Aktvendim për papranueshmëri
Prishtinë, më 26 shkurt 2024
Nr. Ref.:RK 2374/24
AKTVENDIM PËR PAPRANUESHMËRI
në
rastin nr. KI182/22
Parashtrues
Valdrin Beqiri
Vlerësim i kushtetutshmërisë së
Aktgjykimit PML. nr. 174/22 të 23 qershorit 2022
të Gjykatës Supreme të Kosovës
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SE KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar,
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe
Enver Peci, gjyqtar
Parashtruesi i kërkesës
Kërkesa është parashtruar nga Valdrin Beqiri, i cili gjendet në vuajtje të dënimit në burgun Dubravës në Istog (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës), i përfaqësuar nga Mahmut Halimi, avokat në Komunën e Mitrovicës.
Vendimi i kontestuar
Parashtruesi i kërkesës e konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [PML. nr. 174/22] të 23 qershorit 2022 të Gjykatës Supreme të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme), në ndërlidhje me Aktgjykimin [PAM. nr. 113/2021] e 28 janarit 2022 të Gjykatës së Apelit të Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata e Apelit) dhe Aktgjykimin [PM. nr. 49/19] të 8 nëntorit 2021 të Gjykatës Themelore në Mitrovicë-Departamenti për të Mitur (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Themelore).
Parashtruesi i kërkesës vendimin e kontestuar e ka pranuar më 28 korrik 2022.
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të kontestuar, përmes së cilit pretendohet se parashtruesit të kërkesës i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të tij të garantuara me paragrafët 1 dhe 5 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), në ndërlidhje me paragrafin 2 të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ), dhe paragrafit 1 të nenit 1 të Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut (në tekstin e mëtejmë: DUDNJ).
Baza juridike
Kërkesa bazohet në paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, në nenet 22 (Procedimi i kërkesës) dhe 47 (Kërkesa individuale) të Ligjit nr. 03/L-121 për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Ligji) dhe në rregullin 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Me 7 korrik 2023, Rregullorja e punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës Nr. 01/2023, u publikua në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës dhe hyri në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit te saj. Rrjedhimisht, gjatë shqyrtimit të kërkesës, Gjykata Kushtetuese i referohet dispozitave të Rregullores së lartcekur. Lidhur me këtë, konform rregullit 78 (Dispozitat kalimtare) të Rregullores së punës Nr. 01/2023, përjashtimisht, dispozita të caktuara të Rregullores së punës Nr. 01/2018, do të vazhdojnë të zbatohen në lëndët e regjistruara në Gjykatë përpara shfuqizimit të saj, vetëm nëse dhe për aq sa janë më të favorshme për palët.
Procedura në Gjykatën Kushtetuese
Më 22 nëntor 2022, parashtruesi i kërkesës e dorëzoi kërkesën e tij në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).
Më 5 dhjetor 2022, Kryetarja përmes Vendimit [nr. GJR. KI82/22] , caktoi gjyqtarin Bajram Ljatifi gjyqtar raportues, ndrërsa përmes Vendimit [nr. KSH. KI182/22] caktoiKolegjin shqyrtues të përbërë nga gjyqtarët: Selvete Gërxhaliu-Krasniqi (kryesuese), Radomir Laban dhe Remzije Istrefi-Peci (anëtarë).
Më 9 dhjetor 2022, Gjykata njoftoi parashtruesin e kërkesës për regjistrimin e kërkesës. Në të njëjtën ditë, një kopje e kërkesës iu dërgua Gjykatës Supreme.
Më 9 dhjetor 2022, Gjykata njoftoi Gjykatën Themelore në Prishtinë për regjistrimin e rastit dhe kërkoi nga ajo që të dorëzojë në Gjykatë fletëkthesën që dëshmon se kur parashtruesi i kërkesës kishte pranuar vendimin e kontestuar.
Më 16 dhjetor 2022, gjyqtari Enver Peci dha betimin para Presidentes së Republikës së Kosovës, me ç’rast filloi mandati i tij në Gjykatë.
Më 21 dhjetor 2022, Gjykata Themelore në Prishtinë, dorëzoi në Gjykatë fletëkthesën e kërkuar nga e cila mund të vërehej se parashtruesi i kërkesës e kishte pranuar vendimin e kontestuar më 28 korrik 2022.
Më 7 qershor 2023, Gjykata kërkoi nga parashtruesi i kërkesës që të dorëzojë në Gjykatë dokumentet si në vijim: i) ankesat që parashtruesi ka parashtruar në gjykatat e rregullta, si dhe ii) kërkesën për mbrojtje të ligjshmërisë.
Më 13 qershor 2023, parashtruesi i kërkesës dorëzoi në Gjykatë dokumentet e kërkuara.
Më 29 janar 2024, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës papranueshmërinë e kërkesës.
Përmbledhja e fakteve
Nga shkresat e rastit rezulton se më 27 janar 2017, Prokuroria Themelore në Mitrovicë-Departamenti për të Mitur (në tekstin e mëtejmë: Prokuroria Themelore), ngriti propozim për ndëshkim (PPM. nr. 178/2016) kundër parashtruesit të kërkesës nën dyshimin e bazuar se ka kryer veprat penale “Vrasje e rëndë” nga nënparagrafi 5 i paragrafit 1 të nenit 179 të Kodit nr. 04/L-082 Penal të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KPK), “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve” nga paragrafi 1 i nenit 374 të KPK-së, dhe “Shkaktimi i rrezikut të përgjithshëm” nga paragrafi 3 lidhur me paragrafin 1 të nenit 365 të KPK-së.
(i) Procedura penale që ndërlidhet me shpalljen fajtor të parashtruesit të kërkesës.
Më 28 korrik 2017, Gjykata Themelore në Mitrovicë-Departamenti për të Mitur (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Themelore), përmes Aktgjykimit [PM. nr. 2/17], shpalli parashtruesin e kërkesës fajtor për veprat penale për të cilat akuzohej, respektivisht “Vrasje e rëndë” dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, duke i shqiptuar dënim me burgim për të mitur në kohëzgjatje prej 9 (nëntë) vjet e 6 (gjashtë) muaj dhe dënimin plotësues, marrja e sendeve. Në anën tjetër, përfaqësuesi i palës së dëmtuar, tani të ndjerit, për realizimin e kërkesës pasurore juridike ishte udhëzuar në kontest civil.
Në një datë të pasaktësuar, brenda afatit ligjor, kundër Aktgjykimit të lartpërmendur parashtruesi i kërkesës parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit, duke pretenduar si në vijim: (i) shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale; (ii) vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike; (iii) shkelje të ligjit penal; si dhe (iv) vendimit lidhur me dënimin, me propozim që ankesa e ushtruar të aprovohet si e bazuar, ndërsa Aktgjykimi i Gjykatës Themelore të anulohet dhe çështja t’i kthehet gjykatës së shkallës së parë në rigjykim dhe vendosje, ashtu që aktgjykimi i ankimuar të ndryshohet përkitazi me kualifikimin juridik të veprës penale, në veprën penale të “Vrasjes së kryer në gjendje të tronditjes së fortë mendore” nga neni 180 i KPRK-së, apo në rastin më të pavolitshëm në veprën penale të “Vrasjes” nga neni 178 i KPRK-së.
Në një datë të pasaktësuar, përfaqësuesi i palës së dëmtuar si dhe Prokurori i Apelit, parashtroi përgjigje në ankesë, me propozim që ankesa e parashtruesit të kërkesës të refuzohet si e pabazuar, ndërsa Aktgjykimi i ankimuar të vërtetohet.
Më 11 tetor 2017, Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit [PAM. nr. 43/2017], aprovoi ankesën e parashtruesit të kërkesës dhe anuloi Aktgjykimin [PM. nr. 2/2017] të Gjykatës Themelore, ashtu që çështja penale iu kthye gjykatës së shkallës së parë në rigjykim dhe rivendosje, duke theksuar se i njëjti është përfshirë në shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale, specifikisht nënparagrafit 3 të paragrafit 1 të nenit 384 (Shkelja esenciale e dispozitave të procedurës penale) të Kodit nr. 04/L-123 të Procedurës Penale të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KPPK). Në arsyetim të Aktgjykimit të lartpërmendur tutje theksohet: “sipas të cilës “shqyrtimi gjyqësor është mbajtur pa personat prania e të cilëve në shqyrtim gjyqësor kërkohet me ligj”, që logjikisht interpretuar këtë dispozitë, në shqyrtim gjyqësor trupi gjykues për të mitur duhet të jetë në përbërje prej gjyqtarit profesionist, si dhe dy gjyqtarëve porotë”. Nga kjo rezulton se në këtë çështje penale kryetarja e trupit gjykues në momentin kur i ka dhënë leje gjyqtarit porotë që të lëshon përcjelljen e shqyrtimit gjyqësor, është dashur që ta ndërpret të njëjtën, të konstaton se a ka kushte ligjore për të vazhduar me gjykim, kurse nga shkresat e lëndës nuk është dhënë kurrfarë konstatimi, se kur është kthyer në sallë ku është mbajtur shqyrtimi gjyqësor i gjyqtarit porotë, për të vazhduar me shqyrtimin gjyqësor sikurse kërkojnë kushtet ligjore”. Po ashtu, Gjykata e Apelit në arsyetim shtoi se dispozitivi i Aktgjykimit të ankimuar nuk është përpiluar në kuptim të paragrafëve 6 dhe 7 të nenit 370 (përmbajtja dhe forma e aktgjykimit me shkrim) të KPPRK-së, sepse nuk janë paraqitur arsye të mjaftueshme përkitazi me secilën pikë të Aktgjykimit, sipas të cilit parashtruesi i kërkesës është shpallur përgjegjës, dhe po ashtu theksoi se gjykata e shkallës së parë nuk ka paraqitur në mënyrë të qartë dhe të plotë se cilat fakte konsiderohen të vërtetuara dhe për çfarë arsye, dhe gjithashtu nuk ka vlerësuar saktësinë e provave për vendosjen e çështjes penale.
