Vendim
Prishtinë, 5 shkurt 2024
Nr. ref.:RK 2324/24
VENDIM PËR REFUZIMIN E KËRKESËS
në
rastin nr. KI145/23
Parashtrues
Jetmir Rragomi dhe Bardh Rragomi
Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktvendimit të Gjykatës Komerciale të Kosovës [Kom. Dh. Shk. OO. nr. 390/2023] të 6 qershorit 2023 dhe
Urdhrit [829/14] të përmbaruesit privat të 2 marsit 2022
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar dhe
Enver Peci, gjyqtar
Parashtruesit e kërkesës
Kërkesa është dorëzuar nga Jetmir Rragomi dhe Bardh Rragomi, si pronarë të kompanisë “Rino Corp”, sh.p.k., me seli në Gjakovë, (në tekstin e mëtejmë: parashtruesit e kërkesës).
Vendimi i kontestuar
Parashtruesit e kërkesës kontestojnë kushtetutshmërinë e Aktvendimit të Gjykatës Komerciale të Kosovës [Kom. Dh. Shk. OO. nr. 390/2023], të 6 qershorit 2023 dhe Urdhrit [829/14], të përmbaruesit privat të 2 marsit 2022.
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së aktvendimit të Gjykatës Komerciale si dhe urdhrit të përmbaruesit privat, për të cilët pretendohet se cenojnë të drejtat dhe liritë themelore të parashtruesve të kërkesës të garantuara me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], nenin 32 [E Drejta për Mjete Juridike], neni 102 paragrafi 5 [Parimet e Përgjithshme të Sistemit Gjyqësor] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta), si dhe neni 6 (E drejta për një proces të rregullt), neni 13 (E drejta për zgjidhje efektive) dhe neni 1 i Protokollit 1 (Mbrojtja e pronës) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).
Baza juridike
Kërkesa bazohet paragrafët 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, nenet 22 (Procedimi i kërkesës) dhe 47 (Kërkesa individuale) të Ligjit për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës nr. 03/L-121 (në tekstin e mëtejmë: Ligji), si dhe në rregullin 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Më 7 korrik 2023, Rregullorja e punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës Nr. 01/2023, u publikua në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës dhe hyri ne fuqi 15 ditë pas publikimit te saj. Rrjedhimisht gjatë shqyrtimit të kërkesës, Gjykata Kushtetuese i referohet dispozitave të Rregullores së lartcekur. Lidhur me këtë, konform Rregullit 78 (Dispozitat kalimtare) të Rregullores së punës Nr. 01/2023, përjashtimisht, dispozita të caktuara të Rregullores së punës Nr. 01/2018, do të vazhdojnë të zbatohen në lëndët e regjistruara në Gjykatë përpara shfuqizimit të saj, vetëm nëse dhe për aq sa janë më të favorshme për palët.
Procedura në Gjykatë
Më 3 korrik 2023, parashtruesit e dorëzuan kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).
Më 13 korrik 2023, Kryetarja e Gjykatës me vendimin [nr. GJR. KI145/23] caktoi gjyqtarin Safet Hoxha gjyqtar raportues, ndërsa me vendimin [nr. KSH. KI145/23] caktoi Kolegjin shqyrtues, të përbërë nga gjyqtarët: Selvete Gërxhaliu-Krasniqi (kryesuese), Radomir Laban dhe Nexhmi Rexhepi, anëtarë.
Më 29 gusht 2023, Gjykata njoftoi parashtruesit e kërkesës për regjistrimin e kërkesës dhe kërkoi nga ata, i) të plotësojnë formularin standard të kërkesës së Gjykatës, si dhe, ii) të dorëzojnë në Gjykatë të gjitha vendimet gjyqësore, aktvendimet dhe të gjitha dokumentet e tjera të cilat nuk i kanë dorëzuar në momentin e parashtrimit të kërkesës në Gjykatë.
Më 13 shtator 2023, parashtruesit e kërkesës dorëzuan në Gjykatë vetëm formularin standard të plotësuar të kërkesës së Gjykatës.
