Mendim mospajtues i gjyqtarit Radomir Laban në rastin nr. KI159/20 - Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës Rev. nr. 29/19 të 1 korrikut 2020

Urdhëra tjerë

Mendim mospajtues i gjyqtarit Radomir Laban në rastin nr. KI159/20 – Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës Rev. nr. 29/19 të 1 korrikut 2020

Nr. të lëndës KI159/20

Parashtruesit: ADOL SH.P.K.

Shkarko:

Vendimi tekst

Prishtinë, më 5 dhjetor 2022

Nr. ref.:MM 2088/22

MENDIM MOSPAJTUES

i gjyqtarit

RADOMIR LABAN

në

rastin nr. KI159/20

Parashtrues

ADOL SH.P.K.

Vlerësim i kushtetutshmërisë së Aktgjykimit të Gjykatës Supreme të Kosovës Rev. nr. 29/19 të 1 korrikut 2020

Duke shprehur që në fillim respektin tim ndaj mendimit të shumicës së gjyqtarëve se në këtë rast nuk ka pasur shkelje të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] në lidhje me nenin 1 [Mbrojtja e pronës] të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut (në tekstin e mëtejmë: KEDNJ).

Unë si gjyqtar individual i Gjykatës Kushtetuese nuk pajtohem me mendimin e shumicës dhe konsideroj se ka pasur shkelje të të drejtave të njeriut të garantuara me Kushtetutë t; parashtruesit të kërkesës dhe që i referohet shkeljes së të drejtave të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] në lidhje me nenin 1 [Mbrojtja e pronës] të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së), të cilën do të përpiqem ta arsyetoj më poshtë.

Si gjyqtar pajtohem me gjendjen faktike siç është deklaruar dhe paraqitur në aktgjykim dhe e pranoj të njëjtën gjendje faktike si të saktë. Megjithatë, Unë, si gjyqtar nuk pajtohem me mënyrën se si janë parashtruar dhe paraqitur në aktgjykim pretendimet e parashtruesit të kërkesës dhe konsideroj se nuk janë përmendur të gjitha pretendimet e parashtruesit të kërkesës, veçanërisht ato në të cilat parashtruesi i kërkesës arsyeton se marka tregtare përfaqëson pronë dhe se mos sigurimi i mbrojtjes së një marke të regjistruar tregtare paraqet shkelje të së drejtës për gëzim paqësor të pronës.

Për sa më sipër, dhe në përputhshmëri me rregullat 61 dhe 63 të Rregullores së punës të Gjykatës Kushtetuese, unë do të paraqes me shkrim mendimin Tim mospajtues. Për të ndjekur sa më lehtë dhe qartë arsyetimin e mendimit mospajtues, Unë (I) do të përsëris pretendimet e parashtruesit të kërkesës në lidhje me shkeljet e pretenduara të të drejtave të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 [Mbrojtja e pronës] të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, siç është paraqitur nga vetë parashtruesi i kërkesës në kërkesën në Gjykatën Kushtetuese; (II) vlerësoj aplikimin e nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së; (III) paraqes përmbajtjen e nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së; (IV) arsyetoj parimet bazë të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së; (V) zbatoj parimet bazë të mësipërme në rastin konkret; (VI) nxjerr një përfundim në lidhje me shkeljet e pretenduara të të drejtave të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 [Mbrojtja e pronës] të Protokollit Nr. 1 të KEDNJ-së.

Pretendimet e parashtruesit të kërkesës në lidhje me shkeljet e pretenduara të të drejtave të parashtruesit të kërkesës të garantuara me nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 [Mbrojtja e pronës] të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së

Të gjithë kanë të drejtën në pronë, vetëm ose në bashkësi me të tjerët. Askush nuk mund të privohet në mënyrë arbitrare nga prona. Këto dispozita për mbrojtjen e pronës përmbahen në nenin 17 të Deklaratës Universale për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe kjo nuk nënkupton vetëm lirinë për të fituar dhe poseduar pronën, por përjashton edhe të drejtën e tjetrit për t'ia marrë pronën dikujt në mënyrë arbitrare. Nga ana tjetër, neni 1 i Protokollit 1 të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut (“KEDNJ”) parashikon se: “Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij”. Askush nuk mund të privohet nga prona, përveçse për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara me ligj dhe parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare. [Theks i shtuar].

Neni 22, paragrafi 1 i Kushtetutës përcakton se të drejtat e njeriut të garantuara me dy aktet ndërkombëtare të lartpërmendura zbatohen drejtpërdrejt në Republikën e Kosovës dhe se ato kanë epërsi - në rast konflikti - mbi të gjitha dispozitat ligjore të ligjeve të Kosovës. Për më tepër, neni 46 i Kushtetutës parashikon se e drejta e pronës është e garantuar dhe se askush nuk mund të privohet arbitrarisht nga prona personale. Neni 53 i Kushtetutës parashikon gjithashtu se të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me këtë Kushtetutë do të interpretohen në përputhje me vendimin gjyqësor të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë: GJEDNJ).

Duke marrë parasysh të gjitha aktet juridike imperative/themelore të sipërpërmendura dhe normat që ato përmbajnë në lidhje me të drejtën e pronës, e veçanërisht përcaktimin e Kushtetutës lidhur me këtë të drejtë - është e qartë se - e drejta e pronës është e drejt; themelore dhe e pacenueshme e njeriut. Kjo shihet nga fakti se në Kushtetutë e drejta e pronës është në pjesën që kanë të bëjnë me të drejtat dhe liritë themelore të njeriut.

Duke pasur parasysh praktikën gjyqësore të GJEDNJ - nëpërmjet nenit 53 të Kushtetutës - duhet pasur parasysh se koncepti i pronësisë interpretohet gjerësisht. Sipas jurisprudencës së GJEDNJ-së, ky koncept nuk përfshin vetëm pronën dhe të drejtën në të - në kuptimin material dhe klasik të fjalës, por përfshin gjithashtu një gamë të gjerë të drejtash monetare - të drejta që rrjedhin nga aksionet, patentat, markat tregtare, vendimet gjyqësore dhe gjithashtu të drejtat që rrjedhin nga drejtimi i ndonjë biznesi. [A. Grgiq; Z. Mataga; M. Longar dhe A. Vilfan, E drejta e pronës sipas Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, f. 7., paragrafi 2] [Theks i shtuar].

Në rastin e pasurive jo-fizike, GJEDNJ-ja ka marrë në mënyrë specifike parasysh nëse pozicioni ligjor i deklaruar do të krijonte të drejta dhe interesa financiare dhe nëse ai ka vlerë ekonomike për këtë arsye. Kështu, për shembull, GJEDNJ vlerësoi se pronësia intelektuale, dhe si e tillë, markat tregtare si dhe e drejta e autorit (Melnychuk kundër Ukrainës, dhjetor; Anheuser – Busch Inc. kundër Portugalisë [DHM] paragrafët 72, 76 dhe 78 ), përbëjnë „pronë“ në kuptim të Protokollit 1, të nenit 1 të KEDNJ-së.

Kushtetuta e Republikës së Kosovës, neni 46, i kushtohet mbrojtjes së pronës. Konkretisht neni 46 parasheh se:

1. E drejta e pronës është e garantuar;

2. Shfrytëzimi i pronës rregullohet me ligj, në pajtim me interesin

publik;

3. Askush nuk do të privohet në mënyrë arbitrare nga prona;

5. Prona intelektuale mbrohet me ligj“.

Prandaj, nuk kontestohet se mbrojtja e pronësisë intelektuale, duke përfshirë edhe markat tregtare, është e garantuar me Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe si e tillë bie nën domenin që rregullohet me Protokollin 1, neni 1 i „KEDNJ-së“. Kushtetuta e Republikës së Kosovës përcakton se prona intelektuale mbrohet me ligj.

Ligji nr. 04/L – 026 për markat tregtare, i ndryshuar me Ligjin nr. 05/L - 040, (në tekstin e mëtejmë: LMT) është një ligj që përcakton kushtet dhe procedurat për regjistrimin e markave tregtare, të drejtat që rrjedhin nga regjistrimi dhe zbatimin e këtyre të drejtave.

Në nenin 2, ky ligj përcakton se “zbatohet për markat tregtare në lidhje me mallrat dhe shërbimet në të cilën subjektet i nënshtrohen procedurës së regjistrimit në Agjencinë për Pronësi Industriale të Republikës së Kosovës [...],si dhe markat komunitare dhe regjistrimet ndërkombëtare të markës tregtare që vlejnë në Republikën e Kosovës”. (neni 2 i LMT të ndryshuar).

Sipas LMT, e drejta e markës tregtare është e drejtë pronësore. Si e tillë, bartësi i së drejtës së markës tregtare gëzon të gjitha të drejtat që gëzojnë titullarët e të drejtave mbi pronën e paluajtshme ose të luajtshme, të drejta që konsiderohen të drejta subjektive absolute. Pra, para së gjithash, pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë të tjerët të përdorin një markë të ngjashme që mund të shkaktojë konfuzion në lidhje me origjinën e mallrave/shërbimeve.

Ligji për MT ka si mision parandalimin e konkurrencës së pandershme nga keqpërdorimi i markave tregtare. LMT ndihmon për të siguruar që prodhuesi/në rastin konkret paditësi, se ai, dhe jo falsifikuesi, konkurrenti i cili imiton, do të fitojë kompensim financiar dhe reputacion të mirë për produktin e dëshiruar. Qëllimi i regjistrimit të markës tregtare është të parandalojë të tjerët që të përdorin të njëjtën markë tregtare në lidhje me të njëjtat mallra ose shërbime. Regjistrimi është mënyra e vetme për të arritur këtë qëllim.

Parimi i territorialitetit është një nga parimet bazë të pronësisë industriale. Ligji për Markat Tregtare përcakton se mbrojtja e markës tregtare ka natyrë territoriale dhe se me LMT, Republika e Kosovës është ndër vendet që zbatojnë sistemin “I pari që dorëzon” dhe jo sistemin “I pari që përdor”. LMT shumë qartë thekson se e drejta për markë tregtare fitohet vetëm me regjistrimin e markës tregtare në Zyrën për Pronësi Industriale. Pra, sipas LMT, regjistrimi kombëtar është një domosdoshmëri.

LMT i Republikës së Kosovës, në nenin 12, paragrafi 1, zbaton parimin e shterimit kombëtar. Sipas këtij neni, të drejtat e mbajtësit të markës së regjistruar tregtare për të kontrolluar qarkullimin e mallrave ose shërbimeve do të përfundojnë vetëm kur këto mallra ose shërbime të jenë futur në tregun e Kosovës nga pronari ose me pëlqimin e tij. Si pasojë, në rastet e importimit paralel ose vendosjes së produkteve të caktuara (autentike) në tregun e Kosovës pa lejen e mbajtësit, i njëjti mund të kërkojë nga gjykata ndalimin e aktivitetit të tillë pasi që kjo procedurë paraqet shkelje të markës së mbrojtur tregtare. Ky interpretim është i njohur në gjykatat e rregullta të Kosovës.

Sipas legjislacionit të aplikueshëm, paditësi i ka mbrojtur të gjitha markat tregtare si marka figurative dhe marka verbale tregtare. Mbrojtja e markës tregtare kryhet sipas dispozitave ligjore të LMT-së.

Regjistrimi i markave tregtare nga paditësi është bërë përmes agjencisë kompetente, përmes Zyrës për Pronësi Industriale të Kosovës (“ZPI”), sot Agjencia për Pronësi Industriale.

Procedurat për regjistrimin e markës tregtare kryhen në përputhje me legjislacionin e aplikueshëm. Markat tregtare janë aplikuar për regjistrim nga paditësi në përputhje me kërkesat e neneve 5 dhe 6 të LMT-së. Kërkesat janë shqyrtuar për arsye absolute dhe janë publikuar për kundërshtim në Buletinin e atëhershëm. Duke qenë se nuk ka pasur aspirata apo kundërshtime, si për arsye relative ashtu edhe për ato absolute, të parashikuara në nenet 5, 6 dhe 7 të LMT-së, janë dërguar ftesa për pagesën e regjistrimit dhe është bërë pagesa. Meqenëse vendimi për regjistrimin e markës tregtare është marrë, ai është publikuar në Buletinin përkatës dhe ndaj këtij vendimi nuk është ushtruar asnjë e drejtë ankese. Procedura për regjistrimin e markave tregtare në ZPI është realizuar sipas dispozitave të kreut V, përkatësisht neneve 23 deri në 44 të LMT-së, si dhe kushtet dhe procedurat për regjistrim të parapara me Udhëzimin Administrativ nr. 13/2012 për procedurat e regjistrimit të markës tregtare të lëshuar nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI).

Sipas nenit 8, paragrafi 1, nën paragrafi 1. 1. LMT, pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa miratimin e tij:

a) çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare;

b) çdo shenjë që është identike ose e ngjashme me markën apo që, për shkak të njëllojshmërisë apo ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve, për të cilat përdoret shenja, me mallrat apo shërbimet, që mbulohen nga marka e regjistruar, mund të shkaktojnë konfuzion te publiku, ku përfshihet edhe mundësia e asociimit së shenjës me markën tregtare.

c) çdo shenjë, që është identike apo e ngjashme me markën tregtare për produktet dhe shërbime të ndryshme nga ato për të cilat është regjistruar marka tregtare, kur kjo e fundit ka reputacion në Republikën e Kosovës dhe nga përdorimi i shenjës, pa shkak të arsyeshëm, realizohet një përfitim i padrejtë ose dëmtohet natyra dalluese apo emri te njohur te markës”.

I padituri ka vendosur në tregun e Kosovës, përmes Doganës, mallra dhe ambalazhe që kanë shenja identike me markat tregtare të paditësit. Me këtë rast, i padituri ka bërë shkelje të dispozitave ligjore të parapara në nenin 8, paragrafi 2, nënparagrafët 2.1, 2.2 dhe 2.3 të LMT-së. Për këtë arsye paditësi ka kërkuar mbrojtjen ligjore të të drejtave të tij subjektive.

Gjykata Themelore, Gjykata e Apelit dhe Gjykata Supreme në Prishtinë, në kundërshtim të hapur me të drejtën materiale në fuqi, përkatësisht me atë që parashihet në nenin 8 të LMT-së, injoron dhe konteston mbrojtjen e paraparë me ligj për markat e regjistruara të paditësit në Republikën e Kosovës, edhe pse e përcakton regjistrimin e tyre prej 23 nëntorit 2007, vetëm katër ditë pas themelimit të Zyrës për Pronësi Industriale në Kosovë, dhe zgjatjes së afatit të mbrojtjes së këtyre markave për 10 vitet në vijim, deri më 23 nëntor 2027.

Gjykata Themelore, Gjykata e Apelit dhe Gjykata Supreme në Prishtinë i kontestuan të drejtat e paditësit të parapara me të drejtën materiale, duke e bërë zbatimin e tij në mënyrë të gabuar, edhe pse në bazë të nenit 95 të LMT-së, paditësi gëzon të drejtën në mbrojtjen gjyqësore për shkeljet e konstatuara, dhe i cili ka kërkuar nga gjykata që të konstatojë shkeljen, ndalimin dhe ndërprerjen e shkeljes në të ardhmen (neni 96, paragrafi 1, nën paragrafët 1.1, 1.2 dhe 1.3 të LMT-së), konfiskimin dhe asgjësimin e produkteve. që përmbajnë shkelje me shpenzimet e shkelësit (neni 97 i LMT-së), dhe publikim të plotë ose të pjesshëm të aktgjykimit në media (neni 99 i LMT-së).

E përsërisim se, sipas LMT-së, kriteri kryesor që të fitohet mbrojtja nga e drejta materiale është regjistrimi i markës tregtare. Në këto kushte, meqenëse i padituri nuk ka dëshmuar se i ka drejtat e mbrojtura sipas ligjeve të Republikës së Kosovës, përkatësisht markat e regjistruara, atëherë gjykata është dashur ta pranojë kërkesëpadinë dhe t'i hedhë poshtë të gjitha pretendimet e të paditurit dhe shkelësit në procedurë.

Përkundrazi, me aktgjykimin e prishur, Gjykata Supreme ka zbatuar dhe interpretuar gabimisht nenet 5, 6 dhe 7, në lidhje me nenin 52 të LMT-së. Interpretimi dhe zbatimi i gabuar i së drejtës materiale ka sjellë edhe përfundime të gabuara.

