërinë në Zonën kadastrale Matiqan [P...-16] në sipërfaqe prej 448 m2; paluajtshmëria dyqani në sip. 25 m2; paluajtshmëria (lokali) në sipërfaqe prej 28m2; biznesi me numër [70329557-N.T.SH.Alergjia-Astma], paluajtshmëria në Zonën kadastrale Prishtinë, [ng.kad.nr.2755-6], në sipërfaqe prej 517 m2 dhe të detyrohet Komuna Prishtinë dhe Çagllavicë që paluajtshmëritë e cekura si më lartë ti regjistroj në emër të parashtrueses si pronare në njësinë ideale me nga ½, si dhe i padituri ti dorëzoi në shfrytëzim dhe posedim të pa penguar, si e pabazuar;

(V) Gjykata Themelore në Prishtinë, Shpallet jokompetente ekskluzive në pikëpamje territoriale për banesën e cila gjendet në Shëngjin, për procedimin e kësaj çështje lidhur me këtë paluajtshmëri.

Kundër këtij Aktgjykimi parashtruesja e kërkesës paraqiti ankesë për shkak të (i) shkeljes së dispozitave të procedurës; (ii) konstatimit të gabuar apo jo të plotë të gjendjes faktike dhe (iii) zbatimit të gabuar të së drejtës materiale; me propozim që të ndryshohet Aktgjykimi i atakuar duke aprovuar kërkesëpadinë e parashtrueses së kërkesës.

Më 4 prill 2023, Gjykata e Apelit përmes Aktgjykimit [Ac.nr.3878/2021]: (I) aprovoi pjesërisht si të bazuar ankesën e parashtrueses së kërkesës, duke prishur Aktgjykimin e Gjykatës Themelore [C.nr. 1807/17] dhe lënda i kthehet të njëjtës gjykatë në rishqyrtim dhe rivendosje lidhur me (pika I, II, IV dhe VI e dispozitivit); (II) refuzohet pjesërisht si e pa bazuar ankesa e parashtrueses së kërkesës, ndërsa Aktgjykimi i Gjykatës Themelore [C.nr. 1807/1 7] përkatësisht dispozitivi III i tij vërtetohet; (III) Pika V e dispozitivit të Aktgjykimit të Gjykatës Themelore [C.nr.1 807/17] përmes së cilës është shpallur jokompetente ekskluzive në pikëpamje territoriale për kërkesën e parashtrueses së kërkesës për vërtetimin e të drejtës së pronësisë në banesën e cila gjendet në Shëngjin, mbetet e pashqyrtuar.

Kundër aktgjykimit të gjykatës se shkallës së dytë në afat ligjor parashtruesja e kërkesës paraqiti kërkesë për revizion, për shkak të (i) shkeljeve thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore dhe (ii) zbatimit të gabuar të së drejtës materiale, me të cilin parashtruesja e kundërshtonte në tërësi aktgjykimin e gjykatës së shkallës së parë, i vërtetuar pjesërisht me aktgjykimin e Gjykatës së Apelit, te përshkruar më gjerësisht si në pikën III të dispozitivit të aktgjykimit të atakuar me propozim që të aprovohet si i bazuar revizioni i saj, ashtu që çështja të kthehet në rivendosje për të vlerësuar kontributin e parashtrueses së kërkesës për punët e amvisërisë pas datës 31 dhjetor 2007 e deri datën e shkurorëzimit, përkatësisht deri më 16 tetor 2017.

Përgjigje në revizion ka paraqitur i padituri, nëpërmjet të cilës kundërshton pretendimet e revizionit, me propozim që i njëjti të hedhet si i palejueshëm ose të refuzohet si i pathemeltë.

Më 3 gusht 2023, Gjykata Supreme përmes Aktgjykimit [Rev.nr. 302/2023] refuzoi si të pathemeltë revizionin e parashtrueses së kërkesës, të paraqitur kundër Aktgjykimit [Ac.nr.3878/2021] të 4 prillit 2023, të Gjykatës së Apelit. Në arsyetimin e Aktgjykimit të saj, Gjykata Supreme theksoi si në vijim:

Gjithashtu, nuk qëndron as pretendimi i revizionit për kërkesën e paditëses përkitazi me kontributin e amvisërisë edhe pas dt.31.12.2007, sepse, sikundër rezulton nga shkresat e lëndës, konkretisht nga parashtresa mbi precizimin e padisë së paditëses dhe fjalës përfundimtare të saj, dt.22.01.2021, ajo, edhe vet, ka kërkuar në emër të atij kontributi shumën (e gjykuar) prej 20, 700.00 euro, për periudhën nga v. 1996 deri në v. 2007, dhe jo më shumë. Ndërkohë që, me dispozitën e nenit 2.1 të LPK-së, parashihet se "Në procedurë kontestimore gjykata vendos brenda kufijve të kërkesave që janë parashtruar nga palët ndërgjyqëse”, sikundër edhe ka vepruar gjykata e instancës më të ulët.

Pretendimet e parashtrueses së kërkesës

Parashtruesja e kërkesës pretendon se përmes Aktgjykimit të kontestuar të Gjykatës Supreme, i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 46 [Mbrojtja e Pronës] në lidhje me nenin 6 (E drejta për një proces të rregullt) të KEDNJ-së.