Më 22 janar 2024, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe njëzëri i rekomandoi Gjykatës që ta refuzojë kërkesën me procedurë të shkurtër.
Përmbledhja e fakteve
Para se Gjykata të paraqes gjendjen faktike të rastit konkret në vazhdim të këtij vendimi, duhet të deklarojë se gjendjen faktike e ka nxjerrë ekskluzivisht në bazë të Aktvendimit të Gjykatës Komerciale të Kosovës [Kom. Dh. Shk. OO. nr. 390/2023], të 6 qershorit 2023, të cilën parashtruesit e kërkesës e kanë parashtruar në kërkesë. Rrjedhimisht, rezulton se kreditori, Banka Ekonomike sh. a. me seli në Prishtinë, më 5 shkurt 2014, paraqiti propozim për përmbarim ndaj debitorit ekzekutiv të kompanisë “Rino Corp”, me parashtruesit e kërkesës si pronarë, në shumën e përgjithshme të borxhit prej 147.058,96 euro. Procedura përmbarimore është nisur nga Banka Ekonomike mbi bazën e dokumentit përmbarues, më konkretisht Marrëveshjes së kredisë për kreditë për kompanitë [nr. 63617/Gja] të 23 marsit 2012, të marrëveshjes së hipotekës [nr. 6361/3Gja] të 23 marsit 2012, dhe aktvendimit për regjistrimin e hipotekës [nr. prot.: 112/12] të 17 prillit 2012.
Gjykata Themelore në Gjakovë, duke vepruar sipas propozimit për përmbarim, nxori aktvendimin [E. nr. 105/14] të 14 shkurtit 2014, përmes të cilit lejoi përmbarimin ndaj debitorit përmbarimor (parashtruesve të kërkesës).
Më 26 mars 2014, parashtruesit e kërkesës si debitor përmbarimor paraqitën kundërshtim në Gjykatën Themelore kundër aktvendimit të 14 shkurtit 2014.
Më 12 nëntor 2014, Gjykata Themelore nxori aktvendimin [O P. nr. 105/14], përmes të cilit refuzoi ankesën e parashtruesve të kërkesës. Në të njëjtën kohë, lëndën e plotë ia kaloi përmbaruesit privat G.R., në mënyrë që të përmbarohet.
Parashtruesit e kërkesës parashtruan ankesë kundër aktvendimit për përmbarim në Gjykatën e Apelit, i cili është refuzuar nga Gjykata e Apelit me aktvendim më 29 janar 2015.
Më 2 mars 2022, përmbaruesi privat nxori Urdhrin [nr. 829/14], me të cilin ka filluar procedura e përmbarimit.
Parashtruesit e kërkesës parashtruan ankesë në Gjykatën Komerciale në afatin ligjor kundër urdhrit [nr. 829/14] të përmbaruesit privat për shkak të shkeljeve të dispozitave të procedurës kontestimore dhe përmbarimore, vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike dhe zbatimit të gabuar të së drejtës materiale me propozim që gjykata e shkallës së dytë t'i pranojë këto ankesa dhe ta anulojë urdhrin e shitjes dhe ta kthejë çështjen në rishqyrtim dhe vendosje.
Më 6 qershor 2023, Gjykata Komerciale nxori aktvendimin [KOM. Dh. SHk. II. nr. 390/2023], përmes të cilit refuzoi ankesën e parashtruesve të kërkesës si të pabazuar, ndërsa vërtetoi në tërësi aktvendimin përmbarues [E. nr. 105/14] të Gjykatës Themelore të 14 shkurtit 2014.
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Parashtruesit e kërkesës pretendojnë se përmes aktvendimit të Gjykatës Komerciale si dhe urdhrit të përmbaruesit privat janë shkelur të drejtat dhe liritë e tyre të garantuara me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], nenin 32 [E Drejta për Mjete Juridike], nenin 102 paragrafi 5 [Parimet e Përgjithshme të Sistemit Gjyqësor] të Kushtetutës, si dhe nenin 6 (E drejta për një proces të rregullt), nenin 13 (E drejta për zgjidhje efektive) dhe nenin 1 të Protokollit 1 (Mbrojtja e pronës) të KEDNJ-së.