(ii) Procedura e parë e rigjykimit
Më 26 mars 2018, Gjykata Themelore, duke vepruar në rigjykim, përmes Aktgjykimit [PM. nr. 26/17], shpalli parashtruesin e kërkesës fajtor për veprat penale: “Vrasje e rëndë” dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, duke i shqiptuar dënim me burgim për të mitur në kohëzgjatje prej 9 (nëntë) vitesh e 6 (gjashtë) muajsh dhe dënimin plotësues, marrja e sendeve.
Në një datë të pasaktësuar, kundër Aktgjykimit të lartpërmendur parashtroi ankesë parashtruesi i kërkesës, duke pretenduar: (i) shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale; (ii) vërtetim të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, (iii) shkelje të ligjit penal, si dhe (iv) vendimit lidhur me dënimin, me propozim që ankesa e ushtruar të aprovohet si e bazuar, ndërsa Aktgjykimi i Gjykatës Themelore të anulohet dhe çështja penale të kthehet në rigjykim dhe vendosje, ose që i njëjti Aktgjykim të ndryshohet përkitazi me kualifikimin juridik të veprës penale, në veprën penale të “Vrasjes së kryer në gjendje të tronditjes së fortë mendore”, apo në rastin më të pavolitshëm në veprën penale të “Vrasjes”, dhe t’i shqiptojë dënim më të lehtë. Kundër këtij Aktgjykimi, parashtroi ankesë dhe përfaqësuesi i palës së dëmtuar, për shkak të vendimit për dënim, me propozim që Aktgjykimi [PM. nr. 26/17] i Gjykatës Themelore të ndryshohet dhe parashtruesit të kërkesës t’i shqiptohet dënim më i ashpër. Në anën tjetër, Prokuroria Themelore parashtroi përgjigje në ankesë të parashtruesit të kërkesës, me propozim që e njëjta të refuzohet si e pabazuar dhe Aktgjykimi i Gjykatës Themelore të vërtetohet.
Më 23 prill 2018, Prokurori i Apelit përmes parashtresës [PPAM/I. nr. 47/2018], propozoi që ankesa e parashtruesit të kërkesës të refuzohet si e pabazuar, ndërsa ankesa e përfaqësuesit të palës së dëmtuar të aprovohet si e bazuar dhe parashtruesit të kërkesës t’i shqiptohet dënim më i ashpër, si dhe përgjigjja në ankesë e Prokurorisë Themelore të aprovohet.
Më 16 maj 2018, Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit [PAM. nr. 26/2018], refuzoi si të pabazuara ankesat e parashtruesit të kërkesës dhe të përfaqësuesit të palës së dëmtuar, kurse vërtetoi Aktgjykimin [PM. nr. 26/2017] të 26 marsit 2018 të Gjykatës Themelore, duke theksuar se dispozitivi i Aktgjykimit të gjykatës së shkallës së parë nuk përmban shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale dhe arsyetimi i të njëjtit është i qartë, i kuptueshëm dhe në harmoni me vetveten dhe me dispozitiv.
Në një datë të pasaktësuar, brenda afatit ligjor, parashtruesi i kërkesës parashtroi kërkesë për mbrojtjen e ligjshmërisë në Gjykatën Supreme kundër vendimeve të instancës më të ulët, për shkak të (i) shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale dhe (ii) shkeljeve të ligjit penal, me propozim që aktgjykimet e kundërshtuara të anulohen dhe çështja t’i kthehet gjykatës së shkallës së parë në rivendosje. Tutje në kërkesën për mbrojtje të ligjshmërisë, parashtruesi i kërkesës theksoi se dispozitivi i Aktgjykimit të kundërshtuar është i pakuptueshëm dhe në kundërshtim me arsyetimin e të njëjtit, ndërsa arsyet të cilat janë dhënë në aktgjykim janë po ashtu kundërthënëse me provat e administruara dhe me brendinë e tij.
Më 10 shtator 2018, Prokurori i Shtetit përmes parashtresës [KMLP. II. nr. 153/2018], parashtroi përgjigje në kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë, duke propozuar që e njëjta të refuzohet si e pabazuar.
Më 12 nëntor 2018, Gjykata Supreme, përmes Aktgjykimit [Pml. nr. 223/2018], miratoi kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë të parashtruesit të kërkesës dhe anuloi Aktgjykimin [PM. nr. 26/2017] e Gjykatës Themelore dhe Aktgjykimin [PAM. nr. 26/2018] të Gjykatës së Apelit, duke ia kthyer çështjen gjykatës së shkallës së parë në rigjykim. Në arsyetim të këtij Aktgjykimi, Gjykata Supreme theksoi se aktgjykimi i kundërshtuar me kërkesë përmban shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale, të cilat konsistojnë në atë se dispozitivi i të njëjtit është i paqartë, i pakuptueshëm dhe në kundërshtim me vetveten dhe arsyetimin e dhënë. Po ashtu, shtoi se i njëjti nuk përmban arsye të mjaftueshme lidhur me faktet vendimtare, ndërsa arsyet të cilat janë dhënë, janë të pakta dhe të paqarta.
(iii) Procedura e dytë e rigjykimit
Më 17 qershor 2019, Gjykata Themelore në Mitrovicë – Departamenti i Krimeve të Rënda, duke vepruar në rigjykim, përmes Aktgjykimit [Pm. nr. 57/18], shpalli parashtruesin e kërkesës fajtor për veprat penale “Lëndim i rëndë trupor” dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, duke i shqiptuar dënim me burgim për të mitur në kohëzgjatje prej 5 (pesë) vite e 2 (dy) muaj, duke i llogaritur në këtë dënim edhe kohën e kaluar në paraburgim dhe më tutje deri në plotfuqishmërinë e këtij Aktgjykimi, por jo më gjatë nga dënimi i shqiptuar me burg sipas këtij aktgjykimi, si dhe dënim plotësues, marrja e sendeve.
Në një datë të pasaktësuar, brenda afatit ligjor, kundër këtij Aktgjykimi paraqiti ankesë parashtruesi i kërkesës për shkak të vendimit mbi dënimin, me propozim që Gjykata e Apelit të ndryshojë Aktgjykimin e ankimuar, ashtu që ndaj të njëjtit të shqiptohet një dënim më i ulët.
Në një datë të pasaktësuar, brenda afatit ligjor, kundër Aktgjykimit të lartpërmendur paraqiti ankesë Prokuroria Themelore, për shkak të: (i) shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës penale; (ii) vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, dhe (iii) shkeljes të ligjit penal, me propozim Gjykatës së Apelit që të aprovojë ankesën si të bazuar, ndërsa Aktgjykimin e ankimuar ta ndryshojë, ashtu që parashtruesi i kërkesës, i cili tani është madhor të shpallet fajtor për shkak të veprave penale: “Vrasje e rëndë” dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, dhe “Shkaktimi i rrezikut të përgjithshëm”, duke i shqiptuar të njëjtit dënim meritor ose të anulohet Aktgjykimi i ankimuar dhe çështja të kthehet në rigjykim dhe vendim. Po ashtu, ankesë parashtroi dhe përfaqësuesi i palës së dëmtuar.
Parashtruesi i kërkesës parashtroi përgjigje në ankesën e Prokurorisë Themelore dhe ankesën e përfaqësuesit të dëmtuarit, duke i propozuar Gjykatës së Apelit që të njëjtat të refuzohen si të pabazuara.
Më 17 shtator 2019, Prokuroria e Apelit, përmes parashtresës [PPAM/I. nr. 118/2019], propozoi që të aprovohen si të bazuara ankesa e Prokurorisë Themelore dhe ankesa e përfaqësuesit të palës së dëmtuar, ndërsa Aktgjykimi i ankimuar të ndryshohet, ashtu që parashtruesi i kërkesës të shpallet fajtor për shkak të veprave penale si në propozimin për ndëshkim, në mënyrë që të njëjtit t’i shqiptohet një dënim proporcional me veprimet e tij ose që Aktgjykimi i ankimuar të anulohet dhe çështja të kthehet në rigjykim, kurse ankesa e parashtruesit të kërkesës të refuzohet si e pabazuar.