Parashtruesja e kërkesës përkitazi me pretendimin për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, pretendon se Aktgjykimi [Rev.nr. 302/23] i 3 gushtit 2023, i Gjykatës Supreme, karakterizohet nga mungesa e arsyetimit ligjor, duke legjitimuar vendimet paraprake pa asnjë arsyetim adekuat gjithëpërfshirës me rastin e mohimit të drejtës për njohjen e kontributit për punët e amvisërisë pas datës 31 dhjetor 2007 e deri në ditën e shkurorëzimit, përkatësisht me 16 tetor 2017, ku sipas saj në këtë mënyrë është vendosur arbitrarisht për t'ia mohuar një të drejtë e cila në vetvete paraqet cenim të parimeve themeltare kushtetuese dhe njëkohësisht shkelje të nenit Neni 54 të Ligjit Nr. 2004/32 për Familjen i Kosovës. Rrjedhimisht, thelbi i pretendimeve të parashtrueses konsiston në mos arsyetimin e vendimit gjyqësor për sa i përket mos marrjes parasysh kontributin e saj të amvisërisë nga data 31 dhjetor 2007, deri në datën e shkurorëzimit.

E njëjta konteston vendimin e gjykatave të rregullta nën pretendimin që e njëjta kishte kërkuar plotësim të ekspertizës lidhur me kontributin e dhënë për punët e amvisërisë pas datës 21 dhjetor 2007, ndërsa eksperti kishte dështuar që të jap arsyetim, ndërsa nga ana e gjykatave nuk është dhënë fare arsyetim. Pra, parashtruesja e kërkesës pretendon cenim të dispozitës së nenit 47 lidhur me nenin 54 të Ligjit për Familjen i Kosovës, kurse mungesa e një arsyetimi të vendimit gjyqësor parasheh cenim të nenit 31 të Kushtetutës si dhe të nenit 160, paragrafi 4 të LPK-së, e cila parasheh: "Arsyetimi i aktgjykimit përmban: kërkesat e palëve, faktet që i kanë parashtruar dhe provat që i kanë propozuar, cilat nga faktet e tilla i ka vërtetuar, pse dhe si i ka vërtetuar ato fakte, e po që se i ka vërtetuar me anë të provave, cilat prova i ka shfrytëzuar dhe si i ka vlerësuar ato".

Parashtruesja e kërkesës gjithashtu pretendon se përmes vendimit të kontestuar i është cenuar edhe e drejta e pronës e përcaktuar në nenin 46 të Kushtetutës. Pra, e njëjta pretendon që i është shkelur e drejta nga neni 1 të Protokollit 1 [Mbrojtja e Pronës] të KEDNJ-së, e cila parasheh se: "Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij." Në lidhje me këtë pretendim, parashtruesja e kërkesës thekson se shkelja e të drejtës në pronë ishte si rezultat i asaj që vendimi i kontestuar në mënyrë të drejtpërdrejtë i mundësoi ish bashkëshortit pasurim të pabazë, ndërsa parashtrueses së kërkesës i janë shkaktuar dëme financiare.

Përfundimisht, parashtruesja e kërkesës kërkon që të konstatohet shkelje të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] dhe 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës, si dhe konstatim të cenimit të barabarësisë së palëve, respektivisht bashkëshortëve konform dispozitës së paragrafit 2 të Nenit 37 [E Drejta e Martesës dhe Familjes] të Kushtetutës, duke kërkuar nga Gjykata që të anulojë Aktgjykimin [Rev.nr. 302/23] të 3 gushtit 2023, ta deklarojë të pavlefshëm dhe çështjen në fjalë ta kthejë për rishqyrtim.

Dispozitat relevante kushtetuese dhe ligjore

Kushtetuta e Republikës së Kosovës

Neni 31

[E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]

1. Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.

2. Çdokush gëzon të drejtën për shqyrtim publik të drejtë dhe të paanshëm lidhur me vendimet për të drejtat dhe obligimet ose për cilëndo akuzë penale që ngrihet kundër saj/tij brenda një afati të arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj.

3. Gjykimi është publik, me përjashtim të rasteve kur gjykata, në rrethana të veçanta, konsideron se, në të mirë të drejtësisë, është i domosdoshëm përjashtimi i publikut, ose i përfaqësuesve të mediave, sepse prania e tyre do të përbënte rrezik për rendin publik ose sigurinë kombëtare, interesat e të miturve, ose për mbrojtjen e jetës private të palëve në proces, në mënyrën e përcaktuar me ligj.

4. Çdokush i akuzuar për vepër penale ka të drejtë t'u bëjë pyetje dëshmitarëve dhe të kërkojë paraqitjen e detyrueshme të dëshmitarëve, të ekspertëve dhe të personave të tjerë, të cilët mund të sqarojnë faktet.

5. Çdokush i akuzuar për vepër penale, prezumohet të jetë i pafajshëm derisa të mos dëshmohet fajësia e tij/saj, në pajtim me ligjin.

Neni 37 [E Drejta e Martesës dhe Familjes]

1. Në bazë të pëlqimit të lirë, çdokush gëzon të drejtën të martohet dhe të drejtën që të krijojë familje në pajtim me ligjin.

2. Martesa dhe zgjidhja e saj rregullohen me ligj dhe bazohen në barazinë e bashkëshortëve.

[...]