Megjithatë, përkundër faktit se parashtruesit e kërkesës cituan një sërë shkeljesh të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së, ata nuk i arsyetuan ato individualisht në vazhdim të kërkesës, por vetëm i shpjeguan shkeljet e pretenduara si më poshtë:
“Parimet ligjore janë injoruar. Ligji nuk mund të injorohen në asnjërën bazë të procedurës. Kjo vlen edhe për fazën përmbarimore, si pjesë e procedurës civile. Në mbështetje të kësaj, parashtruesit e kërkesës shtojnë se nuk është respektuar Ligji për familjen të Kosovës, Ligji Nr. 2004/32, […] si dhe neni 47 „Pasuria e përbashkët”.
Për më tepër, parashtruesit e kërkesës pretendojnë se përmbaruesi privat nuk e ka ftuar ekspertin në seancë dhe nëse thirrja e tij ka qenë e domosdoshme në pajtim me nenin 362 të LPK-së, i cili zbatohet edhe në këtë procedurë, dhe i cili parashikon se eksperti gjithmonë ftohet në seancën e shqyrtimit kryesor të lëndës.
Parashtruesit e kërkesës deklarojnë gjithashtu se, sipas deklaratave të parashtruesve të kërkesës, Gjykata Komerciale nuk e ka analizuar në masën e duhur ankesën që ata parashtruan, dhe nëse kishte bazë të mjaftueshme ligjore për ta kthyer çështjen për rishqyrtim dhe vendimmarrje apo për ta anuluar dhe ndryshuar vendimin sepse ka pasur shkelje ligjore në procedurë.
Parashtruesit e kërkesës i drejtohen Gjykatës me kërkesë për anulimin dhe shpalljen antikushtetuese të urdhrit ekzekutiv dhe aktvendimit të gjykatës që janë objekt i kontestimit në këtë gjykatë.
Dispozitat relevante të Ligjit dhe Rregullores së punës
Ligji
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.
Rregullorja e punës
Rregulli 25
(Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve)
[...]
“Kërkesa, po ashtu, duhet të përmbajë edhe;
„[…]
(g) arsyetimin rreth pranueshmërisë dhe meritave të kërkesës; dhe
(h) informacionet dhe dokumentacionin mbështetës.”
Rregulli 54
(Hedhja poshtë dhe refuzimi i kërkesës)
[…]
“(2) Gjykata mund të vendosë ta refuzojë një kërkesë me procedurë të shkurtër në qoftë se:
(a) kërkesa është jo e plotë ose e paqartë, përkundër kërkesës ose kërkesave nga Gjykata ndaj palës që ta plotësojë ose të qartësojë kërkesën;”
Vlerësimi i pranueshmërisë së kërkesës
Gjykata së pari shqyrton nëse janë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë, dhe të specifikuara më tej me Ligj dhe me Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, të cilët përcaktojnë:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[...]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Përveç kritereve të përcaktuara më lart, në vlerësimin nëse parashtruesit e kërkesës i plotësojnë kriteret për vlerësimin e kërkesës së tyre, Gjykata rikujton nenin 48 (Saktësimi i kërkesës) të Ligjit dhe në vazhdim shqyrton nëse parashtruesit e kërkesës i kanë përmbushur kriteret e pranueshmërisë, siç parashihen në nenin 48 të Ligjit, i cili përcakton:
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.
