Aktgjykim
Prishtinë, më 5 dhjetor 2022
Nr. ref.:AGJ 2086/22
AKTGJYKIM
në
rastin nr. KI159/20
Parashtrues
ADOL SH.P.K.
Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës, Rev. nr. 29/19, të 1 korrikut 2020
GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS
e përbërë nga:
Gresa Caka-Nimani, kryetare
Bajram Ljatifi, zëvendëskryetar
Selvete Gërxhaliu-Krasniqi, gjyqtare
Safet Hoxha, gjyqtar
Radomir Laban, gjyqtar
Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare dhe
Nexhmi Rexhepi, gjyqtar
Parashtruesi i kërkesës
Kërkesa është dorëzuar nga shoqëria me përgjegjësi të kufizuar “ADOL SH.P.K.”, me seli në Tiranë (në tekstin e mëtejmë: parashtruesi i kërkesës), të cilin e përfaqësojnë avokatët Arianit Koci dhe Granit Vokshi nga Shoqëria e Avokatëve “Koci&Vokshi” .
Vendimi i kontestuar
Parashtruesi i kërkesës konteston kushtetutshmërinë e Aktgjykimit [Rev. nr. 29/19] të 1 korrikut 2020 të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata Supreme) në lidhje me Aktgjykimin [Ac. nr. 44/19] e 20 shkurtit 2019 të Gjykatës së Apelit të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata e Apelit) dhe Aktgjykimin [IV. EK. C. nr. 593/2015] e 3 dhjetorit 2018 të Gjykatës Themelore në Prishtinë, Departamenti për Çështje Ekonomike (në tekstin në vijim: Gjykata Themelore).
Objekti i çështjes
Objekt i çështjes është vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të kontestuar, përmes të cilit pretendohet se parashtruesit të kërkesës i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të tij të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Kushtetuta) në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ), dhe nenin 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.
Baza juridike
Kërkesa bazohet në paragrafin 4 të nenit 21 [Parimet e Përgjithshme] dhe paragrafin 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, nenin 47 [Kërkesa Individuale] të Ligjit nr. 03/L-121 për Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Ligji) dhe rregullin 32 [Parashtrimi i kërkesave dhe Përgjigjeve] të Rregullores së punës të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Rregullorja e punës).
Procedura në Gjykatën Kushtetuese
Më 12 tetor 2020, parashtruesi i kërkesës e dorëzoi kërkesën në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Kosovës (në tekstin e mëtejmë: Gjykata).
Më 2 nëntor 2020, Kryetarja e Gjykatës caktoi gjyqtarin Nexhmi Rexhepi gjyqtar raportues dhe Kolegjin shqyrtues, të përbërë nga gjyqtarët: Selvete Gërxhaliu-Krasniqi (kryesuese), Bajram Ljatifi dhe Radomir Laban.
Më 4 nëntor 2020, parashtruesi i kërkesës u njoftua për regjistrim të kërkesës dhe një kopje e kërkesës iu dërgua Gjykatës Supreme.
Më 7 dhjetor 2020, Gjykata njoftoi kompaninë “Elkos” Sh.p.k., për regjistrimin e kërkesës dhe kërkoi nga ata dorëzimin e komenteve nëse kanë, në afat prej 15 (pesëmbëdhjetë) ditësh.
Gjykata nuk ka pranuar asnjë koment nga kompania Elkos në afatin e sipërshënuar.
Më 29 prill 2021, Gjykata kërkoi nga Gjykata Themelore në Prishtinë, dosjen e plotë të rastit.
Më 5 maj 2021, Gjykata Themelore në Prishtinë dorëzoi dosjen e plotë të rastit në Gjykatë.
Më 17 maj 2021, bazuar në paragrafin 5 të nenit 114 [Përbërja dhe Mandati i Gjykatës Kushtetuese] të Kushtetutës dhe rregullit 12 (Zgjedhja e Kryetarit dhe e Zëvendëskryetarit) të Rregullores së punës, gjyqtarja Gresa Caka-Nimani u zgjodh Kryetare e Gjykatës Kushtetuese. Bazuar në paragrafin (4) të rregullit 12 të Rregullores së punës dhe Vendimit të Gjykatës KK-SP 71-2/21, u përcaktua që gjyqtarja Gresa Caka-Nimani, detyrën e Kryetares së Gjykatës e merr pas përfundimit të mandatit të kryetares aktuale të Gjykatës, Arta Rama-Hajrizi, më 26 qershor 2021.
Më 25 maj 2021, bazuar në pikën 1.1 të paragrafit 1 të nenit 9 (Përfundimi i mandatit para kohës) të Ligjit dhe rregullit 7 (Dorëheqja e gjyqtarëve) të Rregullores së punës, gjyqtari Bekim Sejdiu paraqiti dorëheqjen e tij nga pozita e gjyqtarit pranë Gjykatës Kushtetuese.
Më 26 qershor 2021, bazuar në paragrafin (4) të rregullit 12 të Rregullores së punës dhe Vendimit të Gjykatës KK-SP 71-2/21, gjyqtarja Gresa Caka-Nimani mori detyrën e Kryetares së Gjykatës, ndërsa bazuar në pikën 1.1 të paragrafit 1 të nenit 8 (Përfundimi i mandatit) të Ligjit, kryetarja Arta Rama-Hajrizi përfundoi mandatin e Kryetares dhe të gjyqtares së Gjykatës Kushtetuese.
Më 9 mars 2022, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe njëzëri kërkoi shtyrjen e rastit për plotësime shtesë.
Më 13 tetor 2022, Kolegji shqyrtues shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe me shumicë i rekomandoi Gjykatës pranueshmërinë e kërkesës.
Bazuar në rregullin 61 (Mendimet mospajtuese) të Rregullores së punës së Gjykatës, gjyqtari Radomir Laban ka përgatitur një mendim mospajtues, i cili do të publikohet së bashku me këtë Aktgjykim.
Përmbledhja e fakteve
Parashtruesi i kërkesës, kompania “ADOL” sh.p.k. është prodhues i pijeve alkoolike “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, me seli në Tiranë. Parashtruesi i kërkesës, sipas shkresave të lëndës, është trashëgimtar juridik i Kombinatit Ushqimor Shtetëror “Ali Kelmendi”. Parashtruesi i kërkesës ka të regjistruar markën tregtare në Zyrën për Pronësi Industriale pranë Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë, tani Agjencia për Pronësi Industriale (në tekstin e mëtejmë: API).
Nga shkresat e lëndës rezulton që edhe një kompani tjetër (Kantina e pijeve “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” SH. A., Durrës, Shqipëri), prodhon pije alkoolike me emrin “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”. Marka tregtare e kësaj të fundit nuk është e regjistruar në Republikën e Kosovës, por e njëjta është importuar në Republikën e Kosovës përmes kompanisë “ELKOS” sh.p.k.
Më 23 nëntor 2007, parashtruesi i kërkesës emërtimin “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, e kishte regjistruar si markë e mbrojtur në API me numër regjistrimi 8232, klasa 33 Brendy.
Më 24 dhjetor 2015, parashtruesi i kërkesës parashtroi padi në Gjykatën Themelore, me propozimin për caktimin e masës së përkohshme, duke pretenduar shkeljen e markës tregtare nga kompania “ELKOS” sh.p.k., për shkak se kjo e fundit kishte importuar produkte që përmbajnë emrin “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, të cilat janë të prodhuara nga një kompani tjetër, përkatësisht nga Kantina “Gjergj Kastrioti” në Durrës. Parashtruesi i kërkesës përmes kësaj padie theksoi se e ka të mbrojtur markën tregtare “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” në Shqipëri, ndërkombëtarisht dhe në Kosovë. Më tej, parashtruesi kishte theksuar se shitja e produkteve me emrin “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” nga Kantina e pijeve “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” SH. A., Durrës, Shqipëri, përbën shkelje të markave tregtare të parashtruesit të kërkesës sepse e njëjta nuk ka regjistrim të vlefshëm të markës tregtare në Kosovë, dhe se kompania “ELKOS” sh. p. k. është importuese e këtyre pijeve. Në lidhje me këtë, parashtruesi i kërkesës theksoi se ai nuk ka dhënë pëlqimin për asnjë subjekt juridik që të importojë, magazinojë, hedhë në treg, apo shesë markën e “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”. Në padinë e tij, parashtruesi i kërkesës gjithashtu theksoi ngjashmëritë e shenjave të markave tregtare, duke theksuar se etiketat e produkteve Brandy Skënderbeu, etiketa dhe kutia e kartonit për produktin Brandy Skënderbeu dhe disa produkte tjera, përdorin në mënyrë identike markën tregtare të regjistruar në Republikën e Kosovës, e veçanërisht shenjat identike si (i) ngjyrat identike: e artë, e zezë, e kuqe, e bardhë; (ii) kompozimi dhe raportet mes vete, dhe pozicionet e vendosjes identike të elementeve kryesore; (iii) emri “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, madhësia e shkronjave, fontet e përdorura dhe raportet mes fjalëve përbërëse të emrit markë; (iv) shkrimi i stilizuar identik i emrit. Këto përdorime identike të markës tregtare kanë jo vetëm emrin identik, por përdoren për mallra identike. Rrjedhimisht, parashtruesi i kërkesës kërkoi edhe caktimin e masës së përkohshme me qëllim të ndalimit të lëshimit në qarkullim dhe çdo veprimi tjetër si shkatërrimin apo tjetërsimin e mallrave të ndaluara nga Ministria e Financave-Dogana e Kosovës.
Nga shkresat e lëndës, rezulton që pala e paditur, në përgjigjen në padi, ndër të tjera kishte argumentuar se e ka importuar produktin që nga viti 2002, dhe produkti i ndërhyrësit është “produkt i mirënjohur në tregun e Republikës së Kosovës”. I padituri kishte theksuar po ashtu se emblema e Kastriotëve nuk mund të mbahet në pronësi ekskluzive sepse kjo emblemë “është dhe vet, Stema e Republikës së Shqipërisë”. Ndërhyrësi (Kantina e pijeve në Durrës), po ashtu kishte parashtruar komentet e tij, duke theksuar mes tjerash, se ai ka eksportuar produktet me këtë markë tregtare në Kosovë qysh nga viti 1999, dhe në Jugosllavi që nga viti 1987.
Më 25 janar 2016, ndërhyrësi dorëzoi kërkesë për shfuqizimin e markës tregtare në API, duke theksuar se (i) kanë prodhuar pijen alkoolike Skënderbeu prej vitit 1967, dhe kjo pije ka qenë prezente edhe në Kosovë nga ajo kohë; (ii) me anë të DUD (Dokumenteve Unike Doganore) që datojnë nga viti 2000 e tutje, dëshmohet se pija Skënderbeu është importuar dhe shitur në Kosovë; (iii) konsideron se janë plotësuar kushtet e parapara me nenin 52 (shkaqet për shfuqizimin e markës tregtare) të Ligjit për Markat Tregtare; (iv) i referohet paragrafit 1.3 të nenit 53 (Kërkesa për deklarimin e shfuqizimit) në ndërlidhje me paragrafin 1 të nenit 36 (Dëshmia e përdorimit të markës së mëhershme tregtare) të Ligjit për Markat Tregtare.
Më 22 shkurt 2016, Gjykata Themelore përmes Aktvendimit [IV. EK. C. nr. 593/15], për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndaloi lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër, si shkatërrimi apo tjetërsimi i mallrave të ndaluara nga Dogana e Kosovës i produkteve të importuara nga “Elkos Sh.p.k.”, në sasi prej 12040 litra brendy “Skënderbeu”. Gjykata Themelore u bazua në nenin 297, paragrafi 1, nenin 306, paragrafi 1 dhe nenin 304, paragrafi 3 të Ligjit për Procedurën Kontestimore, duke konstatuar se ekziston rreziku që pa caktimin e masës së sigurisë do vështirësohet dukshëm realizimi i kërkesës nga palët.
Më 26 nëntor 2016, Kantina “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” me seli në Durrës (ndërhyrësi), kërkoi nga Gjykata Themelore ndërhyrjen në procesin kontestimor, dhe një gjë e tillë u lejua nga Gjykata Themelore përmes Aktvendimit të 3 korrikut 2017.
Sipas shkresave të lëndës, më 13 nëntor 2017, Gjykata Themelore përmes një aktvendimi, mori vendim mbi caktimin dhe deponimin e mjeteve monetare në emër të garancionit për caktimin e masës së sigurisë, në shumë prej 50.000 euro.
Më 3 dhjetor 2018, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [IV.EK.C.nr. 593/2015]: (i) refuzoi si të pabazuar padinë e parashtruesit të kërkesës; (ii) shfuqizoi Aktvendimin e 22 shkurtit 2016 për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë; (iii) shfuqizoi Aktvendimin e 13 nëntorit 2017 mbi caktimin dhe deponimin e mjeteve monetare në emër të garancionit për caktimin e masës së sigurisë, në shumën prej 50.000 euro; dhe (iv) urdhëroi që secila palë t’i bartë shpenzimet e saj procedurale.
Gjykata Themelore, sa i përket çështjes së markës tregtare të mirënjohur, theksoi se (i) produktet kanë fituar tretmanin e markës së mirënjohur në Kosovë, nga shkaku se të njëjtat produkte janë importuar në ish-Jugosllavi, por edhe në Kosovë, nga viti 1964, fakt i vërtetuar sipas dokumenteve arkivore se këto produkte me markën tregtare Skënderbeu janë importuar në territorin e Jugosllavisë, ku pjesë e saj ka qenë edhe Kosova, nga viti 1967; (ii) "Elkos" sh.p.k., për vite me radhë ka importuar këtë produkt nga ndërhyrësi; (iii) Ndërhyrësi, sipas DUD-së, eksporton në Kosovë nga viti 2002 produktet nën shenjën Skënderbeu pa kurrfarë pengese; dhe (iv) bazuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian përkatësisht, rastin mes Red bull vs. Bulldog [nr. C-65/12], ka vendosur se duhet të tolerohet shfrytëzimi i shenjave të ngjashme kur ekzistojnë “shkaqet e drejta" pasi shenja "Bulldog" është përdorur që nga viti 1975, edhe para regjistrimit formal të markës tregtare, e që sipas Gjykatës Themelore, është situatë e ngjashme me atë të parashtruesit të kërkesës.
Gjykata Themelore, sa i përket çështjes së simboleve kombëtare, theksoi se “[...] sipas nenit 6, paragrafi 1.8 [LMT], markat tregtare që nuk janë të autorizuara nga organet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit, nuk mund të regjistrohen, nëse janë regjistruar duhet të shpallen të pavlefshme”.
Më 14 dhjetor 2018, parashtruesi i kërkesës dorëzoi ankesë në Gjykatën e Apelit kundër Aktgjykimit [IV. EK. C. nr. 593/2015] të Gjykatës Themelore, duke pretenduar shkelje të dispozitave të procedurës kontestimore, konstatim të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike dhe zbatim të gabuar të së drejtës materiale. Konkretisht, parashtruesi i kërkesës nuk u pajtua me arsyetimin e Gjykatës Themelore lidhur me termin “marka të mirënjohura”, duke thekuar se LMT kërkon që një markë të jetë e regjistruar, qoftë e mirënjohur apo jo, dhe thekson se “LMT aktual nuk parasheh që një markë e paregjistruar e mirënjohur e mëhershme mund të shërbejë si bazë e mjaftueshme për ndalimin e përdorimit të një marke të mëvonshme”.
