Njoftim për publikimin e aktgjykimit KI 212/21

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës ka publikuar Aktgjykimin në rastin KI 212/21, të parashtruar nga Behar Emini, në të cilin u kërkua që të bëhet vlerësimi i kushtetutshmërisë së Aktvendimit të Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës [Rev. nr. 382/2021], të 22 shtatorit 2021.

Rrethanat e rastit konkret ndërlidhen me kërkesëpadinë e parashtruesit të kërkesës të iniciuar në procedurë jo-kontestimore për caktimin e kompensimit si rezultat paluajtshmërisë së shpronësuar nga Kuvendi Komunal i Komunës së Gjilanit.

Më 29 qershor 1995, Kuvendi i Komunës së Gjilanit kishte vendosur për eksproprijimin/shpronësimin me të drejtën për kompensim të paluajtshmërisë për ndërtimin e një rruge qarkore në Komunën e Gjilanit, një pjesë e së cilës paluajtshmëri, kishte qenë në posedim të paraardhësit ligjor të parashtruesit të kërkesës. Gjykata Themelore përmes Aktgjykimit [C.nr. 11/2009] të 25 shkurtit 2013 kishte vërtetuar të drejtën e pronësisë në emër të parashtruesit të kërkesës lidhur me paluajtshmërinë në fjalë dhe për pasojë, kishte filluar procedura jo-kontestimore lidhur me kompenzimin si rezultat i eksproprijimit/shpronësimit. Gjykata Themelore përmes Aktvendimit [N.nr. 109/2008] të 11 marsit 2014 kishte caktuar kompensimin për paluajtshmërinë e shpronësuar tashmë në emër të parashtruesit të kërkesës, i vërtetuar edhe nga ana e Gjykatës së Apelit. Megjithatë, si rezultat i Aktvendimit [Rev. Nr. 73/2015] të 20 prillit 2015 të Gjykatës Supreme, përmes të cilit ishte aprovuar revizioni i Komunës së Gjilanit, rasti ishte kthyer në rivendosje në Gjykatën Themelore me rekomandimin për vlerësimin e shumës nga një ekspertizë përkatëse në pajtim me ligjin. Kjo e fundit, në procedurë të rivendosjes përmes Aktvendimit [Cn. Nr. 119/2015] të 24 shkurtit 2017, kishte aprovuar pjesërisht propozimin e parashtruesit të kërkesës për kompensim të paluajtshmërisë së shpronësuar dhe për pasojë kishte caktuar vlerën e kompensimit për parashtruesin e kërkesës. Ky Aktvendim i fundit i Gjykatës Themelore ishte vërtetuar edhe përmes Aktvendimit [Ac. Nr. 4784/17] të 24 majit 2021 të Gjykatës së Apelit. Kundër këtyre dy Aktvendimeve të fundit, përkatësisht të Gjykatës Themelore dhe të Gjykatës së Apelit, Komuna e Gjilanit, në cilësinë e kundërpropozuesit kishte parashtruar revizion në Gjykatën Supreme, me ç’rast kjo e fundit kishte: (i) aprovuar revizionin e Komunës së Gjilanit, (ii) ndryshuar Aktvendimin e Gjykatës Themelore dhe Aktvendimin e Gjykatës së Apelit; dhe (iii) refuzuar propozimin e parashtruesit të kërkesës për kompensimin e paluajtshmërisë së shpronësuar, me arsyetimin se, bazuar në dispozitat e Ligjit të aplikueshëm për Marrëdhëniet e Detyrimeve, kërkesa e parashtruesit të kërkesës ishte parashkruar.

Parashtruesi i kërkesës para Gjykatës pretendoi se atij i janë shkelur të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me nenin 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] në ndërlidhje me nenin 6 (E drejta për një proces të rregullt) Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe nenin 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës, pasi që: (i) bazuar në nenin 2b të Ligjit mbi Eksproprijimin, të aplikueshëm në rrethanat e rastit të tij, revizioni kundër vendimeve të Gjykatës Themelore dhe të Gjykatës së Apelit nuk ishte i lejuar; dhe se (ii) procedura e caktimit të kompensimit për shpronësim të paluajtshmërisë nuk ishte zhvilluar me urgjencën e përcaktuar me ligj. Nga pretendimet e lartcekura të parashtruesit të kërkesës, në kuptim të së drejtës së tij për gjykim të drejtë dhe të paanshëm, rezulton që çështjet e ngritura në kërkesën e tij ndërlidhen me mungesën e jurisdiksionit të Gjykatës Supreme për të vendosur në revizion, të cilat pretendime në thelb dhe bazuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ndërlidhen me kriterin e së drejtës për një “gjykatë të themeluar me ligj”, të garantuar me paragrafin 2 të nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat Njeriut. Përderisa pretendimi i tij që ndërlidhet me karakterin urgjent të procedurës për caktimin e shumës së kompensimit si rezultat i shpronësimit të pronës bazuar në dispozitat e ligjeve të aplikueshme, ndërlidhet me garancitë e përcaktuara në paragrafin 3 të nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Në vlerësimin e pretendimeve të parashtruesit të kërkesës, Gjykata fillimisht shtjelloi dhe pastaj aplikoi në rastin konkret (i) parimet e përgjithshme të praktikës së saj gjyqësore dhe të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut lidhur me parimin e “gjykatës së themeluar me ligj”; dhe (ii) në kuptim të së drejtës në pronë, aplikoi edhe garancitë e përcaktuara në dispozitat kushtetuese dhe ligjore që ndërlidhen me të drejtën për kompensim në rast të shpronësimit të pronës, si dhe parimet e vendosura përmes praktikës gjyqësore relevante të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe të vet Gjykatës.

