Obaveštenje o odluci u slučaju KO283/23

Ustavni sud Republike Kosovo je odlučio u vezi sa zahtevom u slučaju KO283/23, za ocenu ustavnosti odluke [br. 08-V-668] od 15. decembra 2023. godine Skupštine Republike Kosovo za razrešenje g. Agrona Beke sa pozicije člana Tužilačkog saveta Kosova. Zahtev za ocenu ustavnosti gore pomenute odluke Skupštine, Sudu su podneli Abelard Tahiri i 9 (devet) drugih poslanika Skupštine Kosova, na osnovu ovlašćenja definisanih u stavu 5, člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava Republike Kosovo.

Sud je jednoglasno odlučio da (i) proglasi zahtev prihvatljivim; i (ii) utvrdi da odluka [br. 08-V-668] od 15. decembra 2023. godine Skupštine nije u suprotnosti sa stavom 9, člana 65. [Nadležnosti Skupštine] i stavom 4, člana 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava.

U presudi se najpre pojašnjava da su okolnosti konkretnog slučaja vezane za razrešenje g. Beke sa pozicije netužilačkog člana Tužilačkog saveta osporenom odlukom Skupštine. Kako je pojašnjeno u presudi, razrešenju člana Tužilačkog saveta je prethodila preporuka [br. 08/4446/Do-1994] od 28. septembra 2023. godine Komisije za zakonodavstvo, mandate, imunitete, Poslovnik Skupštine i nadzor Agencije protiv korupcije, kojom je poslednje navedena preporučila Skupštini razrešenje g. Beke sa pozicije netužilačkog člana, na osnovu nalaza ove skupštinske komisije. Kao što je navedeno i opširno objašnjeno u objavljenoj presudi, u napred pomenutoj preporuci Komisije za zakonodavstvo, navedeni su razlozi na kojima ova potonja zasniva svoju preporuku upućenu Skupštini za razrešenje g. Beke sa pozicije netužilačkog člana Tužilačkog saveta, ocenjujući da predmetne radnje predstavljaju povredu zakona, odnosno tačka 2.2 stava 2 člana 13. (Završetak mandata) Zakona br. 06/L-056 o Tužilačkom savetu Kosova, gde se izričito navodi da se član Tužilačkog saveta razrešava u slučaju da „2.2. vrše svoju funkciju suprotno dužnostima i odgovornostima”.

Podnosioci zahteva su pred Sudom osporili ustavnost odluke [br. 08-V-668] od 15. decembra 2023. godine Skupštine, navodeći, između ostalog, da je doneta u suprotnosti sa stavom 1, člana 4. [Oblik vladanja i podela vlasti], stavovima 1. i 2., člana 31. [Pravo na pravično i nepristrasno suđenje], članom 32. [Pravo na pravno sredstvo], članom 54. [Sudska zaštita prava] i stavovima 1. i 4, člana 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava. Prema navodima podnosilaca zahteva, Skupština je, u suštini, prekoračila svoja ustavna ovlašćenja, jer nema ovlašćenja da članu Tužilačkog saveta prekine ustavni mandat. Navode podnosilaca zahteva su podržali Tužilački savet i parlamentarna grupa Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, dok su ih osporili Komisija za zakonodavstvo i parlamentarna grupa Lëvizje VETËVENDOSJE!.

U kontekstu gore navedenih pitanja, presuda prvo naglašava činjenicu da su gore navedene okolnosti i tvrdnje, između ostalog, pokrenule i sledeća pitanja: (i) da li Skupština ima ovlašćenje da prekine ustavni mandat netužilačkom članu Tužilačkog saveta; i (ii) da li je prestanak mandata u okolnostima konkretnog slučaja doveo do povrede nezavisnosti Tužilačkog saveta.
U kontekstu načela koja proizilaze iz analize ustavnih načela, presuda, između ostalog, pojašnjava da u kontekstu vršenja funkcija Skupštine koje se odnose na nezavisne ustavne institucije u okviru Poglavlja VII [Pravosudni sistem] Ustava, , interakcija Tužilačkog saveta sa Skupštinom je od posebnog značaja, prema odredbama člana 65. [Nadležnosti Skupštine] i 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava, koji u suštini, utvrđuje vršenje nadležnosti Skupštine] da utvrđuje sastav Tužilačkog saveta i bira članove Tužilačkog saveta, uvek u funkciji održavanja potpune nezavisnosti ovog saveta u vršenju njegovih ustavnih funkcija, kako je definisano u stavu 1, člana 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava i istovremeno, poštujući podelu i balans vlasti, kako je definisano u stavu 1, član 4. [Oblik vladanja i podela vlasti] Ustava. U presudi se dalje podseća da su načela koja se odnose na nezavisnost Tužilačkog saveta, interakciju ovog potonjeg sa Skupštinom u cilju očuvanja potpune nezavisnosti Tužilačkog saveta u vršenju njegovih ustavnih funkcija, kao i bezbednosti mandata članova Tužilačkog saveta, utvrdio je Sud presudom od 24. marta 2023. godine u slučajevima KO100/22 i KO101/22 o oceni ustavnosti Zakona br. 08/L-136 o izmenama i dopunama Zakona o Tužilačkom savetu.