Më 20 shkurt 2019, Gjykata e Apelit përmes Aktgjykimit [Ac. nr. 44/2019] refuzoi si të pabazuar ankesën e parashkruesit të kërkesës dhe vërtetoi Aktgjykimin e Gjykatës Themelore. Gjykata e Apelit arsyetoi se (i) janë të pabazuara pretendimet për zbatim të gabuar të së drejtës materiale sepse gjykata e shkallës së parë drejtë ka zbatuar dispozitën e nenit 6 të LMT-së, sepse e njëjta në paragrafin 1.10 përcakton që marka që nuk mund të regjistrohen ose të shpallen të pavlefshme janë “markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore që nuk janë përcaktuar në nenin 6 të Konventës së Parisit dhe që janë në interesin e përgjithshëm të Republikës së Kosovës, përveç në rastet kur regjistrimi i tyre lejohet nga organi kompetent”, dhe në rastin konkret, parashtruesi i kërkesës pretendon mbrojtjen e shenjave “që përbëjnë simbole kombëtare“, por të cilat nuk mund të përvetësohen; dhe (ii) Meqenëse në rastin konkret objekt shqyrtimi është kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës për ndalimin e përdorimit të shenjave në produkte, Gjykata e Apelit nuk u lëshua në shqyrtimin e çështjes nëse parashtruesi i kërkesës ka të drejtë në regjistrimin e këtyre shenjave si marka tregtare; (iii) Bazuar në dispozitat e nenit 6, paragrafi 1, nënparagrafët 1.8 dhe 1.10 - këto janë marka tregtare të mbrojtura me nenin 6 bis të Konventës së Parisit dhe me Marrëveshjen TRIPS, dhe hyjnë në kategorinë e markave tregtare me përmbajtje të paautorizuar, të cilat nuk i japin autorizim parashtruesit të kërkesës që t’ia ndalojë përdorimin e tyre palëve të treta. Më tej, Gjykata e Apelit theksoi se gjykata e shkallës së parë drejtë ka zbatuar edhe dispozitat që parashohin mbrojtjen e markave të mirënjohura tregtare, e konkretisht nenin 7 lidhur me nenin 52 të LMT-së, si dhe nenin 6 bis të Konventës së Parisit, i cili gjithashtu është përfshirës, me zgjerime të konsiderueshme, edhe në marrëveshjen TRIPS, nenet 16. 2 dhe 3; dhe kjo, sepse pala e paditur ka argumentuar se produktet e të paditurës janë importuar në tregun e Kosovës si “treg referent” nga viti 1987, i cili me këtë rast ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Republikën e Kosovës, para regjistrimit të saj nga paditësi, andaj palës së paditur nuk mund t’i ndalohet përdorimi i saj.
Më 4 prill 2019, parashtruesi i kërkesës dorëzoi revizion në Gjykatën Supreme për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale dhe shkeljes së dispozitave të procedurës kontestimore. Parashtruesi i kërkesës në revizionin e tij pretendoi se e drejta materiale ishte zbatuar gabimisht për shkak të interpretimit të gabuar nga ana e gjykatave të neneve 5 (Shenjat që mund të mbrohen si markë tregtare), 6 (Refuzimi për shkaqe absolute) dhe 7 (Refuzimi për shkaqe relative) në lidhje me nenin 52 (Shkaqet për shfuqizimin e markës tregtare) të LMT-së.
Lidhur me interpretimin bazuar në nenin 6 të LMT-së, parashtruesi i kërkesës theksoi: (i) Sipas LMT-së, kriter kryesor për përfitimin e mbrojtjes nga ligji material është regjistrimi i markës tregtare, me ç’ rast parandalohet përdorimi i markës tregtare nga të tjerët; (ii) Në nenin 12 (Humbja e të drejtave të fituara nga marka tregtare) të LMT-së parashihet parimi i ezaurimit nacional, me ç’ rast importi paralel apo vendosja e produkteve pa lejen e bartësit në tregun e Kosovës paraqet shkelje të markës tregtare të mbrojtur dhe bartësi mund të kërkojë nga gjykata të ndalohet një veprim i tillë; (iii) parashtruesi i kërkesës ka mbrojtur të gjitha markat tregtare si marka tregtare figurative dhe verbale; (iv) bazuar në nenin 8 (Të drejtat e fituara nga marka tregtare), paragrafi 1 të LMT-së, përcaktohet që marka tregtare është e drejtë ekskluzive e pronarit të saj. Në këtë pikë parashtruesi i kërkesës theksoi se kompania Elkos ka vendosur në tregun e Kosovës mallra të cilat kanë shenjën identike të markave tregtare të tij. Parashtruesi i kërkesës po ashtu theksoi se Gjykata e Apelit ia ka mohuar atij të drejtat e parapara me ligjin material “duke bërë në mënyrë të gabuar zbatimin e tij edhe pse në bazë të nenit 95 të LMT-së, paditësi gëzon të drejtën në mbrojtje gjyqësore [...]” Nga leximi sistematik i dispozitave të LMT-së kuptohet se neni 5, 6, dhe 7 dhe neneve tjera të LMT-së, kanë të bëjnë me procedurat e ekzaminimit i referohen, obligojnë dhe vlejnë vetëm për Agjencisë për Pronësi Industriale dhe assesi për ndonjë institucion tjetër të zbatimit të ligjit”. Lidhur me këtë, parashtruesi i kërkesës thekson se nuk është gjykata autoriteti kompetent për të vlerësuar refuzimin për shkaqe absolute, por është API.
Parashtruesi i kërkesës më tej thekson se Gjykata e Apelit, vendimin e ka marrë “thuajse objekt i kërkesëpadisë ka qenë kontestimi i regjistrimit të markave tregtare për shkaqe absolute e jo vërtetimi se i padituri ka cenuar markën tregtare të paditësit”.[...]Pra, gjykata post-festum e bënë vlerësimin e markave tanimë të regjistruara, pa pasur një kërkesë të tillë nga asnjë palë në kontest”.
Lidhur me mbrojtjen e shenjave, parashtruesi i kërkesës thekson se ai nuk pretendon mbrojtjen e disa shenjave heraldike, simbole mesjetare që lidhen me figurën e Gjergj Kastriotit, por i ka provuar gjykatës se “ka në pronësi, si trashëgimtar juridik i Kombinatit Ushqimor Shtetëror Ali Kelmendi, emblemën e Kastriotëve dhe disa simbole të tjera të mesjetës që lidhen me figurën e Heroit Kombëtar.”, dhe këto simbole i ka të regjistruara edhe si marka tregtare në Shqipëri, duke filluar nga 11 qershori 1993, ndërsa në aspektin ndërkombëtar i ka të regjistruara nga viti 2005 e tutje. Lidhur me faktin se marka e lëndës së regjistruar përmban flamurin ose stemën e Republikës së Shqipërisë, parashtruesi i kërkesës thekson se nuk përmbajnë asnjë emblemë të parashikuar me nenin 6, paragrafi 1 pika 10 të Ligjit mbi Markat Tregtare, dhe me këtë rast parashtruesi i kërkesës bën përshkrimin dhe dallimin mes flamurit e stemës, dhe shenjës së përdorur si markë tregtare.
Lidhur me interpretimin e nenit 7 të LMT-së, parashtruesi i kërkesës thekson se ky nen përcakton rastet kur mund të paraqitet kundërshtimi kundrejt regjistrimit të një aplikacioni të markës tregtare të publikuar në Buletinin e markës tregtare. Në këtë aspekt, parashtruesi i kërkesës theksonte se Gjykata e Apelit aplikon në mënyrë të gabuar ligjin material, duke theksuar se referencat në nenin 7 dhe nenin 52 të LMT-së, nuk janë përdorur si duhet. Më tej, parashtruesi thekson se “Referencat në Konventën e Parisit dhe Marrëveshjen TRIPS, gjithashtu janë të gabuara. në LMT, flitet për marka të regjistruara sipas marrëveshjeve ndërkombëtare që kanë efekt në Kosovë (Neni 7, par 2.5). Në Kushtetutën e Republikës së Kosovës, neni 19, par 1 [Zbatimi i së Drejtës Ndërkombëtare] përcaktohet se: "1. Marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara nga Republika e Kosovës, bëhen pjesë e sistemit të brendshëm juridik pasi të botohen në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës”. Ndërsa që TRIPS fare nuk është pjesë e sistemit juridik të Kosovës. LMT, neni 3, Përkufizimet, pika 1.5, jep këtë përkufizim" Markat tregtare të njohura – Marka tregtare sipas nenit 6 bis të Konventës së Parisit; Vetë Konventa e Parisit dhe as Marrëveshja e TRIPS nuk përmbajnë ndonjë përcaktim apo udhëzime të qarta se çka nënkuptohet me termin markë e mirënjohur”. Sipas parashtruesit të kërkesës, LMT nuk u jep mbrojtje markave të mirënjohura, dhe Gjykata e Apelit, duke lejuar përdorimin e markës tregtare të paregjistruar, në mënyrë të kundërligjshme i ka mohuar parashtruesit të kërkesës të drejtat ligjore që rrjedhin nga pronësia mbi markat tregtare të regjistruara.
Më 1 korrik 2020, Gjykata Supreme nxori Aktgjykimin [E. rev. 29/19] përmes të cilit refuzoi si të pabazuar revizionin e parashtruesit të kërkesës kundër Aktgjykimit [Ac. nr. 44/2019] të Gjykatës së Apelit. Gjykata Supreme fillimisht theksoi se në rastin konkret, nuk ka tejkalim të kërkesëpadisë, dhe është i pavend pretendimi se gjykatat e instancës më të ulët kanë tejkaluar kompetencat e veta duke marrë kompetencat e API-së. Lidhur me këtë pikë, Gjykata Supreme thekson gjendjen faktike se (i) Parashtruesi i kërkesës në Shqipëri ka regjistruar markën tregtare “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” duke filluar nga viti 1993, dhe se e njëjta mbi ngjyrë të kuqe përmban shqiponjën dykrerëshe, emblemën e Kastriotëve dhe disa simbole të tjera të mesjetës që lidhen me figurën e Skënderbeut. Në aspektin ndërkombëtar, paditësi këtë markë e ka të regjistruar nga viti 2005, kurse në Kosovë – pranë API-së, e ka regjistruar më 23 nëntor 2007, me validitet deri më 23 nëntor 2027; (ii) Parashtruesi i kërkesës është prodhues dhe distributor i pijeve alkoolike, kurse i padituri bën qarkullimin e mallrave dhe është importues i atyre produkteve që përmbajnë shenjën e njëjtë, me paraqitjen e njëjtë grafike, dhe janë me origjinë nga Kantina e pijeve në Durrës, e cila prodhon dhe eksporton këto produkte që nga vitet 60-ta; dhe, (iii) Gjykatat e instancave më të ulëta kanë vërtetuar se i padituri produktet e kësaj marke tregtare i plason në tregun e Kosovës nga viti 1987, duke i importuar nga Kantina e Durrësit, dhe për shkak të prezencës shumëvjeçare të produktit, marka ka fituar statusin e markës së 'mirënjohur' në Kosovë.
Gjykata Supreme theksoi se e kontestueshme në këtë rast është se a mundet “Elkos” sh.p.k. pa lejen e parashtruesit të kërkesës të importojë pije alkoolike-konjak “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” nga Kantina e pijeve “Durrës”, dhe nëse një veprim i tillë mund të konsiderohet si shkelje e markës tregtare për arsye se parashtruesi i kërkesës pranë API-së ka fituar të drejtën ekskluzive për përdorimin e shenjës “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”. Gjykata Supreme gjithashtu theksoi se “Është e pakontestueshme ngjashmëria e shenjave, meqenëse të dy palët (jo tërësisht) përdorin emërtimin e njëjtë - “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, me emblemën e Kastriotëve për identifikimin e produktit të njëjtë”.
Gjykata Supreme, duke iu referuar nenit 254, paragrafi 1 të LPK-së, theksoi se parashtruesi i kërkesës ka parashtruar padi vërtetuese, që të vërtetojë se është shkelur marka tregtare. Konkretisht, Gjykata Supreme thekson se parashtruesi i kërkesës nuk ka kërkuar që “të konstatohet një e drejtë e tij-shkelja e markës tregtare, por ka kërkuar që të konstatohet “e drejta” e të paditurit për të përdorur emrin e njëjtë, shenjat, emblemat etj.
Gjykata Supreme, duke iu referuar nenit 6 të LMT-së, theksoi se po kufizohet vetëm në vlerësimin nëse simbolet kombëtare e shtetërore mund t’u ndalohen për përdorim palëve të treta, dhe rrjedhimisht konstatoi se markat tregtare gëzojnë mbrojtje juridike, por “edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”.
Gjykata Supreme theksoi se “Gjykata e shkallës së parë nga provat e administruara ka konstatuar se i padituri ka importuar këto produktet në ish-Jugosllavi nga viti 1964, andaj ka vlerësuar se e ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Kosovë para regjistrimit të saj nga paditësi, andaj nuk mund t'i ndalohet përdorimi i saj. Produkti me emër të njëjtë është prodhuar për shumë vite në Durrës dhe se ndërhyrësi ka traditë shumëvjeçare të eksportit të pijeve alkoolike, para se paditësi të filloi prodhimin e vet. Teoria e së drejtës nuk e përcakton qartë dhe saktë objektin e mbrojtjes apo termin e markës së 'mirënjohur' tregtare. Mirëpo, ekzistojnë disa elemente, kushte për të fituar statusi i mallit të njohur për konsumin e gjerë, pavarësisht nga mosha e kultura të rrethit të gjerë konsumues. Fakt i pakontestueshëm se produkti i ndërhyrësit i cili është importuar nga i padituri posedon të gjitha karakteristikat e një produkti të njohur. Për këtë arsye, vlerësohet si i pabazuar pretendimi se i padituri nuk arriti ta provoj se ai është përdorues i 'markës së mirënjohur', sepse padyshim në procedurën e shkallës së parë është vërtetuar se (shumë kohë më parë) pijet alkoolike të markës konjak 'Gjergj Kastrioti Skënderbeu' nga Durrësi janë produkt i njohur si në territorin vendës ashtu edhe në Kosovë”.
Gjykata Supreme më tej arsyetoi se “Sa i përket vërejtjeve që lidhen në përfshirjen e zbatimit të dispozitave dhe rregullave ndërkombëtare (konventa e Parisit dhe Marrëveshja TRIPS) të gjykatës së shkallës së dytë, kjo Gjykatë i konsideron si të pabazuar, për shkak të mungesës së ligjeve dhe rregullave vendore të cilët nuk përmbajnë dispozitat me të cilat kish me u trajtuar kontesti në fjalë. Mirëpo, në këtë rast është e domosdoshme të jepet një vendim i drejtë i cili duhet të jetë në harmoni me rregullat dhe normat ndërkombëtare si dhe normat zakonore afariste, posaçërisht atëherë, kur interpretimet e tilla janë në pajtim me çdo sistem kushtetues”.
Pretendimet e parashtruesit të kërkesës
Parashtruesi i kërkesës pretendon se përmes Aktgjykimit të kontestuar [Rev. nr. 29/19] të Gjykatës Supreme, i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të tij të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, dhe nenin 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.
Përkitazi me shkeljet e pretenduara të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së
Parashtruesi i kërkesës thekson se duke interpretuar të drejtat e njeriut në harmoni me vendimet gjyqësore të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: GJEDNJ), e cila në konceptin e pronësisë e ka përfshirë “pronën dhe të drejtën mbi të- në kuptimin material dhe klasik të fjalës, por përfshin një gamë të gjerë të të drejtave monetare-të drejtat që rrjedhin nga aksionet, patentat, markat tregtare, vendimeve gjyqësore e po ashtu të drejtave që rrjedhin nga drejtimi i një biznesi”. Parashtruesi me këtë rast citon dhe rastet e GJEDNJ-së Melnychuk kundër Ukrainës; Anheuser-Buch inc. kundër Portugalisë, duke theksuar se në këto raste GJENDJ ka konsideruar pronën intelektuale si “pasuri”, konkretisht markën tregtare dhe të drejtat e autorit.
Parashtruesi thekson se LMT përcakton kushtet dhe procedurat për regjistrimin e markave tregtare, të drejtat nga regjistrimi dhe zbatimin e këtyre të drejtave dhe se ky ligj përcakton se e drejta në markën tregtare është e drejtë pronësore.
Më tej parashtruesi i kërkesës thekson se LMT ka për qëllim parandalimin e konkurrencës jolojale nga keqpërdorimi i markave tregtare, dhe se parimi i territorialitetit sipas LMT përcakton se mbrojtja e markës tregtare ka natyrë territoriale dhe me LMT Republika e Kosovës radhitet në vendet që aplikojnë sistemin “I pari që paraqet” e jo sistemin “i pari që përdorë”. Sipas parashtruesit të kërkesës, paragrafi 1 i nenit 12 i LMT-së, aplikon parimin e ezaurimit nacional sipas të cilit “të drejtat e bartësit të markës së regjistruar për të kontrolluar qarkullimin e mallrave apo shërbimeve do të pushojnë vetëm kur këto mallra apo shërbime janë futur në tregun e Kosovës nga pronari apo me pëlqimin e tij. Për pasojë, në rast të importit paralel apo vendosjes së produkteve të caktuara (autentike), në tregun e Kosovës pa lejen e bartësit, i njëjti mund të kërkojë nga gjykata të ndalojë një veprim të tillë meqë ky veprim paraqet shkelje të markës tregtare të mbrojtur.[...]”