Së pari, në aplikimin e parimeve që ndërlidhen me të drejtën për një “gjykatë të themeluar me ligj”, duke përfshirë praktikën e vet Gjykatës në raste të ngjashme, ndër tjerash, u sqarua që bazuar në nenin 2b të Ligjit mbi Eksproprijimin (Gazeta Zyrtare e KSAK 46/86), kundër vendimeve të formës së prerë mbi caktimin e kompensimit, revizioni nuk është i lejuar dhe rrjedhimisht, Gjykata Supreme nuk kishte juridiksion për të vendosur në lidhje me revizionin e palës së paditur. Në këtë kuptim, Gjykata rikujton se përmes Aktvendimit [Ac. Nr. 4784/17] të Gjykatës së Apelit të 24 majit 2021 ishte vërtetuar Aktvendimi [Cn. Nr. 119/2015] i Gjykatës Themelore i 24 shkurtit 2017, i nxjerrë në procedurë të rivendosjes, përmes të cilit ishte caktuar shuma e kompensimit për paluajtshmërinë e kontestuar. Rrjedhimisht, në mungesë të juridiksionit për të vendosur në këtë çështje përmes revizionit, e njëjta nuk mund të konsiderohet si “gjykatë e themeluar me ligj” në kuptim të nenit 31 të Kushtetutës në lidhje me nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Së dyti, në aplikimin e parimeve që ndërlidhen me të drejtën e parashtruesit të kërkesës për kompensim si rezultat i shpronësimit të paluajtshmërisë së tij dhe karakterit urgjent të një procedure të tillë, Gjykata vlerësoi se, si rezultat i kalimit të një periudhe të konsiderueshme të zhvillimit të procedurave në procedurë jo-kontestimore, procedura e kompensimit për shpronësimin e paluajtshmërisë nuk ishte zhvilluar me urgjencën e kërkuar sipas paragrafit 3 të nenit 46 të Kushtetutës dhe nenin 2b të Ligjit për Plotësimin dhe Ndryshimin e Ligjit mbi Eksproprijimin. Më specifikisht, Gjykata konsideroi se si rezultat i vonesës në dhënien e kompensimit të menjëhershëm dhe adekuat për shpronësimin e paluajtshmërisë së tij, ishte prishur ekuilibri i drejtë midis mbrojtjes së pronës dhe kërkesave të interesit të përgjithshëm, dhe rrjedhimisht parashtruesit të kërkesës i ishte cenuar e drejta në pronë e garantuar me paragrafin 3 të nenit 46 të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Përfundimisht, bazuar edhe në sqarimet e dhëna në Aktgjykimin e publikuar, Gjykata konstatoi se Aktvendimi [Rev. Nr. 382/2021] i Gjykatës Supreme i 22 shtatorit 2021 nuk është në përputhshmëri (i) me paragrafin 2 të nenit 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm] të Kushtetutës në lidhje me paragrafin 1 të nenit 6 (E drejta për një proces të rregullt) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe (ii) me paragrafin 3 të nenit 46 [Mbrojtja e Pronës] të Kushtetutës në lidhje me nenin 1 (Mbrojtja e pronës) të Protokollit nr. 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Si rezultat i këtij konstatimi, Gjykata shpalli të pavlefshëm Aktvendimin [Rev. Nr. 382/2021] e Gjykatës Supreme të 22 shtatorit 2021 dhe konstatoi se Aktvendimi [Ac. Nr. 4784/17] i Gjykatës së Apelit i 24 majit 2021, është përfundimtar dhe i detyrueshëm.

Vërejtje:

Ky njoftim për media është përgatitur nga Sekretaria e Gjykatës vetëm për çështje informative. Teksti i plotë i vendimit u është dorëzuar të gjitha palëve të përfshira në rast, është publikuar në ueb-faqen e Gjykatës dhe do të publikohet edhe në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës brenda afateve të përcaktuara. Për të pranuar njoftimet për vendime nga Gjykata Kushtetuese ju lutemi regjistrohuni në ueb-faqen e Gjykatës: https://gjk-ks.org