Po ashtu, përveç këtyre kritereve të lartcekura, Gjykata shqyrton nëse parashtruesit e kërkesës i kanë plotësuar kërkesat e rregullit 25 (Parashtrimi i kërkesave dhe përgjigjeve) të Rregullores së punës, ku parashihet se kërkesa e parashtruesve duhet të përmbajë edhe: (a) emrin dhe adresën e palës që parashtron kërkesën; (b) emrin dhe adresën e përfaqësuesit për dorëzimin e dokumenteve, nëse ka; (c) autorizimin për përfaqësuesin ligjor; (d) emrin dhe adresën e palës, ose të palëve kundërshtare, nëse janë të njohura, të cilave u dërgohen dokumentet; (e) mbrojtjen juridike të kërkuar; (f) përmbledhjen e shkurtër të fakteve; (g) arsyetimin rreth pranueshmërisë dhe meritave të kërkesës ; dhe (h) informacionet dhe dokumentacionin mbështetës.“
Në këtë kontekst, sipas paragrafit 4 të nenit 22 (Procedimi i kërkesës) të Ligjit, që parasheh se nëse kërkesa ose përgjigja në kërkesë nuk është e qartë ose e kompletuar, gjyqtari raportues njofton palët apo pjesëmarrësit përkatës për këtë dhe cakton një afat prej jo më shumë se pesëmbëdhjetë (15) ditëve për të qartësuar ose plotësuar kërkesën, përkatësisht përgjigjen në kërkesë. Në rastet kur palët përkatëse nuk dorëzojnë dokumentacionin e kërkuar në Gjykatë apo përkundër kërkesave të Gjykatës ndaj palës për të plotësuar apo qartësuar kërkesën, e njëjta sërish mbetet e paplotë ose e paqartë, bazuar në rregullin 54 (Hedhja poshtë dhe refuzimi i kërkesës) të Rregullores së punës, Gjykata mund të vendosë të refuzojë kërkesën me procedurë të shkurtër.
Në rastin konkret, duke u bazuar në shtjellimin e mësipërm, Gjykata rikujton se kërkesën e parashtruesve të kërkesës e kishte pranuar më 3 korrik 2023, por se kërkesa si e tillë nuk kishte përmbushur standardet e përcaktuara të kërkesës në mënyrë që Gjykata të jetë në gjendje ta shqyrtojë në pikëpamje procedurale, për disa arsye, dhe ato arsye janë: i) se parashtruesit e kërkesës nuk kanë plotësuar formularin standard të parashikuar të kërkesës së gjykatës, ii) se në shkresën që i kanë dorëzuar gjykatës me titull “Ankesa kushtetuese”, nuk kanë sqaruar. të gjitha rrethanat e kërkesës sipas rendit kronologjik, iii) që parashtruesit e kërkesës kanë deklaruar vetëm shkelje të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së, pa shpjeguar qartë se si ka ardhur deri te shkelja e tyre në procedurën që ata kontestojnë, dhe iv) dhe më e rëndësishme është se parashtruesit e kërkesës nuk kanë dorëzuar në Gjykatë të gjitha vendimet dhe aktvendimet gjyqësore, si dhe urdhrin e përmbaruesit privat, i cili gjithashtu është i deklaruar si objekt shqyrtimi në gjykatë.
Gjykata vlerëson se pikërisht me synimin për të kapërcyer dhe eliminuar këto lëshime të parashtruesve të kërkesës, që sigurisht do t'i mundësonte Gjykatës të shqyrtonte kërkesën e tyre në kuptimin thelbësor në lidhje me shkeljet e përmendura të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së, më 29 gusht 2023, u dërgoi një shkresë të re parashtruesve të kërkesës me qëllim që të eliminojnë mangësitë dhe lëshimet nga kërkesa e parashtruar e 3 korrikut 2023.
Më konkretisht, në shkresën e 29 gushtit 2023, Gjykata kërkoi nga parashtruesit e kërkesës që: i) të plotësojnë formularin standard të kërkesës së gjykatës, ii) t'i paraqesin gjykatës të gjitha vendimet, aktvendimet gjyqësore si dhe të gjitha dokumentet e tjera që ata nuk i kanë paraqitur në momentin e parashtrimit të kërkesës në gjykatë të cilat i konsiderojnë të rëndësishme në procesin e shqyrtimit të kërkesës pranë kësaj gjykate.