Lidhur me të lartcekurën, parashtruesi i kërkesës thekson se ai ka mbrojtur të gjitha markat tregtare si marka figurative dhe marka verbale, në pajtueshmëri me LMT-së, tek API, duke aplikuar për regjistrim sipas neneve 5 e 6 të LMT-së, dhe i gjithë procesi i regjistrimit, sipas parashtruesit është bërë në pajtueshmëri me nenin 23 dhe 44 të LMT-së dhe Udhëzimit Administrativ nr.13/2012 për Procedurën e Regjistrimit të Markave Tregtare të lëshuar nga Ministria për Tregti dhe Industri.
Parashtruesi i kërkesës, duke iu referuar nenit 8 të LMT-së, thekson se “i padituri [ELKOS] ka vendosur në tregun e Kosovës, përmes Doganës, mallrat dhe ambalazhet të cilat kanë shenjën identike të markave tregtare të [parashtruesit të kërkesës]”.
Rrjedhimisht, parashtruesi i kërkesës pretendon se “Gjykata Themelore, ajo e Apelit dhe Gjykata Supreme, në kundërshtim të hapur me të drejtën materiale në fuqi [nenin 8 LMT], injoron dhe mohon mbrojtjen që u ofron ligji markave tregtare të [parashtruesit të kërkesës], edhe pse vërteton regjistrimin e tyre nga 27 nëntori 2007 [...] dhe zgjatjen e afatit të vlefshmërisë së mbrojtjes së këtyre markave tregtare për 10 vite tjera, deri më 23 nëntor 2027”.
Parashtruesi i kërkesës më tej thekson se gjykatat e rregullta ia kanë mohuar atij të drejtat e parapara me ligjin material, duke bërë zbatimin e ligjit në mënyrë të gabuar. Lidhur me këtë pikë, parashtruesi i kërkesës i referohet neneve 95, 96, 97 dhe 99 të LMT-së.
Më tej, për sa i përket pretendimit për zbatim të gabuar të ligjit material, parashtruesi i kërkesës pretendon se Gjykata Supreme aplikon dhe interpreton gabimisht nenet 5, 6 dhe 7 në lidhje me nenin 52 të LMT-së, duke theksuar se vetëm API, e jo gjykata, është kompetente të merr vendimin për të refuzuar aplikimin për regjistrim dhe/ose shpalljen e tij të pavlefshëm.
Konkretisht, lidhur me aplikimin e gabuar të ligjit material, parashtruesi i kërkesës gjithashtu thekson: “[...] e vetmja mundësi kur një gjykatë do të mund të bënte interpretim, e rrjedhimisht aplikimin e nenit 6 të LMT-së do të ishte në rast se regjistrimi/mosregjistrimi i markës tregtare në API do sfidohej qoftë nga aplikuesi apo nga kundërshtuesi. Pra Gjykata, do të mund të bënte interpretimin e nenit 6 të LMT-së vetëm po të sfidohej akti administrativ i organit administrativ [vendimi i API-së]. Andaj, duke bërë aplikimin e gabuar të nenit 6 LMT-së, Gjykata del nga kompetencat dhe juridiksioni i saj, merr rol dhe kompetencat administrative të API dhe kërkon të ekzaminojë për shkaqe absolute nëse përmbushin kushtet për tu regjistruar si markë tregtare dhe duke cituar, pa asnjë bazë ligjore, se sipas nenit 6 të LMT-së nuk mundet të regjistrohen si markë tregtare, arrijnë në përfundimin andaj rrjedhimisht nuk gëzojnë mbrojtje juridike”.
Parashtruesi i kërkesës rrjedhimisht thekson se Gjykata vendimin në fjalë e ka marrë “thuajse objekt i kërkesëpadisë ka qenë kontestimi i regjistrimit të markave tregtare për shkaqe absolute e jo vërtetimi se i padituri ka cenuar markën tregtare të paditësit. [...] pra gjykata post-festum e bën vlerësimin e markave tanimë të regjistruara, pa pasur një kërkesë të tillë nga asnjë palë në kontest, dhe në këtë mënyrë shkoqitë dispozitat nga neni 6 i LMT-së dhe duke i interpretuar në mënyrë tërësisht të pavend [...]”.
Parashtruesi i kërkesës, duke iu referuar citimit të Gjykatës Supreme e cila thekson “markat tregtare në përgjithësi i ofron mbrojtje të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”, pohon se ky konstatim shkon në kundërshtim të plotë me qëllimin e ekzistimit të LMT-së, dhe mbrojtjes që i jep pronarit, siç garantohet me nenin 8 të LMT-së, i cili ndër të tjera përcakton se “pronari i markës ka të drejtën të ndaloj palët e treta të përdorin pa lejen e tij çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare”.
Si përmbledhje, parashtruesi i kërkesës pohon se Gjykata Supreme ka privuar atë nga gëzimi paqësor i pasurisë së tij, duke mos e mbrojtur të drejtën pronësore të tij dhe kjo ndërhyrje “nuk është mbështetur në ligj, por e njëjta nuk është e mbështetur as në qëllim legjitim dhe as nuk merr parasysh parimin e proporcionalitetit” ashtu siç përcaktohet nga GJEDNJ.
Përkitazi me pretendimet për shkelje të nenit 54 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së
Parashtruesi i kërkesës fillimisht thekson se Gjykata Supreme ka dhënë arsyetim sipërfaqësor dhe nuk i referohet asnjërit prej pretendimeve të parashtruesit të paraqitura në revizion. Gjykata Supreme “është orientuar në çështje të cilat mbrojnë apriori qëndrimin e instancave më të ulëta, duke e trajtuar sikur objekt i kontestit të paditësit është e drejta e importit të mallit e jo vërtetimi e ndalimi i shkeljes së markës së regjistruar si dhe se a gëzon mbrojtje e drejta e regjistruar e markës në Republikën e Kosovës po jo?”.
Më tej, parashtruesi i kërkesës thekson: “Për të justifikuar përfundime të vendimit të pa provuara, Gjykata ngatërron institutin juridik të "markës tregtare të mirënjohur", me teorizime autentike eklektike mbi statusin e "mallit të mirënjohur", "produktit" apo "mallit të njohur", dhe, në mënyrë absurde, konstaton dhe pranon si të mirëqenë faktin se i padituri apo ndërhyrësi e importon atë produkt në Kosovë nga 1964 apo 1987, kur në shkresa nuk ka asnjë provë për ta vërtetuar atë. Përkundrazi, me provat e depozituara nga ndërhyrësi dhe i padituri, vërtetohet se ndërhyrësi është themeluar si shoqëri tregtare anonime dhe është regjistruar si person juridik në gjykatë në 16 gusht 1995, dy vite pas regjistrimit të markës ikone të paditësit me numër kombëtar regjistrimi 45 "GJERGJ KASTRIOTI/SKËNDERBEU" dhe emblema”.
Lidhur me të lartcekurën, parashtruesi i kërkesës vazhdon: “Nuk qëndron ky pohim i Gjykatës sepse, që me Konventën e Parisit, neni 6 bis, përcaktohet fusha e mbrojtjes që iu akordohet markave të mirënjohura. Bartësi i një marke të mirënjohur ka të drejtë që në radhë të parë të kundërshtoj regjistrimin e një marke të mëvonshme që është në konflikt me markën e tij. Bartësi i një marke të mirënjohur gjithashtu mund të kërkoj anulimin e regjistrimit të markës së mëvonshme e cila është në konflikt me markën e mirënjohur. Këto janë dispozita të cilat janë, përfshirë edhe në LMT, përkatësisht neni 7, paragrafi 1 në lidhje me nenin 7, paragrafi 2, nënparagrafi 2.3 dhe neni 52, paragrafi 1, nënparagrafi 1.3 në lidhje me nenin 7, paragrafi 2, nënparagrafi 2.3. Por, sipas LMT-së, asnjë mbrojtje ligjore nuk i ofrohet një marke tregtare qoftë dhe e mirënjohur në territorin e Republikës së Kosovës, nëse marka nuk është e regjistruar me parë në Kosovë, nga Agjencia për Pronësi Industriale. Shprehur ndryshe, në kuptim të LMT-së, nuk ka diskutim se, për markat tregtare, qofshin ato dhe të mirënjohura, (theksi i shtuar) kërkohet regjistrimi formal i markës, për të gëzuar mbrojtje juridike”.
Parashtruesi i kërkesës gjithashtu thekson se “Sipas LMT-së, përveç kundërshtimit të regjistrimit dhe shfuqizimit të të njëjtës, bartësi i një marke të paregjistruar të mirënjohur nuk ka të drejtë të përdor dispozitat e ligjit për marka tregtare për të kërkuar ndalimin e përdorimit të një marke të ngjashme. Me fjalë të tjera, LMT nuk parasheh që një markë e paregjistruar e mirënjohur dhe e mëhershme mund të shërbej si bazë e mjaftueshme për ndalimin e përdorimit të një marke të regjistruar të mëvonshme. Nga arsyetimi i tillë i Gjykatës, mund të nxirret përfundimi se Gjykata ka vepruar me nguti të pashembullt- duke mos i analizuar dhe duke mos e përmendur asnjërën nga provat e prezantuara dhe duke mos e dhënë qëndrimin e saj për të gjitha provat dhe pretendimet e [parashtruesit të kërkesës] veç e veç”.
Parashtruesi i kërkesës si përfundim thekson se atij, “i janë shkelur të drejtat themelore të garantuara me nenin 6 të Konventës evropiane të të drejtave të njeriut. Me fjalë të tjera, arsyetimi i vendimit tregon se në fakt çështja e [parashtruesit të kërkesës] nuk është trajtuar realisht (obligim ky që rrjedh nga Vendimi i GJEDNJ-së Affaire H. kundër Belgjikës) duke mos dhënë përgjigje në argumentet kryesore të [parashtruesit të kërkesës].
Në fund, parashtruesi i kërkesës kërkon nga Gjykata që të shpallë të pranueshme kërkesën dhe të konstatojë se ka pasur shkelje të (i) nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me Protokollin nr. 1 të nenit 1 të KEDNJ-së ; (ii) nenit 54 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të KEDNJ-së; (iii) të shpall të pavlefshëm Aktgjykimin E. rev. nr. 29/19 të Gjykatës Supreme dhe ta kthejë atë për rishqyrtim.
Dispozitat relevante kushtetuese dhe ligjore
Kushtetuta e Republikës së Kosovës
Neni 46
[Mbrojtja e Pronës]
1.E drejta e pronës është e garantuar.
2. Shfrytëzimi i pronës rregullohet me ligj, në pajtim me interesin publik.
3.Askush nuk do të privohet në mënyrë arbitrare nga prona.
[...]
5.Prona intelektuale mbrohet me ligj.
Neni 54
[Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave]
Çdokush gëzon të drejtën e mbrojtjes gjyqësore në rast të shkeljes ose mohimit të ndonjë të drejte të garantuar me këtë Kushtetutë ose me ligj, si dhe të drejtën në mjete efektive ligjore nëse konstatohet se një e drejtë e tillë është shkelur.
Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut
Neni 6
(E drejta për një proces të rregullt)
Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me ligj, e cila do të vendosë si për mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e tij të natyrës civile, ashtu edhe për bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë.
[...]
Protokolli nr. 1 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut
Neni 1
(Mbrojtja e pronës)
Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij, përveçse për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.
[...]
Dispozitat relevante ligjore për markat tregtare
LIGJI Nr. 04/L-026 PËR MARKAT TREGTARE, PLOTËSUAR DHE NDRYSHUAR ME LIGJIN Nr. 05/L – 040 PËR NDRYSHIMIN DHE PLOTËSIMIN E LIGJIT Nr. 04/L-026 PËR MARKAT TREGTARE
Neni 3
Përkufizimet
Shprehjet e përdorura në këtë ligj kanë këtë kuptim:
[...]
1.4. Konventa e Parisit - Konventa për Mbrojtjen e Pronësisë Industriale e datës 20 mars 1883 e rishikuar dhe e ndryshuar;
[...]
Markat tregtare të njohura - Marka tregtare sipas nenit 6bis të Konventës së Parisit;[...]
[...]
Neni 4
Fitimi i të drejtës për markë tregtare
1. E drejta për markë tregtare fitohet përmes regjistrimit në regjistrin e markave tregtare që udhëheq Zyra për Pronësi Industriale.
2. Subjekti vendas dhe i huaj mund të jetë pronar të markës tregtare në Republikën e Kosovës.
3. Subjekti që nuk është shtetas i Republikës së Kosovës apo nuk ka seli të regjistruar të biznesit paraqitet në Zyrë vetëm nëpërmjet përfaqësuesve të autorizuar.
Neni 5
Shenjat që mund të mbrohen si markë tregtare
Markë tregtare mund të jetë çdo shenjë e cila mund të paraqitet grafikisht, në veçanti fjalët, përfshirë edhe emrat personal, skicimet, shkronjat, numrat, formën e mallrave apo paketimin e tyre, ngjyrat si dhe kombinimi i gjitha këtyre me kusht që shenjat e tilla të mund të dallojnë mallrat ose shërbimet e një ndërmarrjeje nga mallrat ose shërbimet e ndërmarrjeve tjera.
Neni 6
Refuzimi për shkaqe absolute
1. Si markë tregtare nuk mund të regjistrohen apo nëse janë regjistruar, duhet të shpallen të pavlefshme:
1.1. shenjat që nuk janë në përputhje me nenin 5 të këtij ligji;
1.2. markat tregtare që nuk përmbajnë ndonjë veçori dalluese;
1.3. markat tregtare të cilat përbëhen ekskluzivisht shenja ose tregues që mund të përdoren në tregti për të përcaktuar llojin, cilësinë, sasinë, qëllimin, vlerën, prejardhjen gjeografike, kohën e prodhimit të mallrave ose të kryerjes së shërbimeve ose për të treguar karakteristika të tjera të mallrave dhe shërbimeve;
1.4. markat tregtare të cilat përbëhen ekskluzivisht nga shenja ose tregues të cilat janë bërë të zakonshme në gjuhën e përditshme ose janë përdorur në mirëbesim (bona fide) dhe që kanë krijuar praktika të zakonshme tregtare;
1.5. shenjat të cilat përbëhen ekskluzivisht prej:
1.5.1. trajtës e cila rezulton nga vetë natyra e mallrave;
1.5.2. trajtës së mallrave e cila është e nevojshme për të fituar një rezultat teknik;
1.5.3. trajtës e cila u jep mallrave një vlerë substanciale;
1.6. markat tregtare që janë në kundërshtim me parimet e moralit dhe rendin publik; 1.7. markat tregtare që mund të mashtrojnë publikun, për shembull përkitazi me natyrën, cilësinë apo prejardhjen gjeografike të mallrave ose shërbimeve;
1.8. markat tregtare që nuk janë autorizuar nga autoritetet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit.
1.9. markat tregtare përdorimi i të cilave mund të jetë i ndaluar me dispozitat e ndonjë ligji tjetër;
1.10. markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore që nuk janë përcaktuar në nenin 6 të Konventës së Parisit, dhe që janë në interesin e përgjithshëm të Republikës së Kosovës, përveç në rastet kur regjistrimi i tyre lejohet nga organi kompetent;
1.11. markat tregtare për verëra ose pije alkoolike që përmbajnë apo përbëhen nga një tregues gjeografik që i identifikon verërat apo pijet alkoolike që nuk kanë atë prejardhje;
1.12. markat tregtare që përmbajnë ose përbëhen nga një emërtim i origjinës apo tregues gjeografik me efekt në territorin e Republikës së Kosovës, nëse aplikimi për regjistrimin e markës tregtare është bërë pas aplikimit për regjistrimin e një emërtimi të origjinës apo treguesi gjeografik dhe është në kërkesën për regjistrimin e treguesit gjeografik, të përcaktuar me legjislacionin përkatës bazën e të cilit emërtimet e tilla janë regjistruar për llojin e njëjtë të mallrave.
2. Nënparagrafët 1.2., 1.3. dhe 1.4. të këtij neni nuk zbatohen nëse në procesin e përdorimit përpara datës së aplikimit për regjistrim marka ka fituar karakter dallues përkitazi me mallrat ose shërbimet për të cilat kërkohet regjistrimi.
Neni 7
Refuzimi për shkaqe relative
1. Me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme, marka tregtare për të cilën është paraqitur aplikimi nuk regjistrohet nëse:
1.1. është identike me markën e mëhershme dhe mallrat ose shërbimet për të cilat paraqitet aplikimi, janë identike me mallrat ose shërbimet e mbrojtura me markën e mëhershme;
1.2. është identike ose e ngjashme me markën e mëhershme dhe mallrat ose shërbimet për të cilat paraqitet aplikimi, janë të ngjashme me mallrat ose shërbimet të cilat mbrohen nga marka e mëhershme tregtare dhe kur për shkak të njëllojshmërisë ose të ngjashmërisë, ekziston mundësia e shkaktimit të konfuzionit te publiku ku përfshihet edhe mundësia e asociimit me markën e mëhershme.