Neni 46 [Mbrojtja e Pronës]

1. E drejta e pronës është e garantuar.

2. Shfrytëzimi i pronës rregullohet me ligj, në pajtim me interesin publik.

3. Askush nuk do të privohet në mënyrë arbitrare nga prona. Republika e Kosovës ose autoriteti publik i Republikës së Kosovës mund të bëj ekspropriimin e pronës nëse ky eksproprijim është i autorizuar me ligj, është i nevojshëm ose i përshtatshëm për arritjen e qëllimit publik ose përkrahjen e interesit publik, dhe pasohet me sigurimin e kompensimit të menjëhershëm dhe adekuat për personin ose personat prona e të cilave ekspropriohet.

4. Kontestet që lindin nga akti i Republikës së Kosovës ose autoritetit publik të Republikës së Kosovës për të cilat pretendohet se përbëjnë ekspropriimin, do të zgjidhen nga gjykata kompetente.

5. Prona intelektuale mbrohet me ligj.

Ligji Nr. 2004/32 LIGJI PËR FAMILJEN I KOSOVËS

Neni 47.

Pasuria e përbashkët

(1) Pasuri e përbashkët e bashkëshortëve është pasuria e fituar me punë gjatë vazhdimit të martesës, si edhe të hyrat që rrjedhin nga pasuria e tillë;

(2) Pasuria e përbashkët mund të përfshijë gjithashtu të drejtat sendore dhe të detyrimeve;

(3) Pasuria e bashkëshortëve e fituar bashkërisht përmes lojërave të fatit konsiderohet pasuri e përbashkët.

(4) Bashkëshortët janë pronarë të përbashkët në pjesë të barabarta të pasurisë së përbashkët nëse ndryshe nuk janë marrë vesh;

Neni 54.

Vlerësimi i pasurisë së përbashkët në rast të mosmarrëveshjes

(1) Nëse nuk arrihet marrëveshja në kohën kur pjesa e secilit prej bashkëshortëve i takon pasurisë së përbashkët, ajo duhet të vendoset nga gjykata. Vendimi duhet të bazohet në kontributin e bashkëshortëve, përmes vlerësimit të të gjitha rrethanave dhe jo duke marrë parasysh vetëm të ardhurat personale dhe të hyrat e tjera të secilit bashkëshort, por edhe ndihmën e njërit prej bashkëshortëve të ofruar bashkëshortit tjetër, si kujdesin për fëmijët, udhëheqjen e punëve të shtëpisë, përkujdesjen dhe mirëmbajtjen e pasurisë si dhe çfarëdo forme tjetër të punës dhe të bashkëpunimit lidhur me administrimin, mirëmbajtjen dhe shtimin e pasurisë së përbashkët.

(2) Gjykata kompetente vendos po ashtu në rast të mosmarrëveshjes lidhur me pjesët e pasurisë së bashkëshortëve të paraparë sipas këtij neni.

Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës

Gjykata fillimisht shqyrton nëse parashtruesja e kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë, të parashikuara me Ligj dhe të specifikuara më tej me Rregullore të punës.

Në këtë drejtim, Gjykata fillimisht iu referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 të Kushtetutës, të cilët përcaktojnë:

“(1) Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.

[...]

(7) Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.

Në vazhdim, Gjykata shqyrton nëse parashtruesja e kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, siç parashikohen në Ligj. Në këtë drejtim, Gjykata i referohet neneve 47 [Kërkesa individuale], 48 [Saktësimi i kërkesës] dhe 49 [Afatet] të Ligjit, të cilët parashikojnë:

Neni 47

[Kërkesa individuale]

1.“Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.

2.Individi mund ta ngritë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të këtë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.

Neni 48

[Saktësimi i kërkesës]

“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.

Neni 49

[Afatet]

“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajve. Afati fillon të ecë që nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor.[...]”.

Për sa i përket përmbushjes së këtyre kritereve, Gjykata konstaton se parashtruesja e kërkesës është palë e autorizuar, e cila konteston një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimin e Gjykatës Supreme [Rev. nr. 302/2023] të 3 gushtit 2023, pasi i ka shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj. Parashtruesja e kërkesës gjithashtu ka qartësuar të drejtat dhe liritë që pretendon se i janë shkelur, në pajtim me kërkesat e nenit 48 të Ligjit dhe e ka dorëzuar kërkesën në pajtim me afatet e përcaktuara në nenin 49 të Ligjit.

Megjithatë, përveç kësaj, Gjykata shqyrton nëse parashtruesja e kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara në paragrafin (2) të rregullit 34 (Kriteret e pranueshmërisë) të Rregullores së punës. Rregulli 34 (2) i Rregullores së punës përcakton kriteret në bazë të të cilave Gjykata mund të shqyrtoj kërkesën, duke përfshirë kriterin që kërkesa të mos jetë qartazi e pabazuar. Rregulli 34 (2) specifikisht përcakton që:

"(2) Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme, nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, kur parashtruesi/ja nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij/saj".

Rregulli i lartcekur, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së dhe të Gjykatës, i mundëson kësaj të fundit, që të shpallë kërkesa të papranueshme për arsye që ndërlidhen me meritat e një rasti. Më saktësisht, bazuar në këtë rregull, Gjykata mund të shpall një kërkesë të papranueshme bazuar në dhe pas vlerësimit të meritave të saj, përkatësisht nëse e njëjta vlerëson se përmbajta e kërkesës është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç është përcaktuar në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës (shih rastin KI04/21, parashtrues Nexhmije Makolli, Aktvendim për papranueshmëri i 12 majit 2021, paragrafi 26 shih gjithashtu rastin KI175/20, parashtrues Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri i 27 prillit 2021, paragrafi 37).