U kontekstu specifičnih okolnosti ovog slučaja, presuda pojašnjava da je, uprkos činjenici da je Ustavom, stavom 4 svog člana 110. [Tužilački savet Kosova], utvrđeno da su sastav Tužilačkog saveta, kao i odredbe, između ostalog, koje se odnose na razrešenje, regulisane zakonom, ova nadležnost Skupštine se uvek mora vršiti u skladu sa stavom 1, člana 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava, kojim se garantuje potpuna nezavisnost Saveta i čija se nadležnost ne može umanjiti zakonskim odredbama. Međutim, u kontekstu razrešenja netužilačkih članova Tužilačkog saveta i prema datim pojašnjenjima iz sadržaja stava 10, člana 10. (Postupak za predlaganje, izbor i razrešenje članova, koje bira Skupština) Zakona o Tužilačkom savetu, rezultiraju dva različita oblika predloga Skupštini za razrešenje netužilačkog člana Tužilačkog saveta, odnosno: (i) preko predloga relevantne skupštinske komisije, koja ima zadatak da razmotri i oceni učinak ili ponašanje netužilačkog člana i, u slučaju predloga za razrešenje, isti se podnosi Skupštini na glasanje; kao i (ii) preko sopstvenog predloga Tužilačkog saveta, kada isti oceni da netužilački član ne ispunjava svoju dužnost u skladu sa nadležnostima ili ako je postupio nedolično, koji podnosi Skupštini gde podleže glasanju, kao u prvom slučaju. U konkretnom slučaju, predlog za razrešenje relevantnog netužilaškog člana Saveta dolazi od nadležne skupštinske komisije, odnosno od Komisije za zakonodavstvo, kao rezultat nalaza navedenih u gore navedenoj preporuci. U presudi se pojašnjava da je mogućnost razrešenja netužilačkog člana Tužilačkog saveta, od strane Skupštine, na predlog nadležne Komisije, izričito predviđena zakonom koji se primenjuje za Tužilački savet.

U presudi se takođe pojašnjava da su se kroz sudsku praksu Suda rešavali slučajevi kada su se pred njim, na osnovu stava 5, člana 113. [Jurisdikcija i ovlašćene strane] Ustava, osporavale odluke Skupštine o razrešenju članova nezavisnih institucija, kao one što su utvrđene Ustavom i one ustanovljene zakonom. Sud je svojom sudskom praksom razjasnio ograničenja ovlašćenja Skupštine za razrešenje članova nezavisnih institucija, a koja je i izabrala, ističući da je u vršenju ove funkcije Skupština dužna da poštuje i sprovodi posebne odredbe relevantnih zakona koje je sama usvojila. Ovi principi su uspostavljeni, između ostalog, kroz (i) slučaj: KO127/21, povodom razrešenja 5 (pet) članova Nezavisnog nadzornog odbora Civilne službe kolektivno; (ii) slučaj: KO134/21, u vezi sa kolektivnim razrešenjem svih članova Odbora Radio-televizije Kosova; (iii) slučaj: KO157/23, povodom razrešenja članice Odbora Tela za razmatranje nabavki; i (iv) slučaj: KO139/21, povodom razrešenja 5 (pet) članova Odbora Železničkog regulatornog organa. Sud je, prema pojašnjenjima datim u navedenim presudama i ovoj presudi, u prva tri slučaja utvrdio povredu ustavnih odredaba, na osnovu teksta odredaba važećih zakona, uključujući i činjenicu da su dotična razrešenja bila kolektivna, relevantne odluke o njihovom razrešenju nisu dale adekvatno obrazloženje, a štaviše, donošenje odluka razrešenih članova je dovelo do njihovog razrešenja. Dok u četvrtom slučaju, odnosno o razrešenjima koja se odnose na članove Odbora Železničkog regulatornog organa u železnici, Sud nije utvrdio ustavnu povredu, jer su odredbe i tekst odredaba važećeg zakona dozvolili Skupštini šire diskreciono pravo u razrešenju relevantnih članova.

U kontekstu okolnosti konkretnog slučaja, u presudi se pojašnjava da je g. Beka razrešen od strane Skupštine na osnovu preporuke Komisije za zakonodavstvo, u kojoj su navedeni razlozi za obavljanje funkcije „[…] u suprotnosti sa dužnostima i odgovornostima“, na osnovu postupka za razrešenje netužilačkih članova Tužilačkog saveta što je izričito definisano Zakonom o Tužilačkom savetu, ina zakonskom osnovu koji je izričito definisan gore navedenim zakonom. U takvim okolnostima, u kojima je Skupština izvršila svoju ulogu u odnosu na netužilačke članove Tužilačkog saveta, a razrešila netužilačkog člana po postupku i razlozima za razrešenje prema odredbama Zakona o Tužilačkom savetu, uključujući i na osnovu obrazloženja koje se ne pokazuje jasno proizvoljno, presudom se utvrđuje da Skupština osporenom odlukom nije prekoračila ustavna i zakonska ovlašćenja u kontekstu stava 9, člana 65. [Nadležnosti Skupštine] i stava 4 člana 110. [Tužilački savet Kosova] Ustava.

Napomena:

Ovo obaveštenje za medije pripremio je Sekretarijat Suda samo u informativne svrhe. Kompletan tekst odluke biće dostavljen stranama uključenim u slučaj, biće objavljen na sajtu Suda i u Službenom listu, nakon okončanja odgovarajućih postupaka utvrđenih u Zakonu o Ustavnom sudu i Poslovniku o radu Suda. Sažetak koji je objavljen ovim obaveštenjem može biti predmet jezičkih i tehničkih ispravki u konačnom nacrtu odluke. Da biste primali obaveštenja o odlukama od Ustavnog suda, molimo vas registrujte se na internet stranici Suda: https://gjk-ks.org/sr/