2. "Markë e mëhershme tregtare”, në kuptimin e paragrafit 1. të këtij neni, nënkuptohet:
2.1. marka e regjistruar me një datë aplikimi apo datë të përparësisë më të hershme në Republikën e Kosovës.
2.2. aplikimi për regjistrim të një marke, me një datë aplikimi ose datë të përparësisë më të hershme, në procedurë të regjistrimit;
2.3. marka tregtare e cila është e mirënjohur në territorin e Republikës së Kosovës në datën e aplikimit për regjistrimin e markës tregtare, ose kur është e përshtatshme, të drejtën e përparësisë së kërkuar në lidhje me aplikimin për regjistrimin e markës tregtare;
2.4. marka tregtare komunitare ose aplikimi për regjistrimin e markës tregtare komunitare, siç është përcaktuar në paragrafin 1. të nenit 83 të këtij Ligji.
2.5. markat regjistruar sipas marrëveshjeve ndërkombëtare që kanë efekt në Republikën e Kosovës;
3. Me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme tregtare, sipas nenit 7. 2 të ligjit bazik nuk duhet të regjistrohet marka tregtare që është identike ose e ngjashme me markën e mëhershme tregtare, e cila mbrohet për mallra ose shërbime që nuk janë të ngjashme me ato për të cilat është regjistruar marka e mëparshme tregtare, nëse marka e mëhershme tregtare ka reputacion në Republikën e Kosovës dhe nga përdorimi i markës tregtare në fjalë, pa shkak të arsyeshëm, realizohet një përfitim i padrejtë nga karakteristika dalluese ose nga reputacioni i markës së mëhershme tregtare ose dëmtohet karakteristika dalluese ose reputacioni i markës së mëhershme tregtare.
4. Me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme tregtare, marka tregtare nuk duhet të regjistrohet nëse përfaqësuesi ose agjenti i pronarit të markës tregtare pa autorizimin e pronarit aplikon për regjistrimin e markës tregtare në emrin e vet, përveç në rastet kur përfaqësuesi ose agjenti i arsyeton veprimet e tij.
KREU II EFEKTET E MARKËS TREGTARE
Neni 8
Të drejtat e fituara nga marka tregtare
1. Marka e regjistruar është e drejtë ekskluzive e pronarit të saj. Pronari i markës tregtare të regjistruar ka të drejtën të ndalojë palët e treta të përdorin pa lejen e tij:
1.1. çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare;
1.2. çdo shenjë që është identike ose e ngjashme me markën apo që, për shkak të njëllojshmërisë apo ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve, për të cilat përdoret shenja, me mallrat apo shërbimet, që mbulohen nga marka e regjistruar, mund të shkaktojnë konfuzion te publiku, ku përfshihet edhe mundësia e asociimit së shenjës me markën tregtare; 1.3. çdo shenjë, që është identike apo e ngjashme me markën tregtare për produktet dhe shërbime të ndryshme nga ato për të cilat është regjistruar marka tregtare, kur kjo e fundit ka reputacion në Republikën e Kosovës dhe nga përdorimi i shenjës, pa shkak të arsyeshëm, realizohet një përfitim i padrejtë ose dëmtohet natyra dalluese apo emri të njohur të markës.
2. Sipas paragrafit 1. të këtij neni pronari i markës gjithashtu mund të ndalojë këto veprime:
2.1. vendosja e shenjës në mallra apo në paketimet e tyre;
2.2. hedhja e mallrave në treg, ofrimi i tyre për shitje dhe ofrimi i shërbimeve duke përdorur këtë shenjë, ose magazinimi i tyre për këto qëllime;
2.3. përdorimi i shenjës gjatë importimit apo eksportimit të mallrave;
2.4. përdorimi i shenjës në shkresa zyrtare dhe në reklamim.
3. Të drejtat që rrjedhin nga regjistrimi i markës kanë efekt mbi palët e treta që nga data e publikimit të regjistrimit të markës tregtare. Mund të kërkohet kompensim për shkeljen e markës që ndodhin pas datës së publikimit të aplikimit të markës tregtare, shkeljet të cilat pas publikimit të regjistrimit të markës tregtare duhet të ndalohen. Gjykata që ka në shqyrtim çështjen nuk mund të vendosë për këtë çështje derisa të publikohet regjistrimi.
[...]
Neni 12
Humbja e të drejtave të fituara nga marka tregtare
1. Humbja e të drejtës për ndalimin e përdorimit të markës për produkte dhe shërbime fillon me futjen e markës në tregun e Republikës së Kosovës nga ana e vet pronarit ose pas anëtarësimit të Republikës së Kosovës në Bashkimin Evropian, në ndonjërën nga shtetet anëtare të Bashkimit Evropian apo shteteve që janë palë në Marrëveshjen që krijon Zonën Ekonomike Evropiane, me atë markë tregtare.
2. Paragrafi 1. i këtij neni nuk zbatohet në rastin kur pronari i markës së regjistruar tregtare kundërshton përdorimin e mëtejmë të markës tregtare duke dëshmuar se cilësia e mallrave ka ndryshuar apo është dëmtuar pas hedhjes së tyre në treg.
[...]
Neni 52
Shkaqet për shfuqizimin e markës tregtare
1. Marka shfuqizohet me paraqitjen e kërkesës në Zyrë:
1.1. kur marka tregtare është regjistruar në kundërshtim me dispozitat e nenit 5 dhe 6 të këtij ligji;
1.2. kur aplikuesi në keqbesim ka bërë aplikimin për markën tregtare;
1.3. kur ekziston markë e mëhershme tregtare ashtu siç është përmendur në nenin 7, paragrafi 2. të këtij ligji dhe kur janë përmbushur kushtet e cekura në paragrafin 1. apo paragrafin 3. të nenit 7 të këtij ligji;
1.4. kur ekziston një markë tregtare siç është cekur në nenin 7, paragrafi 4. të këtij ligji dhe kur janë plotësuar kushtet e përcaktuara me atë paragraf;
1.5. kur përdorimi i një marke të tillë tregtare mund të jetë ndaluar në përputhje më një të drejtë të mëhershme, në veçanti në:
1.5.1. të drejtë në emër;
1.5.2. të drejtë të portretit personal;
1.5.3. të drejtë të autorit;
1.5.4. të drejtë të pronësisë industriale.
1.6. kur përdorimi i markës tregtare shkel të drejtat e një shenje të përdorur në veprimtaritë afariste në Republikën e Kosovës, nëse ajo shenjë është fituar më herët dhe i jep pronarit të saj të drejtën për ta ndaluar përdorimin e markës tjetër.
2. Kur marka tregtare është regjistruar në kundërshtim me dispozitat e nenit 6 paragrafi 1. nënparagrafët 1.2. 1.3. dhe 1.4. të këtij ligji ajo mund të mos shfuqizohet nëse si pasojë e përdorimit të saj, ajo pas regjistrimit ka fituar një veçori dalluese lidhur me mallra apo shërbimet për të cilat është regjistruar.
3. Marka tregtare mund të mos shfuqizohet mbi bazat e një marke të mëhershme tregtare me reputacion apo një marke të mëhershme të mirënjohur tregtare nëse marka e mëhershme tregtare nuk është bërë e mirënjohur sipas nenit 7, paragrafi 2. nënparagrafi 2.3. të këtij ligji apo nuk ka fituar reputacion sipas nenit 7, paragrafi 3. të këtij ligji deri në datën e të drejtës së përparësisë të markës së mëvonshme tregtare.
4. Kur pronari i njërës prej të drejtave të përmendura në nënparagrafët 1.3, 1.4, 1.5. dhe 1.6. të paragrafit 1. të këtij neni, tashmë ka paraqitur kërkesën për shfuqizim të markës tregtare, nuk mundet të paraqesë kërkesë të re për shfuqizim të markës duke u bazuar në të drejtat e cekura në kërkesën e mëhershme.
5. Kur shkaqet për deklarimin e shfuqizimit ekzistojnë lidhur me vetëm për disa nga mallrat apo shërbimet për të cilat marka tregtare është regjistruar, ajo markë tregtare shfuqizohet vetëm për ato mallra apo shërbime.
6. Kur marka tregtare shfuqizohet për të gjitha apo disa nga mallrat apo shërbimet konsiderohet se me shfuqizimin e markës tregtare shuhen të gjitha efektet që ka pasur që nga regjistrimi i saj.
KREU XIII MBROJTJA CIVILO – JURIDIKE
Neni 95
Subjektet që kanë të drejtë të kërkojnë mbrojtjen e të drejtave
Padinë në rast të shkeljes së të drejtave të markës tregtare sipas këtij ligji kanë të drejtë ta ushtrojnë pronari i markës tregtare, pronari i licencës ekskluzive sipas kontratës apo bartësi i së drejtës së markës tregtare
Neni 96
Procedura për konstatimin dhe ndalimin e shkeljes
1.Pronari i markës tregtare mund të parashtrojë padi kundër secilit person i cili ka shkelur të drejtën e markës tregtare duke kryer pa autorizim cilëndo nga veprimet e cekura në nenin 8, paragrafët 1. dhe 2. të ligjit bazik duke kërkuar:
1.1. konstatimin e shkeljes së të drejtave të markës;
1.2. ndalimin e shkeljes së të drejtave dhe ndalimin e vazhdimit të shkeljes të tilla dhe të ngjashme të të drejtave në të ardhmen.
2. Veprimet e cekura në paragrafin 1, nënparagrafët 1.1, dhe 1.2. dhe në paragrafin 2 të nenit 96 ligjit bazik gjithashtu mund të bëhen kundër personave të cilët gjatë aktivitetit të tyre ekonomik kanë kryer shërbime duke shkelur markën tregtare apo bëjnë kërcënim për shkelje të të drejtave të markës tregtare.
3. Pronari i markës tregtare mund të parashtrojë padi kundër secilit person i cili duke kryer cilindo nga veprimet pa autorizim ka shkaktuar kërcënim serioz të shkeljes së markës së tij tregtare, duke kërkuar distancim nga veprimi në fjalë dhe ndalim të shkeljeve të të drejtave të markës tregtare.
Neni 97
Kërkesa për konfiskimin dhe shkatërrimin e produkteve
1. Pronari i markës tregtare mund të inicioj procedurë gjyqësore kundër çdo personi që ka shkelur të drejtat e markës tregtare duke kryer pa autorizim njërën nga veprimet e cekura në nenin 8, paragrafët 1 dhe 2 të ligjit bazik duke kërkuar që produktet që përbëjnë shkelje të të drejtave të markës tregtare dhe në raste të përshtatshme, materialet dhe mjetet e përdorura kryesisht në krijimin apo prodhimin e atyre produkteve të largohen nga tregu, të konfiskohen apo shkatërrohen.
2. Gjykata shqipton masat e përmendura në paragrafin 1 të këtij neni dhe atë me shpenzime e të pandehurit, përveç nëse ka arsye të veçanta për të mos vendosur kështu.
3. Shqiptimi i masave nga Gjykata sipas paragrafit 1 të këtij neni duhet të jetë në proporcion me natyrën dhe seriozitetin e shkeljes dhe duke marrë parasysh interesat e palëve të treta.
Neni 98
Kërkesa për kompensim të dëmit
1. Pronari i markës tregtare mund të inicioj padi kundër personit i cili i ka shkaktuar dëm duke kryer pa autorizim veprimet sipas nenit 8, paragrafët 1. dhe 2. të këtij ligji, dhe të kërkoj kompensimin e dëmit.
2. Pronari i markës tregtare mund të inicioj procedurë gjyqësore kundër çdo personi që ka shkelur të drejtat e markës tregtare duke kryer pa autorizim njërën nga veprimet e cekura në nenin 8, paragrafët 1 dhe 2 të ligjit bazik, duke pretenduar pagesën e shpërblimit në shumën që ai do të kishte kërkuar, duke pasur parasysh kushtet në kontratën e licencës, nëse ajo ka ekzistuar ndonjëherë.
3. Pronari i markës tregtare mund të inicioj procedurë gjyqësore kundër çdo personi që ka shkelur të drejtat e markës tregtare duke kryer pa autorizim njërën nga veprimet e cekura në Nenin 8, paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit bazik, pa pasur ndonjë bazë ligjore për këtë veprim, vendim të gjykatës ose ligjit, dhe ka përfituar prej saj, duke pretenduar rikthimin ose kompensimin e përfitimeve të tilla në bazë të rregullave të përgjithshme për pasurimin e pabazë.
4. Kur bëhet përcaktimi i dëmeve gjykata duhet t’i marrë parasysh të gjitha aspektet përkatëse, të tilla si pasojat negative ekonomike, përfshirë fitimet e humbura, të cilat i ka pësuar i dëmtuari, çdo fitim të padrejtë të bërë nga shkelësi dhe, në rastet e duhura, elementet e tjera, përveç faktorëve ekonomik, të tilla si dëmin moral të shkaktuar tek pronari i të drejtave si pasojë e shkeljes së të drejtës.
Neni 99
Kërkesa për publikimin e aktgjykimit
1. Me kërkesën e pronarit të markës tregtare aktgjykimi i formës së prerë, publikohet në mjetet e informimit publik me shpenzimet e të paditurit.
2. Gjykata vendos brenda kufijve të kërkesës për publikimin e tërësishëm ose pjesërishëm të aktgjykimit dhe mjetin e informimit se ku do të bëhet publikimi.
KONVENTA E PARISIT PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INDUSTRIALE
Neni 6 bis
Markat e mirënjohura
‘(1) Vendet e Unionit marrin përsipër, sipas detyrës zyrtare nëse legjislacioni i tyre e lejon këtë, ose me kërkesë të një pale të interesuar, të refuzojnë ose të anulojnë regjistrimin, dhe të ndalojë përdorimin e një marke tregtare e cila
përbën një riprodhim, një imitim ose një përkthim, që mund të krijojë konfuzion, të një marke e cila konsiderohet nga autoriteti kompetent i vendit të regjistrimit ose përdorimit që është e mirënjohur në atë vend si markë e një personi që ka të drejtën e përfitimeve të kësaj Konvente dhe përdoret për mallra identike ose të ngjashme. Këto dispozita do të zbatohen gjithashtu kur pjesa thelbësore e markës përbën një riprodhim të ndonjë shenje të tillë të mirënjohur ose një imitim që mund të krijojë konfuzion me të.
(2) Një periudhë prej të paktën pesë vjetësh nga data e regjistrimit lejohet për të kërkuar anulimi i një marke të tillë. Vendet e Unionit mund të parashikojnë një periudhë brenda së cilës duhet të kërkohet ndalimi i përdorimit.
(3) Asnjë afat nuk do të caktohet për të kërkuar anulimin ose ndalimin e përdorimit të markave të regjistruara ose përdorura në keqbesim.
Neni 6 ter
1)
а) Vendet e Unionit pajtohen që në mungesë të lejes nga autoritetet përkatëse, të refuzojnë ose anulojnë regjistrimin dhe të ndalojnë, me mjete adekuate, përdorimin e cilitdo lloj të shenjave fabrikimi ose tregtare, qoftë sikur pjesë përbërëse e këtyre shenjave, emblemave, flamujve dhe emblemave të tjera shtetërore të vendeve të Unionit, shenjave zyrtare dhe shenjave për kontroll dhe garanci, që i kanë miratuar ata, si dhe çdo mbështetje në dukje heraldike.
b) Dispozitat nga pika a) zbatohen gjithashtu mbi emblemat, flamujt dhe simbolet tjera, shkurtesat ose emërtimet e organizatave ndërkombëtare ndërqeveritare, anëtarët e të cilëve janë një ose më më shumë vende të Unionit, me përjashtim të emblemave, flamujve dhe simboleve tjera, shkurtesat ose emërtimet që vetëm se kanë qenë lëndë e marrëveshjeve të vlefshme ndërkombëtare me qëllim sigurimin e mbrojtjes së tyre.
c) Asnjë vend i Unionit nuk do të jetë i obliguar të zbatojë dispozitat e cekura në pikën e mësipërme b) në dëm të bartësve të së drejtave të realizuara me qëllim të mirë, para hyrjes në fuqi të kësaj konvente në atë vend. Vendet e Unionit nuk janë të obliguara të zbatojnë këto dispozita kur përdorimi i tyre ose regjistrimi nga pika e mësipërme a) nuk është e natyrës së tillë që publikun ta çojë në mendime se ekziston ndonjë lidhje midis organizatës në pyetje dhe emblemave, flamujve simboleve, shkurtesave apo emërtimeve, ose kur nuk është e besueshme se ky përdorim ose ky regjistrim është i tillë që të mund të sjellë publikun në huti (konfuzion) për ekzistimin e ndonjë lidhje midis shfrytëzuesit dhe organizatës.