Nga një lexim sistematik i dispozitave të LMT -së mësohet se nenet 5, 6 dhe 7 dhe nenet e tjera të LMT -së i referohen procedurave të ekzaminimit dhe se ato i referohen, obligojnë dhe vlejnë vetëm për Agjencinë për Pronësi Industriale dhe asesi për ndonjë institucion tjetër të zbatimit të ligjit. Përdorimi i këtyre neneve dhe i përmbajtjes së tyre për të hedhur poshtë kërkesën dhe ankesën, si dhe revizionin është një non sens i rëndë logjik dhe juridik.

Neni 5 i LMT-së, Shenjat që mund të mbrohen si marka tregtare, përcaktojnë se si marka tregtare mund të shërbejnë vetëm shenjat që plotësojnë kushtet pozitive dhe negative të parashikuara në LMT, pra nenet 5, 6 dhe 7.

Neni 6 i LMT-së vlen vetëm për procedurat e ekzaminimit të markës tregtare dhe jo për procedurat e shkeljes së markës tregtare. Zbatimi i tij është kompetencë absolute e Agjencisë për Pronësi Industriale (në tekstin e mëtejmë: “API”).

Meqenëse Gjykata Supreme lexon dhe zbaton gabimisht të drejtën materiale, ajo thekson se „[...] meqenëse shenjta e mbrojtura paraqesin simbole shtetërore, paditësi nuk ka të drejtë që t’ia ndalon palëve të treta përdorimin e tyre, pavarësisht faktit se ato janë të regjistruara“. Më tutje, Gjykata Supreme thekson se: „marka tregtare i ofron mbrojtje më të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”.

Gjykata nuk është autoriteti kompetent për të vlerësuar refuzimin për shkaqe absolute sipas LMT-së, por API është ai që merr vendim gjatë ekzaminimit për të refuzuar aplikimin për regjistrim, dhe/ose shpallur regjistrimin të pavlefshëm për shkak se:

6/ 1.8. markat tregtare që nuk janë autorizuar nga autoritetet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit;

6/ 1.10 Markat tregtare të cilat përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore qe nuk janë përcaktuar në nenin 6 të Konventës së Parisit dhe që janë në interesin e përgjithshëm të Republike së Kosovës, përveç në rastet kur regjistrimi i tyre lejohet nga organi kompetent.

Gjykata Supreme e nxjerr këto dispozita nga neni 6 i ZTM-së jashtë kontekstit dhe përpiqet t’i përdorë si bazë ligjore për të bërë “vlerësimin nëse këto shenja që përbejnë simbole kombëtare dhe shtetërore mund t’i ndalohen për përdorim palëve të treta, pavarësisht nëse të njëjtat janë të regjistruara si marka tregtare” dhe për të arritur në përfundimin jo ligjor se markat tregtare të regjistruara objekt kontesti, “nuk i japin autorizimin paditësit që t'ia ndaloje përdorimin palëve të treta”.

Kjo kompetencë është ushtruar nga Zyra për Pronësi Industriale, sot API, për markat tregtare të regjistruara nga paditësi në Republikën e Kosovës, trembëdhjetë (13) vite më parë. Markat me emrin “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, me shenjë emblemën e Kastriotëve, me shqiponjën dy krenare dhe përkrenaren e heroit kombëtar, janë aplikuar për regjistrim si marka tregtare në 23 nëntor 2007 dhe janë ekzaminuar për shkaqe absolute. Markat tregtare janë regjistruar pasi kërkesat nga e LMT janë gjetur në pajtim me ligjin material. Mbrojtja e këtyre markave tregtare është ripërtërisë tre (vite) më parë dhe për dhjetë (10) vitet e ardhshme.

Duke qenë me statusin e markës tregtare të regjistruar, ato gëzojnë të gjitha të drejtat e parapara në LMT, ndaj palëve të treta, përfshirë të paditurin dhe ndërhyrësin në procedurë.

Për hir të argumentit, me respekt parashtrojmë se e vetmja mundësi kur një Gjykatë ë mund të kryejë interpretimin, dhe rrjedhimisht aplikimin e nenit 6 të LMT-së, do të ishte në rast se regjistrimi/mosregjistrimi i markës tregtare në API do të kontestohej qoftë nga parashtruesi i kërkesës apo nga kundërshtuesi. Prandaj, Gjykata do të mund të bënte interpretimin e nenit 6 të LMT-së vetëm po të kontestohej akti administrativ i organit drejtues - që në këtë rast konkret do të ishte vendimi i API.

Andaj, duke bërë aplikimin e gabuar të nenit 6 të LMT-së, Gjykata shkon përtej kompetencave dhe juridiksionit të saj, merr rolin dhe kompetencat administrative të API dhe kërkon të shqyrtojë, për shkaqe absolute, nëse janë plotësuar kushtet për t'u regjistruar si marka tregtare duke cituar, pa asnjë bazë ligjore, se sipas nenit 6 të LMT-së, ato nuk mund të regjistrohen si marka tregtare, andaj rrjedhimisht, arrin në përfundimin se ato nuk gëzojnë mbrojtje juridike.

Markat tregtare të paditësit janë të regjistruara. Ato janë ekzaminuar nëse i përmbushin kushtet për t'u regjistruar si marka tregtare. Të njëjtat u shqyrtuan nga ekzaminuesi nëse plotësojnë kushtet absolute për regjistrim, me fjalë të tjera, nëse emblema e Kastriotëve dhe përkrenarja e Skënderbeut janë simbole shtetërore të Shqipërisë dhe nëse kanë lidhje me flamurin e shtetit të Shqipërisë. ose stemën e Republikës së Shqipërisë. Nuk ka pasur asnjë rezervë, ndaj është kaluar në fazën e dytë të procedurës së regjistrimit.

Po ashtu janë publikuar edhe në Buletin për kundërshtime nga palët e treta, neni 7 LMT, nuk ka pasur asnjë kundërshtim për regjistrimin e tyre si marka tregtare.

Në kushtet kur për asnjë nga nenet e mësipërme nuk kishte ndonjë mëdyshje apo rezervë, është nxjerrë vendimi për regjistrimin si markë tregtare, brenda prej 15 ditëve nga nxjerrja e këtij vendimi nuk ka pasur asnjë ankesë nga asnjë palë.

Janë publikuar në Buletin dhe përdoren si marka të regjistruara në Republikën e Kosovës, në pjesën më të madhe që nga viti 2007, përkatësisht për rreth trembëdhjetë (13) vite.

Prandaj, të pesë markat e paditësit janë të regjistruara dhe si të tilla janë prova prima facie, janë çështje e padiskutueshme në këtë kontest. Regjistrimi i tyre dhe fakti që gëzojnë mbrojtje ligjore, të paktën në çështjen në shqyrtim, nuk mund të vihet në diskutim. Nëse ato prodhojnë efekte juridike, duke pasur statusin e markave të regjistruara, është e vetmja gjë që nuk mund të vihet kurrë në diskutim, siç bëhet nga Gjykata Supreme. Kjo për faktin se ndaj tyre, gjatë kohës që ishin të regjistruara, nuk ka pasur dhe nuk ka asnjë procedurë që do të vinte në dyshim ligjshmërinë e regjistrimit të tyre, sepse shenjat e tyre thelbësore janë emblema e Kastriotëve dhe përkrenarja e Skënderbeut, ato gëzojnë mbrojtjen e së drejtës materiale dhe gjykata është e detyruar t’u ofrojë mbrojtje si të tilla.

Sot janë tejkaluar procedurat, afatet kohore, kushtet ligjore dhe rrethanat kur regjistrimi i këtyre markave mund të kontestohej.

Prandaj, Gjykata mori vendimin e lartpërmendur thuajse objekt i kërkesëpadisë ka qenë kontestimi i regjistrimit të markave tregtare për shkaqe absolute e jo vërtetimi se i padituri e ka cenuar markën tregtare të paditësit. Në këtë mënyrë, Gjykata ka shkelur parimin e sigurisë juridike, në atë mënyrë që duke bërë aplikimin e gabuar të së drejtës materiale ka vënë në pikëpyetje vet efektin e regjistrimit të markës tregtare dhe mbrojtjen ligjore të ofruar nga LMT për markat e regjistruara.

Andaj, në mënyrë të përsëritur, Gjykata minon themelet e LMT-së dhe doktrinës së pronësisë industriale dhe intelektuale në tërësi, dhe markave tregtare në veçanti. Funksioni themelor i markave tregtare është pikërisht ky, të kenë karakter dallues dhe të regjistrohen vetëm nga një palë sepse përmes saj e njëjta përfiton të drejtën e ekskluzivitetit dhe të drejtën për të ndaluar përdorimin nga palët e treta.

Pra, gjykata post-festum e bënë vlerësimin e markave tanimë të regjistruara, pa pasur një kërkesë të tillë nga asnjë palë në kontest, dhe në këtë mënyrë i shkoqitë dispozitat nga neni 6 i LMT-së dhe i interpreton ato në mënyrë krejtësisht të gabuar, në kundërshtim me çdo metodë të interpretimit, qoftë ajo teleologjike, sistematike apo edhe gjuhësore. Prandaj, ky interpretim rrënon qëllimin e ekzistencës së LMT-së.

Ligji për Markat Tregtare i Kosovës parasheh që një markë e regjistruar tregtare është pronë personale, dhe si i tillë një aplikim për regjistrimin e markës tregtare do të trajtohet si interes pronësor i cili nuk mund të bartet. (Kreu XV, Markat tregtare si objekt i pronësisë, nenet 15 - 22)

Siç theksuam edhe më sipër, e drejta e pronës, si e drejtë elementare e njeriut, parashihet në Protokollin nr. 1, neni 1 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (“KEDNJ”). Protokolli 1 i nenit 1 përcakton se:

Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij, përveç se për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.

Megjithatë, dispozitat e mëparshme nuk cenojnë të drejtën e shteteve për të zbatuar ligje, që ato i çmojnë të nevojshme për të rregulluar përdorimin e pasurive në përputhje me interesin e përgjithshëm ose për të siguruar pagimin e taksave ose të kontributeve ose të gjobave të tjera.

GJEDNJ ka përcaktuar se neni 1 i Protokollit nr. 1 të KEDNJ ngërthen në vete tri (3) rregulla të veçanta [Lonnroth v. Sweden (1982) 5. EHRR 85] si në vijim: (i) Parimi i përgjithshëm i ushtrimit të papenguar të së drejtës pronësore; (ii) rregulli se çdo privim nga e drejta në pronë duhet të kryhet sipas kushteve të caktuara - fjalia e dytë e paragrafit të parë të nenit 1, si dhe (iii) parimi që shteti mund të kontrollojë përdorimin e pronës në përputhje me interesin e përgjithshëm, nëpërmjet miratimit/zbatimit të ligjeve të cilat konsiderohen të nevojshme për arritjen e qëllimeve të synuara. Në përputhje me atë që u tha më sipër, GJEDNJ ka vendosur tri (3) parime bazë, të cilat zbatohen për ndërhyrjen/kufizimin e të drejtave pronësore dhe ato janë si më poshtë: (i) Parimi i ligjshmërisë; (ii) Parimi i ekzistencës së një qëllimi legjitim në mbrojtjen e interesit publik dhe (iii) parimi i një ekuilibri të drejtë/fer në mes të mbrojtjes së interesit publik dhe së drejtës në pronë të një personi të caktuar.

Siç u theksua më lart, GJEDNJ e konsideroi pronën intelektuale, të tillë si markat tregtare dhe të drejtat e autorit (Melnychuk kundër Ukrainës; Anheuser-Busch Inc. kundër Portugalisë paragrafët 72, 76 dhe 78), të përbëjë “pronë” në kuptim të Protokollit nr. 1 të nenit 1 të GJEDNJ-së. Rrjedhimisht, markat tregtare hyjnë në domenin në të cilin Protokolli nr. 1 i nenit 1 ofron mbrojtje. GJEDNJ pohon se neni 1 i Protokollit nr. 1. zbatohet vetëm për pasurinë ekzistuese të personit. Më tej, në mënyrë specifike për markat tregtare, sipas GJEDNJ-së, në rastin Anheuser – Busch Inc. kundër Portugalisë thekson se “ndërsa është e qartë se marka përbënte pronë në kuptim të nenit 1 të Protokollit nr. 1., kjo është kështu vetëm pas regjistrimit përfundimtar të markës, në përputhje me rregullat në fuqi të shtetit në fjalë.

Prandaj, në përputhje me praktikën e GJEDNJ-së, prona intelektuale, duke përfshirë këtu edhe markat tregtare, përfaqësojnë pronë vetëm në rastin kur ato janë të regjistruara nga organet kompetente, ndërsa - siç e shtjelluam, paditësi i ka regjistruar markat tregtare.

Gjykata Supreme, nga njëra anë, njeh faktin e pakontestueshëm që paditësi është pronar i markave tregtare, megjithatë, në mënyrë krejtësisht shpërfillëse dhe në kundërshtim me çdo dispozitë ligjore, ajo refuzon të ofrojë mbrojtje, duke theksuar në mënyrë paradoksale se „marka tregtare në përgjithësi i ofron mbrojtje më të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”.

Ky konstatim skandaloz është në kundërshtim të plotë me vetë qëllimin e ekzistimit të LMT-së dhe mbrojtjes ligjore që ky ligj mëton t'i ofrojë pronarit të markës tregtare. Çfarë lloj mbrojtjeje i ofrohet mbajtësit të markës tregtare është e artikuluar në nenin 8 të LMT-së. Ky nen, ndër të tjera, përcakton se pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa lejen e tij, çdo shenjë që është identike me markën tregtare për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat ajo është regjistruar si markë tregtare; (paragrafi 1.1); çdo shenjë që është identike ose e ngjashme me markën tregtare ose nëse, për shkak të njëllojshmërisë apo ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve për të cilat përdoret shenja, me mallrat dhe shërbimet që mbulohen nga marka e regjistruar, mund të shkaktojë konfuzion në publik, ku përfshihet edhe mundësia e asociimit së shenjës me markën tregtare. (paragrafi 1. 2). Më tutje, ky ligj ka përcaktuar se pronari i markës tregtare ka të drejtë, ndër të tjera, të iniciojë procedurë në gjykatë për të vërtetuar shkeljen e të drejtës së markës tregtare (neni 96, paragrafi 1. 1); parandalimin e shkeljeve dhe/ose ndalimin e shkeljeve të tjera të tilla dhe të ngjashme në të ardhmen; (neni 96, paragrafi 1.2); që produktet që cenojnë të drejtën e një marke tregtare të hiqen nga tregu, të konfiskohen ose të shkatërrohen me shpenzime të shkelësit. (neni 97.1.); kompensimi i dëmit (neni 98, paragrafi 1); si dhe ta publikojë aktgjykimin (neni 99.1).

Të gjitha këto janë kërkuar përmes padisë së dorëzuar në Gjykatën Themelore në Prishtinë. Megjithatë, të gjitha instancat gjyqësore kanë refuzuar t'i japin mbrojtje gjyqësore markës tregtare të regjistruar. Duke vepruar në këtë mënyrë, të gjitha instancat gjyqësore, duke përfshirë edhe Gjykatën Supreme, kanë bërë shkelje të rëndë të së drejtës në pronë – e cila është një e drejtë elementare e mbrojtur me Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe me KEDNJ.

Nëpërmjet vendimit të saj, Gjykata Supreme legalizoi shkeljen e markës tregtare. Kjo për faktin se, sipas interpretimit të saj, regjistrimi i markës tregtare nga paditësi është krejtësisht i pavlerë. Gjykata Supreme, duke theksuar se “marka tregtare në përgjithësi i ofron mbrojtje më të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që nuk janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”, bie në kundërshtim me vetë qëllimin për të cilin ekziston LMT. Kjo pasi që, nëse nuk i ofrohet mbrojtje ligjore për të drejtat ekonomike që rrjedhin nga regjistrimi i një marke tregtare, cili do të ishte qëllimi i regjistrimit të saj? Dihet mirëfilli se përveç të drejtave morale të pronarit të markës tregtare, ai bartë edhe të drejta që konsistojnë në shfrytëzimin ekonomik të markës tregtare. Prandaj, regjistrimi i markës tregtare pa u siguruar mbrojtja ligjore është praktikisht pa asnjë vlerë juridike.

Gjykata Supreme përmes këtij vendimi praktikisht e ka privuar paditësin nga gëzimi paqësor i pasurisë së tij. Kjo për shkak se gëzimi paqësor i pasurisë në kontekst të markave tregtare nuk nënkupton vetëm të drejtën për t'u njohur si pronar i markës tregtare, por edhe të drejtën për të përjashtuar të tjerët nga përdorimi i tyre i paautorizuar, si dhe për të kërkuar kompensim për shkeljen e markës tregtare. - dhe që në instancën e fundit, kjo nënkupton të drejtën e pronarit për të vjelë frutat ekonomike që rrjedhin nga marka e regjistruar tregtare. Pa elementin e mbrojtjes së saj, marka tregtare si institut juridik është e pavlerë. Kjo është një shkelje e të drejtave elementare të pronarit të markës tregtare që t’i gëzojë frytet ekonomike të saj.