Më 30 tetor 2019, Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit [PAM. nr. 77/2019], aprovoi si të bazuar ankesën e Prokurorisë Themelore dhe sipas detyrës zyrtare, anuloi Aktgjykimin [Pm. nr. 57/18] të Gjykatës Themelore, dhe çështjen penale ia ktheu të njëjtës gjykatë në rigjykim dhe vendim, duke theksuar se Aktgjykimi i ankimuar është përfshirë në shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale, shkelje të ligjit penal në dëm të parashtruesit të kërkesës “i cili tani ka arritur moshën madhore” dhe me vërtetim të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike. Ndër të tjera, Gjykata e Apelit në arsyetim theksoi se: “përbërja e gjykatës së shkallës së parë në këtë çështje penale nuk ka qenë në pajtim me ligjin. Nga aktgjykimi i ankimuar rezulton se rasti në fjalë është gjykuar nga Departamenti i Krimeve të Rënda i Gjykatës Themelore në Mitrovicë, edhe pse këtë rast është dashur ta gjykoj Departamenti për të Mitur i Gjykatës në fjalë”. Gjykata e Apelit konstatoi se rikualifikimi juridik i veprës penale “Vrasje e rëndë” në veprën penale “Lëndim i rëndë trupor” nga gjykata e shkallës së parë është i paarsyetuar mjaftueshëm dhe i pambështetur në prova, si dhe në shkresa të lëndës.
(iv) Procedura e tretë e rigjykimit.
Më 8 nëntor 2021, Gjykata Themelore, Departamenti për të Mitur duke vepruar në rigjykim, përmes Aktgjykimit [PM. nr. 49/19], shpalli parashtruesin e kërkesës fajtor për veprat penale: “Vrasje e rëndë” dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve” të parapara me KPRK-në, duke i shqiptuar dënim me burgim për të mitur në kohëzgjatje prej 9 (nëntë) vite e 6 (gjashtë) muaj, i cili dënim do të ekzekutohet pasi që Aktgjykimi të merr formën e prerë, duke i llogaritur në dënim të shqiptuar dhe kohën e kaluar në paraburgim, si dhe dënimin plotësues, marrja e sendeve.
Po ashtu, kundër Aktgjykimit të lartpërmendur paraqiti ankesë në Gjykatën e Apelit parashtruesi i kërkesës për shkak të: (i) shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale; (ii) vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike; (iii) shkeljes së ligjit penal, dhe (iv) vendimit mbi dënimin, me propozim Gjykatës së Apelit që të aprovojë ankesën si të bazuar, Aktgjykimin e ankimuar ta prishë dhe lëndën t’ia kthejë gjykatës së shkallës së parë në rigjykim, ose të njëjtin ta ndryshojë në pikëpamje të cilësimit juridik të veprës penale, në atë të “Vrasjes së kryer në gjendje të tronditjes së fortë mendore” apo në rastin më të pavolitshëm, duke konsideruar se në veprimet e tij ekzistojnë elementet konstituive të veprës penale “Lëndim i rëndë trupor”, nga neni 186 i KPRK-së, dhe të veprës penale “Mbajtje në pronësi, kontroll, ose posedim të paautorizuar të armëve”, për të cilat do t’i shqiptohej një dënim më i butë.
Kundër këtij aktgjykimi, brenda afatit ligjor, paraqiti ankesë Prokuroria Themelore për shkak të vendimit mbi dënimin, me propozim që Gjykata e Apelit ta aprovojë ankesën si të bazuar, ashtu që parashtruesit të kërkesës t’i shqiptojë dënim me burgim më të lartë për të mitur.
Më 10 janar 2022, Prokuroria e Apelit, përmes parashtresës [PPAM/I. nr. 5/2022], propozoi që të aprovohet si e bazuar ankesa e Prokurorisë Themelore, të ndryshohet Aktgjykimi i ankimuar dhe parashtruesit të kërkesës t’i shqiptohet dënim më i lartë me burgim për të mitur, ndërsa të refuzojë ankesën e parashtruesit të kërkesës si të pabazuar.
Më 28 janar 2022, Gjykata e Apelit, përmes Aktgjykimit [PAM. nr. 113/2021], refuzoi si të pabazuar ankesën e Prokurorisë Themelore dhe ankesën e parashtruesit të kërkesës, ndërsa vërtetoi Aktgjykimin [PM. nr. 49/19] e Gjykatës Themelore.
Në një datë të pasaktësuar, brenda afatit ligjor, parashtruesi i kërkesës paraqiti kërkesë për mbrojtjen e ligjshmërisë kundër Aktgjykimit [PM. nr. 49/2019] të Gjykatës Themelore dhe Aktgjykimit [PAM. nr. 113/2021] të Gjykatës së Apelit, për shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale dhe shkeljeve të ligjit penal, me propozim që aktgjykimet e kundërshtuara të anulohen dhe çështja t’i kthehet gjykatës së shkallës së parë në rivendosje, e në rastin më të pavolitshëm për parashtruesin e kërkesës, të ndryshohet cilësimi juridik në veprën penale “Lëndim i rëndë trupor”, për të cilën do t’i shqiptohet dënim më i butë. Në kërkesë për mbrojtjen e ligjshmërisë, parashtruesi i kërkesës pretendoi se Aktgjykimi i Gjykatës Themelore kundërshtuar me kërkesë është marrë me shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale nga nënparagrafi 12 të nenit 1 të nenit 384 të Kodit të Procedurës Penale të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: KPPK), dispozitivi i Aktgjykimit është i pakuptueshëm dhe në kundërshtim me arsyetimin e të njëjtit, ndërsa arsyet të cilat janë dhënë në aktgjykim janë po ashtu kundërthënëse me provat e administruara dhe me brendinë e tij, si dhe në kundërshtim me udhëzimet e Gjykatës së Apelit të dhëna në aktvendim, sipas të cilit në veçanti është obliguar gjykata e shkallës së parë që në rigjykim të vlerësoi provat pamore-video-incizimet e kamerave të sigurisë të SHM Ekonomike dhe të FSK.
Tutje, parashtruesi i kërkesës në kërkesën për mbrojtje të ligjshmërisë konsideroi se ajo çka e bënë dispozitivin e pakuptueshëm në aspektin e elementit kualifikues të cilësimit është edhe përshkrimi në dispozitiv ku flitet për rrezikun abstrakt dhe kurrsesi për rrezikun objektiv, përshkrim ky që nuk koincidon me elementin cilësues të veprës (vënien në rrezik jetën e personave tjerë) dhe si i tillë nuk mund të konsiderohet i lidhur me faktet dhe rrethanat që përbëjnë figurën e veprës penale, nga nënparagrafi 1 i paragrafit 1 të nenit 365, lidhur me paragrafin 4 të nenit 370 të KPPK-së, dhe përfundon se dispozitivit i mungon përshkrimi i elementit cilësues të veprës penale nga nënparagrafi 5 i paragrafit 1 të nenit 179 të KPK-së. Parashtruesi i kërkesës më tej shtoi se arsyetimi i Aktgjykimit të Gjykatës së Apelit përmban vetëm përshkrime deklaratash të dëshmitarëve dhe ekspertëve që i ngjasojnë më tepër “Copy paste” të procesverbaleve se sa analizë e të njëjtave nga të cilat do të nxirrej një përfundim lidhur me fatet e vërtetuara dhe të pavërtetuara lidhur me faktet kontestuese dhe jokontestuese. Në veçanti, theksoi se gjykata e shkallës së parë është tejet kundërthënëse në arsyet e aktgjykimit në pjesën që ka të bëjë me faktin nëse parashtruesi i kërkesës ishte i sulmuar nga pala e dëmtuar.
Më 29 prill 2022, Zyra e Kryeprokurorit të Shtetit të Kosovës, përmes shkresës [KMLP. II. nr. 109/2022], propozoi që kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë të refuzohet si e pabazuar.
Më 23 qershor 2022, Gjykata Supreme, përmes Aktgjykimit [Pml. nr. 174/2022], refuzoi si të pabazuar kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë të parashtruesit të kërkesës, të parashtruar kundër Aktgjykimit [PM. nr. 49/2019] të Gjykatës Themelore dhe Aktgjykimit [PAM. nr. 113/2021] të Gjykatës së Apelit, duke konsideruar se vendimet e kontestuara janë të drejta dhe të ligjshme, si dhe duke dhënë përgjigje në të gjitha pretendimet e parashtruesit të kërkesës.
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës pretendon se me Aktgjykimin e kontestuar, i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të tij të garantuara me paragrafët 1 dhe 5 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës, në ndërlidhje me paragrafin 2 të nenit 6 KEDNJ-së, dhe paragrafit 1 të nenit 1 të DUDNJ-së.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit të kërkesës për shkeljen e nenit 31 të Kushtetutës, i njëjti thekson se: “Dispozitivi i aktgjykimit të shkallës së parë është i pakuptueshëm dhe në kundërshtim me arsyetimin, ndërsa [arsyet] të cilat janë dhënë në aktgjykim janë po ashtu kundërthënëse me provat e administruara e gjithashtu edhe me brendinë e tij si dhe në kundërshtim me udhëzimet e Gjykatës së Apelit të dhëna me aktvendimin PAM.nr.77/19 të dt. 30.10.2019, sipas së cilit në veçanti është obliguar gjykata e shkallës së parë që në rigjykim të vlerësojë provat pamore-video-incizimet e kamerave të sigurisë të SH.M Ekonomike dhe të FSK, e të cilat në asnjë stadium të procedurës nuk janë administruar si prova”.