2) Ndalesa e shenjave zyrtare dhe shenjave dalluese për kontroll ose garanci do të zbatohet vetëm në rastet kur shenjat, që do t’i përmbanin, do të ishin të destinuara të përdoren në mallra të llojit të njëjtë ose të ngjashëm.
3)
а)Për zbatimin e këtyre dispozitave vendet e Unionit pajtohen t’i dorëzojnë njëri tjetrit, përmes Byrosë ndërkombëtare, listë të emblemave shtetërore, shenjave zyrtare dhe shenjave dalluese për kontroll dhe garanci, që ata duan ose do të dëshironin t’i vendojnë, pa kufizime ose në kufij të caktuar, nën mbrojtjen nga ky nen, si edhe çdo ndryshim i ardhshëm i kryer në këtë listë. Çdo vend i Unionit do t’i vë me kohë në dispozicion për publikun listat e dorëzuara. Ky njoftim, megjithatë, nuk është i obligueshëm kur janë në pyetje flamujt shtetëror.
10b) Dispozitat nga pika b) të paragrafit 1 të këtij neni zbatohen vetëm mbi emblemat, flamujt dhe simbolet tjera, shkurtesat ose emërtimet e organizatave ndërkombëtare ndërqeveritare, që këto organizata i kanë njoftuar vendet e Unionit përmes Byrosë ndërkombëtare.
4) Çdo shtet i Unionit do të mund, pas afatit prej dymbëdhjetë muajve nga pranimi i njoftimit, t’i dorëzojë vendit të interesuar ose organizatës ndërkombëtare ndërqeveritare, përmes Byrosë ndërkombëtare, vërejtje të veta eventuale.
5) Për flamujt shtetëror masat e parashikuara në paragrafin e mësipërm 1 do të zbatohen vetëm mbi simbolet e regjistruara pas 6 nëntorit të vitit 1975.
6)Sa i përket emblemave të tjera shtetërore, përveç flamujve, shenjave zyrtare dhe shenjave dalluese të vendeve të Unionit dhe emblemave, flamujve dhe simboleve tjera, shkurtesave ose emërtimeve të organizatave ndërkombëtare ndërqeveritare, këto dispozita do të zbatohen vetëm mbi shenjat e regjistruara gjatë kohës më shumë se dy muaj pas pranimit të njoftimit të paraparë me paragrafin e mësipërm 3.
7) Në rast të qëllimit të keq, vendet do të kenë mundësi t’i fshijnë madje edhe shenjat e regjistruara para 6 nëntorit të 1925 në qoftë se përmbajnë emblema, shenja dhe shenja dalluese.
8) Shtetasit e çdo shteti që janë autorizuar të shfrytëzojnë emblemat shtetërore, shenjat apo shenjat dalluese e vendit të tyre, do të mund t’i shfrytëzojnë, madje edhe nëse kanë ngjashmëri me ato të ndonjë vendi tjetër.
9)Vendet e Unionit obligohen ta ndalojnë në tregti përdorimin e palejuar të simboleve shtetërore të vendeve të Unionit, kur ky përdorim do të ishte i natyrës së tillë që të sjellë në huti për prejardhjen e produktit.
10)Dispozitat e mësipërme nuk i pengojnë vendet të refuzojnë ose të vënë jashtë zbatimit, me zbatimin e pikës 3 nënpjesa B të nenit 6 quinquis, shenjat që përmbajnë pa leje emblema, flamuj dhe simbole të tjera ose shenja zyrtare ose shenja dalluese të zbatuara nga një vend i Unionit, si edhe shenjat dalluese të organizatave ndërkombëtare ndërqeveritare të cekura në paragrafin e mësipërm 1.
MARRËVESHJA e TRIPS- PËR ASPEKTET TREGTARE TË TË DREJTAVE TË PRONËSISË INDUSTRIALE
Neni 16
Të drejtat e dhëna
“1. Bartësi i markës së regjistruar tregtare ka të drejtën ekskluzive t’i ndalojë gjithë personat e tretë që nuk kanë pëlqimin e tij të përdorin në tregti shenja identike apo të ngjashme për mallra apo për shërbime, që janë identike apo të ngjashme me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare, në rastet kur ekziston mundësia që përdorimi i tillë do të mund të çoj në konfuzion. Në rast të përdorimit të shenjës identike për mallra apo shërbime identike, mundësia për konfuzion supozohet. Të drejtat e lartpërmendura nuk do të dëmtojnë çfarëdo të drejta paraprake ekzistuese, e as që do të ndikojnë mbi mundësinë që e kanë vendet Anëtare që t’i kushtëzojnë të drejtat e shfrytëzimit.
2. Neni 6 bis i Konventës së Parisit (1967) do të zbatohet mutatis mutandis, edhe për shërbimet. Gjatë përcaktimit se a është ndonjë markë tregtare e njohur, vendet Anëtare do të marrin parasysh njohurinë për atë markë tregtare në pjesën përkatëse të publikut, duke përfshirë njohurinë e pranishme në vendin Anëtarë për të cilën bëhet fjalë të arritur si rezultat i promocionit të markës tregtare.
3. Neni 6 bis i Konventës së Parisit (1967) do të zbatohet mutatis mutandis, edhe në mallrat apo shërbimet që nuk janë të ngjashme me ato për të cilat është regjistruar markë tregtare, me kusht që përdorimi i asaj marke tregtare në lidhje me atë mall ose shërbim të tregojë lidhje midis mallrave apo shërbimeve dhe bartësit të markës së regjistruar tregtare dhe me kusht që të ekzistojë mundësi që me përdorimin e tillë do të dëmtohen interesat e bartësit të së drejtës së markës së regjistruar tregtare”.
Pranueshmëria e kërkesës
Gjykata së pari shqyrton nëse kërkesa i ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, të përcaktuara me Kushtetutë, të parashikuara me Ligj dhe të specifikuara më tej me Rregullore të punës.
Në këtë drejtim, Gjykata i referohet paragrafëve 1 dhe 7 të nenit 113 [Juridiksioni dhe Palët e Autorizuara] të Kushtetutës, i cili përcakton:
“1. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
[...]
7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Gjykata gjithashtu i referohet paragrafit 4, të nenit 21 [Parimet e Përgjithshme] të Kushtetutës, i cili përcakton:
“4. Të drejtat dhe liritë themelore të parashikuara në Kushtetutë, vlejnë edhe për personat juridikë, për aq sa janë të zbatueshme”.
Në këtë drejtim, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës ka të drejtë të paraqes ankesë kushtetuese, duke u thirrur në shkelje të pretenduara të të drejtave dhe lirive themelore të tij, që vlejnë për individët dhe personat juridikë (shih, rastet e Gjykatës KI41/09, parashtruesi i kërkesës Universiteti AAB-RIINVEST L.L.C., Aktvendimi për papranueshmëri i 3 shkurtit 2010, paragrafi 14).
Në vazhdim, Gjykata gjithashtu shqyrton nëse parashtruesi i kërkesës ka përmbushur kriteret e pranueshmërisë, siç përcaktohen me Ligj. Në lidhje me këtë, Gjykata së pari i referohet neneve 47 (Kërkesa individuale), 48 (Saktësimi i kërkesës) dhe 49 (Afatet) të Ligjit, të cilët përcaktojnë:
Neni 47
(Kërkesa individuale)
“1. Çdo individ ka të drejtë të kërkojë nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike në rast se pretendon se të drejtat dhe liritë e tija individuale të garantuara me Kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik.
2. Individi mund ta ngritë kërkesën në fjalë vetëm pasi që të ketë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj”.
Neni 48
(Saktësimi i kërkesës)
“Parashtruesi i kërkesës ka për detyrë që në kërkesën e tij të qartësoj saktësisht se cilat të drejta dhe liri pretendon se i janë cenuar dhe cili është akti konkret i autoritetit publik të cilin parashtruesi dëshiron ta kontestoj”.
Neni 49
(Afatet)
“Kërkesa parashtrohet brenda afatit prej katër (4) muajsh. Afati fillon të ecë nga dita kur parashtruesit i është dorëzuar vendimi gjyqësor...”.
Për sa i përket përmbushjes së këtyre kritereve, Gjykata konstaton se parashtruesi i kërkesës është palë e autorizuar, i cili konteston një akt të një autoriteti publik, përkatësisht Aktgjykimin [Rev. nr. 29/19] e 1 korrikut 2020 të Gjykatës Supreme, pasi i ka shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj. Parashtruesi i kërkesës gjithashtu ka qartësuar të drejtat dhe liritë themelore që ai pretendon se i janë shkelur në pajtim me kërkesat e nenit 48 të Ligjit dhe e ka dorëzuar kërkesën në pajtim me afatet e përcaktuara në nenin 49 të Ligjit.
Gjykata konstaton se kërkesa e parashtruesit të kërkesës i plotëson kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara me rregullin 39 (1) të Rregullores së punës. Kërkesa, poashtu, nuk mund të shpallet e papranueshme mbi bazën e kushteve të përcaktuara në rregullin 39 (3) të Rregullores së punës. Rrjedhimisht, e njëjta, duhet deklaruar e pranueshme për shqyrtim në merita.
Meritat
Gjykata fillimisht rikujton rrethanat e rastit konkret, të cilat burojnë si pasojë e regjistrimit të markës tregtare “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, nga ana e parashtruesit të kërkesës tek API-ja. Për shkak të ngjashmërive me disa produkte të importuara nga kompania “ELKOS”, parashtruesi i kërkesës kishte kërkuar caktimin e masës së sigurisë, përmes të cilës ishte ndaluar importimi i produkteve të tilla. Në procedurat gjyqësore, padia e parashtruesit të kërkesës ishte refuzuar si e pabazuar sepse Gjykata Themelore, e Apelit dhe ajo Supreme vlerësuan se produktet e importuara nga kompania Elkos janë markë e mirënjohur dhe se markat tregtare që përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore nuk mund të përvetësohen nga një palë dhe që përdorimi i tyre t’iu ndalohet palëve tjera.
Lidhur me të lartcekurat, parashtruesi i kërkesës pretendon se gjykatat e rregullta kanë shkelur të drejtat e tij të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, dhe nenin 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së.
Përkitazi me shkeljen e nenit 46 të Kushtetutës, në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës në esencë pretendon se: (i) meqenëse ka regjistruar markën tregtare, atij i takojnë të gjitha të drejtat ligjore lidhur me të, përfshirë mbrojtjen gjyqësore; (ii) gjykatat e rregullta në kundërshtim me të drejtën materiale [nenin 8 LMT], injorojnë dhe mohojnë mbrojtjen që ju ofron ligji, përkatësisht nenet 95, 96, 97 e 99 i LMT-së markave tregtare të [parashtruesit të kërkesës]; (iii) Gjykata Supreme aplikon dhe interpreton gabimisht nenet 5, 6 dhe 7 në lidhje me nenin 52 të LMT-së; (iv) vetëm API, e jo gjykata, është kompetente të merr vendimin për të refuzuar aplikimin për regjistrim dhe/ose shpalljen e tij të pavlefshëm.
Konkretisht, lidhur me aplikimin e gabuar të ligjit material, parashtruesi i kërkesës mbështetet në argumentet që: (i) e vetmja mundësi kur një gjykatë do të mund të bënte interpretimin, e rrjedhimisht aplikimin e nenit 6 të LMT-së do të ishte në rast se regjistrimi/mosregjistrimi i markës tregtare në API do të sfidohej qoftë nga aplikuesi apo nga kundërshtuesi. Andaj, sipas parashtruesit të kërkesës gjykatat e rregullta, do të mund të bënin interpretimin e nenit 6 të LMT-së vetëm po të sfidohej akti administrativ i organit administrativ [vendimi i API-së]; dhe, (ii) duke bërë aplikimin e gabuar të nenit 6 të LMT-së, Gjykata Supreme del nga kompetencat dhe juridiksioni i saj, merr rolin dhe kompetencat administrative të API-së dhe kërkon të ekzaminojë, për shkaqe absolute, nëse përmbushen kushtet për t’u regjistruar si markë tregtare dhe duke cituar, pa asnjë bazë ligjore, se sipas nenit 6 të LMT-së nuk mundet të regjistrohen si markë tregtare, arrijnë në përfundimin se nuk gëzojnë mbrojtje juridike.
Parashtruesi i kërkesës thekson se Gjykata Supreme, në Aktgjykimin e saj ka vlerësuar se objekt i kërkesëpadisë ka qenë kontestimi i regjistrimit të markave tregtare për shkaqe absolute e jo vërtetimi se i padituri ka cenuar markën tregtare të parashtruesit të kërkesës, për të cilën dhe në këtë mënyrë, Gjykata Supreme post-festum e bën vlerësimin e markave tanimë të regjistruara, pa pasur një kërkesë të tillë nga asnjë palë në kontest.
Parashtruesi i kërkesës, duke iu referuar vendimit të Gjykatës Supreme ku theksohet se “markat tregtare në përgjithësi i ofrojnë mbrojtje të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”, argumenton se ky konstatim shkon në kundërshtim të plotë me qëllimin e ekzistimit të LMT-së dhe mbrojtjes që i njëjti i jep pronarit të markës tregtare sipas nenit 8, që ndër të tjera përcakton se “pronari i markës ka të drejtën të ndaloj palët e treta të përdorin pa lejen e tij çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare”.
Si përmbledhje, parashtruesi i kërkesës pohon se Gjykata Supreme ka privuar atë nga gëzimi paqësor i pasurisë së tij, duke mos e mbrojtur të drejtën pronësore të tij dhe se kjo ndërhyrje “nuk është mbështetur në ligj, por e njëjta nuk është e mbështetur as në qëllim legjitim dhe as nuk merr parasysh parimin e proporcionalitetit”, ashtu siç përcaktohet nga GJEDNJ.
Përkitazi me shkeljet e nenit 54 në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, parashtruesi i kërkesës thekson se: (i) Gjykata Supreme ka dhënë arsyetim sipërfaqësor, orientuar në çështje të cilat mbrojnë apriori qëndrimin e instancave më të ulëta gjyqësore, duke e trajtuar sikur objekt i kontestit të paditësit është e drejta e importit të mallit e jo vërtetimi e ndalimi i shkeljes së markës së regjistruar dhe se a gëzon mbrojtje e drejta e regjistruar e markës tregtare në Republikën e Kosovës, si dhe se arsyetimi i vendimit tregon se në fakt çështja e [parashtruesit të kërkesës] nuk është trajtuar realisht; (ii) Gjykata Supreme ngatërron institutin juridik të "markës tregtare të mirënjohur", “me teorizime autentike eklektike mbi statusin e "mallit të mirënjohur", "produktit" apo "mallit të njohur", dhe se nuk qëndron ky pohim i Gjykatës Supreme sepse me Konventën e Parisit, neni 6 bis, përcaktohet fusha e mbrojtjes që iu akordohet markave të mirënjohura; dhe, (iii) sipas LMT-së, në territorin e Republikës së Kosovës, asnjë mbrojtje ligjore nuk i ofrohet një marke tregtare qoftë ajo edhe e mirënjohur, nëse marka nuk është e regjistruar më parë në Kosovë, nga Agjencia për Pronësi Industriale. Kjo sepse gjithmonë kërkohet regjistrimi formal i markës.
Gjykata konsideron se pretendimet e parashtruesit të kërkesës në esencë ndërlidhen me aplikimin në mënyrë qartazi të gabuar apo arbitrar të ligjit, andaj Gjykata në vijim do t’i trajtojë ato nën pretendimet për shkelje të nenit 46 në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Përkitazi me pretendimet për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Gjykata rikujton se rasti konkret, ka të bëjë me markat tregtare, përkatësisht marka të regjistruara pranë API-së nga parashtruesi i kërkesës, dhe për të cilat parashtruesi i kërkesës kishte iniciuar padi me lëndë kontesti “shkelja e të drejtave të markës tregtare”. Parashtruesi i kërkesës pretendon se gëzon mbrojtje juridike, sepse mallra të ngjashme me ato të parashtruesit të kërkesës, por të paregjistruara në API, janë importuar në territorin e Republikës së Kosovës nga kompania Elkos. Në kontekst të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës, përkatësisht të drejtës në mbrojtje të pronës, Gjykata gjithashtu i referohet praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së në interpretimin e nenit 1 (Mbrojtja e Pronës) të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Në këtë aspekt, Gjykata fillimisht rikujton që Kushtetuta përmes nenit 46 garanton të drejtën e mbrojtjes së pronës, dhe në paragrafin 5 të këtij neni specifikisht përcakton se “Prona intelektuale mbrohet me ligj”. E drejta e pronës është po ashtu e garantuar përmes nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, dhe i cili, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, garanton të drejtën e gëzimit paqësor të “pronës”, përfshirë garancitë që askush nuk mund të privohet nga prona e tij/saj, përveç kur është në interes publik.