Sipas praktikës së GJEDNJ-së, siç theksuam edhe më sipër, çdo ndërhyrje në të drejtat pronësore duhet të jetë vetëm nëse është e mbështetur në ligj, mbështetet në një qëllim legjitim që është në interesin publik ose të përgjithshëm dhe kufizimi i kësaj të drejte duhet të bazohet në parimin e proporcionalitetit, përkatësisht - që askush të mos privohet nëse është e mundur të arrihet mbrojtja e interesit të përgjithshëm me mjete/masa të tjera (më të buta). Asnjë nga këto elemente nuk është plotësuar nga ndërhyrja e Gjykatës Supreme në pronësinë e paditësit. Ndërhyrja jo vetëm që nuk bazohet në ligj, por nuk mbështetet as në qëllim legjitim dhe nuk merr parasysh parimin e proporcionalitetit. Rrjedhimisht, paditësi me respekt pohon se i janë shkelur të drejtat pronësore - respektivisht prona intelektuale -.

Parashtruesi i kërkesës kërkon nga Gjykata Kushtetuese që të konstatojë se ka pasur shkelje të nenit 46 (Mbrojtja e Pronës) të Kushtetutës dhe nenit 1, të Protokollit 1 (Mbrojtja e pronës) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

Vlerësimi i aplikimit të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së

(i) Pronësia intelektuale në përgjithësi

Pyetja e parë që lind në lidhje me çështjen e zbatueshmërisë së nenit 1 të Protokollit nr. 1 në këtë rast është nëse kjo dispozitë zbatohet për pronësinë intelektuale si të tillë. Duke vendosur që ato ishin të zbatueshme, Dhoma e Madhe iu referua praktikës gjyqësore të Komisionit Evropian për të Drejtat e Njeriut (shih Smith Kline dhe French Laboratories Ltd kundër Holandës, nr. 12633/87, Vendim i Komisionit i 4 tetorit 1990, Vendimet dhe Raportet 66, f. 70).

GJEDNJ vëren se institucionet e Konventës janë thirrur të vendosin për çështjet e pronësisë intelektuale shumë rrallë. Në rastin e lartpërmendur të Smith Kline dhe French Laboratories Ltd, Komisioni deklaroi si në vijim:

“Komisioni vëren se sipas ligjit holandez mbajtësi i një patente referohet si pronar i patentës dhe se patentat, sipas dispozitave të Ligjit për Patenta, konsiderohen pronë personale që është e transferueshme dhe e qasshme”. Komisioni vlerëson se patenta rrjedhimisht bie në objektin e termit “posedim” në nenin 1 të Protokollit nr.

Komisioni ndoqi këtë vendim në rastin Lenzing AG kundër Mbretërisë së Bashkuar (nr. 38817/97, vendimi i Komisionit i 9 shtatorit 1998, i pareportuar), i cili gjithashtu kishte të bënte me një patentë. Megjithatë, ai shpjegoi në atë rast se “prona” nuk ishte patentë si e tillë, por raportimet e parashtruara nga parashtruesi në proceset civile që kërkonin të bënin ndryshime në sistemin britanik të regjistrimit të patentave. Komisioni konstatoi se nuk kishte asnjë ndërhyrje në të drejtën e kompanisë së parashtruesit të kërkesës për gëzimin paqësor të pronës së saj, pasi asaj iu dha mundësia për të paraqitur pretendimet e saj për patentë në një gjykatë me juridiksion të plotë.

Në rastin British-American Tobacco Company Ltd kundër Holandës, Komisioni shprehu mendimin se neni 1 i Protokollit nr. 1 nuk zbatohet për një aplikim për patentë të refuzuar nga autoriteti kombëtar kompetent. Në të theksohej:

“...kompania parashtruese nuk arriti të sigurojë mbrojtje efektive për patentën për shpikjen e saj. Rrjedhimisht, kompanisë i hiqet e drejta e mbrojtur e pronësisë intelektuale, por nuk i hiqet prona ekzistuese”. (shih British-American Tobacco Company Ltd kundër Holandës, 20 nëntor 1995, Opinion i Komisionit, para. 71-72, Seria A nr. 331)

Siç konstatoi Dhoma në aktgjykimin e saj, Gjykata në rastin British-American Tobacco Company Ltd vendosi të mos shqyrtojë veçmas çështjen nëse aplikimi për patentë përbën “pronë” që ishte brenda fushës së mbrojtjes së parashikuar me nenin 1 të Protokollit nr. (cituar më lart, paragrafi 91), pasi e kishte shqyrtuar tashmë pozicionin në lidhje me nenin 6, paragrafi 1 të Konventës.

Në rastin Hiro Balani kundër Spanjës, nuk është vlerësuar çështja e zbatueshmërisë së nenit 1 të Protokollit nr. 1 për pronësinë intelektuale. Gjykata, megjithatë, konstatoi shkelje të nenit 6 paragrafi 1 të Konventës për shkak të dështimit të Gjykatës Supreme spanjolle për të shqyrtuar bazën e apelit të kompanisë parashtruese e cila pretendoi se nuk respektoi rregullin e përparësisë (shih Hiro Balani kundër Spanjës, 9 dhjetor 1994, paragrafi 28, seria A nr. 303-B).

Kohët e fundit, në rastin Melnichuk kundër Ukrainës, që kishte të bënte me shkeljen e pretenduar të së drejtës së të parashtruesit të kërkesës, Gjykata përsëriti se neni 1 i Protokollit nr. 1 është i zbatueshëm për pronësinë intelektuale. Megjithatë, ajo vlerësoi se fakti që shteti, përmes sistemit të tij gjyqësor, ka ofruar një forum për përcaktimin e të drejtave dhe detyrimeve të parashtruesit të kërkesës nuk përfshin automatikisht përgjegjësinë e tij sipas kësaj dispozite, edhe nëse, në rrethana të jashtëzakonshme, shteti mund të konsiderohet përgjegjës për humbjet e shkaktuara nga vendimet arbitrare. Gjykata vlerësoi se ky nuk ishte qëndrimi në rastin përpara saj, pasi gjykatat e brendshme kishin vepruar në pajtim me legjislacionin e brendshëm, duke dhënë arsyetime të plota për vendimet e tyre. Prandaj, vlerësimi i tyre nuk ishte i gabuar për shkak të arbitraritetit apo paarsyeshmërisë së qartë në kundërshtim me nenin 1 të Protokollit nr. 1 (shih Melnichuk kundër Ukrainës (vendim), nr. 28743/03, GJEDNJ 2005‑IKS; shih gjithashtu Breierova dhe të tjerët kundër Republikës Çeke (vendim), nr. 57321/00, 8 tetor 2002).

Në dritën e vendimeve të sipërpërmendura, Dhoma e Madhe pajtohet me përfundimin e Dhomës se neni 1 i Protokollit nr. 1 është i zbatueshëm për pronësinë intelektuale si të tillë. Tani duhet të shqyrtojë nëse ky përfundim vlen edhe për aplikimet e thjeshta për regjistrimin e Markës Tregtare.

(ii) Kërkesat e Regjistrimit

Në një masë të madhe në lidhje me markat tregtare, në aktgjykimin e saj Dhoma deklaroi:

„... ndërsa është e qartë se një markë përfaqëson “pronë”, në kuptim të nenit 1 të Protokollit nr. 1, kjo është vetëm pas regjistrimit përfundimtar të markës tregtare, në përputhje me rregullat në fuqi në vend. Para një regjistrimi të tillë, parashtruesi i kërkesës, natyrisht, ka shpresë që të fitojë një “pronë” të tillë, por jo një pritshmëri legjitime të mbrojtur ligjërisht”. (paragrafi 52)

Dhoma pranoi se pozita juridike e parashtruesit të kërkesës për regjistrimin e markës tregtare ka disa implikime financiare, duke përfshirë edhe ato të përfshira në koncesion (sigurisht për shqyrtim) ose edhe ato që dalin nga përparësia e dhënë nga aplikacioni për regjistrim. përmes aplikacioneve të ardhshme. Megjithatë, duke iu referuar aktgjykimit të lartpërmendur në rastin e Gratzinger dhe Gratzingerova, Dhoma vuri në dukje si në vijim:

„... kompania parashtruese nuk mund të ishte e sigurt se është pronar i markës në fjalë deri në regjistrimin përfundimtar dhe vetëm me kushtin që një palë e tretë të mos kishte parashtruar kundërshtim, siç lejohet nga legjislacioni përkatës. Me fjalë të tjera, kompania parashtruese kishte një të drejtë të kushtëzuar, e cila ishte shuar në mënyrë retrospektive për shkak të mosplotësimit të kushteve, përkatësisht që nuk kishte cenuar të drejtat e palëve të treta”. (paragrafi 50)

GJEDNJ e konsideron të përshtatshme të shqyrtojë nëse rrethanat e rastit, të shikuar në tërësi, i kanë dhënë parashtruesit të kërkesës të drejtën për një interes material të mbrojtur me nenin 1 të Protokollit nr. 1. Në lidhje me këtë, ajo vëren që në fillim se çështja nëse kompania parashtruese u bë pronare e shenjës „Budveiser“ më 20 qershor 1995 kur NIIP i lëshoi një certifikatë për regjistrim - pika të cilën palët e argumentuan në detaje në seancën dëgjimore pranë Dhomës së Madhe - në fund të fundit është e një rëndësie dytësore, arsyeja që është se lëshimi i certifikatës për kompaninë parashtruese ishte në kundërshtim me dispozitat e nenit 7 të Ligjit për Pronësinë Industriale (shih paragrafin 43 më lart) dhe për këtë arsye nuk mund të ndryshojë natyrën e “pronës” në të cilën parashtruesi i kërkesës pretendon se ka të drejtë ose realitetin e pozitës së tij të përgjithshme ligjore në kuptim të nenit 1 të Protokollit nr.

Duke pasur parasysh këtë, Gjykata merr parasysh grupin e të drejtave dhe interesave financiare që rrjedhin nga aplikimi për regjistrimin e markës tregtare. Ajo pajtohet që aplikime të tilla mund të shkaktojnë një sërë transaksionesh ligjore, siç janë kontrata e shitblerjes ose kontrata për licencë për shqyrtim, dhe se kanë - ose mund të kenë - vlerë të konsiderueshme financiare.

GJEDNJ përmes praktikës së saj, ka përcaktuar se neni 1 i Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, aplikohet për pronën intelektuale (shih rastet e GJEDNJ-së, Anheuser-Buch inc kundër Portugalisë, Aktgjykim i 11 janarit 2007, paragrafi 72; Melnychuk kundër Ukrainës, Vendim i 5 korrikut 2005; SIA AKKA/LAA kundër Latvisë, Aktgjykim i 12 korrikut 2016, paragrafi 41; Tokel kundër Turqisë, Aktgjykim i 9 shkurtit 2021, paragrafi 56), dhe për më tepër, aplikohet tek rastet e markave tregtare, në rastet kur ato janë të regjistruara (shih rastin e GJEDNJ-së, Kamoy Radyo Televizyon Yayincilik ve Organizasyon A.Ş. kundër Turqisë, Aktgjykim i 16 prillit 2019, paragrafi 37).

Rrjedhimisht, GJEDNJ, në rastin Kamoy Radyo Televizyon Yayincilik ve Organizasyon A.Ş. kundër Turqisë, së pari, vlerësoi nëse kompania parashtruese kishte “pronë”, dhe konkludoi se kompania parashtruese në këtë rast ka të drejtë në njohjen e të drejtës së saj në pronë, sepse kishte markën tregtare të regjistruar.

Duke iu kthyer rastit konkret, këto elemente të marra në tërësi sugjerojnë se pozita juridike e shoqërisë parashtruese si person juridik që ka regjistruar markën tregtare në vitin 2007, ”dhe zgjatjen e afatit të vlefshmërisë së mbrojtjes së këtyre markave tregtare për 10 vite të tjera, deri në 23 nëntor 2027”, i mbuluar me nenin 1 të Protokollit nr. 1, duke qenë se ka nxitur interesa të natyrës pronësore.

Konsideroj se kur regjistroi markën tregtare në vitin 2007, e cila është e vlefshme deri më 23 nëntor 2027, kompania parashtruese kishte të drejtë të priste se ajo do të merret në pyetje në përputhje me legjislacionin aktual nëse plotëson kushte të tjera materiale dhe procedurale përkatëse. Prandaj, kompania parashtruese zotëronte një sërë të drejtash pronësore – të lidhura me regjistrimin e markës së saj tregtare – të cilat njiheshin sipas ligjit në fuqi, megjithëse ato mund të revokoheshin në kushte të caktuara. Kjo mjafton për nenin 1 të Protokollit nr. 1 e bën atë të zbatueshëm në këtë rast, kështu që e shoh të panevojshme të vlerësoj më tej nëse kompania parashtruese mund të pretendonte se kishte një “pritshmëri legjitime”.

Duke iu referuar praktikës së sipërpërmendur, në rrethanat e këtij rasti, Gjykata konkludon se parashtruesi i kërkesës, duke qenë se ka një markë të regjistruar tregtare, gëzon “pronë” në kuptim të nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 të Protokolli nr. 1 të KEDNJ-së, prandaj konkludoj se pretendimi i parashtruesit të kërkesës bie nën nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, si dhe neni 46 i Kushtetutës dhe se të dyja këto nene janë të zbatueshme në rastin konkret.

Përmbajtja e nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së

Në këtë drejtim, fillimisht rikujtoj përmbajtjen e nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

“ E drejta e pronës është e garantuar.
Shfrytëzimi i pronës rregullohet me ligj, në pajtim me interesin

publik.

Askush nuk do të privohet në mënyrë arbitrare nga prona. Republika e Kosovës ose autoriteti publik i Republikës së Kosovës mund të bëj ekspropriimin e pronës nëse ky ekspropriim është i autorizuar me ligj, është i nevojshëm ose i përshtatshëm për arritjen e qëllimit publik ose përkrahjen e interesit publik, dhe pasohet me sigurimin e kompensimit të menjëhershëm dhe adekuat për personin ose personat prona e të cilave eksproprijohet”.

[...]

5. Prona intelektuale mbrohet me ligj.

Neni 1 [Mbrojtja e Pronës] të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së:

Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij, përveç se për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.

Megjithatë, dispozitat e mëparshme nuk cenojne të drejtën e shteteve për të zbatuar ligje, që ato i çmojnë të nevojshme për të rregulluar përdorimin e pasurive në përputhje me interesin e përgjithshëm ose për të siguruar pagimin e taksave ose të kontributeve ose të gjobave të tjera.

Parimet themelore të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së

Përmbajtja e nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së dhe zbatimi i tij, janë interpretuar nga GJEDNJ përmes praktikës gjyqësore të saj, siç është theksuar më lart, Gjykata do t'i referohet në lidhje me interpretimin e pretendimeve të parashtruesit të kërkesës për shkeljen e nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

Sa i përket të drejtave të garantuara dhe të mbrojtura me nenin 46 të Kushtetutës, Gjykata së pari vlerëson se e drejta në pronë sipas paragrafit 1 të nenit 46 të Kushtetutës garanton të drejtën e posedimit të pronës; paragrafi 2 i nenit 46 të Kushtetutës përcakton mënyrën e shfrytëzimit të pronës, duke specifikuar qartë se shfrytëzimi i saj rregullohet me ligj dhe në pajtim me interesin publik; dhe, në paragrafin 3, garanton që askush nuk mund të privohet nga prona në mënyrë arbitrare, duke përcaktuar gjithashtu kushtet nën të cilat prona mund të shpronësohet (shih rastin e Gjykatës, KI50/16, parashtrues Veli Berisha dhe të tjerët, Aktvendim për papranueshmëri i 10 marsit 2017, KI 67/16, parashtruese Lumturije Voca, Aktvendim për papranueshmëri, i 6 dhjetorit 2016).

Rikujtoj se bazuar në paragrafin 2 të nenit 46 të Kushtetutës, e drejta në pronë mund të kufizohet me ligj. Në këtë rast, konsideroj se Kuvendi, si organ ligjvënës, ka të drejtë të rregullojë me ligj përdorimin e pronës, në përputhje me interesin publik. Gjithashtu ju rikujtoj se paragrafi 5 parashikon se “Prona intelektuale mbrohet me ligj”.