Bazuar në praktikën gjyqësore të GjEDNj-së, por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në praktikën gjyqësore të GjEDNj-së, mund të kategorizohen në katër grupe të veçanta: (i) pretendime që kategorizohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”; dhe në fund, (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta” (shih, rastet e GjEDNj-së, Kemmachev kundër Francës, Kërkesa nr. 17621/91, kategoria (i), Mentzen kundër Letonia, Kërkesa nr. 71074/01, kategoria (ii) dhe Trofimchuk kundër Ukrainës, Kërkesa nr. 4241/03, kategoria (iii)).

Në kontekst të vlerësimit të pranueshmërisë së kërkesës, në vlerësimin nëse kërkesa është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, Gjykata fillimisht do të rikujtojë pretendimet përkatëse të parashtruesit të kërkesës, në vlerësimin e të cilave, do të aplikojë standardet e praktikës gjyqësore të GjEDNj-së, në harmoni me të cilën, në bazë të nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, ajo është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë.

Në dritën e këtij sfondi normativ, Gjykata sjell në vëmendje se çështja thelbësore në rrethanat e rastit konkret, ndërlidhet me pretendimin e parashtrueses së kërkesës lidhur me mungesën e arsyetimit të vendimit gjyqësor për kërkesën e saj të njohjes së kontributit të amvisërisë pas datës 31 dhjetor 2007 deri në momentin e shkurorëzimit. Rrjedhimisht, parashtruesja e kërkesës përmes parashtresës së precizimit të kërkesëpadisë të 22 janarit 2021, ndër të tjera kishte kërkuar që të detyrohet A.B (ish-bashkëshorti) që në emër të kontributit për punët e amvisërisë gjatë periudhës së bashkësisë martesore, respektivisht nga data 10 dhjetor 1996 deri më 31 dhjetor 2007, parashtrueses së kërkesës t’ia kompensojë shumën prej 20.000 (njëzetmijë) euro. Gjykata Themelore kishte aprovuar këtë kërkesë të parashtrueses së kërkesës. Në vijim, parashtruesja pretendon se kishte kërkuar njohjen e dhënies së kontributit në amvisëri edhe përtej datës 31 dhjetor 2007. Gjykata e Apelit në vijim kishte theksuar se gjykata e shkallës së parë drejtë e ka llogaritur periudhën e rrjedhjes së kamatës tek kërkesa e parashtrueses së kërkesës për kompensimin e dëmit për punët e amvisërisë në periudhën 1 qershor 1996 deri më 31 dhjetor 2007. Në kërkesën për revizion, parashtruesja e kërkesës kishte kërkuar që çështja të kthehet në rivendosje për të vlerësuar kontributin e parashtrueses së kërkesës në punët e amvisërisë pas datës 31 dhjetor 2007 deri në datën e shkurorëzimit, përkatësisht deri më 16 tetor 2017. Gjykata Supreme kishte refuzuar si të pathemeltë revizionin e parashtrueses së kërkesës.

Në këtë drejtim, Gjykata rikujton që parashtruesja e kërkesës i konteston konstatimet e gjykatave të rregullta para Gjykatës, duke pretenduar shkelje të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës, si rezultat i mungesës së arsyetimit të vendimit gjyqësor, si dhe pretendime për shkelje të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës, përkatësisht cenim të të drejtave pronësore të saj si rezultat i pamundësimit të realizimit të kontributit të amvisërisë pas vitit 2007, ndërsa në anën tjetër mundësimin e pasurimit të pabazuar të ish-bashkëshortit të saj.

Në këtë aspekt, Gjykata fillimisht thekson se e drejta për një gjykim të drejtë dhe të paanshëm e garantuar me nenin 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së dhe zbatimi i saj, është interpretuar gjerësisht nga GJEDNJ përmes praktikës së saj gjyqësore. Rrjedhimisht, sa i përket interpretimit të pretendimeve për shkeljen e së drejtës në gjykim të drejtë dhe të paanshëm si rezultat i "mos arsyetimit të vendimit gjyqësor", Gjykata do t'i referohet praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së; dhe me pas, do t’i aplikojë të njëjtat në rrethanat e rastit konkret. Ndërsa më pas do ti trajtojë pretendimet e parashtrueses së kërkesës lidhur me shkeljen e të drejtës në pronë.

I. Vlerësimi i Gjykatës përkitazi me pretendimet për shkelje të së drejtës për “vendim të arsyetuar”

Parimet e përgjithshme

Garancitë e përcaktuara në nenin 6 paragrafi 1 përfshijnë edhe detyrimin që gjykatat të japin arsye të mjaftueshme për vendimet e tyre (shih rastin e GJEDNJ-së, H. kundër Belgjikës, nr. 8950/80, Aktgjykim i 30 nëntorit 1987, paragrafi 53). Një vendim i arsyetuar u tregon palëve se çështja e tyre është dëgjuar me të vërtetë.

Përkundër faktit që gjykata e brendshme ka një liri të caktuar të vlerësimit lidhur me përzgjedhjen e argumenteve dhe vendosjes për pranueshmërinë e dëshmive, ajo është e detyruar të justifikojë veprimet e saj duke arsyetuar të gjitha vendimet e saj (shih rastet e GJEDNJ-së Suominen kundër Finlandës, nr. 37801/97, Aktgjykim i 24 korrikut 2003, paragrafi 36; si dhe aktgjykimin Carmel Saliba kundër Maltës, nr. 24221/13, Aktgjykim i 24 prillit 2017, paragrafi 73).