Gjykata rikujton se parashtruesit e kërkesës i janë përgjigjur kërkesës së gjykatës më 13 shtator 2023, duke përmbushur vetëm një nga kushtet e kërkuara nga gjykata në shkresën e datës 29 gusht 2023, dhe ajo është se kanë dorëzuar vetëm formularin zyrtar të plotësuar të kërkesës së gjykatës, ku në formular nuk kanë shpjeguar prapë kronologjinë e veprimeve procedurale në lidhje me procedurën gjyqësore që kontestohet në gjykatë, si dhe nuk kanë shpjeguar shkeljet e përmendura të neneve të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së.
Për më tepër, Gjykata duhet gjithashtu të theksojë në mënyrë specifike faktin se parashtruesit e kërkesës nuk dorëzuan në gjykatë as për herë të dytë të gjitha vendimet dhe aktvendimet gjyqësore, si dhe urdhrin e përmbaruesit privat, i cili, ndër të tjera, ishte objekt i vlerësimit kushtetues në këtë gjykatë, siç kanë kërkuar parashtruesit e kërkesës.
Në mbështetje të kësaj, Gjykata është e mendimit se ishte mjaft e qartë në kërkesën specifike përmes së cilës ajo iu drejtua parashtruesve të kërkesës, duke u shpjeguar atyre lëshimet që ata bënë në kërkesën e 3 korrikut 2023, duke u dhënë atyre mundësinë që të t'i korrigjojnë ato brenda afatit të caktuar dhe çfarë mund të shihet edhe në bazë të përmbajtjes së shkresës që ajo ua dërgoi parashtruesve të kërkesës më 29 gusht 2023.
Në këtë drejtim, Gjykata rikujton se barra për të ndërtuar, sqaruar dhe plotësuar kërkesën bie mbi parashtruesit e kërkesave, të cilët kanë interes të drejtpërdrejtë në mënyrë që pohimet dhe pretendimet e tyre të adresohen në mënyrë efektive nga Gjykata. Në rastet kur parashtruesit e kërkesave nuk i përgjigjen kërkesës së Gjykatës për qartësimin dhe plotësimin e kërkesës, Gjykata, i deklaron këto kërkesa si të paqarta dhe jo të plota, dhe si rezultat nuk i shqyrton pretendimet e parashtruesve të kërkesave (shih, ndër të tjerash, rastet e Gjykatës, KI121/21, parashtrues Bajram Hasani, Vendim për refuzimin e kërkesës i 23 shtatorit 2021, paragrafi 38; KI135/21, parashtrues Isuf Musliu, Vendim për refuzimin e kërkesës i 10 shtatorit 2021, paragrafi 35; dhe KI101/21, parashtrues “N.T.Sh. Morina B”, Vendim për refuzimin e kërkesës i 8 shtatorit 2021, paragrafi 36).
Rrjedhimisht, Gjykata konsideron se kërkesa e parashtruesve të kërkesës nuk i përmbush kriteret procedurale për shqyrtim të mëtejmë, për shkak të moskompletimit të saj me dokumentacionin mbështetës, ashtu siç kërkohet me nenet 21, 22.4 dhe 48 të Ligjit dhe me rregullat 32 (2) (g) dhe (h) dhe 54 (2) (a) të Rregullores së punës. Prandaj, Gjykata vlerëson se kërkesa duhet të refuzohet me procedurë të shkurtër.
PËR KËTO ARSYE
Gjykata Kushtetuese e Kosovës, në pajtim me nenin 113.7 të Kushtetutës, nenin 48 të Ligjit dhe rregullat 24 (g) dhe (h) dhe 54 (2) (a) të Rregullores së punës, në seancën e mbajtur më 22 janar 2024, njëzëri,
VENDOS
TË REFUZOJË kërkesën;
T’UA KUMTOJË këtë aktvendim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë aktvendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit;
Ky aktvendim hyn në fuqi në ditën e shpalljes në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 5 të nenit 20 të Ligjit.
Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Safet Hoxha Gresa Caka-Nimani
Jetmir Rragomi dhe Bardh Rragomi
KI - Kërkesë individuale
Vendim
Vendim për refuzim të kërkesës
Civile