Sa i përket të drejtave të garantuara dhe të mbrojtura me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, vërej se GJEDNJ ka konstatuar se e drejta pronësore përbëhet nga tri rregulla të ndryshme. Rregulli i parë, i cili përcaktohet në fjalinë e parë të paragrafit të parë dhe i cili ka natyrë të përgjithshme, formulon parimin e gëzimit paqësor të pronës;. Rregulli i dytë, në fjalinë e dytë të të njëjtit paragraf përfshin privimin nga prona dhe ia nënshtron atë kushteve të caktuara; Rregulli i tretë, i cili përfshihet në paragrafin e dytë të këtij neni ua njeh shteteve, ndërmjet të tjerash, të drejtën për të kontrolluar shfrytëzimin e pronës në pajtim me interesin e përgjithshëm, me zbatimin e atyre ligjeve që ato i konsiderojnë të nevojshme për këtë qëllim; (shih rastin e GJEDNJ-së, Sporrong dhe Lonnrot kundër Suedisë, nr. 7151/75, 7152/75, Aktgjykim i 23 shtatorit 1982, paragrafi 61; dhe rastin e Gjykatës, KI86/18, parashtrues Slavica Đordević, Aktgjykim i 3 shkurtit 2021, paragrafi 140).

Megjithatë, të gjitha rregullat e mësipërme nuk janë “të ndryshme” në kuptimin që nuk kanë lidhje. Rregulli i dytë dhe i tretë i referohen rasteve të veçanta të ndërhyrjes në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës dhe duhet të interpretohen në dritën e parimit të përgjithshëm të shprehur në rregullin e parë (shih rastet e GJEDNJ-së Bruncrona kundër Finlandës, të 16 shkurtit 2005, kërkesa nr. 41673/98, paragrafi 65; Anheuser-Busch Inc kundër Portugalisë, i 11 janarit 2007, kërkesa 73049/01 paragrafi 62; James dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 8793/79, aktgjykim i 21 shkurtit 1986, paragrafi 37, Beyeler kundër Italisë, nr. 33202/96, aktgjykim i 5 janarit 2020, paragrafi 98, dhe shih rastin e Gjykatës KI129/16, parashtrues “KOSBAU GmBH”, aktvendim për papranueshëri i 13 nëntorit 2017, paragrafi 35).

Dispozitat e mësipërme, megjithatë , nuk do të zvogëlojnë në asnjë mënyrë të drejtën e shtetit për të zbatuar ligje të tilla që ai i konsideron të nevojshme për të kontrolluar përdorimin e pronës në përputhje me interesin e përgjithshëm ose për të siguruar pagesën e taksave ose kontributeve të tjera ose dënimet. (shih rstet e GJEDNJ-së Ish Mbreti i Greqisë dhe të tjerët kundër Greqisë, nr. 25701/94, aktgjykimi i 23 nëntorit 2000, paragrafi 50).

Megjithatë, ndërhyrja duhet të plotësojë disa kushte: ajo duhet të jetë në përputhje me parimin e ligjshmërisë dhe të ndjekë një qëllim legjitim në një mënyrë që është në proporcion të arsyeshëm me qëllimin që kërkohet të arrihet (shih aktgjykimin Beyeler kundër Italisë, i 5 janarit 2000, kërkesa nr. 33202/96, paragrafët 108 - 114).

Kjo qasje përfaqëson strukturën e metodës që Gjykata përdor për të shqyrtuar rastet kur bindet se është i aplikueshëm neni 46 i Kushtetutës dhe neni 1 i Protokollit nr. 1. Ajo përbëhet nga një sërë hapash të njëpasnjëshëm në të cilët zgjidhen pyetjet e mëposhtme: A ka pasur ndonjë ndërhyrje në të drejtën e parashtruesit të kërkesës në gëzimin paqësor të “pronës” së tij? Nëse po, a përbën ajo ndërhyrje provim të pronës? Nëse jo, a është fjala për kontrollin e përdorimit të pronës? Nëse masat që ndikuan në të drejtat e parashtruesit të kërkesës nuk mund të konsiderohen as privim dhe as kontroll të përdorimit të pronësisë, Gjykata interpreton gjendjen faktike të rastit në dritën e rregullit të përgjithshëm të respektimit të gëzimit paqësor të “pronës“.

Zbatimi i parimeve bazë të lartpërmendura në rastin konkret

Për të shqyrtuar pretendimet e parashtruesit të kërkesës në lidhje me shkeljen e nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, Gjykata duhet së pari të zbatojë një test që përbëhet nga 4 (katër) hapa, përkatësisht duhet të përcaktojë; (1) nëse ka pasur pengesa apo ndërhyrje në gëzimin paqësor të pronës dhe cili lloj i ndërhyrjes ekziston në rastin konkret (2) nëse pengesa apo ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës është përcaktuar me ligj; (3) nëse pengesa ose ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës ka pasur një qëllim legjitim; dhe (4) nëse pengesa apo ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës ishte proporcionale.

(1) nëse ka pasur pengesa apo ndërhyrje në gëzimin paqësor të pronës dhe çfarë lloj ndërhyrjeje ekziston në rastin konkret

Parashtruesi i kërkesës, kompania “ADOL” SH.P.K., është prodhuese e pijeve alkoolike “GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU” me seli në Tiranë. Parashtruesi i kërkesës ka regjistruar markën tregtare në Zyrën për Pronësi Industriale në Ministrinë e Industrisë dhe Tregtisë, tani Agjencia për Pronësi Industriale (në tekstin e mëtejmë: API).

Më 23 nëntor 2007, parashtruesi i kërkesës regjistroi shenjën “GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU”si markë të mbrojtur në API me numër të regjistrimit 8232, klasa 33 Brendy.

Ju rikujtoj se ky rast ka të bëjë me markat tregtare, gjegjësisht markat tregtare që parashtruesi i kërkesës i ka regjistruar në API, dhe për të cilat parashtruesi i kërkesës ka ngritur padi për një rast kontestues të “shkeljes së markës tregtare”. Parashtruesi i kërkesës pretendon se gëzon mbrojtje ligjore, sepse mallrat e ngjashme me mallrat e parashtruesit të kërkesës, por të pa regjistruara në API, janë importuar në territorin e Republikës së Kosovës nga kompania Elkos. Në kuadër të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës për shkelje të nenit 46 të Kushtetutës, përkatësisht të së drejtës për mbrojtjen e pronës, Gjykata i referohet edhe praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së në interpretimin e nenit 1 (Mbrojtja e pronës) të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

Lidhur me këtë, fillimisht rikujtoj se Kushtetuta përmes nenit 46 garanton të drejtën e mbrojtjes së pronës, ku paragrafi 5 i këtij neni shprehimisht thotë: “Prona intelektuale mbrohet me ligj”. E drejta e pronës garantohet edhe me nenin 1 i Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, i cili, në bazë të praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së, garanton të drejtën e gëzimit të papenguar të “pronës”, duke përfshirë garancitë që askujt nuk mund të privohet nga prona, përveçse për interesin publik..

Rikujtoj se për shkak të ngjashmërisë me disa produkte të importuara nga kompania ELKOS, parashtruesi i kërkesës ka kërkuar vendosjen e masës së sigurisë, përmes të cilës ndalohet importi i produkteve të tilla. Në procedurë gjyqësore, padia e parashtruesit të kërkesës u refuzua si e pabazuar, sepse Gjykata Themelore, Gjykata e Apelit dhe Gjykata Supreme vlerësuan se produktet e importuara nga Elkos janë markë e njohur dhe se markat tregtare që përmbajnë simbole, emblema dhe stema shtetërore nuk mund të përvetësohen nga njëra palë ndërsa përdorimi i tyre të ndalohet për palët e tjera.

Lidhur me shkeljen e nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, ju rikujtoj se parashtruesi i kërkesës në thelb deklaron se: (i) pasi ka regjistruar markën tregtare, ai gëzon të gjitha të drejtat ligjore që lidhen me të, duke përfshirë mbrojtjen gjyqësore; (ii) gjykatat e rregullta, në kundërshtim me të drejtën materiale [neni 8 i LMT-së], injorojnë dhe mohojnë mbrojtjen e parashikuar me ligj, përkatësisht nenet 95, 96, 97 dhe 99 të LMT-së për markat tregtare [të parashtruesit të kërkesës]; (iii) Gjykata Supreme në mënyrë të gabuar zbaton dhe interpreton në mënyrë të gabuar nenet 5, 6 dhe 7 në lidhje me nenin 52 të LMT-së; (iv) vetëm API, dhe jo gjykata, është kompetente për të marrë vendim për refuzimin e kërkesës për regjistrim dhe/ose për ta shpallur atë të pavlefshme.

Parashtruesi i kërkesës thekson se sipas nenit 8, paragrafi 1, nën paragrafi 1. 1 i LMT-së, pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa miratimin e tij:

a) çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare;

Parashtruesi i kërkesës konsideron se ”i padituri ka vendosur në tregun e Kosovës, përmes Doganës, mallra dhe ambalazhe që kanë shenja identike me markat tregtare të paditësit. Me këtë rast, i padituri ka bërë shkelje të dispozitave ligjore të parapara në nenin 8, paragrafi 2, nënparagrafët 2.1, 2.2 dhe 2.3 të LMT-së. Për këtë arsye paditësi ka kërkuar mbrojtjen ligjore të të drejtave të tij subjektive”.

Parashtruesi i kërkesës më tej pretendon se “Gjykata Themelore, ajo e Apelit dhe Gjykata Supreme në Prishtinë, në kundërshtim të hapur me të drejtën materiale në fuqi, respektivisht me atë çfarë parashihet në nenin 8 të LMT-së, injoron dhe i mohon mbrojtjen që u ofron ligji markave tregtare të regjistruara të paditësit në Republikën e Kosovës, edhe pse vërteton regjistrimin e tyre nga 23 nëntori 2007, vetëm katër ditë pasi është themeluar Zyra për Pronësi Industriale në Kosovë, dhe zgjatjen e afatit të vlefshmërisë së mbrojtjes së këtyre markave tregtare për 10 vitet të tjera, deri në 23 Nëntor 2027.”

Parashtruesi i kërkesës, duke iu referuar vendimit të Gjykatës Supreme, në të cilin theksohet se “markat tregtare në përgjithësi i ofron mbrojtje të madhe ligjore pronarit të saj, mirëpo edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”, argumenton se ky konkluzion është në kundërshtim të plotë me qëllimin e ekzistencës së LMT-së dhe mbrojtjen që ai i ofron pronarit të markës tregtare në pajtim me nenin 8, i cili, ndër të tjera, përcakton se “Pronari i markës tregtare të regjistruar ka të drejtën të ndalojë palët e treta të përdorin pa lejen e tij çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare”.

Si përmbledhje, parashtruesi i kërkesës thekson se Gjykata Supreme e privoi atë nga gëzimi paqësor i pronës së tij, pa mbrojtur të drejtën e tij pronësore dhe se kjo ndërhyrje “nuk bazohet në ligj, por nuk bazohet as në një qëllim legjitim dhe as nuk merr parasysh parimin e proporcionalitetit”, siç parashikohet nga GJEDNJ.

Më 22 shkurt 2016, Gjykata Themelore përmes Aktvendimit [IV. EK. C. nr. 593/15], për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndaloi lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër, si shkatërrimi apo tjetërsimi i mallrave të ndaluara nga Dogana e Kosovës, produktet e importuara nga “Elkos Shpk”, në sasi prej 12040 litra brendy “Skënderbeu”. Gjykata Themelore u bazua në nenin 297 paragrafi 1, nenin 306 paragrafi 1 dhe nenin 304 paragrafi 3 të Ligjit për Procedurën Kontestimore, duke konstatuar se ekziston rreziku që pa caktimin e masës së sigurisë do vështirësohet dukshëm realizimi i kërkesës nga palët.

Më 26 nëntor 2016, Kantina “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” me seli në Durrës (Ndërhyrësi), kërkoi nga Gjykata Themelore ndërhyrjen në procesin kontestimor, dhe një gjë e tillë u lejua nga Gjykata Themelore, përmes Aktvendimit të 3 korrikut 2017.

Sipas shkresave të lëndës, më 13 nëntor 2017, Gjykata Themelore përmes një Aktvendimi, mori vendim mbi caktimin dhe deponimin e mjeteve monetare në emër të garancisë për caktimin e masës së sigurisë, në shumë prej 50.000 euro.

Më 3 dhjetor 2018, Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [IV. EK. C. nr. 593/2015], (i) refuzoi si të pabazuar padinë dhe kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës; (ii) shfuqizoi Aktvendimin e 22 shkurtit 2016 për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë; (iii) shfuqizoi Aktvendimin e 13 nëntorit 2017, për caktimin dhe deponimin e mjeteve monetare në emër të garancisë për caktimin e masës së sigurisë, në shumën prej 50.000 euro; (iv) urdhëroi që secila palë t’i bartë shpenzimet e saj.

Gjykata Themelore sa i përket çështjes së markës tregtare të pranuar theksoi se (i) produktet kanë fituar tretmanin e markës se mirënjohur në Kosovë, nga shkaku se të njëjtat produkte janë importuar në ish Jugosllavi, po edhe në Kosovë nga viti 1964, fakt i vërtetuar sipas dokumenteve arkivore se këto produkte me markën tregtare Skënderbeu janë importuar në territorin e Jugosllavisë ku pjesë e saj ka qenë edhe Kosova nga viti 1967 (ii) Elkos sh.p.k, për vite me radhë ka importuar këtë produkt nga ndërhyrësi (iii) Ndërhyrësi sipas DUD (Dokumenteve Unike Doganore), eksporton në Kosovë nga viti 2002, produktet nën shenjën Skënderbeu, pa kurrfarë pengese; dhe (iv) bazuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës së Drejtësisë se Bashkimit Evropian përkatësisht rastin mes Rrebull vs. Bulldog, [nr. C. 65/12], ka vendosur se duhet të tolerohet shfrytëzimi i shenjave të ngjashme kur ekzistojnë “shkaqet e drejta" pasi shenja "Bulldog" është përdorur që nga viti 1975, edhe para regjistrimit formal të markës tregtare, e që sipas Gjykatës Themelore, është situatë e ngjashme me atë të parashtruesit të kërkesës.

Ai më tej vëren se Gjykata e Apelit me aktgjykimin [Ac. nr. 44/2019] dhe Gjykata Supreme me aktgjykimin [E. Rev. 29/19], me të cilin është vërtetuar aktgjykimi [IV. EK. C. nr. 593/2015], i Gjykatës Themelore, përmes të cilit është refuzuar kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndalimin dhe lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër, të produkteve të importuara nga “Elkos SH.P.K.”, përkatësisht të konjakut “Skenderbeg”, të cilën parashtruesi i kërkesës e ka regjistruar si markë të mbrojtur në API me numër të regjistrimit 8232, klasa 33 Brendy, duke arsyetuar rezultatin në mënyrë identike me gjykatën themelore.

Prandaj, konkludoj se parashtruesit të kërkesës nuk i është ofruar mbrojtja që parashtruesi i kërkesës e gëzon në pajtim me nenin 8, paragrafi 1, nën-paragrafi 1. 1. I LMT-së, e cila i jep pronarit të markës tregtare të drejtën për të ndaluar palët e treta përdorimin e markës tregtare pa miratimin e tij:

a) çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare;

Konsideroj se kur regjistroi markën tregtare në vitin 2007, e cila është e vlefshme deri më 23 nëntor 2027, kompania parashtruese kishte të drejtë të priste të shqyrtohej në përputhje me legjislacionin e aplikueshëm nëse plotëson kushtet e tjera materiale dhe procedurale përkatëse. Prandaj, kompania parashtruese kishte një sërë të drejtash pronësore – të lidhura me regjistrimin e markës së saj tregtare – të cilat njiheshin sipas ligjit në fuqi, edhe pse ato mund të revokoheshin në kushte të caktuara.

Në rastin konkret, konsideroj se kompania parashtruese mund të kishte pretenduar se kishte “pritshmëri legjitime” që do të kishte mbrojtjen e duhur gjyqësore para gjykatave të brendshme në vendin ku regjistroi markën tregtare dhe se do t'i sigurohej mbrojtja që parashtruesi i kërkesës e fiton në pajtim me nenin 8, paragrafi 1, nën paragrafi 1. 1 i LMT-së, e cila i jep pronarit të markës tregtare të drejtën të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa miratimin e tij.