Gjykata më e ulët ose autoriteti shtetëror, nga ana tjetër, duhet të japin arsye dhe arsyetime të tilla të cilat do t’u mundësojnë palëve të shfrytëzojnë në mënyrë efektive çdo të drejtë ekzistuese të ankesës (shih rastin e GJEDNJ-së Hirvisaari kundër Finlandës, nr. 49684/99, Aktgjykim i 25 dhjetorit 2001, paragrafi 30).

Neni 6, paragrafi 1 i detyron gjykatat të japin arsye për vendimet e tyre, por kjo nuk do të thotë se kërkohet përgjigje e detajuar lidhur me secilin argument (shih rastin e GJEDNJ-së Van de Hurk kundër Holandës, nr. 16034/90, Aktgjykim i 19 prillit 1994, paragrafi 61; García Ruiz kundër Spanjës, nr. 0544/96, Aktgjykim i 29 janarit 1990, paragrafi 26; Perez kundër Francës, nr. 47287/99, Aktgjykim i 12 shkurtit 2004, paragrafi 81).

Nga natyra e vendimit që merr gjykata varet nëse Gjykata është e detyruar ta arsyetojë atë, dhe kjo mund të vendoset vetëm në dritën e rrethanave të rastit në fjalë: është e nevojshme të merren parasysh, ndër të tjera, llojet e ndryshme të parashtresave që një palë mund t’i paraqesë gjykatës, si dhe dallimet që ekzistojnë mes sistemeve juridike të vendeve në lidhje me dispozitat ligjore, rregullat zakonore, pozicionet juridike dhe paraqitjen dhe hartimin e aktgjykimeve (shih rastet e GJEDNJ-së Ruiz Torija kundër Spanjës, nr. 18390/91, Aktgjykim i 9 dhjetorit 1994, paragrafi 29; Hiro Balani kundër Spanjës, nr. 18064/91, Aktgjykim i 9 dhjetorit 1994, paragrafi 27).

Megjithatë, nëse parashtresa e një pale është vendimtare për rezultatin e procedurës, ajo kërkon që t’i përgjigjet në mënyrë specifike dhe pa vonesë (shih rastet e GJEDNJ-së Ruiz Torija kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 30; Hiro Balani kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 28).

Prandaj, gjykatat janë të obliguara që:

të shqyrtojnë argumentet kryesore të palëve (shih rastet e GJEDNJ-së, Buzescu kundër Rumanisë, Aktgjykim i 24 gushtit 2005, nr. 61302/00, paragrafi 67; Donadze kundër Gjeorgjisë, nr. 74644/01, Aktgjykim i 7 qershorit 2006, paragrafi 35);

të shqyrtohen me shumë rigorozitet dhe kujdes të veçantë kërkesat në lidhje me të drejtat dhe liritë e garantuara me Kushtetutë, KEDNJ dhe Protokollet e saj (shih rastet e GJEDNJ-së: Fabris kundër Francës, të cituar më lart, paragrafi 72; Wagner dhe JMWL kundër Luksemburgut, nr. 76240/01, Aktgjykim i 28 qershorit 2007, paragrafi 96).

Neni 6, paragrafi 1 nuk kërkon që Gjykata Supreme të japë një arsyetim më të detajuar kur ajo thjesht zbaton një dispozitë të caktuar ligjore lidhur me bazën ligjore për refuzimin e ankesës sepse ajo ankesë nuk ka një perspektivë për sukses (shih rastet e GJEDNJ-së Burg dhe të tjerët kundër Francës, nr. 34763/02, Vendim i 28 janarit 2003; Gorou kundër Greqisë (nr. 2), nr. 12686/03, Vendim i 20 marsit 2009, paragrafi 41).

Përveç kësaj, kur refuzon një ankesë, gjykata e apelit, në parim, thjesht mund të pranojë arsyetimin e vendimit të dhënë nga gjykata më e ulët (shih rastin e GJEDNJ-së García Ruiz kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 26; shih në kundërshtim me këtë Tatishvili kundër Rusisë, nr. 1509/02, Aktgjykim i 9 korrikut 2007, paragrafi 62). Megjithatë, koncepti i procedurës së drejtë nënkupton që gjykata vendase që ka dhënë një shpjegim të ngushtë për vendimet e saj, qoftë duke përsëritur arsyetimet e dhëna më parë nga një gjykatë më e ulët ose në ndonjë mënyrë tjetër, në fakt merrej me çështje të rëndësishme brenda juridiksionit të saj, që do të thotë se nuk i pranoi thjesht dhe pa përpjekje shtesë konkluzionet e arritura nga gjykata më e ulët (shih rastin e GJEDNJ-së Helle kundër Finlandës, nr. (157/1996/776/977), Aktgjykim i 19 dhjetorit 1997, paragrafi 60). Kjo kërkesë është aq më tepër e rëndësishme nëse pala në kontest nuk ka pasur mundësi t’i paraqesë argumentet e saj gojarisht në procedurën para gjykatës vendase.

Megjithatë, gjykatat e apelit (në shkallën e dytë), të cilat kanë juridiksion për të hedhur poshtë ankesat e pabazuara dhe për të zgjidhur çështjet faktike dhe juridike në procedurën kontestimore, janë të obliguara të arsyetojnë se përse refuzuan të vendosin për ankesën (shih rastin e GJEDNJ-së Hansen kundër Norvegjisë, nr. 15319/09, Aktgjykim i 2 janarit 2015, paragrafët 77–83).