Rrjedhimisht, Gjykata së pari do të trajtojë, nëse parashtruesi i kërkesës ka pasur “pronë” sipas nenit 46 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
A ka pasur parashtruesi i kërkesës pronë
GJEDNJ përmes praktikës së saj, ka përcaktuar se neni 1 i Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, aplikohet për pronën intelektuale (shih, rastet e GJEDNJ-së, Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, Aktgjykim i 11 janarit 2007, paragrafi 72; Melnychuk kundër Ukrainës, Vendim i 5 korrikut 2005; SIA AKKA/LAA kundër Letonisë, Aktgjykim i 12 korrikut 2016, paragrafi 41; Tokel kundër Turqisë, Aktgjykim i 9 shkurtit 2021, paragrafi 56), dhe për më tepër, aplikohet tek rastet e markave tregtare, në rastet kur ato janë të regjistruara (shih rastin e GJEDNJ-së, Kamoy Radyo Televizyon Yayincilik ve Organizasyon A.Ş. kundër Turqisë, Aktgjykim i 16 prillit 2019, paragrafi 37).
Rrjedhimisht, GJEDNJ, në rastin Kamoy Radyo Televizyon Yayincilik ve Organizasyon A.Ş. kundër Turqisë, pasi së pari vlerësoi nëse kompania parashtruese kishte “pronë”, konkludoi se kompania parashtruese në këtë rast ka të drejtë në njohjen e të drejtës së saj në pronë, ngase kishte markën tregtare të regjistruar. GJEDNJ, pasi konstatoi se kompania parashtruese kishte një “pronë” sipas nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, theksoi se në atë rast duhet të shqyrtohet nëse ka pasur ndërhyrje në të drejtën e kompanisë për gëzimin paqësor të pronës së saj (shih, rastin e GJEDNJ-së, Kamoy Radyo Televizyon Yayincilik ve Organizasyon A.Ş. kundër Turqisë, cituar më lart, paragrafi 38).
Duke ju referuar praktikës së sipërpërmendur, në rrethanat e rastit konkret, Gjykata konkludon se parashtruesi i kërkesës meqë ka të regjistruar markën tregtare në API-së, gëzon “pronë” në kuptimin e nenit 46 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Gjykata më tutje do të shqyrtojë se a ka pasur ndërhyrje në të drejtën e pronës së parashtruesit të kërkesës.
A ka pasur ndërhyrje
Parashtruesi i kërkesës pretendon se meqenëse ai ka të regjistruar markën tregtare në API, ai i gëzon të gjitha të drejtat që burojnë nga marka tregtare, përfshirë këtu ndalimin e eksportimit të produkteve që përmbajnë simbole të ngjashme me markën tregtare të parashtruesit të kërkesës.
Gjykata rikujton se në rastet që përfshijnë çështje gjyqësore midis individëve, detyrimet e Shtetit sipas nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së përfshijnë marrjen e masave të nevojshme për të mbrojtur të drejtën e pronës. Në veçanti, Shteti është nën detyrimin që t'u sigurojë palëve në kontest procedura gjyqësore të cilat ofrojnë garancitë e nevojshme procedurale dhe kështu t’ju mundësojnë gjykatave të gjykojnë në mënyrë të drejtë dhe efektive, në dritën e ligjit në fuqi. Në raste të tilla, pyetja nëse ka pasur një ndërhyrje të Shtetit në të drejtat e pronës shpesh është e pandashme nga pyetja nëse vendimet e gjykatave vendase ishin apo jo të prekura nga arbitrariteti apo qartazi të paarsyeshme (shih, rastet e GJEDNJ-së, Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, cituar më lart, paragrafët 83-87 dhe Kushoglu kundër Bullgarisë, Aktgjykim i 10 majit 2007, paragrafi 47).
Në dritën e kësaj të fundit, dhe duke marrë parasysh pretendimet e parashtruesit të kërkesës për interpretim qartazi të gabuar të ligjit, Gjykata do shqyrtojë se a ka pasur ndërhyrje në të drejtën e pronësore të parashtruesit të kërkesës si pasojë e vendimeve arbitrare nga gjykatat e rregullta (shih, si referencë: Kushoglu kundër Bullgarisë, cituar më lart, paragrafi 48).
A ka pasur arbitraritet në vendimet e gjykatave të rregullta
Gjykata rikujton se pretendimi kryesor i parashtruesit të kërkesës konsiston në aplikimin/interpretimin qartazi të gabuar të ligjit sa i përket çështjes së markave tregtare, duke rezultuar kështu në vendime arbitrare të gjykatave të rregullta.
Lidhur me këtë pikë, Gjykata rikujton se çështja kryesore konsiston në mbrojtjen e markës tregtare të parashtruesit të kërkesës, e cila është e regjistruar në API, si dhe ndalimi i përdorimit të emrit, shenjave dhe simboleve të cilat janë të ngjashme me ato të regjistruara nga parashtruesi i kërkesës. Gjykata rikujton se me këtë rast, gjykatat e rregullta nuk i kanë ndaluar ndërhyrësit të drejtën e përdorimit të emrit, shenjave dhe simboleve, duke u mbështetur në esencë në dy elemente. E para, se parashtruesi i kërkesës lidhur me simbolet kombëtare, të njëjtën nuk mund ta regjistrojë si markë tregtare, rrjedhimisht nuk gëzon mbrojtje juridike; dhe e dyta, se marka tregtare nga prodhuesi tjetër ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Republikën e Kosovës, para regjistrimit të saj nga parashtruesi i kërkesës.
Në këtë drejtim, duke pasur parasysh që parashtruesi i kërkesës e ka të regjistruar markën tregtare, e cila sipas KEDNJ-së, mbrohet me nenin 1 të Protokollit nr. 1, Gjykata rikujton si më lart se në rastet që përfshijnë çështje gjyqësore midis individëve, Shteti është nën detyrimin që t'u sigurojë palëve në kontest procedura gjyqësore të cilat ofrojnë garancitë e nevojshme procedurale dhe kështu t’ ju mundësojnë gjykatave të gjykojnë në mënyrë të drejtë dhe efektive në dritën e ligjit në fuqi. Rrjedhimisht, pyetja nëse ka pasur një ndërhyrje të Shtetit në të drejtat e pronës shpesh është e pandashme nga pyetja nëse vendimet e gjykatave vendase ishin apo jo të prekura nga arbitrariteti apo qartazi të paarsyeshme (shih, mutatis mutandis, paragrafin 84 më lart).
Rrjedhimisht, në vijim Gjykata do shqyrtojë se a ka pasur arbitraritet në vendimet e gjykatave të rregullta, dhe nëse me këto vendime është privuar parashtruesi i kërkesës nga shfrytëzimi paqësor i pronës së tij.
Gjykata vëren nga shkresat e lëndës se parashtruesi i kërkesës dhe ndërhyrësi, janë subjekte që prodhojnë produkte të njëjta me emër të njëjtë dhe dukje të ngjashme. Të dy kompanitë, sipas shkresave të lëndës, kanë produkte të njëjta sepse fabrika e mëparshme është privatizuar, dhe e njëjta ka pasur dy kantina, në Durrës dhe në Tiranë. Pra, kjo kishte rezultuar që këto dy kantina të prodhojnë produkte me emër të njëjtë.
Gjykata rikujton se thelbi i gjithë procedurës kontestimore të nisur nga parashtruesi i kërkesës kishte të bënte me ndalimin e importimit dhe të shitjes së produkteve që përmbajnë shenja dhe simbole të njëjta me ato të parashtruesit të kërkesës, e jo anulimi i regjistrimit të markës tregtare, ngase ndërhyrësi nuk e ka markën tregtare të regjistruar në Republikën e Kosovës, për dallim nga parashtruesi i kërkesës, i cili e ka të regjistruar. Prandaj, për këtë procedurë parashtruesi i kërkesës kishte iniciuar dhe mbrojtjen e të drejtave të tij siç parashihen me nenin 95 e 96 të LMT-së, sepse i njëjti kishte markën tregtare të regjistruar pranë API-së. Siç është përsëritur edhe disa herë nga parashtruesi i kërkesës, por edhe nga gjykatat e rregullta, kontesti përkatës nuk ka të bëjë me procedurën e kundërshtimit të markave tregtare.
Në vijim, Gjykata rikujton se vendimet e gjykatave të rregullta kishin arsyetuar në linjë të ngjashme, lidhur me atë se a konsiderohet shkelje e markës tregtare të regjistruar të parashtruesit të kërkesës, fakti që “Elkos" sh.p.k. pa lejen e parashtruesit të kërkesës ka importuar pije alkoolike-konjak me shenjën “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU” nga Kantina e pijeve “Durrës” (ndërhyrësit). Në lidhje me këtë, Gjykatat e rregullta ishin bazuar në dy kategori arsyetimesh, përkatësisht duke iu referuar (a) markave të mirënjohura; dhe (b) përdorimit të simboleve kombëtare.
Sa i përket markave të mirënjohura tregtare
Fillimisht Gjykata Themelore, përmes Aktgjykimit [IV.EK.C.nr.593/2015], refuzoi si të pabazuar padinë dhe kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës dhe sa i përket “markës së mirënjohur” arsyetoi se produktet e ndërhyrësit:
“[...] kanë fituar tretmanin e markës së mirënjohur në Kosovë, nga shkaku se të njëjtat produkte janë importuar në ish- Jugosllavi, po edhe në Kosovë nga viti 1964, fakt i vërtetuar sipas dokumenteve arkivore se këto produkte me markën tregtare Skenderbeg janë importuar në territorin e Jugosllavisë ku pjesë e saj ka qenë edhe Kosova nga viti 1967.
E paditura kompania "Elkos" sh.p.k, për vite me radhë ka importuar këtë produkt nga ndërhyrësi Kantina e pijeve "Gjegj Kastrioti Skënderbeu" deri në vitin 2015. Paditësi e ka regjistruar markën tregtare me nr.17665. dt.05.11.2015,e që në bazë të këtij vendimi Doganat e Kosovës, përmes aktvendimit 215/2015,dt.02/12/2015, i kanë ndalur përkohësisht produktet e palës së paditur të importuara nga ndërhyrësi.[...]
Ndërhyrësi sipas DUD (Dokumenteve Unike Doganore), eksporton në Kosovë nga viti 2002, produktet nën shenjën Skënderbeu, pa kurrfarë pengese, dhe pa u shqetësuar nga askush.
[...]Nga praktika gjyqësore, e Gjykatës Evropiane, me rastin midis Redbull vs. Bulldog, me nr.C.65/12, ku bartësi i së drejtës Red Bull, ja ka ndaluar bartësit shenjen "Bulldog" në pijet energjike shenjën "Bulldog".
Kërkesa e Red Bullit, është aprovuar nga Gjykata në Holandë, e cila e ka ndaluar përdorimin e shenjës Bulldog. Mirëpo, Gjykata e Drejtësisë së Unionit Evropian, ka vendosur se duhet të tolerohet shfrytëzimi i shenjave të ngjashme kur ekzistojnë “shkaqet e drejta "pasi shenja "Bulldog" është përdorur që nga viti 1975, edhe para regjistrimit formal të markës tregtare. Situata e ngjashme është edhe në këtë rast, kur ndërhyrësi ka qenë prezent në tregun e Kosovës shumë më herët, para se paditësi ta regjistroj markën tregtare, diku 30 vjet përpara, prandaj kjo markë në Kosovë është markë e mirënjohur, e që sipas nenit 7 të LMT-së, një markë e mirënjohur nuk mund të regjistrohet në Kosovë. Gjykata ka konstatuar se pala e paditur nuk ka bërë shkelje të markës tregtare, me rastin e importimit të produkteve nga prodhuesi kantina e Pijeve të Gjegj Kastrioti Skënderbeu" sepse një markë e tillë e këtij prodhuesi është markë e mirënjohur në R. Kosovës, nga shkaku se e njëjta është përdorur nga konsumatori kosovar më tepër se 30 vite, si dhe në momentin e regjistrimit të kësaj marke nga ana e paditësit e njëjta ka qenë e shpërndarë nëpër tërë rrjetin tregtar të Kosovës.
Gjykata e Apelit përmes Aktgjykimit [Ac. nr. 44/2019] theksoi:
“Poashtu, Gjykata e Apelit vlerëson se gjykata e shkallës së parë drejtë ka zbatuar edhe dispozitat e nenit 7 lidhur me nenin 52 të LMT-së, si dhe nenin 6bis të Konventës së Parisit, i cili gjithashtu është përfshirës, me zgjerime të konsiderueshme, edhe në marrëveshjen TRIPS, nenet 16 (2) dhe (3), të cilat dispozita parashohin mbrojtjen e markave të mirënjohura tregtare. Në rastin konkret pala e paditur ka argumentuar se produktet e të paditurës janë importuar në tregun e Kosovës si “treg referent” nga viti 1987, dhe me këtë ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Republikën e Kosovës, para regjistrimit të saj nga paditësi, andaj palës së paditur nuk mund t’i ndalohet përdorimi i saj”.
Gjykata Supreme në Aktgjykimin e saj [E. rev. 29/19] të 1 korrikut 2020, iu referua gjendjes faktike sipas së cilës theksoi:
“Gjykata e shkallës se parë nga provat e administruara ka konstatuar se i padituri ka importuar këto produktet në ish-Jugosllavi nga viti 1964, andaj ka vlerësuar se e ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Kosovë para regjistrimit të saj nga paditësi, andaj nuk mund t'i ndalohet përdorimi i saj. Produkti me emër të njëjtë është prodhuar për shumë vite në Durrës dhe se ndërhyrësi ka traditë shumëvjeçare të eksportit të pijeve alkoolike, para se paditësi të filloj prodhimin e vet.
Teoria e së drejtës nuk e përcakton qartë dhe saktë objektin e mbrojtjes apo termin e markës së 'mirënjohur' tregtare. Mirëpo, ekzistojnë disa elemente, kushte për të fituar statusi i mallit të njohur për konsumin e gjerë, pavarësisht nga mosha e kultura të rrethit të gjerë konsumues. Fakt i pakontestueshëm se produkti i ndërhyrësit i cili është importuar nga i padituri posedon të gjitha karakteristikat e një produkti të njohur. Për këtë arsye, vlerësohet si i pabazuar pretendimi se i padituri nuk arriti ta provoj se ai është përdorues i 'markës së mirënjohur', sepse padyshim në procedurën e shkallës së parë është vërtetuar se (shumë kohë më parë) pijet alkoolike të markës konjak 'Gjergj Kastrioti Skënderbeu' nga Durrësi, janë produkt i njohur si në territorin vendës domicil ashtu edhe në Kosovë”.
Nga të lartcekurat, Gjykata vëren se fillimisht Gjykata Themelore kishte arsyetuar se marka e ndërhyrësit është markë e mirënjohur tregtare, sepse: (i) sipas dokumenteve arkivore të njëjtat produkte janë importuar në territorin e Jugosllavisë, ku pjesë e saj ka qenë edhe Kosova nga viti 1967; (ii) nga Dokumentet Unike Doganore, ndërhyrësi eksporton në Kosovë që nga viti 2002, dhe kompania Elkos si e paditur për vite me radhë ka importuar këtë produkt nga ndërhyrësi; (iii) Gjykata e Drejtësisë së Unionit Evropian, ka vendosur se duhet të tolerohet shfrytëzimi i shenjave të ngjashme kur ekzistojnë “shkaqet e drejta”, duke iu referuar kështu rastit "Bulldog". Më tej, Gjykata e Apelit, duke iu referuar markave të mirënjohura iu ishte referuar dispozitave të nenit 7 të LMT-së në ndërlidhje me nenin 52, nenin 6bis të Konventës së Parisit, dhe në marrëveshjen TRIPS, nenet 16. 2 dhe 3, duke theksuar se në rastin konkret produktet e ndërhyrësit janë importuar në tregun e Kosovës si “treg referent” shumë kohë më parë, dhe me këtë e kanë fituar statusin e markës së mirënjohur. Në fund, Gjykata Supreme, kishte theksuar se (i) nga provat e administruara nga gjykata e shkallës së parë është vlerësuar se produktet e ndërhyrësit kanë fituar statusin e markës së mirënjohur në Kosovë para regjistrimit të saj nga parashtruesi i kërkesës; (ii) Teoria e së drejtës nuk e përcakton qartë dhe saktë objektin e mbrojtjes apo termin e markës së 'mirënjohur' tregtare, porse ekzistojnë disa elemente, kushte për të fituar statusin e mallit të njohur për konsumin e gjerë, dhe e konsideroi fakt të pakontestueshëm se produkti i ndërhyrësit i cili është importuar nga i padituri posedon të gjitha karakteristikat e një produkti të njohur, duke u mbështetur në faktin që shumë kohë më parë pijet alkoolike të markës konjak “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” nga Durrësi janë produkt i njohur, si në territorin vendës domicil ashtu edhe në Kosovë.
Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës në argumentet e tij thekson se: (i) objekt i kërkesëpadisë ka qenë vërtetimi i cenimit të markës tregtare e jo kontestimi i regjistrimit të markave tregtare për shkaqe absolute; dhe (ii) bazuar në nenin 8 të LMT-së pronari i markës ka të drejtën të ndaloj palët e treta të përdorin pa lejen e tij çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare.
Gjykata vëren se LMT, në nenin 8 të saj përcakton se të drejtat e fituara nga markat tregtare, janë të drejta ekskluzive të pronarit të saj, dhe ky i fundit ka të drejtë t’i ndaloj palët e treta të përdorin pa lejen e tij: (i) çdo shenjë që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare; (ii) çdo shenjë që është identike ose e ngjashme me markën apo që, për shkak të njëllojshmërisë apo ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve, për të cilat përdoret shenja, me mallrat apo shërbimet, që mbulohen nga marka e regjistruar, mund të shkaktojnë konfuzion te publiku, ku përfshihet edhe mundësia e asociimit së shenjës me markën tregtare; (iii) çdo shenjë që është identike apo e ngjashme me markën tregtare për produktet dhe shërbime të ndryshme nga ato për të cilat është regjistruar marka tregtare, kur kjo e fundit ka reputacion në Republikën e Kosovës dhe nga përdorimi i shenjës, pa shkak të arsyeshëm, realizohet një përfitim i padrejtë ose dëmtohet natyra dalluese apo emri të njohur të markës. (paragrafi 1, nënparagrafët 1.1; 1.2; 1.3). Pronari i markës tregtare ka të drejtë poashtu të ndalojë veprimet si: (i) vendosja e shenjës në mallra apo në paketimet e tyre; (ii) hedhja e mallrave në treg, ofrimi i tyre për shitje dhe ofrimi i shërbimeve duke përdorur këtë shenjë, ose magazinimi i tyre për këto qëllime; (iii) përdorimi i shenjës gjatë importimit apo eksportimit të mallrave; (iv) përdorimi i shenjës në shkresa zyrtare dhe në reklamim (paragrafi 2, nënparagrafët 2.1; 2.2; 2.3). Ndërsa të drejtat që rrjedhin nga regjistrimi i markës kanë efekt mbi palët e treta që nga data e publikimit të regjistrimit të markës tregtare (paragrafi 3).
Nisur nga neni 8 i LMT-së, parashtruesi i kërkesës gëzon mbrojtje ligjore kundër cenimit të markës tregtare. Në vijim, Gjykata do të analizojë nëse vendimet e gjykatave të rregullta kanë qenë arbitrare në arsyetimin e tyre, duke marrë parasysh rrethanat e rastit konkret.
Gjykata sërish rikujton se nuk është kontestuese që parashtruesi i kërkesës gëzon “pronë” mbi bazën e regjistrimit të markës tregtare (shih, paragrafët 79-82 më lart). LMT, në anën tjetër, i lejon parashtruesit të kërkesës, bazuar në nenet 95 e 96 mbrojtje gjyqësore kundrejt subjekteve që shkelin markën tregtare, e që në rastin konkret, parashtruesi i kërkesës e kishte iniciuar me kërkesën për ndalimin e importit të produkteve të kantinës në Durrës (ndërhyrësit), nga ana e kompanisë “Elkos”. I gjithë kontesti dhe çështja kryesore në këtë rast, rrjedh nga interpretimi i legjislacionit, nga ana e gjykatave të rregullta, për lejimin e importimit të produkteve të ngjashme me ato të parashtruesit të kërkesës, por të paregjistruara si marka tregtare, dhe të cilat, sipas gjykatave të rregullta gëzojnë mbrojtje sepse janë produkte të mirënjohura në tregun e Republikës së Kosovës.
Gjykata me këtë rast vëren se LMT në veçanti, në nenin 96, përcakton që pronari i markës tregtare (parashtruesi i kërkesës në rastin konkret) mund të parashtrojë padi kundër secilit person i cili ka shkelur të drejtën e markës tregtare duke kryer pa autorizim cilëndo nga veprimet e cekura në nenin 8, paragrafët 1. dhe 2. të LMT-së, duke kërkuar (i) konstatimin shkeljes së të drejtave të markës; dhe (ii) ndalimin e shkeljes së të drejtave të markës tregtare.
Në këtë kontekst, duke pasur parasysh dispozitat ligjore të referuara nga gjykatat e rregullta, Gjykata vëren se LMT, në nenin 7 përcakton refuzimin për shkaqe relative. Ky nen gjithashtu përcakton se me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme, marka tregtare për të cilën është paraqitur aplikimi nuk regjistrohet nëse plotësohen disa kushte, dhe ndër të tjera, (i) kur ajo markë tregtare është identike me markën e mëhershme dhe mallrat ose shërbimet për të cilat paraqitet aplikimi, janë identike me mallrat ose shërbimet e mbrojtura me markën e mëhershme (paragrafi 1 nën-paragrafi 1.1) dhe (ii) është identike ose e ngjashme me markën e mëhershme dhe mallrat ose shërbimet për të cilat paraqitet aplikimi, janë të ngjashme me mallrat ose shërbimet të cilat mbrohen nga marka e mëhershme tregtare dhe kur për shkak të njëllojshmërisë ose të ngjashmërisë, ekziston mundësia e shkaktimit të konfuzionit te publiku ku përfshihet edhe mundësia e asociimit me markën e mëhershme (paragrafi 1, nën-paragrafi 1.2). Markë e mëhershme tregtare nënkupton marka tregtare e cila është e mirënjohur në territorin e Republikës së Kosovës në datën e aplikimit për regjistrimin e markës tregtare, ose kur është e përshtatshme, të drejtën e përparësisë së kërkuar në lidhje me aplikimin për regjistrimin e markës tregtare (paragrafi 2, nënparagrafi 2.3). Më tej, Gjykata vëren se LMT parasheh që me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme tregtare, nuk duhet të regjistrohet marka tregtare që është identike ose e ngjashme me markën e mëhershme tregtare, e cila mbrohet për mallra ose shërbime që nuk janë të ngjashme me ato për të cilat është regjistruar marka e mëparshme tregtare, nëse marka e mëhershme tregtare ka reputacion në Republikën e Kosovës dhe nga përdorimi i markës tregtare në fjalë, pa shkak të arsyeshëm, realizohet një përfitim i padrejtë nga karakteristika dalluese ose nga reputacioni i markës së mëhershme tregtare, apo dëmtohet karakteristika dalluese ose reputacioni i markës së mëhershme tregtare (paragrafi 3). Rrjedhimisht, me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme tregtare, marka tregtare nuk duhet të regjistrohet nëse përfaqësuesi ose agjenti i pronarit të markës tregtare pa autorizimin e pronarit aplikon për regjistrimin e markës tregtare në emrin e vet (paragrafi 4).
Në fund, sa i përket aplikueshmërisë së dispozitave ligjore, Gjykata vëren se Gjykata e Apelit është referuar edhe në nenin 52 të LMT-së, i cili përcakton shkaqet për shfuqizimin e markës tregtare, dhe në të cilin, mes tjerash, përcaktohet se marka tregtare shfuqizohet nga API, kur (i) ajo është regjistruar në kundërshtim me dispozitat e nenit 5 e 6 të LMT-së (paragrafi 1, nënparagrafi 1.1) (ii) kur ekziston markë e mëhershme tregtare ashtu siç është përmendur në nenin 7, paragrafi 2 të këtij ligji dhe kur janë përmbushur kushtet e cekura në paragrafin 1 apo paragrafin 3 të nenit 7 të këtij ligji paragrafi 1, nënparagrafi 1.3); (iii) kur ekziston një markë tregtare siç është cekur në nenin 7, paragrafi 4 të këtij ligji dhe kur janë plotësuar kushtet e përcaktuara me atë paragraf (paragrafi 1 nënparagrafi 1.4); Tutje, ekziston mundësia që marka tregtare të mos shfuqizohet mbi bazat e një marke të mëhershme tregtare me reputacion apo një marke të mëhershme të mirënjohur tregtare nëse marka e mëhershme tregtare nuk është bërë e mirënjohur sipas nenit 7, paragrafi 2 nënparagrafi 2.3. të këtij ligji apo nuk ka fituar reputacion sipas nenit 7, paragrafi 3 të këtij ligji deri në datën e të drejtës së përparësisë të markës së mëvonshme tregtare (paragrafi 3). Në fund, kur marka tregtare shfuqizohet për të gjitha apo disa nga mallrat apo shërbimet konsiderohet se me shfuqizimin e markës tregtare shuhen të gjitha efektet që ka pasur që nga regjistrimi i saj (paragrafi 6).
Gjykata, marrë parasysh rrethanat e rastit konkret, fillimisht konsideron se regjistrimi i markave tregtare është i rëndësishëm për zhvillimin e bizneseve bazuar në dallimin e produktit dhe besimin e dhënë nga konsumatorët, dhe thekson se mbrojtja e tyre është po aq e rëndësishme sepse nga kjo buron edhe e drejta e tyre pronësore.
Gjykata vëren se LMT në mënyrë eksplicite nuk parasheh situatën se çfarë ndodh kur një markë e mirënjohur, por e paregjistruar operon në një treg, së bashku me markën tregtare e cila është e ngjashme apo njëjtë me këtë të fundit. Përderisa, LMT parasheh shkaqet absolute dhe relative për regjistrimin apo jo të markave tregtare, Gjykata vëren se tek shkaqet absolute hyn çështja e simboleve kombëtare, përkatësisht fakti se të njëjtat nuk mund të regjistrohen, ndërsa sa u përket shkaqeve relative, theksohet se me rastin e paraqitjes së kundërshtimit nga pronari i markës së mëhershme, marka tregtare për të cilën është paraqitur aplikimi nuk regjistrohet nëse plotësohen disa kushte, siç është rasti kur ajo markë tregtare është identike me markën e mëhershme dhe mallrat ose shërbimet për të cilat paraqitet aplikimi, janë identike me mallrat ose shërbimet e mbrojtura me markën e mëhershme (në rastin konkret, markë e mirënjohur).
Rrjedhimisht, Gjykata vëren se LMT, parasheh procedurat kur bëhet refuzimi për shkaqe relative, të cilat duhet të ndiqen me rastin e paraqitjes së kundërshtimit, dhe me këtë rast parasheh se markat e mirënjohura përbëjnë bazë për refuzim relativ të një marke tregtare në procedurën e regjistrimit. Së dyti, LMT parasheh në nenin 52 kushtet për shfuqizimin e një marke tregtare, dhe ndër të tjera thekson se markat e tilla tregtare shfuqizohen nga API, kur ato janë regjistruar në kundërshtim me dispozitat e nenit 5 e 6 të LMT-së, dhe kur ekziston marka e mëhershme tregtare.
Se cilat janë kushtet për të konsideruar një markë të mirënjohur, LMT përcakton në nenin 3 se do konsiderohet e tillë një markë tregtare sipas nenit 6bis të Konventës së Parisit. Referenca e LMT-së në Konventën e Parisit lidhur me përcaktimin e kuptimit të nocionit të markës së mirënjohur tregtare, ka rezultuar gjithashtu që një referencë e tillë të jetë konkretizuar nga gjykatat e rregullta në arsyetimet e dhëna në vendimet e tyre.
Gjykata vëren se korniza ligjore përcakton se markat tregtare që janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje, megjithatë, Konventa e Parisit për mbrojtjen e pronësisë industriale, përkatësisht neni 6bis, përcakton mbrojtjen e markave tregtare edhe pse ato nuk janë të regjistruara me kusht që ato të jenë “të mirënjohura”.
Gjykata me këtë rast vëren se “markave të mirënjohura” u jepet mbrojtje e veçantë me dispozitat e instrumenteve ndërkombëtare, përkatësisht nenit 6bis të Konventës së Parisit dhe paragrafëve 2 dhe 3 të Marrëveshjes TRIPS. Lidhur me atë që është arsyetuar nga Gjykata Supreme, Gjykata rikujton se kjo e fundit, në Aktgjykimin e saj Rev.nr. 29/19, kishte theksuar:
“Sa i përket vërejtjeve që lidhen në përfshirjen e zbatimit të dispozitave dhe rregullave ndërkombëtare (konventa e Parisit dhe Marrëveshja TRIPS) të gjykatës së shkallës së dytë, kjo Gjykatë i konsideron si të pabazuar, për shkak të mungesës së ligjeve dhe rregullave vendore të cilët nuk përmbajnë dispozitat me të cilat kish me u trajtuar kontesti në fjalë. Mirëpo, në këtë rast është e domosdoshme të jepet një vendim i drejtë i cili duhet të jetë në harmoni me rregullat dhe normat ndërkombëtare si dhe normat zakonore afariste, posaçërisht atëherë, kur interpretimet e tilla janë në pajtim me çdo sistem kushtetues”.
Nga të lartcekurat, Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës mbi bazën e nenit 96 të LMT-së ka kërkuar (i) konstatimin e shkeljes së markës tregtare dhe (ii) ndalimin dhe ndërprerjen e shkeljes në të ardhmen të markës tregtare.
Gjykata vëren se Gjykata e Apelit dhe ajo Supreme, duke iu referuar nenit 7 të LMT-së kishin konsideruar se parashtruesi i kërkesës nuk mund të ndalojë importimin e produkteve të ndërhyrësit nga kompania Elkos, për arsye se të njëjtat i konsideroi si “marka të mirënjohura” ashtu siç përcaktohen edhe me nenin 6bis të Konventës së Parisit, për faktin që të njëjtat janë importuar që nga viti 1967, dhe për më tepër janë importuar edhe nga kompania Elkos ku sipas dokumentacionit përkatës (DUD), është vërtetuar se janë importuar nga viti 2002. Gjykatat e rregullta për të zgjidhur kontestin në fjalë, iu kishin referuar instrumenteve ndërkombëtare, përkatësisht Konventës së Parisit dhe Marrëveshjes TRIPS.
Në anën tjetër, Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës pretendon se qëndrimi i Gjykatës Supreme sa i përket nenit 6bis të Konventës së Parisit, nuk është i saktë sepse sipas tij: (i) Bartësi i një marke të mirënjohur ka të drejtë qe në radhë të parë të kundërshtoi regjistrimin e një marke te mëvonshme qe është ne konflikt me markën e tij, dhe (ii) mund të kërkoj anulimin e regjistrimit te markës se mëvonshme e cila është në konflikt me markën e mirënjohur. Por, parashtruesi pohon se “sipas LMT, asnjë mbrojtje ligjore nuk i ofrohet një marke tregtare qoftë dhe e mirënjohur në territorin e Republikës se Kosovës, nëse marka nuk është e regjistruar me parë në Kosove, nga Agjencia Për Pronësi Industriale.”
Gjykata ka parasysh që LMT i referohet Konventës së Parisit dhe dhe poashtu edhe faktin që LMT është hartuar në përputhshmëri me direktivat e Bashkimit Evropian, përkatësisht (i) Direktivën nr. 2008/95/EC e Parlamentit Evropian dhe Këshillit të 22 tetorit 2008 për përafrim të ligjeve të Shteteve Anëtare lidhur me Markat Tregtare (Version i kodifikuar), (OJ L 299, 8 nëntor 2008 p. 25-33), (ii) Direktivën 2004/48/EC e Parlamentit Evropian dhe Këshillit, prill 2004 Mbi Zbatimin e të Drejtave të Pronësisë Intelektuale ( O.J. L 157, p. 45, 30 prill 2004; O.J. L 195, p.16, 2 qershor 2004). Që të dyja këto direktiva, janë hartuar duke pasur parasysh Konventën e Parisit dhe Marrëveshjen TRIPS të Organizatës Botërore të Tregtisë. Në rrethanat e këtij rasti Gjykata vëren që gjykatat e rregullta kanë konsideruar se marka tregtare e ndërhyrësit përbën produkt të mirënjohur.