Prandaj, konsideroj se pretendimet e parashtruesit të kërkesës se “ ... Gjykata Supreme përmes këtij vendimi praktikisht e ka privuar paditësin nga gëzimi paqësor i pasurisë së tij. Kjo për shkak se gëzimi paqësor i pasurisë në kontekst të markave tregtare nuk nënkupton vetëm të drejtën për t'u njohur si pronar i markës tregtare, por edhe të drejtën për të përjashtuar të tjerët nga përdorimi i tyre i paautorizuar, si dhe për të kërkuar kompensim për shkeljen e markës tregtare. - dhe që në instancën e fundit, kjo nënkupton të drejtën e pronarit për të vjelë frutat ekonomike që rrjedhin nga marka e regjistruar tregtare. Pa elementin e mbrojtjes së saj, marka tregtare si institut juridik është e pavlerë. Kjo është një shkelje e të drejtave elementare të pronarit të markës tregtare që t’i gëzojë frytet ekonomike të saj”.

Konstatoj se masat që GJEDNJ, sipas rregullit të tretë, i cilësoi si kontroll të përdorimit të pronës mbulojnë një sërë situatash, duke përfshirë, për shembull, sa vijon: anulimin e licencave ose ndryshimet e kushteve për licencat që prekin udhëheqjen e biznesit (shih rastet e GJEDNJ-së, Tre Traktörer Aktiebolag kundër Suedisë, cituar më lart, paragrafi 55; Rosenzweig dhe Bonded Warehouses Ltd. kundër Polonisë, cituar më lart, paragrafi 49; Megadat.com SRL kundër Moldavisë, cituar më lart, paragrafi 65; Bimmer S.A. kundër Moldavisë, cituar më lart, paragrafi 49.);

Rrjedhimisht, konkludoj se Gjykata e Apelit me aktgjykimin [Ac. nr. 44/2019] dhe Gjykata Supreme me aktgjykimin [E. Rev. 29/19], përmes të cilëve u vërtetua aktgjykimi [IV. EK. C. nr. 593/2015], i Gjykatës Themelore, përmes të cilit u refuzua kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndalimin dhe lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër, të produkteve të importuara nga “Elkos SH.P.K”, pra konjaku “Skenderbeg”, të cilën parashtruesi i kërkesës e ka regjistruar si markë e mbrojtur në API me numër të regjistrimit 8232, klasa 33 Brendy, me çka ka ardhur deri te ndryshimi i kushteve për leje që ndikojnë në zhvillimin e biznesit, gjë që kishte si pasojë ndërhyrjen në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës, përkatësisht kontrollimin e përdorimit të pronës së parashtruesit të kërkesës, dhe si rrjedhojë, parashtruesit të kërkesës iu pamundësua të mbronte markën e tij tregtare të regjistruar, edhe pse parashtruesi i kërkesës kishte pritshmëri legjitime që me aktin e regjistrimit të markës tregtare, të fitonte të drejtën për ta mbrojtur atë me rrugë gjyqësore.

Megjithatë, rikujtoj se pavarësisht se gjykatat përcaktojnë se vendimet e autoriteteve publike kanë cenuar të drejtën e gëzimit paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës, për të vërtetuar shkeljen, duhet të plotësohen edhe kritere të tjera, të cilat janë deklaruar në rastin Megadat.com SRL kundër Moldavisë, GJEDNJ deklaroi se, me qëllim që masa e kontrollit të përdorimit të pronës të justifikohej dhe të mos përbënte shkelje të së drejtës në pronë, ajo duhet të parashikohet me ligj, në përputhje me interesin e përgjithshëm dhe se ekziston një marrëdhënie proporcionaliteti midis masës së dhënë dhe qëllimit që dëshirohet të arrihet (shih rastin e GJEDNJ-së Megadat.com SRL kundër Moldavisë, cituar më sipër, paragrafi 66).

(2) a ka qenë pengesa apo ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës e paraparë me ligj

Për të kryer këtë hap të testit, përkatësisht për të përcaktuar nëse pengesa ose ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës parashikohej me ligj, fillimisht do të përshkruaj (a) parimet e përgjithshme të GJEDNJ-së të treguara në praktikën gjyqësore në lidhje me shprehjen “të parashikuara me ligj” („prescribed by law“) dhe më pas të kryhet (b) Zbatimi i parimeve të përgjithshme “të përcaktuara me ligj“ („prescribed by law“)

(a) Parimet e përgjithshme të GJEDNJ-së të paraqitura në praktikën gjyqësore lidhur me shprehjen “e paraparë me ligj“ („prescribed by law“)

Çdo ndërhyrje në të drejtat e mbrojtura me nenin 1 të Protokollit nr. 1 duhet të jetë në pajtim me prezumimin e ligjshmërisë (shih rastet e GJEDNJ-së Vistiņš dhe Perepjolkins kundër Letonisë, i 25 tetorit 2012, kërkesa nr. 71243/01, aktgjykim i 25 tetorit 2012, paragrafi 95; Béláné Nagy kundër Hungarisë, i 13 dhjetorit 2012, kërkesa nr. 53080/13, aktgjykim i 13 dhjetorit 2016, paragrafi 112). Shprehja “në kushtet e parapara me ligj” që i referohet çdo ndërhyrjeje në të drejtën për gëzimin paqësor të “pronës” duhet të interpretohet në të njëjtën mënyrë si shprehja “në pajtim me ligj” nga neni 8 i KEDNJ-së në raport me të drejtat e mbrojtura nga ajo dispozitë ose termi “e paraparë me ligj” që i referohet ndërhyrjes në të drejtat e mbrojtura sipas neneve 9, 10 dhe 11 të KEDNJ-së.

Parimi i ligjshmërisë është kërkesa e parë dhe më e rëndësishme nga neni 1 i Protokollit nr. 1. Fjalia e dytë e paragrafit të parë ndërhyrje në “pronë” e lejohet vetëm “në kushtet e parapara me ligj”, dhe paragrafi i dytë u njeh shteteve të drejtën të kontrollojnë përdorimin e pronës duke zbatuar “ligjet”. Përveç kësaj, sundimi i ligjit, një nga parimet themelore të një shoqërie demokratike, është pjesë e të gjitha neneve të KEDNJ-së (Iatridis kundër Greqisë, i 25 marsit 1999, kërkesa nr. 31107/96, paragrafi 58; ish-mbret i Greqisë dhe të tjerët kundër Greqisë, cituar më lart, paragrafi 79. Broniowski kundër Polonisë nr. 31443/96, aktgjykimi i 22 qershorit 2004, paragrafi 147).

Ekzistenca e një baze ligjore në të drejtën e brendshme nuk mjafton në vetvete për të përmbushur parimin e ligjshmërisë. Përveç kësaj, baza ligjore duhet të ketë një cilësi të caktuar, domethënë të jetë në përputhje me sundimin e ligjit dhe të ofrojë garanci kundër arbitraritetit. Në lidhje me këtë, duhet theksuar se kur flitet për “ligjin”, neni 1 i Protokollit nr. 1 aludon për të njëjtin koncept të cilit KEDNJ i referohet në nene të tjerë kur përdor atë shprehje, një koncept që përfshin ligjet dhe praktikën gjyqësore (shih rastet e GJEDNJ-së, Špaček, s.r.o., kundër Republikës Çeke, nr. 26449/95, aktgjykim i 9 nëntorit 1999, paragrafi 54; Vistiņš dhe Perepjolkins kundër Letonisë, cituar më lart, paragrafi 96).

Parimi i ligjshmërisë nënkupton gjithashtu se dispozitat e zbatueshme të ligjit të brendshëm janë mjaftueshëm të qasshme, të sakta dhe të parashikueshme në zbatimin e tyre (shih rastet e GJEDNJ-së, Beyeler kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 109; Ališić dhe të tjerët kundër Bosnjës dhe Hercegovinës, Kroacisë, Serbisë, Sllovenisë dhe Ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë nr. 60642/08, aktgjykim i 16 korrikut 2016, paragrafi 103; Centro Europa 7 S.R.L. dhe DI Stefano kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 187).

Në lidhje me disponueshmërinë, termi “e drejtë” duhet të interpretohet në kuptimin e tij material, jo në kuptimin e tij formal. Prandaj, fakti që disa rregulla të caktuara që kanë të bëjnë me ushtrimin e të drejtave të mbrojtura me nenin 1 të Protokollit nr. 1 nuk janë publikuar në gazetat zyrtare në formën e parashikuar me ligjin për miratimin e instrumenteve legjislative ose rregullatore që detyrojnë qytetarët dhe personat juridikë në përgjithësi, nuk pengon që këto rregullore të konsiderohen e drejtë, nëse Gjykata është e bindur se publiku është i vetëdijshëm për to në një mënyrë tjetër (shih rastet e GJEDNJ-së, Špaček, s.r.o., kundër Republikës Çeke, cituar më lart, paragrafët 57 - 60).

Më tej, Gjykata rikujton se kur shqyrtohen në bazë të nenit 1 të Protokollit nr. 1, ligjet me zbatim retrospektiv për të cilët u konstatua se përfaqësojnë ndërhyrje legjislative ishin megjithatë në përputhje me kërkesën e ligjshmërisë nga neni 1 i Protokollit nr. 1 (shih rastet e GJEDNJ-së, Maggio dhe të tjerët kundër Italisë, nr. 46286/09, 52851/08, 53727/08, 54486/08 dhe 56001/08, aktgjykim i 31 gushtit 2011, paragrafi 60, Arras dhe të tjerët kundër Italisë, nr. 17972/07, aktgjykim i 14 majit 2012, paragrafi 81).

Përdorimi i masave të kontrollit të zbatuara në bazë të ligjeve të nxjerra pas shfaqjes së fakteve që çojnë deri te ndërhyrja, si të tilla, nuk janë të paligjshme (shih rastin e GJEDNJ-së, Saliba kundër Maltës, nr. 4251/02, aktgjykim i 8 shkurtit 2006, paragrafët 39 - 40) nëse ato ligje nuk janë miratuar në veçanti për të ndikuar në rezultatin e një rasti individual. As Konventa dhe as protokollet e saj nuk parandalojnë ndërhyrjen e legjislativit në kontratat ekzistuese me efekt prapaveprues (Mellacher dhe të tjerët kundër Austrisë, nr. 10522/83, 11011/84; 11070/84, aktgjykim i 19 dhjetorit 1989; paragrafi 50; Bäck kundër Finlandës, nr. 37598/97, aktgjykim i 20 tetorit 2004, paragrafi 68).

Megjithatë, në rrethana të caktuara, zbatimi retrospektiv i legjislacionit që ka efektin e privimit të një personi nga “prona” ekzistuese e cila ishte pjesë e “pronësisë” së tij mund të përbëjë një ndërhyrje që mund të prishë ekuilibrin e drejtë midis kërkesave me interes të përgjithshëm nga njëra anë dhe mbrojtjes së gëzimit paqësor të së drejtës së “pronësisë” nga ana tjetër (shih rastet e GJEDNJ-së, Maurice kundër Francës, nr. 11810/03, aktgjykim i 6 tetorit 2005, paragrafët 90 dhe 93).

Parimi i ligjshmërisë përfshin gjithashtu detyrën e shtetit ose autoritetit tjetër publik për të respektuar urdhrat e gjykatës ose vendimet e marra kundër tij (shih rastin e GJEDNJ-së, Belvedere Alberghiera S.r.l. kundër Italisë, nr. 31524/96, aktgjykim i 30 tetorit 2000, paragrafi 56).

Në fund, në rastin Aliyeva dhe të tjerët kundër Azerbajxhanit, GJEDNJ gjithashtu konkludoi se kur vendimet qartazi kontradiktore, dhe veçanërisht vendimet e Gjykatës Supreme, ku janë nxjerrë aktgjykimet që përmbanin vlerësime kontradiktore për të njëjtën situatë në rastet e parashtruesve të kërkesës dhe në rastet e iniciuara nga persona të tjerë, përfaqësojnë ndërhyrje në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës, nëse nuk jepet shpjegim i arsyeshëm për dallimet, ndërhyrjet e tilla nuk mund të konsiderohen të ligjshme për qëllimet e nenit 1 të Protokollit nr. 1 të Konventës sepse çojnë në mospërputhje të procedurave të tyre (shih rastin e GJEDNJ-së, Aliyeva dhe të tjerët kundër Azerbajxhanit, nr. 66249/16 66271/16 75978/16 77309/16 77691/16 1038/17 52821/17, aktgjykim i 21 dhjetorit 2021, , paragrafët 130-135).

(b) Zbatimi i parimeve të përgjithshme të parapara me ligj“ („prescribed by law“)

Në lidhje me këtë kriter, para së gjithash vërej se deri te ndërhyrja në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës ka ardhur me aktgjykimin [IV.EK.C. nr. 593/2015] e Gjykata Themelore e cila (i) hodhi poshtë, si të pabazuar, padinë dhe kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës; (ii) ka revokuar akvendimin e 22 shkurtit 2016 për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë; (iii) ka revokuar aktvendimin e 13 nëntorit 2017 për caktimin dhe deponimin e mjeteve financiare në emër të garancisë për caktimin e masës së sigurisë në shumën 50 000 euro; dhe (iv) urdhëroi secilën palë të bartë shpenzimet e veta.

Gjykata Themelore sa i përket çështjes së markës tregtare të njohur theksoi se (i) produktet kanë fituar tretmanin e markës së njohur në Kosovë, sepse të njëjtat produkte janë importuar në ish Jugosllavi, po edhe në Kosovë nga viti 1964, fakt i vërtetuar sipas dokumenteve arkivore se këto produkte me markën tregtare Skenderbeg janë importuar në territorin e Jugosllavisë ku pjesë e saj ka qenë edhe Kosova që nga viti 1967 (ii) Elkos sh.p.k, për vite me radhë ka importuar këtë produkt nga Ndërhyrësi (iii) Ndërhyrësi sipas DUD, eksporton në Kosovë nga viti 2002, produktet nën shenjën Skënderbeu, pa kurrfarë pengese; dhe (iv) bazuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian përkatësisht rastin mes Rrebull vs. Bulldog, [nr. C. 65/12],ka vendosur se duhet të tolerohet shfrytëzimi i shenjave të ngjashme kur ekzistojnë shkaqet e drejta pasi shenja „Bulldog“ është përdorur që nga viti 1975, edhe para regjistrimit formal të markës tregtare, e që sipas Gjykatës Themelore, është situatë e ngjashme me atë të parashtruesit të kërkesës.

Gjykata Themelore, sa i përket çështjes së simboleve kombëtare theksoi si në vijim “[...] sipas nenit 6 paragrafi 1.8 [LMT], markat tregtare që nuk janë të autorizuara nga organet kompetente në pajtim me nenin 6 të Konventës së Parisit, nuk mund të regjistrohen, nëse janë regjistruar duhet të shpallen të pavlefshme”.

Më tej vëren se Gjykata e Apelit me aktgjykimin [Ac. nr. 44/2019] dhe Gjykata Supreme me aktgjykimin [E. Rev. 29/19], me të cilin është vërtetuar aktgjykimi [IV. EK. C. nr. 593/2015] i Gjykatës Themelore, përmes të cilit është refuzuar kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndalimin dhe lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër, të produkteve të importuara nga “Elkos SH.P.K”, përkatësisht konjakun “Skenderbeg”, të cilën parashtruesi i kërkesës e ka regjistruar si markë tregtare në API me numër të regjistrimit 8232, klasa 33 Brendy, duke arsyetuar rezultatin në mënyrë identike me gjykatën themelore.

Bazuar në sa më sipër, konstatoj se ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës ka ardhur me vendimet e gjykatave të rregullta, përkatësisht vendimet e Gjykatës Themelore, të Apelit dhe të Gjykatës Supreme të bazuar në ligjin e aplikueshëm, përkatësisht, Ligji Nr. 04/L-026 për Markat Tregtare si dhe Ligji Nr. 05/L - 040 për ndryshimin dhe plotësimin e ligjit për markat tregtare që janë miratuar nga Kuvendi i Republikës së Kosovës dhe që kanë qenë në fuqi në kohën e marrjes së vendimit. Gjykatat përdorën gjithashtu nenin 6 të Konventës së Parisit për Mbrojtjen e Pronësisë Industriale në arsyetimet e tyre.

Parimi i ligjshmërisë nënkupton gjithashtu se dispozitat e zbatueshme të ligjit të brendshëm janë mjaftueshëm të qasshme, të sakta dhe të parashikueshme në zbatimin e tyre, në rastin konkret kemi të bëjmë me ligje të votuara në një seancë publike të Kuvendit, i cili është publikuar në gazetën zyrtare, që është në dispozicion në internet në ueb. Prandaj, Gjykata arrin në përfundimin se ligjet ishte në dispozicion të parashtruesit të kërkesës dhe se normat ishin të sakta dhe të parashikueshme.