Përveç kësaj, GJEDNJ nuk përcaktoi se ishte shkelur e drejta në një rast në të cilin nuk është dhënë një sqarim specifik në lidhje me një pohim që i referohej një aspekti të parëndësishëm të rastit, përkatësisht mungesës së nënshkrimit dhe vulës, që është një gabim i një natyre më shumë formale sesa materiale dhe ai gabim u korrigjua menjëherë (shih rastin e GJEDNJ-së Mugoša kundër Malit të Zi, nr. 76522/12, Aktgjykim i 21 shtatorit 2016, paragrafi 63).

Aplikimi i parimeve të lartcekura në rrethanat e rastit konkret

Referuar pretendimeve të ngritura në kërkesë, Gjykata rikujton se pretendimi kryesor i parashtrueses së kërkesës ndërlidhet me mungesën e arsyetimit të aktgjykimeve të gjykatave të rregullta, përkitazi me mos arsyetimin e pretendimit të saj për kontributin e saj në punët e amvisërisë pas 31 dhjetorit 2007, e deri në datën e shkurorëzimit, përkatësisht 16 tetorit 2017.

Në ndërlidhje me çështjen e lartcekur, Gjykata në vazhdim do t’u referohet pjesëve relevante të aktgjykimeve të gjykatave të rregullta, që adresojnë pretendimet e parashtrueses së kërkesës. Fillimisht, Gjykata i referohet pjesëve relevante të Aktgjykimit [Ac.nr. 3878/2021] të 4 prillit 2023, të Gjykatës së Apelit, e cila arsyetoi:

”Në anën tjetër Gjykata e Apelit ka vendosur si në pikën II të dispozitivit të këtij Aktgjykimi, pasi që e pranon vlerësimin juridik të gjykatës së shkallës së parë si të rregullt dhe të ligjshëm, për arsye se aktgjykimi i atakuar me ankesë nuk është i përfshirë në shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore nga neni 182 paragrafi 2, pika (b), (g), (j), (k) dhe (m) të LPK, për të cilat Gjykata e Apelit kujdeset sipas detyrës zyrtare në kuptim të dispozitës së nenit 194 të LPK, e po ashtu nuk është i përfshirë as në shkeljet e tjera të dispozitave të procedurës kontestimore të cilat i ka pretenduar pala ankuese me ankesë dhe si rezultat kemi aplikim të drejtë të të drejtës materiale, Gjykata e shkallës së parë drejtë ka llogaritur periudhën e rrjedhjes së kamatës, tek kërkesa e paditëses për kompensimin e dëmit në emër të kontributit për punët e amvisërisë për periudhën nga data 01.06.1996 deri me datën 31.12.2007, me kamat prej 8% nga dita e shqyrtimit kryesor me datë 22.01.2021 e deri në pagesën definitive, bazuar në nenin 382 të LMD-ës.”

Në fund, Gjykata Supreme përmes Aktgjykimit [Pml.nr. 302/2023] refuzoi si të pathemeltë kërkesën për revizion të parashtrueses së kërkesës, ku lidhur me pretendimin e tij përkitazi me kontributin e amvisërisë pas datës 31 dhjetor 2007, si në vijim:

“Gjykata Supreme e Kosovës, ka parasysh mënyrën e vendosjes së çështjes juridiko — civile konkrete, nga ana e gjykatës së shkallës së dytë, kur për disa pjesë të kërkesëpadisë, çështja është kthyer rigjykim në gjykatën e shkallës së parë, ndërsa, për një pjesë e kërkesëpadisë, është vërtetuar, megjithatë, në kontekstin e mësipërm, vë në dukje se me dispozitën dispozitat e neneve 7, 53, 54, 56 etj të Ligjit për Familjen të Kosovës, rregullohen çështjet e nocionit të pasurisë së përbashkët të bashkëshortëve, pjesëtimit të pasurisë së përbashkët, çështjet e afateve dhe subjekteve, sikundër që, edhe me dispozitën e, nenit 54.1 të këtij ligji, me të cilin parashihet se " nëse nuk arrihet marrëveshja në kohën kur pjesa e secilit prej bashkëshortëve i takon pasurisë se përbashkët, ajo duhet të vendoset nga gjykata. Vendimi duhet të bazohet në kontributin e bashkëshortëve, përmes vlerësimit të të gjitha rrethanave dhe jo duke marrë parasysh vetëm të ardhurat personale dhe të hyrat e secilit bashkëshort, por edhe ndihmën e njërit prej bashkëshortëve të ofruar bashkëshortit tjetër, si kujdesin për fëmijët, udhëheqjen e punëve të shtëpisë, përkujdesjen dhe mirëmbajtjen e pasurisë si dhe çfarëdo forme tjetër të punës dhe të bashkëpunimit lidhur me administrimin, mirëmbajtjen dhe shtimin e pasurisë së përbashkët"

Nga këtu, lidhur me rastin konkret juridik civil, rezulton se gjykata e instancës më të ulët, në kontekstin e mësipërm, me rastin e vendosjes ka marrë parasysh të gjitha rrethanat, kushtet, faktet relevante dhe ka vepruar në përputhje të plotë me dispozitat e lartë cekura ligjore dhe në fund ka marrë një vendim të drejtë dhe ligjor.