Në lidhje me Aktgjykimin e Gjykatës Themelore dhe shkeljet e pretenduara, parashtruesi i kërkesës thekson se e njëjta Gjykatë nuk ka arsyetuar mjaftueshëm vendimin lidhur me cilësimin e veprës penale si vrasje të rëndë, duke u marrë ekskluzivisht me rrezikun abstrakt dhe jo at objektiv dhe konkret të cilin e kërkon dispozita dhe praktika gjyqësore në raste të ngjashme. Për më tepër, lidhur me Aktgjykimin e Gjykatës Themelore, parashtruesi i kërkesës thekson se ajo që dispozitivin e bën të pakuptueshëm në aspektin e elementit kualifikues të cilësimit është edhe përshkrimi në dispozitiv, që flet për rrezikun abstrakt e kurrsesi objektiv dhe, përshkrim ky që nuk përkon me elementin cilësues të veprës (vënien në rrezik jetën e personave tjerë), prandaj si e tillë nuk mund të konsiderohet i lidhur me faktet dhe rrethanat që përbëjnë figurën e veprës penale, sipas nënparagrafit 1 të paragrafit 1 të nenit 365 të KPPK-së.
Në lidhje me Aktgjykimin [PAM. nr. 113/21] të 28 janarit 2022 të Gjykatës së Apelit, parashtruesi i kërkesës thekson se arsyetimi i të njëjtit përmban shmangie të qëllimshme gjatë vlerësimit të provave të administruara, siç është rasti i vlerësimit të ekspertizës dhe dëshmisë së ekspertit të balistikës në njërën anë dhe atij mjeko-ligjor në anën tjetër, të cilat janë në kundërshtim me njëra-tjetrën. Rrjedhimisht, parashtruesi e konsideron të papranueshëm konstatimin e Gjykatës së Apelit në arsyetim që ka të bëjë me këto fakte të cilat janë kundërthënëse dhe të papranueshme, “e kjo për arsyen se janë interpretuar në mënyrë të qëllimshme jashtë fushës së provave, veprim ky i cili shkel parimet e garancisë për një gjykim të drejtë dhe të paanshëm”.
Përkitazi me pretendimet e parashtruesit të kërkesës se Aktgjykimi i Gjykatës Supreme është përfshirë në shkelje, i njëjti konstaton se: “shikuar nga përmbajtja e arsyetimit të tij nuk paraqet asgjë tjetër përveç përmbledhje frazash nga aktgjykimi i shkallës së parë dhe të dytë. Madje, ai në një pjesë të tij në mënyrë të çuditshme shtrembëron të vërtetën e fakteve në pjesën ku konstaton: “Po ashtu, pretendimi i mbrojtjes se nuk ka ekzistuar dashja për kryerjen e veprës penale me arsyetim se predha ka goditur në tokë, është ndarë në dy copëza, ky version i mbrojtjes nuk ekziston në shkresat e lëndës nuk e ka thënë as eksperti i balistikës e as raporti i autopsisë për shkak se predha e cila ka qenë vdekjeprurëse dhe ka goditur në nënsqetullën e majtë të të ndjerit ka edhe vrimë dalëse dhe është si tërësi, predhë e armës-plumb”. Megjithatë, se një fakti i tillë nuk është imagjinuar nga mendja e mbrojtësit por është pjesë e shkresave të lëndës siç është raporti i shkruar i ekspertit të balistikës, pastaj edhe deklarata e tij në shqyrtimin gjyqësor të mbajtur pranë gjykatës së shkallës së parë ...”.
Parashtruesi i kërkesës shton se të tri aktgjykimet e instancave të rregullta, duke tejkaluar kompetencat, kanë marrë rolin e “super ekspertit” për t’i dhënë rëndësi vendimtare ekspertit mjeko-ligjor, i cili ka pretenduar se plaga vdekjeprurëse e të ndjerit i është shkaktuar nga goditja e drejtpërsëdrejtë e një plumbi.
Lidhur me cenimin e parimit të paanshmërisë së gjykatës, parashtruesi i kërkesës theksoi: “se një gjyqtar i vetëm në shkallën e dytë është marrë me këtë çështje në të gjitha vendimet dhe jo vetëm kaq por edhe me rastin e vendosjes për paraburgimin të cilat vendime dy herë i ka ndryshuar Gjykata Supreme e Kosovës në favor të të miturit-të dënuarit Valdrin Beqiri”.
Në fund të pretendimeve të tij, parashtruesi i kërkesës përfundon se: “Cënimi i dispozitave të përmendura në hyrje të kërkesës është pasojë e shkeljes së ligjit penal në dëm të dënuarit Valdrin Beqiri, për arsye se me shmangien nga vlersimi objektiv i provave dhe devijimin e tyre të paraqitura në mënyrë arbitrare dhe pa kurrëfarë mbështjetje vijmë gjer te cënimi i rëndë i dispozitës së nenit 1, par.2 të KPPRKsë, i cili buron nga Kushtetuta dhe KEDNJ”.
Parashtruesi i kërkesës para Gjykatës kërkon që kërkesa e tij të shpallet e pranueshme.
Dispozitat kushtetuese dhe ligjore
KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
Neni 31
[E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]
Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.
[...]
Çdokush i akuzuar për vepër penale, prezumohet të jetë i pafajshëm derisa të mos dëshmohet fajësia e tij/saj, në pajtim me ligjin.
KONVENTA EVROPIANE PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Neni 6
(E drejta për një proces të rregullt)
[...]
Çdo person i akuzuar për një vepër penale prezumohet i pafajshëm, derisa fajësia e tij të provohet ligjërisht.
DEKLARATA UNIVERSALE PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Neni 1
Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në pikëpamje të dinjitetit dhe të të drejtave. Ata janë të pajisur me arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri-tjetrit në njё frymë vëllazërore.
KODI NR. 04/L-082 PENAL I REPUBLIKËS SË KOSOVËS
Neni 179
Vrasja e rëndë
Me dënim me jo më pak se dhjetë (10) vjet burgim ose me burgim të përjetshëm dënohet personi i cili:
[...]
privon nga jeta personin tjetër dhe me atë rast me dashje e vë në rrezik jetën e një ose më shumë personave tjerë;
Neni 365
Shkaktimi i rrezikut të përgjithshëm
Kushdo që me anë të zjarrit, vërshimeve, armëve, eksplozivit, helmit ose gazit helmues, rrezatimit jonizues, forcës mekanike, me energji elektrike ose me ndonjë lloj energjie tjetër, ose me ndonjë veprim tjetër të rrezikshëm apo mjete të rrezikshme, shkakton rrezik të madh për jetën e njerëzve apo dëm të konsiderueshëm pasuror, dënohet me burgim prej gjashtë (6) muaj deri në pesë (5) vjet.
[...]
Nëse vepra penale nga paragrafi 1. ose 2. i këtij neni kryhet në vendin ku janë të pranishëm një numër i madh i njerëzve, kryesi dënohet me burgim prej një (1) deri në tetë (8) vjet.
Neni 374
Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve
Kushdo që mban në pronësi, kontrollon ose posedon armë në shkelje me ligjin e zbatueshëm lidhur me armë të tilla, dënohet me gjobë deri në shtatëmijë e pesëqind (7.500) Euro ose me burgim deri në pesë (5) vjet.
KODI NR. 04/L-123 I PROCEDURËS PENALE
Neni 365
Aktgjykimi fajësues
Gjykata, në aktgjykimin me të cilin të akuzuarin e shpall fajtor shënon:
veprën penale për të cilën shpallet fajtor, së bashku me faktet dhe rrethanat që përbëjnë figurën e veprës penale, si dhe faktet dhe rrethanat nga të cilat varet zbatimi i dispozitës përkatëse të Kodit Penal;
Neni 384
Shkelja esenciale e dispozitave të procedurës penale
Shkelje esenciale e dispozitave të procedurës penale konsiderohet nëse:
[...]
aktgjykimi nuk është përpiluar në pajtim me nenin 370 të këtij Kodi.
Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës
Gjykata së pari vlerëson nëse janë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë dhe të specifikuara më tej me Ligj dhe Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, të cilët përcaktojnë:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[…]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Në vazhdim, Gjykata gjithashtu shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, siç përcaktohen me Ligj. Në lidhje me këtë, Gjykata i referohet neneve 47 (Kërkesa individuale), 48 (Saktësimi i kërkesës) dhe 49 (Afatet) të Ligjit, të cilët përcaktojnë:
Neni 47
(Kërkesa individuale)
“1. Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.
2. Individi mund ta ngritë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.
Neni 49
(Afatet)
“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajsh. Afati fillon të ecë nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor...”.
Rreth përmbushjes së këtyre kritereve, Gjykata konstaton se parashtruesi i kërkesës është palë e autorizuar dhe konteston një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimin [PML. nr. 174/2022] të 23 qershorit 2022 të Gjykatës Supreme, pasi i ka shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj. Parashtruesi i kërkesës gjithashtu i ka sqaruar të drejtat dhe liritë themelore që pretendon se i janë shkelur, në pajtim me kërkesat e nenit 48 të Ligjit dhe bazuar në përgjigjen e dorëzuar në Gjykatë nga Gjykata Themelore rezulton se parashtruesi i kërkesës e ka dorëzuar kërkesën në pajtim me afatet e përcaktuara në nenin 49 të Ligjit.