Përdorimi i masave të kontrollit të zbatuara në bazë të ligjeve të nxjerra pas shfaqjes së fakteve që çojnë deri te ndërhyrja, si të tilla, nuk janë të paligjshme (shih rastin e GJEDNJ-së, Saliba kundër Maltës, nr. 4251/02, aktgjykim i 8 shkurtit 2006, paragrafët 39 - 40) nëse ato ligje nuk janë miratuar në veçanti për të ndikuar në rezultatin e një rasti individual. Në rastin konkret, vërej se ligji i kontestuar ka efekt të përgjithshëm dhe nuk synon të ndikojë në rastin individual të parashtruesit të kërkesës, por ka vepruar erga omnes dhe synon të rregullojë rregullat e markave tregtare në tërësi në tërë territorin e Republikës së Kosovës.

Konstatoj se masat për kontrollin e përdorimit të pronës, përkatësisht vendimet e Gjykatës Themelore, asaj të Apelit dhe të Gjykatës Supreme të marra në bazë të ligjit të vlefshëm, përkatësisht Ligjit nr. 04/L-026 për Markat Tregtare si dhe Ligjit nr. 05/L - 040 për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Markat Tregtare Gjithashtu, është e qartë se dispozitat e Ligjit Nr. 04/L-026 për Markat Tregtare si dhe Ligji Nr. 05/L – 040 për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Markat Tregtare, përgjithësisht të zbatueshme, se ato ishin të vlefshme dhe në fuqi ligjore, se të njëjtat ishin në dispozicion dhe të parashikueshme për parashtruesin e kërkesës.

Për shkak të gjithë asaj që u tha më sipër, konstatoj se dispozitat e Ligjit ishin të parashikueshme sepse ishin formuluar me qartësinë dhe saktësinë e nevojshme. Andaj, Gjykata arrin në përfundimin se ndërhyrja në të drejtën e parashtruesit të kërkesës për gëzimin paqësor të pronës, që është kontestuar me vendimet e kontestuara të gjykatave të rregullta në këtë rast është bërë në bazë të ligjit.

(3) a ka pasur pengesa apo ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës qëllim legjitim (interes të përgjithshëm)

Sipas GJEDNJ-së, çdo ndërhyrje në të drejtat dhe liritë e garantuara me Konventë duhet të ketë një qëllim legjitim. Po kështu, në rastet që përfshijnë një detyrë pozitive, duhet të ketë një justifikim legjitim për mosveprimin e shtetit. Vetë parimi i “ekuilibrit të drejtë” i natyrshëm në nenin 1 të Protokollit nr. 1 presupozon ekzistencën e një interesi të përgjithshëm të komunitetit. Për më tepër, duhet përsëritur se rregullat e ndryshme të përfshira në nenin 1 nuk janë të dallueshme, në kuptimin e moskoherencës, dhe se rregulli i dytë dhe i tretë u referohen vetëm rasteve të veçanta të ndërhyrjes në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës. Një nga efektet e kësaj është se ekzistenca e “interesit publik” të kërkuar në fjalinë e dytë, ose “interesit të përgjithshëm”në paragrafin e dytë, në fakt janë pasojë e parimit të përcaktuar në fjalinë e parë, kështu që ndërhyrja në ushtrimin e të drejtës për gëzimin paqësor të pronës në kuptimin e fjalisë së parë të nenit 1 duhet të ketë gjithashtu një qëllim në interesin publik (shih, rastet e GJEDNJ-së, Broniowski kundër Polonisë, cituar më lart, paragrafi 148; Könyv-Tár Kft dhe të tjerët kundër Hungarisë, nr. 21623/13, Aktgjykim i 16 marsit 2018, paragrafi 45, Beyeler kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 111).

Lista e qëllimeve për të cilat ndërhyrja do të binte në sferën e konceptit të interesit publik është e gjerë dhe mund të përfshijë qëllime të ndryshme të reja që i nënshtrohen shqyrtimeve të politikës publike në kontekste të ndryshme faktike. Konkretisht, vendimi për të miratuar një ligj, sipas të cilit konfiskohet prona ose kompensimi nga sigurimi social zakonisht përfshin shqyrtimin e çështjeve politike, shoqërore dhe sociale (shih rastet e GJEDNJ-së, Ish Mbreti i Greqisë dhe të tjerët kundër Greqisë, cituar më lart, paragrafi 87; Vistiņš dhe Perepjolkins kundër Letonisë, cituar më lart, paragrafi 106).

Sipas sistemit të mbrojtjes të vendosur nga Konventa, u takon autoriteteve kombëtare të kryejnë një vlerësim fillestar të ekzistencës së një problemi me interes publik që kërkon masa të privimit të pronës ose ndërhyrjes në gëzimin paqësor të “pronës”. Dhe në këtë, si në fushat e tjera që mbulohen nga masat mbrojtëse të Konventës, organet kombëtare gëzojnë një margjinë të gjerë vlerësimi. Për shembull, margjina e vlerësimit që gëzon ligjvënësi në zbatimin e rregullave sociale dhe ekonomike është e gjerë dhe Gjykata do të respektojë vlerësimin e legjislativit për atë se çfarë është “në interes publik”, përveç rastit kur ky vlerësim është qartazi pa një bazë të arsyeshme (shih rastin e GJEDNJ-së, Béláné Nagy kundër Hungarisë, cituar më lart, paragrafi 113).

Më tej, koncepti i “interesit publik” është domosdoshmërisht i gjerë (shih rastet e GJEDNJ-së, Vistiņš dhe Perepjolkins kundër Letonisë, cituar më lart, paragrafi 106; R.Sz. kundër Hungarisë, nr. 41838/11, aktgjykim i 14 nëntorit 2013, paragrafi 44; Grudić kundër Serbisë, nr. 31925/08, aktgjykim i 24 shtatorit 2012, paragrafi 75.). Gjykata zakonisht respekton pretendimet e shteteve se ndërhyrja që shqyrton ishte në interes publik dhe shqyrtimi i saj në këtë drejtim është i intensitetit më të ultë. Prandaj, pretendimi i parashtruesit të kërkesës se një masë e caktuar në realitet i shërbente një qëllimi të ndryshëm nga ai që ishte thirrur shteti i paditur në kontekstin e një rasti të veçantë në Gjykatë, rrallëherë ka një perspektivë serioze për sukses. Në çdo rast, është e mjaftueshme për Gjykatën që ndërhyrja të jetë në interesin publik, edhe nëse ky interes është i ndryshëm nga interesi i shprehur shprehimisht nga shteti në procedurën në Gjykatë. Madje, në disa raste, Gjykata e konstatoi qëllimin sipas detyrës zyrtare (shih rastet e GJEDNJ-së, Ambruosi kundër Italisë, nr. 31227/96, aktgjykim i 19 janarit 2001, paragrafi 28; Marija Božić kundër Kroacisë, 50636/09, aktgjykim i 24 prillit 2014, paragrafi 58).

Si rezultat i këtij respekti për vlerësimin e autoriteteve vendase, ka shembuj të rrallë të situatave në të cilat Gjykata nuk ka konstatuar se ka një interes publik që do të justifikonte ndërhyrjen (shih rastet e GJEDNJ-së, S.A. Dangeville kundër Francës, nr. 36677/97, aktgjykim i 16 korrikut 2022, paragrafët 47 dhe 53 - 58 – moskthimi i taksës së parapaguar; Rosenzweig dhe Bonded Warehouses Ltd. kundër Polonisë, cituar më lart, paragrafi 56 - anulimi i lejes së biznesit të parashtruesit të kërkesës pa iu referuar ndonjë arsyeje me interes publik nga autoritetet në vendimet autoritative).

Duke iu rikthyer rastit konkret, fillimisht vërej se deri te ndërhyrja në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës ka ardhur si rezultat i aktgjykimit [IV. EK. C. nr. 593/2015], të Gjykatës Themelore, i cili është vërtetuar nga Gjykata e Apelit me aktgjykimin [Ac. nr. 44/2019] dhe aktgjykimin [E. Rev. 29/19] e Gjykatës Supreme, përmes të cilëve është refuzuar kërkesëpadia e parashtruesit të kërkesës për caktimin e masës së përkohshme të sigurisë, ndalimin dhe lëshimin në qarkullim dhe çdo veprim tjetër të produkteve të importuara nga “Elkos Sh.P.K.”, pra konjakut “Skenderbeg”, të cilën parashtruesi i kërkesës e ka regjistruar si markë e mbrojtur tregtare në API me numër të regjistrimit 8232, klasa 33 Brendy, duke arsyetuar pikët në mënyrë identike si gjykata themelore.

Vërej se Gjykata Supreme arsyetoi më tej: “….Mirëpo, në këtë rast është e domosdoshme të jepet një vendim i drejtë i cili duhet të jetë në harmoni me rregullat dhe normat ndërkombëtare si dhe normat zakonore afariste, posaçërisht atëherë, kur interpretimet e tilla janë në pajtim me çdo sistem kushtetues “.

Rikujtoj se autoritetet shtetërore gëzojnë një margjinë të gjerë të vlerësimit si në drejtim të zgjedhjes së mjeteve zbatuese ashtu edhe në aspektin e konstatimit nëse pasojat e zbatimit justifikohen me interesin e përgjithshëm për të arritur qëllimin e ligjit të caktuar (shih, rastin e GJEDNJ-së, Beyeler kundër Italisë, i cituar më sipër, paragrafi 112).

Në fund, konkludoj se bazuar në arsyetimin e Gjykatës Themelore dhe Supreme, mund të konstatohet se gjykatat e rregullta kanë ndjekur një qëllim legjitim dhe janë përpjekur të arsyetojnë mbrojtjen e interesit publik. Prandaj, konkludoj se gjykatat e rregullta kanë ndjekur një qëllim legjitim me rastin e marrjes së vendimeve të kontestuara.

(4) a ka qenë pengesa apo ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës proporcionale përkatësisht në ekuilibër të drejtë

Për të qenë në pajtim me rregullin e përgjithshëm të përcaktuar në fjalinë e parë të paragrafit të parë të nenit 1 të Protokollit nr. 1, ndërhyrja në të drejtën e gëzimit paqësor të “pronës”, përveç që duhet të jetë e paraparë me ligj dhe në interes publik, duhet të rezultojë me “ekuilibër të drejtë” mes kërkesave të interesit publik të komunitetit dhe kërkesave për të mbrojtur të drejtat themelore të individit (shih rastet e GJEDNJ-së, Beyeler kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 107; Ališić dhe të tjerët kundër Bosnjë e Hercegovinës, Kroacisë, Serbisë dhe ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë, cituar më lart, paragrafi 108).

Me fjalë tjera, në rastet ku përfshihen shkelje të pretenduara të nenit 1 të Protokollit nr. 1, Gjykata duhet të vlerësojë nëse për arsye të veprimit apo mosveprimit të shtetit, personi në fjalë është dashur të bartë një barrë joproporcionale dhe të tepërt. Gjatë vlerësimit të pajtueshmërisë me këtë kërkesë, Gjykata duhet të bëjë një shqyrtim të gjithëmbarshëm të interesave të ndryshme në këtë çështje, duke pasur parasysh se Konventa ka për qëllim të mbrojë të drejtat të cilat janë “praktike dhe efektive”. Në këtë kontekst, duhet theksuar se pasiguria - qoftë legjislative, administrative apo që lind nga praktikat e aplikuara nga autoritetet, është faktor që merret parasysh gjatë vlerësimit të sjelljes së një shteti (shih rastin e GJEDNJ-së, Broniowski kundër Polonisë, cituar më lart, paragrafi 151)

Kërkimi i këtij ekuilibri është i mishëruar në tërë Konventën dhe gjithashtu reflektohet në strukturën e nenit 1 të Protokollit nr. 1 (shih rastet e GJEDNJ-së, Sporrong dhe Lönnroth kundër Suedisë, cituar më lart, paragrafi 69; Brumărescu kundër Rumanisë, nr. 28342/95, aktgjykim i 28 tetorit 1999, paragrafi 78; Saliba kundër Maltës, cituar më lart, paragrafi 36).

Çështja nëse është gjetur ekuilibri i drejtë bëhet relevante vetëm pasi të jetë konstatuar se ndërhyrja në fjalë i ka shërbyer interesit publik, e ka plotësuar kërkesën e ligjshmërisë dhe nuk ka qenë arbitrare (shih rastet e GJEDNJ-së, Iatridis kundër Greqisë, cituar më lart, paragrafi 58; Beyeler kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 107).

Kjo çështje është më së shpeshti vendimtare për përcaktimin nëse ka pasur apo jo shkelje të nenit 1 të Protokollit Nr. 1. Gjykata zakonisht kryen një analizë të detajuar të kërkesës së proporcionalitetit, për dallim nga shqyrtimi shumë më i kufizuar i asaj nëse ndërhyrja ka ndodhur në interes publik.

Qëllimi i testit të proporcionalitetit është të vërtetojë së pari si dhe deri në ç’masë parashtruesit të kërkesës i është kufizuar ushtrimi i të drejtave të prekura nga ndërhyrja e ankimuar dhe cilat ishin pasojat negative të kufizimit të imponuar mbi ushtrimin e të drejtës së parashtruesit të kërkesës në situatën e tij. Pas kësaj, ky ndikim krahasohet me rëndësinë e interesit publik, për shkak të të cilit ka ardhur deri te ndërhyrja.

Gjatë këtij ekzaminimi, GJEDNJ merr parasysh faktorë të shumtë. Nuk ekziston një listë fikse e faktorëve në fjalë. Ata ndryshojnë nga rasti në rast, varësisht nga gjendja faktike e rastit dhe natyrës së ndërhyrjes në fjalë. Faktorët dhe faktet që gjykata merr parasysh gjatë testit mund të jenë si në vijim; a) Faktorët proceduralë, b) Përzgjedhja e masave c) Çështje substanciale relevante për testin e ekuilibrit të drejtë, d) Aspekte të ndërlidhura me parashtruesin e kërkesës e) Kompensimi për ndërhyrje në pronësi si element i ekuilibrit të drejtë, dhe f) Përfundim në lidhje me ekuilibrin e drejtë.

Faktorët proceduralë

Edhe pse neni 1 i Protokollit nr. 1 nuk përmban supozime shprehimore procedurale, i njëjti është interpretuar se nënkupton që personave të prekur nga masa e cila ndërhyn mbi “pronën” e tyre duhet t’u ofrohet mundësi e arsyeshme që t’i paraqesin argumentet e tyre para autoriteteve përgjegjëse me qëllim të kontestimit efektiv të masave në fjalë, duke pretenduar, varësisht prej rastit, se janë të paligjshme apo se përbëjnë sjellje arbitrare dhe të paarsyeshme (shih rastet e GJEDNJ-së, G.I.E.M. S.R.L. dhe të tjerët kundër Italisë, nr. 1828/06, aktgjykim i 28 qershorit 2018, paragrafi 302; AGOSI kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 9118/80,aktgjykim i 24 tetorit 1986, paragrafi 55 dhe 58-60).

Është gjithashtu relevant fakti që argumentet kryesore të paraqitura nga parashtruesit e kërkesave ishin ekzaminuar me kujdes nga autoritetet (shih rastet e GJEDNJ-së, Megadat.com SRL kundër Moldavisë, paragrafi 74; Bistrović kundër Kroacisë, nr. 2577/05, aktgjykim i 31 gushtit 2007, paragrafi 37).

Sa i përket faktorëve proceduralë, Gjykata vëren se parashtruesi i kërkesës ka pasur mundësinë që ta kontestojë aktvendimin e Gjykatës Themelore fillimisht para Gjykatës së Apelit dhe më vonë edhe para Gjykatës Supreme ashtu që parashtruesi i kërkesës ka pasur një mundësi e arsyeshme për t'i paraqitur argumentet e tij para autoriteteve kompetente me qëllim të kontestimit efektiv të këtyre masave, duke pretenduar, në varësi të rastit, se ato janë të paligjshme ose se ato përbëjnë trajtim arbitrar dhe të paarsyeshëm (shih rastin e GJEDNJ-së, G.I.E.M. S.R.L. dhe të tjerët kundër Italisë i 28 qershorit 2018, kërkesa nr. 1828/06 dhe dy të tjera (merita) paragrafi 302).

Rikujtoj se esenca e procedurës kontestimore në tërësi të iniciuar nga parashtruesi i kërkesës është ndalimi i importit dhe shitjes së produkteve që përmbajnë shenja dhe simbole si ato të parashtruesit të kërkesës, dhe jo anulimi i regjistrimit të markës tregtare, sepse rikujtoj se ndërhyrësi nuk ka markë tregtare të regjistruar në Republikën e Kosovës për dallim nga parashtruesi i kërkesës, i cili e ka regjistruar markën në Republikën e Kosovës.