Duke iu referuar Aktgjykimit të Gjykatës Supreme, Gjykata vlerëson se e njëjta në mënyrë gjithëpërfshirëse dhe të detajuar adresoi aspektet e rastit për sa i përket refuzimit të kërkesëpadisë së parashtrueses së kërkesës, ku konkludoi se gjykata vendos brenda kufijve të kërkesave që janë parashtruar nga palët ndërgjyqëse, dhe se parashtruesja përmes precizimit të padisë dhe fjalës përfundimtare, të 22 janarit 2021, kishte kërkuar në emër të atij kontributi shumën (e gjykuar) prej 20, 700.00 euro, për periudhën nga viti 1996 deri në viti 2007, dhe jo më shumë.

Gjykata, bazuar në parimet e përgjithshme të GjEDNj-së, siç janë elaboruar më lart dhe bazuar në arsyetimet e gjykatave të rregullta, vlerëson se në rastin e parashtrueses së kërkesës, gjykatat e rregullta kanë nxjerrë vendimet e tyre në përputhje të plotë me standardet e së drejtës për gjykim të drejtë dhe të paanshëm. Kjo për faktin se nga shkresat e lëndës është e qartë se vendimmarrja ishte e bazuar në prova të ndryshme, dhe vlerësimet e ekspertëve. Rrjedhimisht, Gjykata konsideron se gjykatat e rregullta kanë përmbushur detyrimin e tyre kushtetues për të ofruar një arsyetim të mjaftueshëm ligjor përkitazi me kërkesat dhe pretendimet e parashtrueses së kërkesës. Për rrjedhojë, Gjykata konsideron se parashtruesja e kërkesës kishte përfituar nga e drejta për të pranuar vendim të arsyetuar gjyqësor, në pajtim me nenin 31 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.

Në lidhje me këtë, Gjykata e konsideron të rëndësishme të theksojë qëndrimin e përgjithshëm parimor se “drejtësia” që garantohet përmes nenit 31 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, nuk është drejtësi “substanciale”, por drejtësi “procedurale”. Në terma praktik dhe në parim, kjo drejtësi procedurale shprehet përmes procedurës kontradiktore, ku palët dëgjohen dhe vendosen në të njëjtat kushte para Gjykatës (Shih, ndër të tjera, rastin e Gjykatës, KI131/19, parashtrues Sylë Hoxha, Aktvendim për papranueshmëri i 21 prillit 2020, paragrafi 57; dhe KI49/19, cituar më lart, paragrafi 55). Kjo më saktësisht nënkupton se palëve përgjatë një procedure të drejtë dhe të paanshme duhet: (i) t’u mundësohet zhvillimi i procedurës bazuar në parimin e kontradiktoritetit procedural; (ii) t’u ofrohet mundësia që gjatë fazave të ndryshme të procedurës të paraqesin argumente dhe dëshmi që ata i konsiderojnë të rëndësishme për rastin përkatës; (iii) t’u garantohet se të gjitha argumentet dhe dëshmitë që ishin të rëndësishme për zgjidhjen e rastit përkatës janë dëgjuar e shqyrtuar në mënyrë të rregullt nga gjykatat përkatëse; (iv) t’u garantohet se faktet dhe pretendimet ligjore në vendimet gjyqësore ishin shqyrtuar dhe arsyetuar hollësisht; dhe se, në përputhje me rrethanat e rastit, (v) t’u garantohet se procedurat, shikuar në tërësinë e tyre, ishin të drejta dhe jo arbitrare (Shih, ndër të tjera, rastin e GJEDNJ-së Garcia Ruiz kundër Spanjës, cituar më lart, paragrafi 29; dhe rastin e Gjykatës, KI131/19, cituar më lart, paragrafi 58).

Gjykata arrin në përfundim se në rrethanat e rastit konkret, parashtruesja e kërkesës nuk ka argumentuar se standardet dhe garancitë e mësipërme të nenit 31 të Kushtetutës, në lidhje me të drejtën në vendim të arsyetuar nuk janë zbatuar. Parashtruesja e kërkesës edhe më tej mund të mos jetë e kënaqur me rezultatin e gjykimit të çështjes së tyre, megjithatë, kjo pakënaqësi vetvetiu nuk mund të ngrejë një pretendim të argumentueshëm për shkeljen e te drejtave dhe lirive themelore të garantuara me Kushtetutë (shih, rastin e GJEDNj-së: Mezotur-Tiszazugi Tarsulat kundër Hungarisë, nr. 5503/02, Aktgjykimi i 26 korrikut 2005, paragrafi 21).

Rrjedhimisht, Gjykata konsideron se ky pretendim i parashtrueses të kërkesës lidhur me vendimin e paarsyetuar gjyqësor është qartazi i pabazuar në baza kushtetuese, në përputhje me nenin 113.7 të Kushtetutës dhe me rregullin 34 (2) të Rregullores së Punës.

(iii) Sa i përket pretendimit për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës

Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës gjithashtu thekson që vendimi i kontestuar është nxjerrë në kundërshtim me të drejtat e garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës, si rezultat i pamundësimit të realizimit të kontributit të amvisërisë pas vitit 2007, ndërsa në anën tjetër mundësimin e pasurimit të pabazuar të ish-bashkëshortit të saj.