Parashtruesi i kërkesës para Gjykatës konteston vendimin e lartpërmendur, duke pretenduar se përmes tij i janë shkelur të drejtat e tij të mbrojtura me paragrafët 1 dhe 5 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës, në ndërlidhje me paragrafin 2 të nenit 6 KEDNJ-së, dhe paragrafit 1 të nenit 1 të DUDNJ-së.
Në thelb, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës para Gjykatës ka dy pretendime, respektivisht i) mungesën e arsyetimit të vendimeve gjyqësore, si dhe ii) paanshmërinë e Gjykatës në shkallë të dytë, për shkak se “një gjyqtar i vetëm në shkallën e dytë është marrë me këtë çështje në të gjitha vendimet”.
Gjykata në vijim këto dy pretendime të parashtruesit të kërkesës do t’i trajtojë ndaras për të vlerësuar nëse janë përmbushur kriteret tjera të pranueshmërisë.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit për mungesën e arsyetimit të vendimeve gjyqësore
Lidhur me pretendimin e parashtruesit për mungesën e arsyetimit të vendimeve gjyqësore, Gjykata fillimisht shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara në paragrafin 2 të rregullit 34 [Kriteret e pranueshmërisë] të Rregullores së punës, i cili përcakton si në vijim:
“Gjykata mund ta konsiderojë kërkesën të papranueshme, nëse kërkesa është qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk dëshmon dhe nuk mbështetë në mënyrë të mjaftueshme pretendimin e tij”.
Gjykata rikujton që rregulli i lartcekur, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së si dhe të Gjykatës, i mundëson kësaj të fundit, që të shpallë kërkesa të papranueshme për arsye që ndërlidhen me meritat e një rasti. Më saktësisht, bazuar në këtë rregull, Gjykata mund të shpallë një kërkesë të papranueshme në bazë të dhe pas vlerësimit të meritave të saj, përkatësisht nëse e njëjta vlerëson se përmbajta e kërkesës është qartazi e pabazuar në baza kushtetuese, siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës (shih rastin KI04/21, parashtruese Nexhmije Makolli, Aktvendim për papranueshmëri, i 12 majit 2021, paragrafi 26; shih gjithashtu rastin KI175/20, parashtruese Agjencia Kosovare e Privatizimit, Aktvendim për papranueshmëri, i 27 prillit 2021, paragrafi 37).
Bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, por edhe të Gjykatës, një kërkesë mund të shpallet e papranueshme si “qartazi e pabazuar” në tërësinë e saj ose vetëm përkitazi me ndonjë pretendim specifik që një kërkesë mund të ngërthejë. Në këtë drejtim, është më e saktë t’iu referohet të njëjtave si “pretendime qartazi të pabazuara”. Këto të fundit, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, mund të kategorizohen në katër grupe të veçanta: (i) pretendime që kualifikohen si pretendime “të shkallës së katërt”; (ii) pretendime që kategorizohen me një “mungesë të dukshme ose evidente të shkeljes”; (iii) pretendime “të pambështetura apo të paarsyetuara”; dhe në fund, (iv) pretendime “konfuze dhe të paqarta”. Këtë koncept të papranueshmërisë mbi bazën e një kërkese të vlerësuar si “qartazi e pabazuar”, dhe specifikat e katër kategorive të lartcekura të pretendimeve të kualifikuara si “qartazi të pabazuara” të zhvilluara përmes praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së, Gjykata i ka përvetësuar edhe në praktikën e saj gjyqësore përfshirë, por duke mos u kufizuar në rastet KI40/20 me parashtrues Sadik Gashi, Aktvendim për papranueshmëri, i 20 janarit 2021; KI163/18, me parashtrues Kujtim Lleshi, Aktvendim për papranueshmëri, i 24 qershorit 2020; dhe KI21/21, me parashtrues, Asllan Meka, Aktvendim për papranueshmëri, i 28 prillit 2021
Në kontekst të vlerësimit të pranueshmërisë së kërkesës, përkatësisht, në vlerësimin nëse pretendimi i parashtruesit për mungesën e arsyetimit të vendimit gjyqësor është qartazi i pabazuar në baza kushtetuese, Gjykata fillimisht do të rikujtojë esencën e rastit që ngërthen kjo kërkesë dhe pretendimet përkatëse të parashtruesit të kërkesës, në vlerësimin e të cilave, Gjykata do të aplikojë standardet e praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së, në harmoni me të cilën, në bazë të nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, ajo është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë.
Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës pas ngritjes së propozimit për ndëshkim nga Prokuroria Themelore në Mitrovicë, nën dyshimin e bazuar se ka kryer veprat penale “Vrasje e rëndë” nga nënparagrafi 5 i paragrafit 1 të nenit 179 të KPK-së dhe “Mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim të pa autorizuar të armëve”, ishte shpallur fajtor dhe ishte dënuar me dënim me burgim për të mitur në kohëzgjatje prej 9 (nëntë) vite e 6 (gjashtë) muaj dhe dënimin plotësues, marrje e sendeve. Më pas, pas paraqitjes së ankesës në Gjykatën e Apelit, kjo e fundit kishte kthyer rastin në rigjykim. Gjykata Themelore duke vepruar në rigjykim kishte shpallur fajtor parashtruesin e kërkesës, dhe e dënoi me burgim prej 9 (nëntë) vite e 6 (gjashtë) muaj. Parashtruesi i kërkesës kishte parashtruar ankesë në Gjykatën e Apelit, kundër Aktgjykimit me të cilin ishte shpallur fajtor. Gjykata e Apelit refuzoi si të pabazuar ankesën dhe vërtetoi Aktgjykimin e Gjykatës Themelore. Parashtruesi i kërkesës parashtroi kërkesë për mbrojtje të ligjshmërisë në Gjykatën Supreme kundër vendimeve të lartpërmendura. Gjykata Supreme miratoi kërkesën dhe lëndën e ktheu në rigjykim. Në procedurën e tretë para Gjykatës Themelore, e njëjta shpalli fajtor parashtruesin e kërkesës, duke e dënuar për veprën penale për të cilën akuzohej dhe e dënoi me burgim prej 5 (pesë) vite e 2 (dy) muaj. Pas paraqitjes së ankesës në Gjykatën e Apelit, kjo e fundit kishte kthyer rastin në rigjykim. Gjykata Themelore duke vepruar në rigjykim për të herë të tretë, kishte shpallur fajtor parashtruesin e kërkesës, duke e dënuar me burgim në kohëzgjatje prej 9 (nëntë) vite e 6 (gjashtë) muaj. Parashtruesi i kërkesës kishte parashtruar ankesë në Gjykatën e Apelit kundër këtij Aktgjykimi. Gjykata e Apelit refuzoi si të pabazuar ankesën dhe vërtetoi Aktgjykimin e Gjykatës Themelore. Parashtruesi i kërkesës parashtroi kërkesë për mbrojtje të ligjshmërisë në Gjykatën Supreme kundër vendimeve të instancave më të ulëta. Gjykata Supreme refuzoi si të pabazuar kërkesën për mbrojtje të ligjshmërisë. Parashtruesi i kërkesës para Gjykatës konteston vetëm procedurën e tretë të rigjykimit.
Parashtruesi i kërkesës para Gjykatës konteston vendimet e lartpërmendura, duke pretenduar se përmes tyre i janë shkelur të drejtat e tij të mbrojtura me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, duke pretenduar se të njëjtit nuk janë të arsyetuar mjaftueshëm.
Nga si më sipër, Gjykata fillimisht do të shqyrtojë pretendimet e parashtruesit të kërkesës për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së sa i përket të drejtës për një vendim të arsyetuar. Për këtë qëllim, në vijim, Gjykata fillimisht (i) do t’i shtjellojë parimet e përgjithshme përkitazi me të drejtën për një vendim të arsyetuar gjyqësor, siç është e garantuar përmes neneve të lartcekura të Kushtetutës dhe KEDNJ-së; dhe më pas, (ii) do t’i aplikojë të njëjtat në rrethanat e rastit konkret.
Parimet e përgjithshme përkitazi me të drejtën për një vendim të arsyetuar
Garancitë e përcaktuara në nenin 6, paragrafi 1 përfshijnë edhe detyrimin që gjykatat të japin arsye të mjaftueshme për vendimet e tyre (shih rastin e GJEDNJ-së, H. kundër Belgjikës, nr. 8950/80, Aktgjykim i 30 nëntorit 1987, paragrafi 53). Një vendim i arsyetuar u tregon palëve se çështja e tyre është dëgjuar me të vërtetë.
Përkundër faktit që gjykata e brendshme ka një liri të caktuar të vlerësimit lidhur me përzgjedhjen e argumenteve dhe vendosjes për pranueshmërinë e dëshmive, ajo është e detyruar të justifikojë veprimet e saj duke arsyetuar të gjitha vendimet e saj (shih rastet e GJEDNJ-së, Suominen kundër Finlandës, nr. 37801/97, Aktgjykim i 24 korrikut 2003, paragrafi 36; si dhe Aktgjykimin Carmel Saliba kundër Maltës, nr. 24221/13, Aktgjykimi i 24 prillit 2017, paragrafi 73).