Gjykata vëren gjithashtu se gjykatat e rregullta janë referuar në marrëveshjen TRIPS, përkatësisht nenin 16. 2 i cili parasheh se gjatë përcaktimit se a është ndonjë markë tregtare e mirënjohur duhet të merret parasysh njohuria për atë markë tregtare në pjesën përkatëse të publikut, duke përfshirë edhe njohurinë e pranisë në atë vend, të arritur si rezultat i promovimit të markës tregtare.
Gjykata ka parasysh faktin që Gjykata Supreme poashtu është referuar edhe në Marrëveshjen e Parisit, e cila specifikisht në nenin 6 bis të saj rregullon çështjen e markave të mirënjohura, duke theksuar mes tjerash në paragrafin 1 të nenit 6 bis se autoritetet duhet të anulojnë regjistrimin, dhe të ndalojë përdorimin e një marke tregtare e cila përbën një riprodhim, një imitim ose një përkthim, që mund të krijojë konfuzion, të një marke e cila konsiderohet nga autoriteti kompetent i vendit të regjistrimit ose përdorimit “që është e mirënjohur në atë vend” si markë e një personi që ka të drejtën e përfitimeve të kësaj Konvente dhe përdoret për mallra identike ose të ngjashme, dhe kjo poashtu zbatohet kur pjesa thelbësore e markës tregtare përbën një riprodhim të ndonjë shenjë të tillë të mirënjohur ose një imitim që mund të krijojë konfuzion me të. Më tej, paragrafi 2 i nenit 6 bis, kërkon një periudhë prej të paktën pesë vjetësh nga data e regjistrimit lejohet për të kërkuar anulimin e një marke të tillë, ndërsa paragrafi 3 i nenit 6 bis kërkon që asnjë afat nuk do të caktohet për të kërkuar anulimin ose ndalimin e përdorimit të markave të regjistruara ose përdorura në keqbesim.
Në këtë kuptim të arsyetimeve të mësipërme, Gjykata Supreme kishte konkluduar që marka tregtare nga ndërhyrësi ka qenë e pranishme në tregun e Kosovës për rreth 30 vite, pra edhe “para regjistrimit formal të markës tregtare nga ana e parashtruesit të kërkesës”. Gjykata Supreme, për më tepër theksoi që produkti me emër të njëjtë është prodhuar për shumë vite në Durrës dhe se ndërhyrësi ka traditë shumëvjeçare të eksportit të pijeve alkoolike, para se parashtruesi i kërkesës të filloj prodhimin e vet. Përderisa, parashtruesi i kërkesës argumenton se vetëm ai gëzon mbrojtje sepse ka regjistruar markën tregtare, Gjykata në analizimin e arsyetimeve të gjykatave të rregullta, nuk sheh arbitraritet sepse këto të fundit, në esencë kanë zbatuar dispozitat e instrumenteve ndërkombëtare të cilat specifikisht rregullojnë çështjen e “markave të mirënjohura”, dhe me këtë rast kanë konkluduar se parashtruesi i kërkesës nuk mund të ndalojë importimin e mallrave të ndërhyrësit sepse ato përbënin “markë të mirënjohur”, edhe para regjistrimit formal të markës tregtare nga parashtruesi i kërkesës.
Rrjedhimisht, duke u bazuar se në rastin konkret parashtruesi i kërkesës u ankua kryesisht për mënyrën në të cilën gjykatat e rregullta interpretuan dhe zbatuan dispozitat e Ligjit për Markat Tregtare dhe dispozitat e instrumenteve ndërkombëtare lidhur me trajtimin e çështjes së “markave të mirënjohura”, Gjykata rikujton se edhe në rastet që përfshijnë çështje të kontestit gjyqësor ndërmjet individëve dhe kompanive, detyrimet e shtetit sipas nenit 1 të protokollit nr. 1, konsistojnë në marrjen e masave të nevojshme për të mbrojtur të drejtën e pronës. Në veçanti, shteti është i detyruar t'u ofrojë palëve ndërgjyqëse në kontest, procedura gjyqësore të cilat ofrojnë garanci të nevojshme procedurale dhe për këtë arsye u mundësojnë gjykatave dhe tribunaleve vendase të gjykojnë në mënyrë të drejtë dhe efektive në dritën e ligjit në fuqi. Megjithatë, Gjykata rithekson se juridiksioni i saj për të verifikuar që ligji është interpretuar dhe zbatuar saktë, është i kufizuar dhe se nuk është funksioni i saj të zërë vendin e gjykatave të rregullta, përkatësisht roli i saj është më tepër të sigurojë që vendimet e këtyre gjykatave nuk janë arbitrare ose qartazi të paarsyetuara. Kjo është veçanërisht e vërtetë kur analizohet në prizmin e rrethanave të rastit konkret ku çështja lidhet me aspekte të vështira të interpretimit të ligjit të brendshëm (Shih në ndërlidhje me këtë aspekt edhe vendimin e GJEDNJ-së: Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, cituar më lartë, paragrafi 83).
Përfundimisht, Gjykata konstaton se vendimet e gjykatave të rregullta nuk janë arbitrare ose qartazi të paarsyetuara, sa i përket arsyetimeve të dhëna rreth çështjes së “markës së mirënjohur” tregtare, rrjedhimisht nuk paraqesin ndërhyrje në të drejtën kushtetuese të parashtruesit të kërkesës për mbrojtje të pronës, andaj, i njëjti nuk ka rezultuar në shkelje të nenit 46 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së. (Shih në ndërlidhje me këtë aspekt përfundimin e dhënë në vendimin e GJEDNJ-së: Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, cituar më lartë, paragrafi 87).
Sa i përket çështjes së simboleve
Gjykata ka në vëmendjen e saj edhe çështjen e simboleve kombëtare, e cila ishte trajtuar nga gjykatat e rregullta. Përderisa këto të fundit janë deklaruar që nuk janë lëshuar në trajtimin e çështjeve se a ka të drejtë parashtruesi i kërkesës në regjistrimin e markës tregtare përkatëse, për shkak të ngjashmërisë së saj me flamurin dhe stemën e Republikës së Shqipërisë, ato kanë trajtuar faktin se simbolet e tilla nuk mund të përvetësohen nga parashtruesi i kërkesës.
Specifika e këtij rasti, sipas shkresave të lëndës rrjedh nga historia e kompanive (parashtruesit të kërkesës dhe ndërhyrësit) të cilat si rrjedhojë e privatizimit, kanë vazhduar si biznese të ndara.
Gjykata vë në pah se çështjet lidhur me simbolet kombëtare, i kishin trajtuar gjykatat e rregullta. Në këtë drejtim, Gjykata Themelore theksoi se: “sipas nenit 6, paragrafi 1.8 [LMT], markat tregtare që nuk janë të autorizuara nga organet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit, nuk mund të regjistrohen, nëse janë regjistruar duhet të shpallen të pavlefshme”.
Gjykata rikujton se në rastin konkret, edhe Gjykata e Apelit ishte deklaruar si në vijim: “janë të pabazuara pretendimet për zbatim të gabuar të së drejtës materiale sepse gjykata e shkallës së parë drejtë ka zbatuar dispozitën e nenit 6 të LMT-së, e cila në paragrafin 1.10 përcakton se” markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore që nuk janë përcaktuar në nenin 6 të Konventës së Parisit dhe që janë në interesin e përgjithshëm të Republikës së Kosovës, përveç në rastet kur regjistrimi i tyre lejohet nga organi kompetent. Në rastin konkret paditësi pretendon në mbrojtjen e shenjave që përbëjnë simbole kombëtare andaj kjo gjykatë vlerëson se këto shenja bazuar në nenin 6, paragrafi 1, nën-paragrafët 1.8 dhe 1.10 të LMT-së, nuk mund të përvetësohen nga një palë që t’iu ndalohet përdorimi i tyre palëve tjera. Dhe për më tepër, “objekt shqyrtimi është kërkesëpadia e paditësit për ndalimin e përdorimit të shenjave të sipër cekura në produktet e paditësit”.
Gjykata Supreme kishte theksuar se “Është e pakontestueshme ngjashmëria e shenjave, meqenëse të dy palët (jo tërësisht) përdorin emërtimin e njëjtë - “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, me emblemën e Kastriotëve për identifikimin e produktit të njëjte”, iu ishte referuar edhe nenit 6 të LMT-së dhe theksoi se “Sa i përket pretendimit për zbatim të gabuar të dispozitës së nenit 6 të LMT-së respektivisht thirrjes së gabuar në këtë dispozitë nga ana e gjykatave të instancave më të ulëta, interpretimit dhe ndërhyrjes së tyre në kompetencë të autoritetit për regjistrimin, janë të pabazuara. Gjykata e shkallës së dytë nuk u lëshua në shqyrtimin e çështjes nëse paditësi ka të drejtë të regjistrimit të këtyre shenjave si marka tregtare, por u kufizua vetë në vlerësimin nëse këto shenja që përbëjnë simbole kombëtare dhe shtetërore, mund t’i ndalohen për përdorim palëve të treta, pavarësisht nëse të njëjtat janë të regjistruara si marka tregtare. Gjykata Supreme tërësisht pranon një arsyetim të tillë të gjykatës së shkallës së dytë, pavarësisht se marka e regjistruar tregtare në përgjithësi i ofron mbrojtje më të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruar gëzojnë mbrojtje juridike”.
Gjykata Supreme, duke iu referuar nenit 254, paragrafi 1 të LPK-së, theksoi se parashtruesi i kërkesës kishte parashtruar padi vërtetuese, që të vërtetojë se është shkelur marka tregtare nga ana e të paditurit i cili kishte importuar një sasi të pijeve alkoolike konjak ‘Gjergj Kastrioti Skënderbeu’ nga Kantina e Durrësit. Konkretisht, Gjykata Supreme thekson se parashtruesi i kërkesës nuk ka kërkuar që “të konstatohet një e drejtë e tij- shkelja e markës tregtare, por ka kërkuar që të konstatohet “e drejta” e të paditurit për të përdorur emrin e njëjtë, shenjat, emblemet etj.
LMT poashtu në nenin 6 të saj, përcakton refuzimin për shkaqe absolute, dhe përcakton se si markë tregtare nuk mund të regjistrohen apo nëse janë regjistruar, duhet të shpallen të pavlefshme inter alia, (i) markat tregtare që nuk janë autorizuar nga autoritetet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit (paragrafi 1, nën-paragrafi 1.8.); (ii) markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore që nuk janë përcaktuar në nenin 6 të Konventës së Parisit dhe që janë në interesin e përgjithshëm të Republikës së Kosovës, përveç në rastet kur regjistrimi i tyre lejohet nga organi kompetent (paragrafi 1, nënparagrafi 1.10.).
Gjykata vëren se Gjykata Themelore, e Apelit dhe ajo Supreme, kishin përcaktuar që neni 6 i LMT-së parasheh që markat tregtare që nuk mund të regjistrohen apo nëse janë regjistruar, duhet të shpallen të pavlefshme janë markat tregtare që nuk janë të autorizuara sipas nenit 6 të Konventës së Parisit dhe markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore. Mirëpo, Gjykata vëren se Gjykata e Apelit dhe ajo Supreme nuk u lëshuan në shqyrtimin e çështjes nëse paditësi ka të drejtë të regjistrimit të këtyre shenjave si marka tregtare, por u kufizua vetëm në vlerësimin nëse këto shenja që përbëjnë simbole kombëtare dhe shtetërore mund t’u ndalohen për përdorim palëve të treta, pavarësisht nëse të njëjtat janë të regjistruara si marka tregtare.
Gjykata konstaton se Gjykata e Apelit dhe ajo Supreme, kishin konstatuar se këto shenja që përbëjnë simbole kombëtare dhe shtetërore nuk mund t’u ndalohen për përdorim palëve të treta. Në rastin konkret, edhe po të mos ishte marka tregtare e përdorur nga ndërhyrësi “markë e mirënjohur”, vetë fakti që dy kompanitë përdorin në produktet e tyre elemente të flamurit dhe stemës kombëtare të Republikës së Shqipërisë, përbën një karakteristikë përmes së cilës i pamundësohet përvetësimi i këtij simboli si markë tregtare nga parashtruesi i kërkesës por edhe nga ndërhyrësi. Në rrethana të rastit konkret, kjo nënkupton që ndërhyrësit nuk mund t’i ndalohet përdorimi i kësaj shenje. Rrjedhimisht, Gjykata konstaton se vendimet e gjykatave të rregullta nuk kanë qenë arbitrare në vlerësimin nëse këto shenja mund t’u ndalohen për përdorim palëve të treta.
Gjykata duke përsëritur se rasti konkret ka të bëjë me ndalimin e produkteve që kanë shenjat e njëjta, e jo të drejtën e markës tregtare, sepse kjo e fundit sipas shkresave të lëndës, nuk i është hequr apo shfuqizuar parashtruesit të kërkesës, konkludon se Gjykata Themelore, e Apelit dhe ajo Supreme, kanë vlerësuar se një ndalesë e tillë nuk mund të bëhet për shkak se: (i) produkti i ndërhyrësit ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Republikën e Kosovës dhe (ii) shenjat që përbëjnë simbole kombëtare nuk mund të përvetësohen nga një palë për t’ua ndaluar përdorimin e tyre palëve tjera.
Gjykata me këtë rast, thekson se nuk i takon asaj që të shqyrtojë interpretimet e gjykatave të rregullta sa i përket kërkesës për ndalimin e përdorimit të simboleve të njëjta, por Gjykata vë në dukje se parashtruesit të kërkesës iu dha mundësia gjatë gjithë procedurave pranë gjykatave të rregullta të paraqiste argumentet e tij lidhur me interpretimin e LMT-së, dhe përballë komenteve kontradiktore të parashtruesit të kërkesës dhe palës kundërshtare, në lidhje me ndalimin apo jo të përdorimit të shenjave të ngjashme, gjykatat e rregullta morën vendimet e tyre bazuar në materialet që i konsideruan të rëndësishme ose të mjaftueshme për zgjidhjen e këtij kontesti. Rrjedhimisht, Gjykata nuk mund të konkludojë se Aktgjykimi i Gjykatës Supreme ishte prekur nga ndonjë element arbitrariteti, apo të jetë qartazi i paarsyeshëm (Shih në ndërlidhje me këtë aspekt përfundimin e dhënë në vendimin e GJEDNJ-së: Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, cituar më lartë, paragrafi 86).
Rrjedhimisht, Gjykata vlerëson se Aktgjykimi i Gjykatës Supreme në rastin konkret, nuk ka ndërhyrë në të drejtën kushtetuese të parashtruesit të kërkesës për mbrojtje të pronës, andaj, i njëjti nuk ka rezultuar në shkelje të nenit 46 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.
Përkitazi me pretendimet për shkelje të nenit 54 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së
Gjykata rikujton se parashtruesi i kërkesës ngre edhe pretendime lidhur me shkeljen e nenit 54 të Kushtetutës lidhur me nenin 6 të KEDNJ-së. Gjykata duke ju referuar vlerësimeve të mësipërme, konsideron se pretendimet për shkelje të nenit 54 të Kushtetutës në ndërlidhje me nenin 6 të KEDNJ-së, janë trajtuar në kuadër të pretendimeve për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës. Prandaj, Gjykata vlerëson se Aktgjykimi i kontestuar i Gjykatës Supreme nuk është nxjerrë në shkelje të nenit 54 të Kushtetutës.
PËR KËTO ARSYE
Në pajtim me nenet 21.4 e 113.7 të Kushtetutës, nenin 20 të Ligjit, dhe rregullin 59 (1) të Rregullores së punës, në seancën e mbajtur më 13 tetor 2022:
VENDOS
TË DEKLAROJË njëzëri kërkesën të pranueshme;
TË KONSTATOJË me shumicë se Aktgjykimi [Rev. nr. 29/19] i 1 korrikut 2020 i Gjykatës Supreme të Kosovës është në pajtueshmëri me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës së Republikës së Kosovës në ndërlidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
T'UA KUMTOJË këtë Aktgjykim palëve;
TË PUBLIKOJË këtë Aktgjykim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me nenin 20.4 të Ligjit;
Ky Aktgjykim hyn në fuqi menjëherë.
Gjyqtari raportues Kryetarja e Gjykatës Kushtetuese
Nexhmi Rexhepi Gresa Caka-Nimani
ADOL sh.p.k.
KI - Kërkesë individuale
Aktgjykim
Mosshkelje e të drejtave kushtetuese
Neni 46 - Mbrojtja e Pronës
Civile