Gjykata rikujton se neni 46 i Kushtetutës, sikundër edhe neni 1 i Protokollit Nr. 1 (Mbrojtja e Pronës) i KEDNJ nuk garanton të drejtën për fitimin e pronës (Shih rastet e Gjykatës: KI201/18, me parashtrues Selami Taraku, Aktvendim për papranueshmëri i 1 nëntorit 2019, paragrafi 39; KI83/18, me parashtrues Ivica Milosevic, Aktvendim për papranueshmëri i 17 tetorit 2019, paragrafi 41; Shih gjithashtu rastet e GJEDNJ-së: Van der Mussele kundër Belgjikës, nr. 8919/80, Aktgjykimi i GJEDNJ-së i 23 nëntorit 1983, paragrafi 48; dhe Slivenko dhe të tjerët kundër Letonisë, kërkesa nr. 73049/01, Aktgjykimi i 9 tetorit 2003, paragrafi 121).

Në këtë kuadër, Gjykata i referohet interpretimeve të GJEDNJ, ku vihet në pah se Neni 1 i Protokollit Nr. 1 (Mbrojtja e Pronës) i KEDNJ-së vlen vetëm për "zotërimet" ekzistuese të një personi (shih : Marckx kundër Belgjikës, nr. 6833/74, Aktgjykim i 13 qershorit 1979, paragrafi 50; Anheuser-Busch Inc. kundër Portugalisë, nr. 73049/01, Aktgjykimi i 11 janarit 2007, paragrafi 64).

Parashtruesja e kërkesës më tej mund të pretendojë shkelje të nenit 46 të Kushtetutës vetëm për aq sa vendimet e kontestuara kanë të bëjnë me "pronën" e saj; brenda kuptimit te kësaj dispozite "pronë" mund të jetë ''pasuria ekzistuese", duke përfshirë edhe pretendimet në bazë të të cilave parashtruesja e kërkesës mund të pretendojë "pritshmëri legjitime" që do të fitojnë gëzimin efektiv të ndonjë të drejte pronësore.

Por, sipas praktikës së GJEDNJ, nuk mund të thuhet se lind ndonjë "pritje legjitime" atje ku ekziston një kontest në lidhje me interpretimin e drejtë dhe aplikimin e së drejtës së brendshme dhe atje ku parashtresat e parashtrueses janë hedhur poshtë më pas nga gjykatat kombëtare (shih: Kopecky kundër Sllovakisë, nr. 44912/98, Aktgjykim i 28 shtatorit 2004, paragrafi 50).

Gjykata, duke i trajtuar pretendimet e parashtrueses së kërkesës në lidhje me parimet e lartpërmendura, vëren se parashtruesja nuk e ka arsyetuar në veçanti shkeljen e së drejtës së pronës dhe nuk i referohen konkretisht ndonjë prej parimeve të përmbajtura në nenin 46 të Kushtetutës, por konsideron se kjo e drejtë i është shkelur si pasojë e shkeljes së të drejtës për gjykim të drejtë dhe të paanshëm (nenit 31 të Kushtetutës) për sa i përket mos arsyetimit të vendimit gjyqësor lidhur me pretendimin e saj për kontributin e dhënë në amvisëri pas vitit 2007 e deri në datën e shkurorëzimit. Kjo për faktin se, sipas parashtrueses së kërkesës, gjykatat e rregullta kanë vërtetuar gabimisht gjendjen faktike dhe kanë zbatuar gabimisht të drejtën materiale dhe në këtë mënyrë nuk kanë vendosur për aprovimin e kërkesëpadisë së saj.

Megjithatë, gjatë shqyrtimit të këtyre pretendimeve në kuadër të nenit 31 të Kushtetutës, Gjykata tashmë ka ardhur në përfundim se këto pretendime janë qartazi të pabazuara. Prandaj, Gjykata konsideron se në rastin konkret nuk dëshmohet se parashtruesi i kërkesës ka kërkesë të arsyetuar lidhur me shkeljen e të drejtës së pronës sipas nenit 46 të Kushtetutës.

Prandaj, kërkesa është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese dhe cilësohet si pretendim që i takon kategorisë së pretendimeve “të shkallës së katërt“, prandaj deklarohet e papranueshme, në pajtim me rregullin 34 paragrafi (2) të Rregullores së punës.

Përfundim

Si përmbledhje, Gjykata konstaton se pretendimet e parashtrueses së kërkesës për shkelje të të drejtave të garantuara me nenet e sipërcekura të Kushtetutës, janë qartazi të pabazuara, sepse: (i) pretendimet për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës lidhur me mungesën e arsyetimit të vendimit gjyqësor, vlerësohen si pretendime qartazi të pabazuara; dhe (ii) pretendimet për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës, vlerësohen si qartazi të pabazuara, që i takojnë kategorisë së pretendimeve të “shkallës së katërt”. Prandaj, kërkesa në tërësi vlerësohet e papranueshme si qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës.

PËR KËTO ARSYE

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës, në pajtim me nenin 113.1 dhe 113.7 të Kushtetutës, nenin 20 të Ligjit dhe rregullat 34 (2) dhe 48 (1)(b) të Rregullores së punës, më 13 shkurt 2024, njëzëri:

VENDOS

TË DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;

T'UA KUMTOJË këtë Aktvendim palëve;

TË PUBLIKOJË këtë Aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit; dhe

Ky Aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes në Gazetën Zyrtare, ne pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.

Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese

Radomir Laban Gresa Caka Nimani

Parashtruesit:

Narkize Abdullahu

Lloji i kërkesës:

KI - Kërkesë individuale

Lloji i aktit:

Aktvendim për papranueshmëri

Kërkesa është qartazi e pabazuar

Lloji i procedurës së ndjekur para institucioneve tjera :

Civile