Gjykata më e ulët ose autoriteti shtetëror, nga ana tjetër, duhet të japin arsye dhe arsyetime të tilla të cilat do t'u mundësojnë palëve të shfrytëzojnë në mënyrë efektive çdo të drejtë ekzistuese të ankesës (shih rastin e GJEDNJ-së, Hirvisaari kundër Finlandës, nr. 49684/99, Aktgjykim i 25 dhjetorit 2001, paragrafi 30).
Neni 6, paragrafi 1 i detyron gjykatat të japin arsye për vendimet e tyre, por kjo nuk do të thotë se kërkohet përgjigje e detajuar lidhur me secilin argument (shih rastin e GJEDNJ-së, Van de Hurk kundër Holandës, nr. 16034/90, Aktgjykim i 19 prillit 1994, paragrafi 61; García Ruiz kundër Spanjës, nr. 0544/96, Aktgjykim i 29 janarit 1990, paragrafi 26; Perez kundër Francës, nr. 47287/99, Aktgjykim i 12 shkurtit 2004, paragrafi 81).
Nga natyra e vendimit që merr gjykata varet nëse Gjykata është e detyruar ta arsyetojë atë, dhe kjo mund të vendoset vetëm në dritën e rrethanave të rastit në fjalë: është e nevojshme të merren parasysh, ndër të tjera, llojet e ndryshme të parashtresave që një palë mund t'ia paraqesë gjykatës, si dhe dallimet që ekzistojnë midis sistemeve juridike të vendeve në lidhje me dispozitat ligjore, rregullat zakonore, pozicionet juridike dhe paraqitjen dhe hartimin e aktgjykimeve (shih rastet e GJEDNJ-së, Ruiz Torija kundër Spanjës, nr. 18390/91, Aktgjykim i 9 dhjetorit 1994, paragrafi 29; Hiro Balani kundër Spanjës, nr. 18064/91, Aktgjykim i 9 dhjetorit 1994, paragrafi 27).
Megjithatë, nëse parashtresa e një pale është vendimtare për rezultatin e procedurës, ajo kërkon që t'i përgjigjet në mënyrë specifike dhe pa vonesë (shih rastet e GJEDNJ-së, Ruiz Torija kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 30; Hiro Balani kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 28).
Prandaj, gjykatat janë të obliguara që:
të shqyrtojnë argumentet kryesore të palëve (shih rastet e GJEDNJ-së, Buzescu kundër Rumanisë, Aktgjykim i 24 gushtit 2005, nr. 61302/00, paragrafi 67; Donadze kundër Gjeorgisë, nr. 74644/01, Aktgjykim i 7 qershorit 2006, paragrafi 35);
të shqyrtohen me shumë rigorozitet dhe kujdes të veçantë kërkesat në lidhje me të drejtat dhe liritë e garantuara me Kushtetutë, KEDNJ dhe Protokollet e saj (shih rastet e GJEDNJ-së: Fabris kundër Francës, të cituar më lart, paragrafi 72; Wagner dhe JMWL kundër Luksemburgut, nr. 76240/01, Aktgjykim i 28 qershorit 2007, paragrafi 96).
Neni 6, paragrafi 1, nuk kërkon që Gjykata Supreme të japë një arsyetim më të detajuar kur ajo thjesht zbaton një dispozitë të caktuar ligjore lidhur me bazën ligjore për refuzimin e ankesës sepse ajo ankesë nuk ka një perspektivë për sukses (shih rastet e GJEDNJ-së, Burg dhe të tjerët kundër Francës, nr. 34763/02, Vendim i 28 janarit 2003 ; Gorou kundër Greqisë (nr. 2), nr. 12686/03, Vendim i 20 marsit 2009, paragrafi 41).
Përveç kësaj, kur refuzon një ankesë, Gjykata e Apelit, në parim, thjesht mund të pranojë arsyetimin e vendimit të dhënë nga gjykata më e ulët (shih rastin e GJEDNJ-së, García Ruiz kundër Spanjës, të cituar më lart, paragrafi 26; shih, në kundërshtim me këtë, Tatishvili kundër Rusisë, nr. 1509/02, Aktgjykim i 9 korrikut 2007, paragrafi 62). Megjithatë, koncepti i procedurës së drejtë nënkupton që gjykata vendase që ka dhënë një shpjegim të ngushtë për vendimet e saj, qoftë duke përsëritur arsyetimet e dhëna më parë nga një gjykatë më e ulët ose në ndonjë mënyrë tjetër, në fakt merrej me çështje të rëndësishme brenda juridiksionit të saj, që do të thotë se nuk i pranoi thjeshtë dhe pa përpjekje shtesë konkluzionet e arritura nga gjykata më e ulët (shih rastin e GJEDNJ-së, Helle kundër Finlandës, nr. (157/1996/776/977), Aktgjykim i 19 dhjetorit 1997, paragrafi 60). Kjo kërkesë është aq më tepër e rëndësishme nëse pala në kontest nuk ka pasur mundësi t'i paraqesë argumentet e saj gojarisht në procedurën para gjykatës vendase.
Megjithatë, gjykatat e apelit (në shkallën e dytë) të cilat kanë juridiksion për të hedhur poshtë ankesat e pabazuara dhe për të zgjidhur çështjet faktike dhe juridike në procedurën kontestimore, janë të obliguara të arsyetojnë se përse refuzuan të vendosin për ankesën (shih rastin e GJEDNJ-së Hansen kundër Norvegjisë, nr. 15319/09, Aktgjykim i 2 janarit 2015, paragrafët 77–83).
Përveç kësaj, GJEDNJ nuk përcaktoi se ishte shkelur e drejta në një rast në të cilin nuk është dhënë një sqarim specifik në lidhje me një pohim që i referohej një aspekti të parëndësishëm të rastit, përkatësisht mungesës së nënshkrimit dhe vulës, që është një gabim i një natyre më shumë formale sesa materiale dhe ai gabim u korrigjua menjëherë (shih rastin e GJEDNJ-së, Mugoša kundër Malit të Zi, nr. 76522/12, Aktgjykim i 21 shtatorit 2016, paragrafi 63).
Zbatimi i parimeve të mësipërme në rastin konkret
Duke u mbështetur në parimet e lartcekura, Gjykata vlerëson se sipas praktikës së GJEDNJ-së, gjykatat e rregullta janë të obliguara që të shqyrtojnë me kujdes të veçantë pretendimet që lidhen me të drejtat dhe liritë e garantuara me Kushtetutë (shih rastet e GJEDNJ-së, Fabris kundër Francës, të cituar më lart, paragrafi 72; Wagner dhe J.M.W.L. kundër Luksemburgut, të cituar më lart, paragrafi 96).
Në këtë kontekst, Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës thekson se Gjykata Themelore dhe Gjykata e Apelit nuk kanë arsyetuar mjaftueshëm vendimet e tyre lidhur me cilësimin e veprës penale si vrasje të rëndë, duke u marrë ekskluzivisht me rrezikun abstrakt dhe jo at konkret të cilin e kërkon dispozita dhe praktika gjyqësore në raste të ngjashme, duke shtuar se të njëjtit përmbajnë shmangie të qëllimshme gjatë vlerësimit të provave të administruara, siç është rasti i vlerësimit të ekspertizës dhe dëshmisë së ekspertit të balistikës në njërën anë dhe atij mjeko-ligjor në anën tjetër, të cilat janë në kundërshtim me njëra-tjetrën.
Lidhur me pretendimin e parashtruesit për mungesën e arsyetimit të Aktgjykimit të Gjykatës Supreme, Gjykata rikujton edhe një herë thelbin e pretendimit të parashtruesit i cili shton se ky i fundit vetëm miraton arsyetimin e dhënë nga gjykatat më të ulëta “Madje ai në një pjesë të tij në mënyrë të çuditshme shtrembëron të vërtetën e fakteve në pjesën ku konstaton: “Po ashtu, pretendimi i mbrojtjes se nuk ka ekzistuar dashja për kryerjen e veprës penale me arsyetim se predha ka goditur në tokë, është ndarë në dy copëza, ky version i mbrojtjes nuk ekziston në shkresat e lëndës nuk e ka thënë as eksperti i balistikës e as raporti i autopsisë për shkak se predha e cila ka qenë vdekjeprurëse dhe ka goditur në nënsqetullën e majtë të të ndjerit ka edhe vrimë dalëse dhe është si tërësi, predhë e armës-plumb”. Megjithatë, se një fakti i tillë nuk është imagjinuar nga mendja e mbrojtësit por është pjesë e shkresave të lëndës siç është raporti i shkruar i ekspertit të balistikës, pastaj edhe deklarata e tij në shqyrtimin gjyqësor të mbajtur pranë gjykatës së shkallës së parë.
Prandaj, duke pasur parasysh pretendimin kryesor ankimor të parashtruesit të kërkesës, Gjykata konsideron se duhet të analizohet nëse gjykatat e rregullta, respektivisht Gjykata Supreme, kanë dhënë arsye të qarta dhe të mjaftueshme mbi të cilat i kanë mbështetur vendimet e tyre, të cilat rezultuan në refuzimin e ankesës së parashtruesit të kërkesës.