Prandaj, për këtë procedurë, parashtruesi i kërkesës ka iniciuar mbrojtjen e të drejtave të tij të parapara në nenet 95 dhe 96 të LMT-së, për shkak se i njëjti kishte një markë të regjistruar në API. Siç është përsëritur disa herë nga parashtruesi i kërkesës, por edhe nga gjykatat e rregullta, kontesti në fjalë nuk i referohet procedurës së kontestimit të markave tregtare.

Rikujtoj se parashtruesi i kërkesës gjatë gjithë procedurës iu referua mbrojtjes ligjore që ky ligj për markat tregtare synon t'i ofrojë pronarit të markës tregtare. Çfarë lloj mbrojtjeje i ofrohet mbajtësit të markës tregtare është e artikuluar në nenin 8 të LMT-së. Ky nen, ndër të tjera, përcakton se pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa lejen e tij, çdo shenjë që është identike me markën tregtare për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat ajo është regjistruar si markë tregtare; (paragrafi 1.1); çdo shenjë që është identike ose e ngjashme me markën tregtare ose nëse, për shkak të njëllojshmërisë apo ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve për të cilat përdoret shenja, me mallrat dhe shërbimet që mbulohen nga marka e regjistruar, mund të shkaktojë konfuzion në publik, ku përfshihet edhe mundësia e asociimit së shenjës me markën tregtare. (paragrafi 1. 2). Më tutje, ky ligj ka përcaktuar se pronari i markës tregtare ka të drejtë, ndër të tjera, të iniciojë procedurë në gjykatë për të vërtetuar shkeljen e të drejtës së markës tregtare (neni 96, paragrafi 1. 1); parandalimin e shkeljeve dhe/ose ndalimin e shkeljeve të tjera të tilla dhe të ngjashme në të ardhmen; (neni 96, paragrafi 1.2); që produktet që cenojnë të drejtën e një marke tregtare të hiqen nga tregu, të konfiskohen ose të shkatërrohen me shpenzime të shkelësit. (neni 97.1.); kompensimi i dëmit (neni 98, paragrafi 1); si dhe ta publikojë aktgjykimin (neni 99. 1).

Rikujtoj se më 4 prill 2019, parashtruesi i kërkesës parashtroi revizion në Gjykatën Supreme për shkak të zbatimit të gabuar të drejtës materiale dhe shkeljes së dispozitave të procedurës kontestimore. Parashtruesi i kërkesës në revizionin e tij pretendoi se e drejta materiale ishte zbatuar gabimisht për shkak të interpretimit të gabuar nga ana e gjykatave të neneve 5 (Shenjat që mund të mbrohen si markë tregtare), 6 (Refuzimi për shkaqe absolute) dhe 7 (Refuzimi për shkaqe relative) në lidhje me nenin 52 (Shkaqet për shfuqizimin e markës tregtare) të LMT-së.

Në revizionin e tij, parashtruesi i kërkesës deklaroi se sa i përket interpretimit në lidhje me nenin 6 të LMT-së, parashtruesi i kërkesës theksoi: (i) Sipas LMT-së, kriter kryesor për përfitimin e mbrojtjes nga ligji material është regjistrimi i markës tregtare, me ç ‘rast parandalohet përdorimi i markës tregtare nga të tjerët; (ii) në nenin 12 [Humbja e të drejtave të fituara nga markat tregtare] të LMT-së parashihet parimi i shterimit nacional, me ç ‘rast importi paralel apo vendosja e produkteve pa lejen e bartësit në tregun e Kosovës paraqet shkelje të markës tregtare të mbrojtur dhe bartësi mund të kërkojë nga gjykata të ndalojë një veprim i tillë; (iii) parashtruesi i kërkesës ka mbrojtur të gjitha markat tregtare figurative dhe verbale; (iv) bazuar në nenin 8 [Të drejtat e fituara nga marka tregtare] paragrafi 1 të LMT-së përcaktohet që marka tregtare, është e drejtë ekskluzive e pronarit të saj. Në këtë drejtim, parashtruesi i kërkesës theksoi se kompania Elkos ka vendosur në tregun e Kosovës mallra të cilat kanë shenjën identike të markave tregtare të tij. Parashtruesi i kërkesës po ashtu thekson se Gjykata e Apelit i ka mohuar atij të drejtat e parapara me ligjin material “duke bërë në mënyrë të gabuar zbatimin e tij edhe pse në bazë të nenit 95 të LMT paditësi gëzon të drejtën në mbrojtje gjyqësore [...]”. Nga leximi sistematik i dispozitave të LMT-së kuptohet se neni 5, 6, dhe 7 dhe neneve tjera të LMT-së, kanë të bëjnë me procedurat e ekzaminimit, i referohen, obligojnë dhe vlejnë vetëm për Agjencisë për Pronësi Industriale dhe asesi për ndonjë institucion tjetër të zbatimit të ligjit.” Lidhur me këtë parashtruesi i kërkesës thekson se nuk është gjykata autoriteti kompetent për të vlerësuar refuzimin për shkaqe absolute, por është API.
Gjykata Supreme në aktgjykimin e kontestuar theksoi se e kontestueshme në këtë rast është se a mundet Elkos shpk pa lejen e parashtruesit të kërkesës të importojë pije alkoolike-konjak “GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU” nga Kantina e pijeve “Durrës”, dhe një veprim i tillë a mund të konsiderohet si shkelje e markës tregtare për arsye se parashtruesi i kërkesës pranë API-së ka fituar të drejtën ekskluzive për përdorimin e shenjës “GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU”. Gjykata Supreme gjithashtu theksoi se “Është e pakontestueshme ngjashmëria e shenjave, meqenëse të dy palët (jo tërësisht) përdorin emërtimin e njëjte- “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, me emblemën e Kastriotëve për identifikimin e produktit të njëjtë”.

Gjykata Supreme, duke iu referuar nenit 254 paragrafi 1 të LPK-së, theksoi se parashtruesi i kërkesës ka parashtruar padi që të vërtetojë nëse është shkelur marka tregtare. Konkretisht Gjykata Supreme thekson se parashtruesi i kërkesës nuk ka kërkuar që “të konstatohet një e drejtë e tij - shkelja e markës tregtare, por ka kërkuar që të konstatohet “e drejta” e të paditurit për të përdorur emrin e njëjtë, shenjat, emblemet etj”.

Gjykata Supreme duke iu referuar nenit 6 të LMT-së theksoi se kufizohet vetëm në vlerësimin nëse simbolet kombëtare e shtetërore mund t'u ndalohen për përdorim palëve të treta, dhe rrjedhimisht konstatoi se markat tregtare gëzojnë mbrojtje juridike, por “edhe ato që s’janë të regjistruara gëzojnë mbrojtje juridike”.

Gjykata Supreme theksoi si në vijim: “Gjykata e shkallës së parë nga provat e administruara ka konstatuar se i padituri ka importuar këto produktet në ish Jugosllavi nga viti 1964, andaj ka vlerësuar se e ka fituar statusin e markës së mirënjohur në Kosove para regjistrimit të saj nga paditësi,andaj nuk mund t'i ndalohet përdorimi i saj. Produkti me emër të njëjtë është prodhuar për shumë vite në Durrës dhe se ndërhyrësi ka traditë shumëvjeçare të eksportit të pijeve alkoolike, para se paditësi të filloi prodhimin e vet. Teoria e së drejtës nuk e përcakton qartë dhe saktë objektin e mbrojtjes apo termin e markës së 'mirënjohur' tregtare. Mirëpo, ekzistojnë disa elemente, kushte për të fituar statusi i mallit të njohur për konsumin e gjerë, pavarësisht nga mosha e kultura të rrethit të gjerë konsumues. Fakt i pakontestueshëm se produkti i ndërhyrësit i cili është importuar nga i padituri posedon të gjitha karakteristikat e një produkti te njohur. Për ketë arsye, vlerësohet si i pabazuar pretendimi se i padituri nuk arriti ta provoi se ai është përdorues i 'markës së mirënjohur', sepse padyshim ne procedurën e shkallës së parë është vërtetuar se (shumë kohë me parë) pijet alkoolike të markës konjak 'Gjergj Kastrioti Skenderbeu' nga Durrësi janë produkt i njohur si në territorin domicil ashtu edhe në Kosovë“.

Rikujtoj se parashtruesi i kërkesës kishte pretendime për shkelje të të drejtave të markës tregtare, përkatësisht të drejtave që të mbrojë markën tregtare bazuar në nenin 8 , 1. Marka e regjistruar është e drejtë ekskluzive e pronarit të saj. Pronari i markës tregtare të regjistruar ka të drejtën të ndalojë palët e treta të përdorin pa lejen e tij,”

Parashtruesi i kërkesës ngriti gjithashtu çështjen e të drejtave nga neni 96, i cili përcakton se

1. Pronari i markës tregtare mund të parashtrojë padi kundër secilit person i cili ka shkelur të drejtën e markës tregtare duke kryer pa autorizim cilëndo nga veprimet e cekura në nenin 8, paragrafët 1. dhe 2. të ligjit bazik duke kërkuar:

1.1. konstatimin e shkeljes së të drejtave të markës;

1.2. ndalimin e shkeljes së të drejtave dhe ndalimin e vazhdimit të shkeljes të tilla dhe të ngjashme të të drejtave në të ardhmen”.

Konsideroj se parashtruesi i kërkesës nuk ka marrë përgjigje konkrete për pretendimet konkrete dhe thelbësore dhe se aktgjykimi i Gjykatës Supreme nuk jep garancitë e nenit 31 të Kushtetutës dhe nenit 6 të KEDNJ-së, të cilat përfshijnë detyrimin e gjykatave për të dhënë arsye të mjaftueshme për vendimet e tyre. Gjithashtu konsideroj se, marrë në tërësi, Gjykata Supreme nuk ka arritur një ekuilibër të drejtë (fair balance) ndërmjet palëve ndërgjyqëse në këtë procedurë, sepse nuk iu përgjigj asnjë prej pretendimeve dhe argumenteve thelbësore të parashtruesit të kërkesës që do të mund të ndikonin në rezultatin përfundimtar të rastit së tij dhe administrimin e drejtë të drejtësisë.

Lidhur me pretendimin për shkeljen e së drejtës për mbrojtjen e pronës, konsideroj se Gjykata Supreme nuk ka dhënë asnjë përgjigje apo arsyetim për çështjet e ngritura nga parashtruesi i kërkesës që kishin të bënim me të drejtën e mbrojtjes gjyqësore të një marke të regjistruar tregtare, e cila ishte e paraparë me nenin 8 të Ligjit për markat tregtare.

Nga të gjitha të cekurat më sipër, konkludoj se përgjatë tërë procedurës pranë gjykatave të rregullta, parashtruesi i kërkesës nuk ka marrë përgjigje adekuate dhe të arsyetuar për çështjet kryesore që parashtruesi i kërkesës i ka deklaruar gjatë gjithë procedurës, gjykatat e rregullta nuk kanë shqyrtuar me kujdes të mjaftueshëm pretendimet kryesore të parashtruesit të kërkesës të cilat janë parashtruar në mënyrë të detajuar më sipër (shih rastin e GJEDNJ-së, Megadat.com SRL kundër Moldavisë, cituar më lart, paragrafi 74; Bistrović kundër Kroacisë, cituar më lart, paragrafi 37).

Prandaj, konkludoj se për sa i përket faktorëve proceduralë, parashtruesi i kërkesës kishte një mundësi të arsyeshme për t'i paraqitur argumentet e tij para autoriteteve kompetente me qëllim të kontestimit efektiv të këtyre masave, duke pretenduar, në varësi të rastit, se ato janë të paligjshme ose që përbëjnë trajtim arbitrar dhe të paarsyeshëm. Megjithatë, gjatë procedurës, gjykatat e rregullta, e veçanërisht Gjykata Supreme, nuk i kanë shqyrtuar me kujdes pretendimet kryesore të parashtruesit të kërkesës që kishin të bënin me të drejtën e mbrojtjes gjyqësore të një marke të regjistruar tregtare.

b) Përzgjedhja e masave

Një nga elementet e testit të ekuilibrit të drejtë është çështja nëse kanë ekzistuar masa të tjera më pak ndërhyrëse që autoritetet publike mund t'i kishin zbatuar në mënyrë të arsyeshme në ndjekje të interesit publik. Megjithatë, ekzistimi i mundshëm i masave të tilla nuk e bën vetvetiu të pajustifikueshëm legjislacionin e kontestuar. Me kusht që legjislatura të qëndrojë brenda kornizave të veta të margjinës së vlerësimit, nuk është në domenin e Gjykatës që të vlerësojë nëse legjislacioni ka përfaqësuar zgjidhjen më të mirë për të trajtuar problemin ose nëse diskrecioni i legjislaturës do duhej ushtruar në një mënyrë tjetër (shih rastin e GJEDNJ-së, James dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, cituar më lart, paragrafi 51; Koufaki dhe Adedy kundër Greqisë, nr. 57657, vendim i 7 majit 2013, paragrafi 48).

Mund të jetë gjithashtu relevante çështja nëse ka qenë e mundshme të arrihet i njëjti qëllim përmes masave më pak ndërhyrëse mbi të drejtat e parashtruesit të kërkesës dhe nëse autoritetet e kanë shqyrtuar mundësinë e aplikimit të këtyre zgjidhjeve më pak ndërhyrëse (shih rastet e GJEDNJ-së, OAO Neftyanaya Kompaniya Yukos kundër Rusisë, nr. 14902/12, aktgjykim i 8 marsit 2012, paragrafët 651-654; Vaskrsić kundër Sllovenisë, nr. 31371/12, aktgjykim i 25 korrikut 2017, paragrafi 83).

Në rastin para meje, konsideroj se ndërhyrja në pronë, përkatësisht masa e kontrollit të shfrytëzimit të pronës ka qenë një situatë e përhershme që ka zgjatur nga momenti i paraqitjes së padisë deri në përfundimin e procedurës, madje edhe pas përfundimit të procedurës e deri më sot, gjë që e ka vështirësuar aktivitetin afarist të parashtruesit të kërkesës dhe se nuk ka pasur masa të tjera alternative, sepse parashtruesi i kërkesës ka qenë i detyruar të vuajë pasojat gjatë gjithë kohëzgjatjes së procedurës si rezultat i vendimeve të gjykatave të rregullta që nuk i kanë ofruar mbrojtjen që i takon sipas nenit 8 të Ligjit për Markat Tregtare, parashtruesi i kërkesës është detyruar të durojë masat e kontrollit të shfrytëzimit të pronës, kontroll që kishte pasoja në aktivitetin ekonomik me efekt të përhershëm, duke u përballur me barrë të rëndë dhe joproporcionale.

Prandaj, konkludoj se nuk ka pasur masa të tjera alternative, masa të tilla që janë më pak ndërhyrëse, të cilat autoritetet publike kanë mundur t’i zbatonin në mënyrë të arsyeshme në ndjekje të interesit publik. Konsideroj se i njëjti qëllim mund të ishte arritur nga një ndërhyrje më pak invazive në të drejtat e parashtruesit të kërkesës, si dhe se autoritetet nuk shqyrtuan mundësinë e zbatimit të atyre zgjidhjeve më pak ndërhyrëse.

c) Çështjet substanciale relevante për testin e ekuilibrit të drejtë

Në disa raste, testi i ekuilibrit të drejtë përfshin pyetjen nëse rrethanat e posaçme të rastit janë marrë mjaftueshëm parasysh nga shteti, duke përfshirë çështjen nëse masat e kontrollit të “pronës” ose një pjese të pronës ndikuan në vlerën ose përfitimin e pjesës që nuk mbulohet nga masat që i përkasin parashtruesit të kërkesës (shih rastet e GJEDNJ-së, Azas kundër Greqisë, nr. 50824, aktgjykim i 21 majit 2002, paragrafët 51-53; Interoliva ABEE kundër Greqisë, nr. 58642/00, aktgjykim i 10 tetorit 2003, paragrafët 31 - 33).

Vërej se në rastin konkret, kemi të bëjmë me masën e kontrollit të “pronës”, duke pasur parasysh se parashtruesit të kërkesës nuk i është ofruar mbrojtje gjyqësore e së drejtës për markën e regjistruar, por nuk ka pasur konfiskim të pronës, ashtu që parashtruesi i kërkesës ka mundur të vazhdojë me menaxhimin e pjesëve të tjera të pronës, por pa mundësinë e mbrojtjes së markës tregtare.

Prandaj, konkludoj se pavarësisht faktit se nuk ka pasur konfiskim të pronës, por vetëm një masë kontrolli të “pronës“,me vendim të gjykatave të rregullta, parashtruesit të kërkesës nuk i është ofruar mbrojtja gjyqësore e së drejtës së markës tregtare, gjë që ka sjellë uljen e vlerës së pjesëve të pronës që nuk ishin përfshirë me masa, sepse ato do të kishin një vlerë shumë më të lartë dhe qarkullim më të madh të shitjes nëse do të ishte siguruar mbrojtja e të drejtës së markës tregtare.

d) Aspekte të ndërlidhura me parashtruesin e kërkesës

Një nga faktorët më të rëndësishëm për testin e ekuilibrit sipas nenit 1 të Protokollit nr. 1 është të shihet nëse parashtruesi i kërkesës është përpjekur që të shfrytëzojë ndonjë dobësi apo boshllëk në sistemin juridik (shih rastet National & Provincial Building Society, Leeds Permanent Building Society dhe Yorkshire Building Society kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 117/1996/736/933-935, aktgjykim i 23 tetorit 1997, paragrafi 109). Ngjashëm, në rastin G.I.E.M. S.R.L. dhe të tjerët kundër Italisë, cituar më lart, paragrafi 301, Gjykata ka theksuar se shkalla e fajësisë apo neglizhencës së parashtruesit të kërkesës ose, së paku, marrëdhënia ndërmjet sjelljes së tyre dhe shkeljes në fjalë, mund të merret parasysh me qëllim të vlerësimit nëse revokimi ishte i arsyeshëm.

Përkitazi me këtë faktor, Gjykata nuk ka asnjë informatë as nga autoritetet shtetërore kompetente dhe as nga gjykatat e rregullta se parashtruesi i kërkesës ka shkelur ndonjë normë, është dënuar ose është përpjekur të përfitojë nga ndonjë mangësi apo zbrazëti në rendin juridik. Përkundrazi, parashtruesi i kërkesës ka një markë të vlefshme dhe të regjistruar deri më 23 nëntor 2027. (shih rastin e GJEDNJ-së, OGIS-Institut Stanislas, OGEC Saint-Pie X dhe Blanche de Castille dhe të tjerë kundër Francës, kërkesa nr. 42219/98 et 54563/00, aktgjykim i 27 tetorit 2004, paragrafët 69 dhe 71).

Prandaj, konstatoj se parashtruesi i kërkesës nuk u përpoq të përfitojë nga ndonjë mangësi ose zbrazëti në rendin ligjor, se parashtruesi i kërkesës nuk u shpall fajtor ose neglizhues në shfrytëzimin e lejes në mënyrë të paligjshme, në mënyrë që Gjykata të mund të vlerësojë se ishte e nevojshme masa e kontrollit të përdorimit të pronës.

e) Kompensimi për ndërhyrje në pronësi si element i ekuilibrit të drejtë

Kushtet e kompensimit janë esencialë për vlerësimin e ekuilibrit të drejtë, dhe posaçërisht çështja nëse masa e kontestuar u imponon parashtruesve të kërkesës barrë të paarsyeshme (shih rastet e GJEDNJ-së, Manastiret e shenjta kundër Greqisë, nr. 13092/87 dhe 13984/88, aktgjykim i 9 dhjetorit 1994, paragrafi 71; Platakou kundër Greqisë, nr. 38460/97, aktgjykim i 5 dhjetorit 2001, paragrafi 55). Marrja e pronës pa pagesën e një shume të arsyeshme në lidhje me vlerën e saj, zakonisht përbën ndërhyrje joproporcionale dhe mungesa e plotë e kompensimit mund të konsiderohet e justifikueshme në bazë të nenit 1 të Protokollit nr. 1, vetëm në rrethana të jashtëzakonshme.

Ajo që është e arsyeshme varet nga rrethanat e secilit rast, por një margjinë e gjerë e vlerësimit është e mundshme gjatë vlerësimit të shumës së kompensimit. Autorizimi i Gjykatës për rishikim kufizohet në vlerësimin nëse përzgjedhja e kushteve të kompensimit bie jashtë margjinës së vlerësimit të shtetit në këtë domen (shih rastin e GJEDNJ-së, James dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, cituar më lart, paragrafi 54). Gjykata do të respektojë vlerësimin e pushtetit legjislativ lidhur me kompensimin për ndërhyrje në të drejtën për gëzimin paqësor të “pronës” përveç rasteve kur është qartazi pa bazë të arsyeshme (shih rastin e GJEDNJ-së, Lithgow dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, nr. 9006/80; 9262/81; 9263/81; 9265/81; 9266/81; 9313/81; 9405/81, aktgjykim i 8 korrikut 1986, paragrafi 122).

Në rastin konkret, vërej se masat e kontrollit të pronës ndodhën pa asnjë kompensim për parashtruesin e kërkesës. Masat e kontrollit të pronës pa pagesën e një shume të arsyeshme në lidhje me vlerën e saj zakonisht do të përbëjnë ndërhyrje të paarsyeshme dhe një mungesë e plotë e kompensimit mund të konsiderohet i justifikuar në bazë të nenit 1 të Protokollit nr. 1 vetëm në rrethana të jashtëzakonshme.

Vërej se sipas sistemeve ligjore të Shteteve Kontraktuese, marrja e pronës për interes publik pa pagesën e kompensimit trajtohet si e justifikuar vetëm në rrethana të jashtëzakonshme që nuk janë relevante për qëllimet aktuale. Për sa i përket nenit 1 (P1-1), mbrojtja e të drejtave pronësore që ai parashikon do të ishte në masë të madhe iluzore dhe joefektive në mungesë të ndonjë parimi ekuivalent (shih rastin e GJEDNJ-së, Lithgow dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, cituar më lart, paragrafi 122).

Prandaj, konstatoj se ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës ka ndodhur pa pagesën e asnjë kompensimi parashtruesit të kërkesës, prandaj nuk është arritur një “ekuilibër i drejtë” ndërmjet kërkesave të interesit të përgjithshëm të komunitetit dhe kërkesave të mbrojtjes së të drejtave themelore të individit.

f) Përfundim lidhur me ekuilibrin e drejtë

Prandaj, Unë si gjyqtar individual lidhur me faktorët që merren parasysh për të përcaktuar nëse ka pasur proporcionalitet në ndërhyrjen në të drejtën për gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës, arrij në përfundimin:

se për sa i përket faktorëve proceduralë që parashtruesi i kërkesës kishte një mundësi të arsyeshme për t'i paraqitur argumentet e tij pranë autoriteteve kompetente me qëllim të kontestimit efektiv të këtyre masave, duke pretenduar, në varësi të rastit, se ato janë të paligjshme ose që përbëjnë trajtim arbitrar dhe të paarsyeshëm. Megjithatë, gjatë procedurës, gjykatat e rregullta, e posaçërisht Gjykata Supreme, nuk i kanë shqyrtuar me kujdes të mjaftueshëm pretendimet kryesore të parashtruesit të kërkesës që kishin të bënin me të drejtën e mbrojtjes gjyqësore të markës së regjistruar tregtare.

se nuk kanë ekzistuar masa të tjera alternative, masa më pak ndërhyrëse që autoritetet publike mund të zbatonin në mënyrë të arsyeshme për realizimin e interesit publik. Konsideroj se i njëjti qëllim mund të ishte arritur nga një ndërhyrje më pak invazive në të drejtat e parashtruesit të kërkesës, si dhe se autoritetet nuk shqyrtuan mundësinë e zbatimit të atyre zgjidhjeve më pak ndërhyrëse

se pavarësisht faktit se nuk ka pasur konfiskim të pronës, por vetëm një masë kontrolli të “pronës“, me vendimet e gjykatave të rregullta, parashtruesit të kërkesës nuk i ishte ofruar mbrojtje e të drejtave të markës tregtare, me çka ka ardhur deri te zvogëlimi i vlerës së pjesëve të pronës që nuk ishte përfshirë me masat, sepse ato do të kishin një vlerë shumë më të lartë dhe një qarkullim më të madh të shitjeve nëse do të mbroheshin të drejtat e markës tregtare.

se parashtruesi i kërkesës nuk është përpjekur të përfitojë nga asnjë mangësi apo zbrazëti në rendin ligjor, se parashtruesi kërkesës nuk është shpallur fajtor apo neglizhues në përdorimin e markës tregtare të regjistruar në mënyrë të paligjshme, në mënyrë që gjykata të vlerësojë se masa e kontrollit të përdorimit të pronës ishte e nevojshme

se ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës ka ndodhur pa paguar asnjë kompensim për parashtruesin e kërkesës, prandaj nuk është arritur një “ekuilibër i drejtë” ndërmjet kërkesave të interesit të përgjithshëm të komunitetit dhe të kërkesave për mbrojtjen e të drejtave themelore të individit.

Rikujtoj rastin e GJEDNJ-së, Megadat.Com SRL kundër Moldavisë, ku GJEDNJ kishte vlerësuar se masa e ndërmarrë nga autoritetet shtetërore ndaj kompanisë që ofronte shërbime të internetit, ishte aq e rëndë sa që kompania në fjalë ishte detyruar që ta mbyllte biznesin dhe të shiste të gjitha asetet e saj brenda një kohe shumë të shkurtër (shih rastin e GJEDNJ-së, Megadat.com SRL kundër Moldavisë, cituar më lart, paragrafi 69).

Rikujtoj se ky rast ka të bëjë me markat tregtare, përkatësisht markat tregtare që parashtruesi i kërkesës i ka regjistruar në API dhe për të cilat parashtruesi i kërkesës kishte iniciuar padi me një rast kontestues të “shkeljes së markës tregtare”. Parashtruesi i kërkesës pretendon se gëzon mbrojtje ligjore, sepse mallrat e ngjashme me mallrat e parashtruesit të kërkesës, por që nuk janë të regjistruara në API, janë importuar në territorin e Republikës së Kosovës nga kompania Elkos. Në kuadër të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës për shkeljen e nenit 46 të Kushtetutës, përkatësisht të së drejtës për mbrojtjen e pronës, Gjykata i referohet edhe praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së në interpretimin e nenit 1 (Mbrojtja e pronës) të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

Në lidhje me këtë, fillimisht rikujtoj se Kushtetuta përmes nenit 46 garanton të drejtën e mbrojtjes së pronës, dhe paragrafi 5 i këtij neni shprehimisht thotë: “Prona intelektuale mbrohet me ligj”. E drejta e pronës garantohet edhe me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së, e cila, bazuar në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së, garanton të drejtën e gëzimit të papenguar të “pronës”, duke përfshirë garancitë se askush nuk mund të privohet nga prona, përveç në interes publik.

Parashtruesi i kërkesës thekson se sipas nenit 8, paragrafi 1, nën paragrafi 1. 1 i LMT-së, pronari i markës tregtare ka të drejtë të ndalojë palët e treta të përdorin markën tregtare pa miratimin e tij:

a) çdo shenjë, që është identike me markën tregtare, për mallra ose shërbime që janë identike me ato për të cilat është regjistruar marka tregtare;

Prandaj, konsideroj se janë të bazuara pretendimet se Gjykata Themelore, ajo e Apelit dhe Gjykata Supreme në Prishtinë, në kundërshtim të hapur me të drejtën materiale në fuqi, përkatësisht me atë që parashihet në nenin 8 të LMT-së, injorojnë dhe kontestojnë mbrojtjen e ofruar me ligjin për markat e regjistruara tregtare të paditësit në Republikën e Kosovës, edhe pse e vërtetojnë regjistrimin e tyre nga 23 nëntori 2007.

Gjithashtu, konsideroj se janë të bazuara pretendimet se Gjykata Themelore, Gjykata e Apelit dhe Gjykata Supreme në Prishtinë i kanë kontestuar të drejtat e paditësit të parapara me ligjin material, duke e zbatuar atë në mënyrë të gabuar, edhe pse bazuar në nenin 95 të LMT-së, paditësi gëzon të drejtën e mbrojtjes gjyqësore për shkeljet e konstatuara dhe i cili kërkoi nga gjykata që të konstatojë shkeljen, ndalimin dhe ndërprerjen e shkeljes në të ardhmen (neni 96, paragrafi 1, nën paragrafët 1. 1, 1. 2 dhe 1. 3 të LMT-së), konfiskimin dhe shkatërrimin e produkteve që përmbajnë shkelje me shpenzimet e shkelësit (neni 97 i LMT-së), dhe publikimin e plotë ose të pjesshëm të aktgjykimit në mjetet e informimit publik (neni 99 i LMT-së) .

Prandaj, konkludoj se vendimet e kontestuara të gjykatave të rregullta nuk e kalojnë testin e GJEDNJ-së të proporcionalitetit dhe se a) për sa i përket faktorëve proceduralë, Gjykata Supreme nuk vlerësoi me kujdes të mjaftueshëm pretendimet kryesore të parashtruesit të kërkesës në lidhje me të drejtën për mbrojtje gjyqësore të markës së regjistruar tregtare, b) i njëjti qëllim mund të arrihej me ndërhyrje më pak invazive në të drejtat e parashtruesit të kërkesës, c) nuk ishte ofruar mbrojtja gjyqësore e të drejtave të markës tregtare, gjë që çoi në uljen e vlerës së pjesëve të pronës që nuk mbulohen me masat d) nuk është vërtetuar fajësia ose neglizhenca e parashtruesit të kërkesës për përdorimin e paligjshëm të markës së regjistruar tregtare dhe e) se ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës ka ndodhur pa i paguar asnjë kompensim parashtruesit të kërkesës, për këtë arsye nuk është arritur një “ekuilibër i drejtë”. Prandaj, në mënyrë jo proporcionale ka ardhur deri te ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës së parashtruesit të kërkesës.

Nga të gjitha të lartcekurat, konkludoj se në dritën e rrethanave mbizotëruese të rastit dhe vlerësimeve të përshkruara më parë, ndërhyrja në gëzimin paqësor të pronës në rastin e parashtruesit të kërkesës nuk ishte proporcionale sepse i njëjti kishte pritshmëri legjitime që gjatë periudhës në të cilën ka një markë të regjistruar tregtare të vlefshme, do të jetë në gjendje të ushtrojë veprimtarinë e tij ekonomike, të mbrojë markën në procedurën gjyqësore dhe të gëzojë në mënyrë paqësore pronën e tij.

Prandaj, konkludoj se me aktgjykimin e kontestuar [Rev. nr. 19/19] të 1 korrikut 2020 të Gjykatës Supreme në lidhje me aktgjykimin [Ac. nr. 44/19] të 20 shkurtit 2019 të Gjykatës së Apelit dhe me aktgjykimin [IV. EK. C. nr. 593/2015] të 3 dhjetorit 2018 të Gjykatës Themelore, përmes të cilëve është refuzuar si e pabazuar kërkesëpadia dhe padia e parashtruesit të kërkesës me të cilën ai kërkonte mbrojtjen gjyqësore të markës së regjistruar tregtare, është shkelur e drejta e parashtruesit të kërkesës për gëzim paqësor të pronës, e garantuar me nenin 46 të Kushtetutës dhe nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

Përfundim në lidhje me shkeljet e pretenduara të të drejtave të parashtruesit të kërkesës

Bazuar në sa më sipër, dhe duke marrë parasysh marrjen në shqyrtim të pretendimeve të parashtruesit në kërkesën e tij:

KONSIDEROJ se janë të bazuara pretendimet e parashtruesit të kërkesës se me aktgjykimin e kontestuar [Rev. nr. 19/19] të 1 korrikut 2020 të Gjykatës Supreme në lidhje me aktgjykimin [Ac. nr. 44/19] të 20 shkurtit 2019 të Gjykatës së Apelit dhe me aktgjykimin [IV. EK. C. nr. 593/2015] të 3 dhjetorit 2018 të Gjykatës Themelore, me të cilët janë refuzuar si të pabazuara kërkesëpadia dhe padia e parashtruesit të kërkesës, përmes të cilës ai kërkoi mbrojtjen gjyqësore të markës së regjistruar tregtare, është shkelur e drejta e parashtruesit të kërkesës për gëzim paqësor të pronës, e garantuar me nenin 46 të Kushtetutës dhe nenin 1 të Protokollit nr. 1 të KEDNJ-së.

KONSIDEROJ SE është dashur të shpallen jokushtetues aktgjykimet [Rev. nr. 19/19] i 1 korrikut 2020 i Gjykatës Supreme në lidhje me aktgjykimin [Ac. nr. 44/19] të 20 shkurtit 2019 të Gjykatës së Apelit dhe aktgjykimin [IV. EK. C. nr. 593/2015] të 3 dhjetorit 2018 të Gjykatës Themelore.

Mendimi mospajtues është paraqitur nga gjyqtari:

Radomir Laban, gjyqtar

_________________

Më 24 tetor 2022 në Prishtinë

Parashtruesit:

ADOL SH.P.K.

Lloji i kërkesës:

KI - Kërkesë individuale

Lloji i aktit:

Urdhëra tjerë