Përkitazi me pretendimet e parashtruesit të kërkesës, përkatësisht lidhur me pretendimin për shqyrtimin e pasaktë të provave të paraqitura dhe konstatimin e gabuar të gjendjes faktike përgjatë gjithë procesit gjyqësor, Gjykata vëren se të njëjtat ishin trajtuar në mënyrë të detajuar nga gjykatat e rregullta.
Gjykata gjithashtu rikujton se Gjykata e Apelit përmes Aktgjykimit [PAM. nr. 113/2021] të 28 janarit 2022, në kontekst të këtij pretendimi specifik të parashtruesit të kërkesës, se dispozitivi i aktgjykimit të ankimuar është i pakuptueshëm në aspektin e cilësimit juridik, për shkak se në përshkrimin e dispozitivit flitet për rrezik abstrakt dhe kurrsesi për rrezik objektiv, rrethanë kjo cilësuese e veprës (vënia në rrezik e jetës së personave tjerë), po ashtu nuk ka mbështetje faktike dhe juridike në asnjë provë personale dhe materiale, Gjykata e Apelit kishte theksuar si në vijim:
“nga se nga këto prova rezulton se nuk kemi të bëjmë me rrezik abstrakt por me atë konkret, për faktin se në momentin e fillimit të të shtënave, në afërsi dhe përreth kanë qenë prezent nxënës dhe kalimtarë të rastit, [...] Kolegji për të mitur i shqyrtoi edhe pretendimet e mbrojtjes se në veprimet e të miturit manifestohen elementet qenësore të veprës penale vrasje e kryer në gjendje të tronditjes së fortë mendore nga neni 180 i KPRK-së, apo në rastin me të pavolitshëm i veprës penale lëndim i rëndë trupor nga neni 189, par. 1 lidhur me par. 4 të KPK-së, dhe vlerësoi se i mituri nuk ka qenë në gjendje të tronditjes së rëndë mendore me rastin e kryerjes së kësaj vepre penale, për faktin se sulmi nuk ka qenë deri në atë masë i rrezikshëm sa të shkaktoj gjendje e një shkalle të lartë të afektit, gjendje kjo e cila ka mund të ndikoj në aftësinë e të miturit që të veproj pa menduar mirë”.
Në fund, Gjykata Supreme e Kosovës, përmes Aktgjykimit [Pml. nr. 174/2022] të 23 qershorit 2022, në trajtim të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës, kishte sqaruar si në vijim se: “pretendimet e mbrojtësit të miturit të paraqitura në kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë janë të pabazuara, kjo për faktin se aktgjykimi i kundërshtuar nuk është i përfshirë me shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale nga neni 384, par.1 pika 1.12 lidhur me nenin 370 të KPPK-së, i njëjti është përpiluar sipas dispozitave përkatëse ligjore dhe dispozitivi i të njëjtit është i qartë, i kuptueshëm, dhe nuk është kundërthënës në vetveten e as me arsyetimet e njëjta”. Po ashtu, Gjykata Supreme theksoi se në arsyetimin e aktgjykimit janë paraqitur në mënyrë të qartë dhe të plotë të gjitha arsyet për çdo pikë të aktgjykimit, dhe se gjykatat e instancave më të ulëta kanë paraqitur arsyet për të gjitha faktet vendimtare që kanë të bëjnë me veprat penale të cilat i vë në barrë të miturit, duke theksuar: “Janë dhënë arsye nga gjykata e shkallës së parë për vendin, kohën, mënyrën e kryerjes së veprës penale dhe po ashtu edhe për mënyrën se si ka ardhur deri te kryerja e kësaj vepre penale, dhe është bërë analiza e të gjitha provave të proceduara gjatë shqyrtimit gjyqësor dhe lidhur me to ka paraqitur konkludimet e veta, të cilat si të drejta dhe të ligjshme i aprovon edhe kjo gjykatë”.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit se aktgjykimi i kundërshtuar është kundërthënës, Gjykata Supreme vlerësoi se i njëjti nuk ka mbështetje ligjore ngase gjykata e shkallës së parë lidhur me këtë ka dhënë arsye të qarta dhe bindëse, bazuar në provat pamore dhe dëshmitë e dëshmitarëve. Pretendimi tjetër i parashtruesit të kërkesës për ekzistimin e kundërthënieve në mes të ekspertit të balistikës dhe atij mjeko-ligjor, Gjykata Supreme vlerësoi se nuk qëndron, për faktin se nga këto prova të administruara në shqyrtimin gjyqësor dhe nga shkresat e lëndës gjendja e fakteve është mjaftueshëm e qartë.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit të kërkesës se dispozitivi i aktgjykimit të kundërshtuar është i pakuptueshëm sa i përket cilësimit juridik, për shkak se në përshkrimin e dispozitivit flitet për rrezik abstrakt dhe kurrsesi për rrezik objektiv, rrethanë kjo cilësuese e veprës “vënia në rrezik e jetës së personave të tjerë”, po ashtu Gjykata Supreme gjeti se nuk ka mbështetje faktike dhe juridike në asnjë provë personale dhe materiale, ngase nga këto prova rezulton se nuk kemi të bëjmë me rrezik abstrakt por me atë konkret, për faktin se në momentin e fillimit të të shtënave, në afërsi të të ndjerit ka qenë edhe dëshmitari S. S. dhe përreth kanë qenë prezent nxënës të tri shkollave dhe kalimtar të rastit.
Ndër të tjera, Gjykata Supreme ka cekur se nga provat e administruara është vërtetuar rrjedha kronologjike e ngjarjes penale të përshkruar si në dispozitiv të aktgjykimit të kundërshtuar: “Prandaj, duke u bazuar në këto prova të cilat janë administruar, vlerësuar dhe analizuar nga gjykata e shkallës së parë, janë dhënë arsye ligjore për gjendjen e fakteve e cila është vërtetuar në mënyrë të drejtë dhe të plotë (...) Kjo gjykatë konstaton se aktgjykimet e kundërshtuara nuk përmbajnë shkeljet esenciale të dispozitave të procedurës penale në të cilat pretendohet pa të drejtë nga mbrojtësi i të miturit”.
Lidhur me pretendimet e parashtruesit të kërkesës se i njëjti ka vepruar duke qenë në gjendje të rëndë mendore, Gjykata Supreme konsideroi se ky pretendim bie ndesh jo vetëm me mendimin e ekspertizës psikiatrike, por edhe me konstatimin e vet mbrojtjes se parashtruesi i kërkesës ishte në gjendje të kontrollonte veprimin e tij dhe nuk paraqiste rrezik për rrethin, po ashtu edhe nga provat pamore por edhe nga dëshmitë e shokut të parashtruesit të kërkesës.
Në këtë aspekt, Gjykata konsideron se gjykatat e rregullta, në rrethanat e rastit konkret, kishin trajtuar dhe arsyetuar pretendimet e parashtruesit të kërkesës. Nga sa më sipër, Gjykata konsideron se gjykatat e rregullta përmes vendimeve të tyre kanë dhënë arsye bindëse dhe të mjaftueshme duke shtjelluar në detaje provat dhe bazën ligjore mbi të cilën parashtruesi i kërkesës ishte shpallur fajtor.
Gjykata, nga të gjitha shtjellimet e sipërtheksuara, në rrethanat e rastit konkret, konsideron se parashtruesi i kërkesës thjeshtë është i pakënaqur me rezultatin e procedurës pranë Gjykatës Supreme. Megjithatë, pakënaqësia e tij nuk mund vetvetiu të ngrejë një pretendim të argumentueshëm për shkeljen e të drejtave dhe lirive themelore të garantuara me Kushtetutë (shih, rastin e GJEDNJ-së Mezotur-Tiszazugi Tarsulat kundër Hungarisë, Aktgjykim i 26 korrikut 2005, paragrafi 21).
Përveç kësaj, Gjykata konstaton se Aktgjykimi i kontestuar, përmban arsyetim logjik dhe sqaron me saktësi të gjitha pretendimet e parashtruesit të kërkesës (shih, rastet e GJEDNJ-së Ruiz Toria kundër Spanjës, cituar më lart, paragrafi 30; Hiro Balani kundër Spanjës, cituar më lart, paragrafi 28).
Prandaj, Gjykata konstaton që parashtruesi i kërkesës ka pasur mundësi të përfitojë nga procedura kontradiktore dhe se ka pasur mundësi që në fazat e ndryshme të procedurës t’i paraqet pretendimet dhe provat të cilat i ka konsideruar si të rëndësishme për rastin e tij; ka pasur mundësinë për t’i kundërshtuar pretendimet dhe provat e paraqitura nga pala kundërshtare në mënyrë efektive; gjykatat e rregullta i kanë dëgjuar dhe shqyrtuar të gjitha pretendimet e tyre, e të cilat, shikuar objektivisht, kanë qenë të rëndësishme për zgjidhjen e lëndës; dhe se arsyet faktike dhe juridike për vendimin e kontestuar janë paraqitur në detaje, dhe për këtë arsye procedura, e marrë në tërësi, ishte e drejtë (shih, mutatis mutandis, Aktgjykimi i GJEDNJ-së i 21 janarit 1999, García Ruiz kundër Spanjës, nr. 30544/96, paragrafët 29 dhe 30; shih gjithashtu rastin KI22/19, parashtrues Sabit Ilazi, Aktvendim për papranueshmëri, i 7 qershorit 2019, paragrafi 42; si dhe rasti KI128/18, i cituar më lart, paragrafi 58).
Prandaj, Gjykata konkludon se pretendimet për shkelje të së drejtës për një vendim të arsyetuar dhe të arsyeshëm gjyqësor, janë (i) pretendime që i takojnë kategorisë së “të pambështetura apo të paarsyetuara”; dhe si të tilla, këto pretendime të parashtruesit të kërkesës janë qartazi të pabazuara në baza kushtetuese, siç përcaktohet në paragrafin (2) të rregullit 34 të Rregullores së punës.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit për paanshmërinë e Gjykatës së Apelit
Gjykata rikujton pretendimin e parashtruesit për cenimin e parimit të paanshmërisë, në rastin konkret të Gjykatës së Apelit, duke shtuar se: “se një gjyqtar i vetëm në shkallën e dytë është marrë me këtë çështje në të gjitha vendimet dhe jo vetëm kaq por edhe me rastin e vendosjes për paraburgimin të cilat vendime dy herë i ka ndryshuar Gjykata Supreme e Kosovës në favor të të miturit-të dënuarit Valdrin Beqiri.
Në adresim të këtij pretendimi, Gjykata në vijim i referohet rregullit 34 (1) (b) të Rregullores së punës, i cili përcakton që:
“(1) Gjykata mund ta konsiderojë një kërkesë të pranueshme nëse:
[...]
(b) janë shteruar të gjitha mjetet efektive të përcaktuara me Ligj kundër aktgjykimit ose vendimit të kontestuar”.
Rrjedhimisht, Gjykata rikujton se sipas paragrafit 1 të nenit 47 (Kërkesa individuale) të Ligjit, çdo individ ka të drejtë të kërkojë mbrojtje juridike nga Gjykata Kushtetuese në rast se konsideron se të drejtat dhe liritë e tij të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik. Sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, individi mund të parashtrojë kërkesën në fjalë vetëm pasi të ketë shteruar të gjitha mjetet e tjera juridike të përcaktuara me ligj.
Në ndërlidhje me kërkesën e mësipërme, Gjykata në vijim do të vlerësojë nëse për pretendimin specifik të parashtruesit që ndërlidhet me paanshmërinë e Gjykatës së Apelit, parashtruesi i kërkesës i ka shteruar mjetet juridike.
Në lidhje me këtë, Gjykata thekson se kushtet për të vlerësuar nëse janë përmbushur detyrimet për të shteruar të gjitha “mjetet efektive juridike” janë të përcaktuara mirë në praktikën e GJEDNJ-së, në përputhje me të cilën, sipas nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave për të Drejtat e Njeriut] të Kushtetutës, Gjykata është e detyruar të interpretojë të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë.
Gjykata rikujton se praktika e GJEDNJ-së dhe e kësaj Gjykate njeh tri kategori të rasteve kur kërkesa e paraqitur mund të shpallet e papranueshme për shqyrtim për shkak të mosshterimit të mjeteve juridike dhe ato janë; i) “mosshterimi procedural”, shih rastet e GJEDNJ-së Civet kundër Francës [DHM], nr. 29340/95, Aktgjykim i 28 shtatorit 1999, paragrafi 41; Pagerie kundër Francës, nr. 24203/16, Aktgjykim i 19 prillit 2023, paragrafi 143; Demopoulos dhe të tjerët kundër Turqisë [DHM], nr. 24203/16, Vendim i 10 marsit 2010, paragrafët 69 dhe 97), ii) “mosshterimi substancial” (shih rastet e GJEDNJ-së Haxhia kundër Shqipërisë, nr. 29861/03, Aktgjykim i 8 tetorit 2013, paragrafët 149 dhe 152; Castells kundër Spanjës, nr. 11798/85, Aktgjykim i 23 prillit 1992, paragrafi 32; Ahmet Sadik kundër Greqisë, nr. 18877/91, Aktgjykim i 15 nëntorit 1996, paragrafi 33; Gäfgen kundër Gjermanisë [DHM], nr. 22978/05, aktgjykim, i 1 qershorit 2010, paragrafët 142, 144 dhe 146), dhe, iii) “kërkesë e parakohshme”, (shih rastet e GJEDNJ-së Bilsena ŠAHMAN kundër Bosnjës dhe Hercegovinës, nr. 40110/16, vendim i 25 prillit 2017; dhe Mirazović kundër Bosnjës dhe Hercegovinës, nr. 13628/03, vendim i 16 majit 2006).
Në rastin konkret, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës pretendon shkelje të të drejtave të garantuara me nenin 31 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, respektivisht shkelje të e parimit të paanshmërisë, për faktin se se një gjyqtar i vetëm në rastin konkret në Gjykatës së Apelit është marrë me këtë çështje në të gjitha vendimet si në rastin e vendosjes për paraburgimin për parashtruesin edhe në rastet kur Gjykata Supreme të njëjtat i ka kthyer në rigjykim.
Megjithatë, bazuar në shkresat e lëndës, Gjykata nga shkresat e lëndës, dhe në mënyrë specifike nga ankesat e parashtruar nga parashtruesi në gjykata të rregullta si dhe kërkesa e tij për mbrojtje të ligjshmërisë e parashtruar në Gjykatën Supreme, të dorëzuara në Gjykatë nga parashtruesi pas kërkesës për sqarim nga kjo e fundit , konstaton se parashtruesi i kërkesës nuk e ka ngritur këtë pretendim në nivelin e argumentimit në mënyrë specifike, por as në thelb gjatë procedurës së rregullt gjyqësore në asnjërën nga instancat gjyqësore.
Gjykata thekson se, në përputhje me parimin e subsidiaritetit, Gjykata Kushtetuese nuk mund të vlerësojë një pretendim apo një çështje që më parë nuk është ngritur apo vlerësuar nga gjykatat e rregullta.
Prandaj dhe në vijim, bazuar në atë që u tha më lart, Gjykata e cilëson pretendimin për shkelje të të drejtave të garantuara me nenin 31 të Kushtetutës, në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, si pretendim të kategorisë ii) “mosshterimi substancial”, që është në pajtim me praktikën e lartpërmendur të GJEDNJ-së (shih rastet konkrete të GJEDNJ-së Haxhia kundër Shqipërisë, nr. 29861/03, Aktgjykim i 8 tetorit 2013, paragrafët 149 dhe 152; Castells kundër Spanjës, nr. 11798/85, Aktgjykim i 23 prillit 1992, paragrafi 32; Ahmet Sadik kundër Greqisë, nr. 18877/91, Aktgjykim i 15 nëntorit 1996, paragrafi 33; Gäfgen kundër Gjermanisë [DHM], nr. 22978/05, Aktgjykim i 1 qershorit 2010, paragrafët 142, 144 dhe 146).
Në këtë drejtim, Gjykata rikujton se rregulli për shterimin e mjeteve juridike, sipas nenit 113.7 të Kushtetutës, nenit 47 të Ligjit dhe pikës (b) të paragrafit (1) të rregullit 34 të Rregullores së punës, i obligon të gjithë personat fizikë dhe juridikë që dëshirojnë të paraqesin rastin e tyre në Gjykatën Kushtetuese, që së pari të shterojnë mjetet efektive juridike në dispozicion kundër vendimit të kontestuar.
Duke pasur parasysh këtë, Gjykata vlerëson se këto pretendime të parashtruesit të kërkesës cilësohen si pretendime të kategorisë ii) “mosshterimi substancial” i mjeteve juridike dhe rrjedhimisht ato refuzohen në pajtim me nenin 47 të Ligjit dhe pikën (b) të paragrafit (1) të rregullit 34 të Rregullores së punës.
Përfundim
Si përmbledhje, Gjykata konstaton se pretendimet e parashtruesit të kërkesës për shkelje të nenit 31 të Kushtetutës, përkitazi me mungesën e arsyetimit të vendimit gjyqësor, janë qartazi të pabazuara, sepse të njëjtat cilësohen si pretendime që i takojnë kategorisë i) pretendime që i takojnë kategorisë së “të pambështetura apo të paarsyetuara në baza kushtetuese.
Përkitazi me pretendimin e parashtruesit për paanshmërinë e Gjykatës, Gjykata konstatoi se parashtruesi i kërkesës këtë pretendim nuk e ka ngritur para asnjë instance gjyqësore, dhe rrjedhimisht konstatoi se parashtruesi i kërkesës nuk i ka shteruar mjetet efektive juridike.
PËR KËTO ARSYE
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës, në pajtim me nenin 113.1 dhe 113.7 të Kushtetutës, nenin 20 të Ligjit dhe rregullin 34 (2) të Rregullores së punës, më 29 janar 2024, njëzëri
VENDOS
TË DEKLAROJË kërkesën të papranueshme;
T’UA KUMTOJË këtë aktvendim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit;
Ky aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës, në pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.
Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Bajram Ljatifi Gresa Caka-Nimani
Valdrin Beqiri
KI - Kërkesë individuale
Aktvendim për papranueshmëri
Kërkesa është qartazi e pabazuar
Penale